12 ՍՈՐՎՈՒՇԻ ՏԱՍԸ
ԵՐԿ 77 Մուտը աշխարին լուս ճահեց
Յոն գեցեկ մըտուտինըն՝ «լուսի դըղոցը ույմիշ էգող կոռձեր ա̈րեկ»
«Առաչ տունկ մըտուտինեյկը, ամա հիմի՝ լուսեկ» (ԵՓԵՍ. 5։8)։
ՄԵՆԿ ԳԻՄԸՆՈՆԿ
Ինչպես մեզի վերապերվիգու մըտուտինը հընու լուսը, վերեկնուն մասին կըրվաձա̈ Եփեսացիներ 5-րտ կըլխուն։
1, 2. ա) Ի՞նչ դըրուտինի նեսեր Պավելը, եպոր կըրեց Եփեսացիներ նամագը։ բ) Վե՞ր հառցերուն բադասխաննին մենկ իմընողընկ։
ԵՊՈՐ Պավելին Ռիմ քաղակին ուր դոնը նես խապիս ըղաձունեյնը, ըն կուզեր սիդ դըվուշ քուրեյդացը հընու ախպըյդացը։ Քոնի-օր Պավելը ինկը չեր գայնի դեսըվիլ ընեց հեդ, ըն կըրերգու ընեց նամագնի։ Ընեցմըն մեգը Եփեսացիներ նամագնա̈։ Պավելը կըրեց ա̈դ նամագը մոդավորաբես միր թըվարգուտինի 60 գամ 61 թըվին (Եփես. 1։1; 4։1)։
2 Պավելը ձանոտցաձեր էֆեսյաննուն հեդ մոդավորաբես դասը դարի առաչ։ Ըն էպպեյ ժամանագ քարոզերգու պարի խաբարը հընու բադռաստերգու աշագեռտ ա̈դ քաղակին (Գործ. 19։1, 8—10; 20։20, 21)։ Պավելը շադ հազ գըներ քուրեյդացը հընու ախպըյդացը հընու կուզեր-օր ըներ հավադարիմ մընոն Եգովին։ Ամա օ՞րի ըն կըրեց ա̈դ նըշոն տըրվաձ խրիստիաննուն մըտուտինին հընու լուսին մասին։ Ի՞նչպես ա̈դ վերապերվիգու մեզի։ Հայդցեկ իմընոնկ ա̈դ հառցերուն բադասխաննին։
ՄԸՏՈՒՏԻՆԸՆ ԼՈՒՍԸ
3. Ի՞նչի հեդ Պավելը համեմադեց էֆեսյաննուն։
3 Պավելը կըրեց Էֆես աբռող խրիստիաննուն. «Առաչ տունկ մըտուտինեյկը, ամա հիմի՝ լուսեկ» (Եփես. 5։8)։ Ա̈դ խոսկերով ըն էրեվծուց, ինչկան ըներ փոխվաձին։ Հայդցեկ աշինկ, օրի Պավելը աստավ, հընոր էֆեսյաննին «առաչ... մըտուտինեյնը»։
4. Օ՞րի գայնոնկ ասիլ, հընոր էֆեսյաննին մըտուտինի նեսեյնը։
4 Սուդ աստվաձնին։ Ջիշտուտինը իմընուշըն առաչ Էֆես քաղակին աբռող խրիստիաննին ձառաեյնըգու սուդ աստվաձնուն։ Էֆես քաղակին կըդնըվերգու Առտեմիդին խռամը, վեյնոր ա̈վա̈լը հաշվըվերգու աշխըրին յոտը հըրաշկնուն մեգը։ Մաշտիկ կուկա̈յնը հուն իդըլնուն ձառայուշի հոմար։ Հուն աբռող մաշտիկը ձախեյնըգու Առտեմիդին խռամին բիջիգ առծաննին հընու ա̈դով լավ փարա շինեյնըգու (Գործ. 19։23—27)։ Ա̈դտի ավել, Էֆես աբռողնուն շադերը դեվերուն հեդ գաբվաձ կոռձերով զբաղվեյնըգու (Գործ. 19։19)։
5. Ա̈լ ի՞նչը գերեվծընա̈, հընոր էֆեսյաննին մըտուտինի նեսեյնը։
