1. Օ՞րի գարելիա̈ ասուշ, հընոր Սուրպ Կըրվացկնին գարեվոր դեր ունեյնը Իսուս Խրիստոսին գյանկին։

 ՄԵՄԸ բատկերածուցեկ, ինչկան դուրեգաներ լըսուշ, ինչպես Իսուսը սորվեծընա̈գու։ Ըն լավ հիշերգու Սուրպ Կըրվացկնին հընու ընեց նեսըն թեզ-թեզ խոսկեր գասեր մաշտկացը։ Հեդաքըրկիրա̈, հընոր Աստվաձաշընչին նես կըրվաձ առաչին խոսկերը, վերեկնոր աստավ Իսուս Խրիստոսը գընկըվաձըն շադ չոնցաձ հընու վեռչին խոսկերը, վերեկնոր ըն աստավ ուր մեռնուշըն առաչ, Աստվաձաշընչին նեսըն առըվաձ խոսկերեյնը (2 Օրենք 8։3; Սաղ. 31։5; Ղուկ. 4։4; 23։46) b։ Հընու իրեկ ու գես դարի ձառայաձ սըրըն Իսուսը շադ անկամ գաշտա̈րգու միգա̈լնացը հոմար Աստվաձաշընչին խոսկերը։ Հըմա̈լ, ուրիշնուն հեդ խոսելը, ըն պոնեծըներգու հընու պածադռերգու ա̈դ խոսկերը (Մատթ. 5։17, 18, 21, 22, 27, 28; Ղուկ. 4։16—20)։

2. Ի՞նչը յառդում ա̈րավ Իսուսին լավ կիդնուշ Աստըձուն Խոսկը։ (Աշեցեկ ժուռնալին վըրաի նըգարը։)

² Բիջիլգուտ Իսուսը շադ սըրա գաշտա̈րգու հընու լըսերգու Աստըձուն Խոսկը։ Հա̈լբա̈տ, դոնը ըն լըսերգու, ինչպես Մարիըն հընու Իոսիֆը խոսելնին գասին մըտկեր Աստվաձաշընչըն (2 Օրենք 6։6, 7) c։ Հըմա̈լ Իսուսը ըմըն շապատ ձընողնուն հեդ սինագոգըն գեշտա̈ր (Ղուկ. 4։16)։ Ընդեխ ըն, գերեվնա տա̈, ուշադիր լըսերգու, եպոր գաշտա̈յնըգու Սուրպ Կըրվացկնին։ Եպոր Իսուսը մեձըցավ, ըն ինկը գայնա̈ր գաշտալ Աստըձուն Խոսկը։ Ա̈դ յառդում ա̈րավ, հընոր Իսուսը լավ կիդնա Կըրվացկնին, հազ ընա̈ հընու աբռի ընեց խըրադ դըվաձին բես։ Օրինագ,  հիշեցեկ դեպկը, վեյնոր ըղավ Աստըձուն դոնը, եպոր Իսուսը անջա 12 դարիգոներ։ Վառժաբեդնին, վերեկնոր լավ կիդեյնը Մաիսեյին օրենկը, «զարմընա̈յնըգու, ինչկան լավ ըն ըմըն ինչը հասկըննա̈րգու հընու ինչպես բադասխաներգու» (Ղուկ. 2։46, 47, 52)։

3. Ի՞նչ մենկ օսնողընկ ա̈ս տասին։

³ Մենկա̈լ գայնոնկ կիդնալ հընու հազ ընիլ Աստըձուն Խոսկը, ետե վիրա գաշտոնկ ըն։ Ամա վե՞ր սըրըն ըն գայնա ավելի շադ օկուտ պերիլ մեզի։ Էգեկ հիշինկ, ինչ Իսուսը աստավ օրենկի վառժաբեդնուն, ֆարիսեյնուն հընու սադուկեյնուն, վերեկնոր կիդեյնը Մաիսեյին օրենկը։ Ըներ թեզ-թեզ գաշտա̈յնըգու Կըրվացկնին, ամա կըրվաձըն ինչիգ սորվիլ չեյնը։ Իսուսը աստավ իրեկ միտկ, վերեկնուն վըրըն ընեց բիդուեր ուշադրուտին տառծընուշ։ Ընու խոսկերը յառդում գընին մեզիա̈լ։ Ետե մենկ լըսինկ ըներ՝ 1) ավելի լավ հասկըննոնկկու ըն, ինչ-օր գաշտոնկկու, 2) սորվինկկու կըդնուշ ավելի շադ հոկեվոր հարըստուտին հընու 3) թողունկկու, հընոր Աստըձուն Խոսկը ավելի շադ ազդա̈ միր վըրըն։