5 Անշընորկ կոռձերը։ Էֆես աբռողնուն շադերը անշընորկ կոռձեր գընեյնը։ Օրինագ, թադռոննուն հընու հավատկին հեդ գաբվաձ պռազդնիգնուն սըրըն բիլա̈ անշընորկ լաֆեր գընեյնը (Եփես. 5։3)։ Շադերուն «խիղջը բիլա̈ դանջիլ չեր» (ուրիշ խոսկերով «ըներ գոյսուցաձունեյնը ցավի զգացումը») (Եփես. 4։17—19)։ Ըներ չիդեյնը, ինչը Եգովըն պարի հաշվա̈գու, ինչը չար։ Ա̈դու հոմարա̈լ խիղջը ընեց հիսկիտ դանջիլ չեր։ Ըներ միտկը ընիլ չեյնը ընու մասին, ինչպես Եգովըն գաշա̈ ընեց ըղաձ կոռձերուն վըրըն։ Ընդի Պավելը կըրեց, հընոր «ընեց խելկը մըտուտինի նեսա̈, ըներ հեռուին ըն գյանկըն, վեյնոր Աստըձմընա̈»։
6. Օ՞րի Պավելը աստավ էֆեսյաննուն. «Հիմի [տունկ]՝ լուսեկ»։
6 Ամա վերմը էֆեսյաննին էլոն մըտուտինըն։ Պավելը կըրեց. «Հիմի [տունկ]՝ լուսեկ, քոնի-օր Դիրեչնեկ» (Եփես. 5։8)։ Ըներ որոշեցին աբռուշ ըմուն, ինչպես խըրադ գուդա Աստըձուն Խոսկը, վեյնոր լուսավորերգու ընեց ջոմպըն (Սաղ. 119։105)։ Ըներ վազ օնծոն ձառայուշ իդըլնուն հընու անշընորկ կոռձեր ընուշ։ Ըներ Աստըձմըն օրինագ գառնեյնը հընու ա̈մա̈ղ գընեյնը ուրախծընուշ ընու ուրինց ձառայուտինով (Եփես. 5։1)։
7. Ի՞նչով մենկ լըմոնինկկու Էֆես քաղակին աբռող խրիստիաննուն։
7 Միր ժամանագնա̈լ ա̈դու լըմոնիգու։ Ջիշտուտինը իմընուշըն առաչ, մենկա̈լ մըտուտինի նեսայկը։ Մեզմըն վերմը նըշեյնըգու սուդ հավատկնուն հեդ գաբվաձ պռազդնիգնին հընու անշընորկ գյանկով գաբռեյնը։ Ամա մենկ փոխվեցակ, եպոր իմըցակ, ինչը Եգովըն պարի հաշվա̈գու, ինչը չար։ Մենկ ուզեցակ աբռուշ Աստըձուն սուրպ օրենկներով հընու ուրախծընուշ ընու։ Միր գյանկը փոխվեցավ լավ թարաֆը (Ես. 48։17)։ Առաչվոն գյանկով աբռուշ նա̈յրինկ հեչ դեյ, մեզի բիդուա̈ հեռու գինուշ մըտուտինըն հընու «լուսի դըղոցը ույմիշ էգող կոռձեր» ընուշ։ Ի՞նչ ա̈դ նըշանագա̈գու։
Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0
Խըրադնին, վերեկնոր Պավելը կըրեց էֆեսյաննուն, մեզիա̈լ օկուտ պերինգու (Աշեցեկ 7 աբզացը) b
ՀԵՌՈՒ ԳԵՑԵԿ ՄԸՏՈՒՏԻՆԸՆ
8. Աշինկնա Եփեսացիներ 5։3—5, ի՞նչըն բիդուեր հեռու գինուշ Էֆես աբռող խրիստիաննուն։
8 Գաշտըցեկ Եփեսացիներ 5։3—5։ Մըտուտինըն հեռու գինուշի հոմար Էֆես աբռող խրիստիաննուն բիդուեր յոն դըվուշ ըն կոռձերըն, վերեկնոր Եգովին դուր կալ չին։ Ա̈դ հըմ անշընորկ կոռձերնեյնը, հըմա̈լ անշընորկ լաֆերը։ Պավելը հիշեծուց էֆեսյաննուն, հընոր ա̈դմուն ընողնին «Աստըձուն Թակավորուտինին նես փայ օննող չին»։