4. Աշինկնա Ղուկաս 10։25—29, ի՞նչի հոմար բիդուա̈ գաշտուշ Աստվաձաշունչը։

⁴ Մեզի գարեվորա̈ հասկըննուշ ըն, ինչ-օր գաշտոնկկու Աստըձուն Խոսկին նես։ Հասկըննոնկ հեչնա, ա̈դ մեզի օկուտ պերիլ չի։ Օրինագ, հիշեցեկ, ինչ Իսուսը աստավ օրենկը կիդնող մաշտումը։ (Գաշտըցեկ Ղուկաս 10։25—29։) Եպոր ա̈դ մաշտը հայծուց, ինչ ընու բիդուա̈ ընուշ, հընոր գայնա միշտ աբռիլ, Իսուսը ընու ուշադրուտինը տառծուց Աստըձուն Խոսկին վըրըն հընու հայծուց. «Ի՞նչ կըրվաձա̈ օրենկին նեսը։ Ի՞նչպես տուն ա̈դ հասկըննասկու»։ Ըն շիդագ բադասխանեց ա̈դ հառցին հընու աստավ, հընոր բիդուա̈ հազ ընուշ Աստըձուն հընու մոդիգին (Ղևտ. 19։18; 2 Օրենք 6։5)։ Ամա ետկըն ըն հայծուց. «Վե՞վա̈ իմ մոդիգըս»։ Ստացվիգու, հընոր ըն հասկըննալ չեր գաշտըցաձին միտկը, ընդիա̈լ չիդեր, ինչպես գայնա պոնեծընիլ ա̈դ խոսկերը ուր գյանկին։

5. Գաշտալնիս աղոտինկնա հընու ա̈ջա̈լա̈ ընինկ հեչնա, ի՞նչպես ա̈դ մեզի յառդում գընա̈։

⁵ Մենկ գայնոնկ ա̈լ լավ հասկըննալ Աստըձուն Խոսկը, պոնեծընինկնա քոնիմը լավ խըրադ։ Օրինագ, գաշտուշըն առաչ մեմը աղոտեցեկ։ Մեզի բիդուա̈ Եգովին յառդումը, հընոր գայնոնկ հասկըննալ Աստվաձաշունչը։ Ընու հոմար ուզեցեկ ընդի սուրպ ուժը, հընոր ուշադիր ըլլեկ։ Գաշտալնիդ ա̈ջա̈լա̈ ընիլ մեկ։ Ա̈դ յառդում գընա̈ ծեզի ա̈լ լավ հասկըննուշ կըրվաձը։ Ծեզի գայնա դուր կալ գաշտուշ Աստվաձաշունչը պայսը ծընով գամա̈լ լըսուշ զապիսը հընու հեդեվուշ կըրվաձին։ Ա̈դմուն տունկ հըմ դեսնեկկու, հըմա̈լ լըսեկկու կըրվաձը հընու Աստվաձաշունչը ա̈լ ուժեղ գազդա̈ ծիր մըտկին հընու սըյդին վըրըն (Հեսու 1։8)։ Եպոր բաշ ընեկ գաշտուշը, սըրըմընա̈լ աղոտեցեկ։ Աստեկ Եգովին, հընոր շընորագալեկ ընու պաշխիշին, Աստվաձաշընչին հոմար հընու ուզեցեկ, հընոր ըն յառդում ընա̈ ծեզի պոնեծընուշ ծիր գաշտըցաձը։

6. Գաշտալնիդ հառցեր դա̈կնա հընու գայջմը կըրեկնա ծիր մըտկերը, ի՞նչպես ա̈դ ծեզի յառդում գընա̈։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)

⁶ Ըհըն էրգու լավ խըրադա̈լ։ Եպոր գաշտա̈կկու, ինկեյդ ծեզի հառցեր դըվեկ։ Օրինագ. «Վո՞ւմ մասին հոզ կըրվաձա̈։ Վե՞վ խոսիգու։ Վո՞ւմ հեդ ըն խոսիգու հընու օ՞րի։ Ո՞յդեխ հընու ե՞պ ըղաձա̈ ա̈ս դեպկը»։ Ա̈դմուն հառցերը յառդում գընին ծեզի դեսնուշ գարեվոր մըտկերը հընու հասկըննուշ, ինչպես ըներ իրար հեդ գաբ ունին։ Գայնա̈կ գայջմը կըրիլ վերմը մըտկերը։ Եպոր կըրեկկու ծիր մըտկերը, ա̈դ յառդում գընա̈ ա̈լ լավ հասկըննուշ հընու մըտկերուդ բա̈հուշ ծիր գաշտըցաձը։ Տունկ գայնա̈կ կըրիլ վերմը հառցեր հընու ըն, ինչ իմըցաձեկ Աստվաձաշունչը քըրկըրելնիդ, նըշիլ գարեվոր մըտկերը հընու կըրիլ, ինչպես գայնա̈կ պոնեծընիլ ծիր իմըցաձը։  Հըմա̈լ գայնա̈կ կըրիլ ծիր զգացումնուն մասին։ Ա̈դմուն տունկ գըզգա̈կ, հընոր Եգովըն կըրաձունի ա̈դ նամագը, Աստվաձաշունչը, ըմըն մեգիս հոմար, ծիր հոմարա̈լ։

7. Վե՞ր հադգուտինը մեզի բիդուա̈, եպոր գաշտոնկկու Աստվաձաշունչը հընու օ՞րի (Մատթեոս 24։15)։

⁷ Իսուսը էրեվծուց, հընոր Աստըձուն Խոսկը հասկըննուշի հոմար, մեզի բիդուա̈ խորգըն միտկ ընուշ։ (Գաշտըցեկ Մատթեոս 24։15։) Խորգըն միտկ ընուշը յառդում գընա̈ հասկըննուշ, ինչպես մըտկերը իրար հեդ գաբ ունին հընու ինչով դարպերվինգու։ Հըմա̈լ յառդում գընա̈ դեսնուշ ըն, ինչ-օր մեգըն բա̈լլի չա̈։ Ա̈դտի ավել, Իսուսը էրեվծուց, հընոր խորգըն միտկ ընուշը յառդում գընա̈ դեսնուշ, ինծոյ գադարվինգու Աստվաձաշընչին պռառոչեստվընին։ Հըմա̈լ ա̈դու խատեր մենկ գայնոնկ հասկըննալ, ինծոյ պոնեծընինկ ըն, ինչի մասին գաշտըցակ Աստվաձաշընչին նես հընու օկուտը դեսնունկ։

8. Ի՞նչպես գաշտալնիս գայնոնկ խորգըն միտկ ընիլ։

⁸ Եգովըն յառդում գընա̈ ուր ձառայողնուն խորը միտկ ընուշ։ Ընդի աղոտեցեկ, հընոր Եգովըն յառդում ընա̈ ծեզի ա̈դ ընուշ (Առակ. 2։6)։ Ի՞նչ գայնա̈կ ընիլ, հընոր Աստվաձ բադասխանա̈ ծիր աղոտկին։ Գաշտըցեկ միտկ ընելըն հընու նըշեցեկ, ինչպես ծիր գաշտըցաձը գաբ ունի ծիր կիդցաձին հեդ։ Պոնեծուցեկ ըն գըրագանուտիննին, վերեկնոր յառդում գընին քըրկըրուշ Աստվաձաշունչը։ Օրինագ, «Պուտեվադիտելը»։ Ա̈դմուն գըրագանուտիննին յառդում գընին ծեզի հասկըննուշ ծիր գաշտըցաձին միտկը հընու իմըցաձնիդ պոնեծընուշ ծիր գյանկին (Եբր. 5։14)։ Գաշտալնիդ խորը միտկ ընեկնա, ա̈լ լավ հասկըննա̈կկու Աստվաձաշունչը։