9. Օ՞րի զգուշ ըլլողընկ, հընոր աշինկ, լըսինկ գամա̈լ խոսինկ հեչ աղդեդ հընու անշընորկ կոռձերուն մասին։
9 Մեզիա̈լ բիդուա̈ զգուշ ըլլուշ, հընոր նա̈յրինկ հեչ ընուշ «մըտուտինին կոռձերը» (Եփես. 5։11)։ Շադ սըրա ըն մաշտը, վեյնոր գաշա̈, լըսա̈գու գամա̈լ խոսիգու անշընորկ կոռձերուն մասին, վեռչը մեխկ գընա̈ (Ծննդ. 3։6; Հակ. 1։14, 15)։ Մեգ բեդուտինիմը մեձ խումպմը ախպա̈ր նա̈յրեցին իրար հեդ լաֆլըմիշ ըլլուշ սոցսետնուն։ Մեմը ըներ խոսեյնըգու հոկեվոր տեմըներով, ամա վերմը ժամանագ ետկը նա̈յրեցին անշընորկ պոներուն մասին կըրուշ։ Շադ սըրա ընեց լաֆերուն նես խոսկը գեշտա̈ր սեկսին մասին։ Ցավալիա̈, ամա ա̈դ խումպին ըլլողնուն վերմը սեկսին հեդ գաբվաձ մեխկ ա̈րին։ Հեդո ըներ ուրինկը աստին-օր բատճառնուն մեգը, օրի ըներ ա̈դ մեխկը ա̈րին, ա̈դ անշընորկ լաֆերնեյնը։
10. Ի՞նչպես Սադոնըն փոռցա̈գու մեզի խապուշ (Եփեսացիներ 5։6)։
10 Ա̈կընս Սադոնին աշխարը փոռցա̈գու մեզի համոզվեծընուշ, հընոր աղդեդ հընու անշընորկ կոռձերուն նես փիս պոն չիկա (2 Պետ. 2։19)։ Ա̈դ մեզի զարմըծընիլ չի։ Մենկ կիդինկ, հընոր Սադոնըն կուզա̈ շաշուրմեծընուշ մաշտկացը, հընոր ըներ հասկըննոն հեչ, ինչը լավա̈, ինչը չարա̈ (Ես. 5։20; 2 Կորնթ. 4։4)։ Ընդի շադ սըրա ինտեռնետին, կինոկնուն հընու պռագռամնուն նես գերեվծընին ըն, ինչ-օր հագառագա̈ Եգովին առտար օրենկնուն։ Սադոնըն կուզա̈ հավդըծընուշ մեզի, հընոր անշընորկ հընու աղդեդ կոռձերուն նես փիս պոն չիկա։ Հագառագը, ընինկնա ա̈դ կոռձերը միր գյանկը լավ հընու ուրախ գըլլի։ (Գաշտըցեկ Եփեսացիներ 5։6։)
11. Ի՞նծոյ Անժելին օրինագը գերեվծընա̈, հընոր մեզիա̈լ գարեվորա̈ պոնեծընուշ ըն, ինչ կըրվաձա̈ Եփեսացիներ 5։7-ին։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)
11 Սադոնըն շադ ուրախ գըլլի, ետե մենկ ընգերուտին ընինկ ընեց հեդ, վեվ-օր չի հազ ընիլ Եգովին։ Քոնի-օր ըն կիդա̈, հընոր ա̈դմուն ընինկնա, մեզի զոր գըլլի աբռուշ Աստվաձաշընչին օրենկներով։ Պավելնա̈լ կիդեր ա̈դու մասին։ Ընդի ըն աստավ էֆեսյաննուն, հընոր գաբ օննոն հեչ ըն մաշտկացը հեդ, վերեկնոր Աստըձուն աչկերուն առաչ չար կոռձեր գընին (Եփես. 5։7)։ Ա̈կընս մեզի բիդուա̈ ավելի զգուշ ըլլուշ, քոնի-օր հիմիգու սըրըն մեգիմը հեդ խորատուշի հոմար ամբայման չա̈ իրար հեդ դեսըվուշ։ Ա̈դ գարելիա̈ ընուշ սոցսետնուն։ Անժելա a