9. Վե՞ր գարեվոր ջիշտուտինը ընտունիլ չեյնը սադուկեյնին։

⁹ Սադուկեյնին լավ կիդեյնը Եվրեյսկի Կըրվացկնուն առաչին հինգ կըրկերը, ամա ինչիգի դեղ տընիլ չեյնը գարեվոր ջիշտուտիննին,  վերեկնոր հուն կըրվաձեյնը։ Օրինագ, հիշինկ, ինչ Իսուսը աստավ, եպոր ըներ հայծուցին մեռաձնուն սաղնուշին մասին։ Ըն աստավ. «Տունկ գաշտըցաձ չե՞կ տա̈ Մաիսեյին կըրկին նես, ինծոյ Աստվաձ աստավ ընու ա̈րող պուլկին նեսըն. «Ես Ավռաամին, Իսաակին հընու Իակըվին Աստվաձնիմ»» (Մարկ. 12։18, 26)։ Սադուկեյնին, հա̈լբա̈տ, շադ անկամ գաշտըցաձեյնը ա̈դ խոսկերը, ամա Իսուսին հառցը էրեվծուց, հընոր ըներ ինչիգի դեղ տընիլ չեյնը գարեվոր ջիշտուտինը մեռաձնուն սաղնուշին մասին (Մարկ. 12։27; Ղուկ. 20։38) d։

10. Ի՞նչին վըրըն բիդուա̈ ուշադրուտին տառծընուշ, եպոր գաշտոնկկու Աստվաձաշունչը։

¹⁰ Ի՞նչ ա̈դ մեզի սորվեծընա̈գու։ Եպոր գաշտոնկկու Աստըձուն Խոսկը, գարեվորա̈ ուշադիր ըլլուշ ալլայ մըտկերուն, վերեկնոր հուն կըրվաձին հընու հասկըննուշ, ինչ մեզի սորվեծընինգու Աստվաձաշընչին խոսկերը հընու բադմուտիննին։ Քիչա̈ կիդնուշ սադա̈ ըն, ինչ-օր ղոլաա̈ հասկըննուշ։ Բիդուա̈ կըդնուշ ըն ջիշտուտիննին հընու պրինցիպնին, վերեկնոր լըմոնինգու հարըստուտինին, վեյնոր խողուն դագը խերը բա̈հվաձա̈։

11. Ի՞նչպես 2 Տիմոթեոս 3։16, 17 յառդում գընին ծեզի կըդնուշ հոկեվոր հարըստուտին, եպոր գաշտա̈կկու Աստվաձաշունչը։

¹¹ Ի՞նչպես գայնա̈կ կըդնուլ հոկեվոր հարըստուտին, եպոր գաշտա̈կկու Աստվաձաշունչը։ Աշինկ տա̈, ինչ կըրվաձա̈ 2 Տիմոթեոս 3։16, 17 (գաշտըցեկ)։ Ուշադրուտին տառծուցեկ, հընոր «օխչուգ Կիրկը... օկուտ պերա̈գու»։ Ըն յառդում գընա̈՝ 1) սորվեծընուշ, 2) սըխալը հասկընծընուշ, 3) շիդգուշ հընու 4) շիդագ ջոմպըն խըրադ դըվուշ։ Ա̈դ վերապերվիգու ըն կըրկերունա̈լ, վերեկնոր տունկ նոռսը գաշտա̈կկու։ Եպոր գաշտա̈կկու Աստվաձաշունչը, միտկ ա̈րեկ, ինչ տունկ սորվեկկու։ Ի՞նչ տունկ գիմընա̈կ Եգովին, ընու գամկին հընու պրինցիպնուն մասին։ Ի՞նչպես ծիր գաշտըցաձը յառդում գընա̈ ծիր սըխալը հասկըննուշ։ Ուշադրուտին տառծուցեկ, ինչպես ա̈դ խոսկերը գերեվծընին ծիր թուլ թարաֆնին, յառդում գընին ընեց առաչը առնուշ հընու հավադարիմ մընուշ Եգովին։ Քըրկըրեցեկ, ինչպես գարելիա̈ պոնեծընուշ Աստվաձաշընչըն գաշտըցաձ խոսկեյդ, հընոր ձառայուտինի սըրա շիդգեկ մեգիմը սըխալ միտկ ընուշի ծեվը հընու մոն էգեկ խըրադնի, վերեկնոր յառդում գընին շիդագ ջոմպով էշտուշ հընու միտկ ընուշ Եգովին բես։ Ետե հիշեկ ա̈դ չեյս խըրադնին, տունկ հոկեվոր հարըստուտին կըդնեկկու հընու ծեզի ա̈լ հեդաքըրկիր գըլլի գաշտուշ Աստվաձաշունչը։

12. Օ՞րի Իսուսը աստավ ֆարիսեյնուն. «Տունկ գաշտըցաձ չե՞կ տա̈»։

¹² Իսուսը ֆարիսեյնունա̈լ հայծուց. «Տունկ գաշտըցաձ չե՞կ տա̈»։ Ա̈դմուն ըն կուզեր էրեվծընուշ, հընոր ըներ սըխալ ծեվով պածադռինգու Աստըձուն Խոսկը (Մատթ. 12։1—7) e։  Ա̈դ խորատին սըրըն ֆարիսեյնին մեղադռեցին Իսուսին աշագեռտնուն, հընոր ըներ խախտինգու շապատին մասին օրենկը։ Ա̈դ սըրըն Իսուսը պերավ էրգու օրինագ Կըրվացկնուն նեսըն հընու աստավ պռառոկ Օսիին խոսկերը։ Ա̈դմունով Իսուսը էրեվծուց, հընոր ֆարիսեյնին հասկըննալ չեյնը, ինչի հոմար դըվվըվաձա̈ շապատին մասին օրենկը, ընդիա̈լ չեյն գայնի մեխկընուգ ըլլիլ։ Ֆարիսեյնին գաշտա̈յնըգու Աստըձուն Խոսկը, ամա օ՞րի ըն ընեց վըրըն ազդիլ չեր։ Ընու հոմար-օր ըներ հըբայդեյնը հընու գաշտալնին մահանա մոն կուկա̈յնը։ Ա̈դ ընեց խանգարերգու հասկըննուշ ուրինց գաշտըցաձին միտկը (Մատթ. 23։23; Հովհ. 5։39, 40)։

13. Ի՞նչպես վերապերվողընկ Աստվաձաշունչը գաշտուշին հընու օ՞րի։

¹³ Իսուսին խոսկերը սորվեծընինգու մեզի շիդագ վերապերվուշ Աստվաձաշընչին։ Չինկ ուզիլնա լըմոննուշ ֆարիսեյնուն, ցաձը բա̈հողընկ մեզի հընու հազըր ըլլողընկ սորվուշ։ Բիդուա̈ փապուգ թաբիյատ օննուշ հընու ընտունուշ Աստըձուն Խոսկը (Հակ. 1։21)։ Ա̈դմուն ընինկնա, մենկ թողունկկու, հընոր Աստըձուն Խոսկը մըդնու միր սիդը։ Ըն, ինչ Աստվաձաշունչը սորվեծընա̈գու միգա̈լնուն ցավը հասկըննուշին, մեխկընուշին հընու հազ ընուշին մասին, գազդա̈ միր վըրըն սադա̈ ըն սըրըն, եպոր մենկ հըբայդ չինկ հընու գաշտալնիս մահանա մոն կալ չինկ։

14. Ի՞նչպես մենկ գայնոնկ իմընալ, թողունկկու տա̈, հընոր Աստվաձաշունչը ազդա̈ միր վըրըն։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)