օնունով քուրմը, վեյնոր գաբռի Ազիյա ուր փոռցըն համոզվեցավ, ինչ զարար գայնոն պերիլ սոցսետնին։ Ըն գասա̈. «Ա̈դ սաի գայնա դուզաղ ըլլիլ։ Ես ինկըս հասկընցա հեչ, ինծոյ նա̈յրեցի ուրիշ դեսագ աշուշ ըն պոներուն վըրըն, վերեկնոր առաչ իմ հոմար փիս թըվա̈յնըգու։ Մեմը ես նա̈յրեցի ընգերուտին ընուշ ըն մաշտկացը հեդ, վերեկնոր ինչիգի դեղ տընիլ չեյնը Աստվաձաշունչը։ Հեդո ես նա̈յրեցի միտկ ընուշ, հընոր լավա̈ ուզաձիդ բես աբռուշ հընու վիրա միտկ չընուշ, ինծոյ Եգովըն գաշա̈ քու ըղաձիդ վըրըն»։ Լավա̈-օր իրիցնին գայցին ժամանագին յառդում ընիլ Անժելին։ Ըն գասա̈. «Հիմի ես ա̈մա̈ղ գընիմ, հընոր իմ խելկըս ու միտկըս ըլլի հոկեվոր պոներուն վըրըն, ոչ տա̈ ընու վըրըն, ինչ գա սոցսետնուն»։
Գարեվորա̈ ընգերուտին ընուշ ընեց հեդ, վեվ-օր հազ գընա̈ Եգովին օրենկնին (Աշեցեկ 11 աբզացը)
12. Ի՞նչը մեզի յառդում գընա̈, հընոր աբռինկ ոչ տա̈ ա̈ս աշխըրին, ամա Եգովին օրենկներով։
12 Մենկ ա̈մա̈ղ ընողընկ գըռիվ դոնուշ, հընոր ա̈ս աշխարը հընու ընու միտկ ընուշի ծեվը միր վըրըն ազդա̈ հեչ, քոնի-օր ա̈դ գայնա զարար պերիլ մեզի (Եփես. 4։19, 20)։ Բաշտպանվուշի հոմար մենկ գայնոնկ խորգըն միտկ ընիլ իսմուն հառցերուն մասին. «Ա̈մա̈ղ գընի՞մ տա̈ ես, հընոր չապըն ավել մոդգուտին դոմ հեչ ընեց, վում հեդ-օր պոնիմգու, տասարանցիկնուս գամ միգա̈լնացը, վեվ-օր չի աբռիլ Եգովին օրենկներով։ Բաշտպանո՞ղըմ տա̈ ես ըն, ինչ-օր սորվեծընա̈գու Աստվաձաշունչը, եպոր ինձի ասին «ֆանատիկ»»։ Մեզի բիդուա̈ շադ ուշադիր ըլլուշ ըն սըրընա̈լ, եպոր ժողովին նեսը ընգեր գընդռինկ։ Ա̈դու մասին կըրաձունի Պավելը 2 Տիմոթեոս 2։20—22-ին։ Մենկ ընգերուտին ընողընկ ընեց հեդ, վեվ-օր յառդում գընա̈ մեզի շարունագուշ հավադարիմ ձառայուշ Եգովին, ոչ տա̈ հեռընուշ ընդի։
«ԼՈՒՍԻ ԴԸՂՈՑԸ ՈՒՅՄԻՇ ԷԳՈՂ ԿՈՌՁԵՐ Ա̈ՐԵԿ»
13. Ի՞նչ նըշանագա̈գու «լուսի դըղոցը ույմիշ էգող կոռձեր» ընուշ (Եփեսացիներ 5։7—9)։
13 Պավելը դիռտմերգու, հընոր հեռու ըլլինկ մըտուտինըն։ Ըն գասեր. «Լուսի դըղոցը ույմիշ էգող կոռձեր ա̈րեկ»։ (Գաշտըցեկ Եփեսացիներ 5։7—9։) Ի՞նչ ա̈դ նըշանագա̈գու։ Գայջ գինա̈ ասինկնա, ա̈դ նըշանագա̈գու օրվա նես 24 ժամ իսկագան խրիստիանին ըլլուշ։ Ի՞նչը մեզի յառդում գընա̈ ա̈դ ընուշ։ Մեզի բիդուա̈ հոկեվոր գռաֆիգ օննուշ։ Ա̈դու նես մըդնուգու Աստվաձաշունչը միտկ ընելըն գաշտուշ հընու քըրկըրուշը, հըմա̈լ միր գըրագանուտինը գաշտուշը։ Ամա ըմընա գարեվորնա̈, հընոր մենկ լավմը քըրկըրինկ, ինչ դեսագ գաբռեր Իսուսը հընու ինչ սորվեծըներգու, քոնի-օր ըն «լուսա̈ աշխըրին հոմար» (Հովհ. 8։12; Առակ. 6։23)։