¹⁴ Ի՞նչպես գարելիա̈ իմընուշ, թողունկկու տա̈ մենկ, հընոր Աստվաձաշունչը ազդա̈ միր վըրըն։ Ա̈դ գերեվնա ընդի, ինչպես մենկ վերապերվինկկու միգա̈լնացը։ Ետե ֆարիսեյնին թողեյնը, հընոր Աստըձուն Խոսկը մըդնու ընեց սիդը, ըներ «մեղադռիլ չեյնը անմեղնուն» (Մատթ. 12։7)։ Ա̈դմուն գարելիա̈ ասուշ միր մասինա̈լ։ Գազդա̈ տա̈ միր վըրըն Աստվաձաշունչը, գարելիա̈ իմընուշ ընդի, ինչպես մենկ վերապերվինկկու միգա̈լնացը հեդ։ Օրինագ, ի՞նչին մասին մենկ շադըն-շադը խոսինկկու, միգա̈լնացը լա՞վ թարաֆնուն չա̈՞նա ընեց թուլուտիննուն մասին։ Գերեվծընի՞նկ տա̈ մենկ, հընոր մեխկընուգինկ հընու բադռաստինկ ներուշ։  Գամա̈՞լ մենկ մահանա կուկոնկ միգա̈լնացը հընու նեղվինկկու։ Ինկեյս մեզի ա̈դմուն քըննինկնա, գայնոնկ դեսնուլ, թողունկկու տա̈ մենկ, հընոր ըն, ինչ-օր գաշտոնկկու, ազդա̈ միր մըտկերուն, զգացումնուն հընու կոռձերուն վըրըն (1 Տիմոթ. 4։12, 15; Եբր. 4։12)։

15. Ի՞նչպես Իսուսը վերապերվերգու Սուրպ Կըրվացկնուն։

¹⁵ Իսուսը հազ գըներ Սուրպ Կըրվացկնին։ Ընու զգացումնուն մասին գաստըվի պռառոչեստվին նես, վեյնոր կըրվաձա̈ Սաղմոս 40։8-ին. «Քու ուզաձըդ ընուշը, իմ Աստվաձըս,՝ ուրախուտինա̈ իմ հոմար, քու օրենկըդ իմ սըյդիսա̈»։ Իսուսը բախտավերեր, քոնի-օր ձառաերգու Եգովին հընու ըմըն ինչին նես հաջողուտին ուներ։ Մենկա̈լ գայնոնկ բախտավեր ըլլիլ հընու հաջողուտին օննալ, գաշտոնկնա Աստվաձաշունչը հընու սորվինկնա ըն հազ ընուշ (Սաղ. 1։1—3)։

16. Ի՞նչ տունկ կուզեկ ընուշ, հընոր Աստվաձաշունչը գաշտուշը ծեզի ա̈լ շադ ֆայդա պերա̈։ (Աշեցեկ ռամկըն « Իսուսին խոսկերը գայնոն յառդում ընիլ հասկըննուշ ըն, ինչ-օր գաշտա̈կկու»։)

¹⁶ Թող Իսուսին օրինագը հընու խոսկերը յառդում ընին ծեզի լավծընուշ Աստվաձաշունչը գաշտուշը։ Մենկ գայնոնկ ա̈լ լավ հասկըննալ Աստըձուն Խոսկը, աղոտինկնա, գաշտալնիս ա̈ջա̈լա̈ ընինկ հեչնա, հառցեր դոնկնա հընու գայջմը կըրինկնա վերմը մըտկերը։ Մենկ խորգըն միտկը գընինկ, եպոր ուշադիր գաշտոնկկու Աստվաձաշունչը հընու քըրկըրինկկու ըն միր գըրագանուտինին միչոցով։ Հըմա̈լ մոն կոնկնա Աստվաձաշընչին նես հոկեվոր հարըստուտին, մենկ սորվինկկու ա̈լ լավ պոնեծընուշ Աստվաձաշընչին նեսի կըրվաձը հընու ըն խոսկերը բիլա̈, վերեկնոր ընկանա̈լ մեզի ձանոտ չեյնը։ Հըմա̈լ մենկ թողունկկու, հընոր Աստըձուն Խոսկը ազդա̈ միր վըրըն, եպոր շիդագ վերապերվինկկու ընու նես կըրվաձին։ Հայդցեկ ա̈մա̈ղ ընինկ պոնեծընուշ ա̈ս տասին նես պերվաձ խըրադնին։ Ընչաղ Աստվաձաշունչը գաշտուշը մեզի ա̈լ շադ ֆայդա պերա̈գու հընու մենկ ա̈լ շադ մոդգընոնկկու Եգովին (Սաղ. 119։17, 18; Հակ. 4։8)։