14. Ի՞նչպես մեզի յառդում գընա̈ սուրպ ուժը։
14 Հըմա̈լ, «լուսին դըղա̈կը» ըլլինկ դեյ, մեզի բիդուա̈ սուրպ ուժը։ Օ՞րի։ Քոնի-օր ըռոնց ա̈դ ուժին մենկ չինկ գայնի մակուր մընալ ա̈ս զայ ըղաձ աշխըրին (1 Թեսաղ. 4։3—5, 7, 8)։ Սուրպ ուժը թողուլ չի, հընոր միր վըրըն ազդա̈ ա̈ս աշխըրին միտկ ընուշի ծեվը, ընու ֆիլասոֆիըն հընու ըն մըտկերը, վերեկնոր հագառագին Աստըձուն գամկին։ Ա̈դտի ավել, սուրպ ուժը յառդում գընա̈ մեզի պարի կոռձեր ընուշ հընու առտար ըլլուշ (Եփես. 5։9)։
15. Ի՞նչպես օննոնկ սուրպ ուժը (Եփեսացիներ 5։19, 20)։
15 Ի՞նչպես գայնոնկ օննալ սուրպ ուժը։ Ծեվերուն մեգնա̈՝ աղոտուշ Եգովին, հընոր դա մեզի ա̈դ ուժը։ Իսուսը աստավ, հընոր Եգովըն «գուդա սուրպ ուժը ուրմըն ուզողնուն» (Ղուկ. 11։13)։ Ա̈դտի ղաիր, մենկ գոննոնկ սուրպ ուժը, եպոր մեկհեդ փառկ գուդոնկ Եգովին միր ժողովի հանդիպումնուն սըրըն։ (Գաշտըցեկ Եփեսացիներ 5։19, 20։) Ա̈դ ուժին խատեր, մենկ գայնոնկ աբռիլ ըմուն, հընոր ուրախծընինկ Աստըձուն։
16. Ի՞նչը յառդում գընա̈ մեզի խելացի որոշումնի ընտունուշ (Եփեսացիներ 5։10, 17)։
16 Գարեվոր որոշում ընուշըն առաչ բիդուա̈ «հասկըննուշ, վեյնա̈ Եգովին գամկը» հընու աբռուշ ընու ուզաձին բես։ (Գաշտըցեկ Եփեսացիներ 5։10, 17։) Ի՞նծոյ իմընոնկ, ինչ կուզա̈ Աստվաձ։ Բիդուա̈ կըդնուշ Աստվաձաշընչին նեսըն ըն պրինցիպնին, վերեկնոր վերապերվինգու միր դըրուտինին։ Հընու ըներ պոնեծընինկնա, գերեվնա տա̈, հաջողուտին գոննոնկ։
17. Ի՞նչպես գայնոնկ պոնեծընիլ ժամանագը ըմընա լավ ծեվով (Եփեսացիներ 5։15, 16)։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)
17 Պավելը դիռտմերգու Էֆես քաղակին աբռող խրիստիաննուն խելացի պոնեծընուշ ուրինց ժամանագը։ (Գաշտըցեկ Եփեսացիներ 5։15, 16։) Միր դուշմոնը Սադոնըն կուզա̈-օր մենկ ընկան խըրինկ ա̈ս աշխըրին կոռձերուն նես, հընոր Աստըձուն հոմար ժամանագ մընա հեչ (1 Հովհ. 5։19)։ Խրիստիանինը գայնա միտկ ընիլ, հընոր փարըն, ուսումը հընու լավ աշխադանկը Եգովին ձառայուշըն գարեվորին։ Ա̈դ գերեվծընա̈, հընոր ընու վըրըն ազդաձունի ա̈ս աշխըրին միտկ ընուշի ծեվը։ Հա̈լբա̈տ-օր, փարին հընու ուսումին նես փիս պոն չիկա։ Ամա չի գարելի տընուշ ըներ միր գյանկին առաչին դեղը։ «Լուսի դըղոցը ույմիշ էգող կոռձեր» ընուշի հոմար մեզի բիդուա̈ ըմընա լավ ծեվով պոնեծընուշ միր ժամանագը, այսինկըն ընուշ ըն կոռձերը, վերեկնոր սաի գարեվորին։
Էֆես քաղակին աբռող խրիստիաննին ա̈մա̈ղ գընեյնը ըմընա լավ ծեվով պոնեծընուշ ուրինց ժամանագը (Աշեցեկ 17 աբզացը)
18. Ի՞նչ ա̈րավ Դոնըլդ ախպա̈րը, հընոր ավելի լավ պոնեծընա̈ ուր ժամանագը։
18 Ըմըն սըրա մոն էգեկ հընարավորուտին ա̈լ շադ ընուշ Եգովին հոմար։ Ա̈դմուն գըներ Հարաֆաին Աֆրիկա աբռող Դոնըլդ ախպա̈րը։ Ըն բադմա̈գու. «Ես մեմընա̈լ աշեցի իմ գյանկիս վըրըն հընու աստի Եգովին, հընոր յառդում ընա̈ ինձի ավելի շադ ընուշ ընու դեյ։ Ես գաղոտեյ, հընոր կըդնում աշխադանկմը, վեյնոր ինձի յառդում գընա̈ ավելի շադ քարոզուշ։ Եգովին յառդումով ես կըդա ա̈դմուն աշխադանկմը։ Հիմի մենկ գընեչըս հեդ ձառաինկկու պալնավրեմեննա։ Միր գյանկը փոխվեցավ հընու մենկ ուրախինկ»։
19. Ի՞նչը յառդում գընա̈ մեզի «լուսի դըղոցը ույմիշ էգող կոռձեր» ընուշ։
19 Պավելին նամագը, գերեվնա տա̈, յառդում ա̈րավ Էֆես քաղակին գինող խրիստիաննուն հավադարիմ մընուշ Եգովին։ Ընու դըվաձ խըրադնին մեզիա̈լ գայնոն յառդում ընիլ։ Մեզի բիդուա̈ խելացի ըլլուշ, եպոր որոշինկկու, ինչ դեսագ հոնկշողընկ հընու վում հեդ ընգերուտին ընողընկ։ Հըմա̈լ գարեվորա̈ ըմըն սըրա քըրկըրուշ Աստվաձաշունչը, հընոր ջիշտուտինին լուսը ըմըն թարաֆա̈ ազդա̈ միր գյանկին վըրըն։ Մեզի բիդուա̈ սուրպ ուժին յառդումը, հընոր օննոնկ հըրաշալի հադգուտիննի։ Պոնեծընինկնա Պավելին խըրադնին, վերեկնոր ըն դըվավ Էֆես քաղակին աբռող խրիստիաննուն, մենկ գայնոնկ խելացի որոշումնի ընիլ, վերեկնոր դուր կուկոն Եգովին։ Ա̈դ ալլայ յառդում գընա̈ մեզի, հընոր ա̈ս աշխըրին մըտուտինը ազդա̈ հեչ միր վըրըն հընու մենկ գայնոնկ «լուսի դըղոցը ույմիշ էգող կոռձեր» ընիլ։
Ի՞ՆՉՊԵՍ ԲԱԴԱՍԽԱՆԵԿԿՈՒ
-
Աշինկնա Եփեսացիներ 5։8, ի՞նչընա̈ «մըտուտինը» հընու «լուսը»։
-
Ի՞նչը յառդում գընա̈, հընոր «մըտուտինը» միր վըրըն ազդա̈ հեչ։
-
Ի՞նչը յառդում գընա̈ «լուսի դըղոցը ույմիշ էգող կոռձեր» ընուշ։
ԵՐԿ 95 Լուսը ա̈լ շադ ճահա̈գու
a Վերմը օնուննին փոխվաձին։
b ՆԸԳԱՐԻՆ ՎԸՐԸՆ։ Պավելին Էֆես քաղակին աբռող խրիստիաննուն կըրաձ նամագին ա̈վա̈լը ըղվաձ կոպիըն։
