1, 2. ա) Ի՞նչընա̈ մեխկը հընու ի՞նչպես գարելիա̈ ընու առաչը առնուշ։ (Հըմա̈լ աշեցեկ «Պածադռուտինը»։) բ) Ի՞նչ մենկ օսնողընկ ա̈ս հընու հեդկըշի տասերուն։ (Հըմա̈լ աշեցեկ 32-րտ էջին «Գաշտողնուն հոմար» տեմըն։)

 ԿՈՒԶԵ՞Կ ՏԱ̈ իմընուշ, ինչկան շադ Եգովըն ծեզի հազ գընա̈։ Ա̈դ տունկ գայնա̈կ ընիլ, իմընա̈կնա, ինչ Եգովըն ըղաձունի, հընոր խալըսա̈ ծեզի մեխկըն հընու մեռնուշըն։ Մեխկը a՝ ա̈դ միր դուշմոննա̈ հընու մենկ ուրինկըս չինկ գայնի ընու առաչը առնուլ։ Մենկ ալլայկըս ըմըն օր մեխկ գընինկ հընու, մեխկին էրեսըն, վեռչը վեռչով մեռնինկկու (Հռոմ. 5։12)։ Ամա գա լավ նորուտինմընա̈լ։ Եգովըն խոսկ գուդա, հընոր ըմունա̈լ ըմուն յառդում գընա̈ մեզի խալըսվուշ մեխկըն հընու մեռնուշըն։

² Եգովըն մոդավորաբես 6 000 դարի յառդում գընա̈ մաշտկացը մեխկին առաչը առնուշ։ Օ՞րի։ Քոնի-օր ըն հազ գընա̈ մեզի։ Ըն մաշտկացը շինաձ օրվոնըն հազ գընա̈ ընեց։ Եգովըն շադ պոն ըղաձունի, հընոր յառդում ընա̈ մեզի մեխկին առաչը առնուշ։ Ըն կիդա̈-օր մեխկին էրեսըն մաշտիկը մեռնինգու հընու չի ուզիլ-օր ա̈դմուն ըլլի։ Ըն կուզա̈, հընոր մենկ ալլայկըս հավեռժ աբռինկ (Հռոմ. 6։23)։ Ա̈ս տասին մենկ գիմընոնկ իրեկ հառցի բադասխան՝ 1) Ի՞նչպես Եգովըն ումուդ դըվավ մեխկ օննող մաշտկացը։ 2) Ի՞նչ մաշտիկ ա̈վա̈լը գընեյնը, հընոր դուր կոն Եգովին։ 3) Ի՞նչ ա̈րավ Իսուսը, հընոր մաշտիկը խալըսվին մեխկըն հընու մեռնուշըն։

 Ի՞ՆՉ ՈՒՄՈՒԴ ԵԳՈՎԸՆ ԴԸՎԱՎ ՄԵԽԿ ՕՆՆՈՂ ՄԱՇՏԿԱՑԸ

3. Ի՞նչպես Ադամը հընու Եվըն մեղավոր տառծոն։

³ Եպոր Եգովըն շինեց առաչին մաշտուն հընու գընեչը, ըն կուզեր, հընոր ըներ բախտավեր ըլլին։ Ըն դըվավ ընեց գինուշի քա̈սուգ դեղմը, ընտանիկ հընու հըրաշալի կոռձմը։ Ըներ դըղա օննողեյնը հընու օխչուգ խեղը, Էդեմին բախչին բես, ռայ տառծընողեյնը։ Եգովըն ընեց իրավունկ դըվաձ չուներ սադա̈ մեգ պոմը ընուշ։ Ըն ընեց թա̈մբա̈ ա̈րավ, հընոր լըսին հեչնա ընու, ըներ մեխկի նես կըյնին հընու մեռնինգու։ Մենկ կիդինկ, ինչ ըղավ։ Չար հըրեշտագը, վեյնոր հազ ընիլ չի նա̈ մաշտկացը, նա̈ա̈լ Աստըձուն, դիռտմեց, հընոր Ադամը հընու Եվըն մեխկ ընին։ Ըներա̈լ գիվընմիշ ըղոն հեչ Եգովին վըրըն, լըսեցին ա̈դ չար հըրեշտագին աստաձը հընու մեխկ ա̈րին։ Ինչպես մենկ կիդինկ, Եգովին աստաձը գադարվեցավ։ Ա̈դ օրվոնըն ըներ նա̈յրեցին էխտիյարնուշ, հիվըննուշ հընու վեռչը վեռչով մեռոն (Ծննդ. 1։28, 29; 2։8, 9, 16—18; 3։1—6, 17—19, 24; 5։5)։

4. Օ՞րի Եգովըն զըզվիգու մեխկըն (Հռոմեացիներ 8։20, 21)։

⁴ Եգովըն Աստվաձաշընչին նես կըրել դըվաձունի ա̈դու մասին, հընոր մեզի գարեվոր պոմը սորվեծընա̈։ Ա̈դ բադմուտինը յառդում գընա̈ մեզի հասկըննուշ, օրի Աստվաձ ա̈դկան զըզվիգու մեխկըն։ Մեխկը հեռըծընա̈գու մեզի միր Հորմըն հընու դոնա̈գու մեռնուշի (Ես. 59։2)։ Սադոնըն հազ գընա̈ մեխկը հընու չի հազ ընիլ Եգովին հընու մաշտկացը։ Ընդի ըն դիռտմեց Ադամին հընու Եվին, հընոր ըներ լըսին հեչ Աստըձուն հընու մեխկ ընին։ Ա̈կընսա̈լ ըն դիռտմա̈գու մաշտկացը ա̈դմուն ընուշ։ Բա̈լկիտ, ըն միտկը գըներ, հընոր հախտանագ դարաձունի Էդեմին բախչին։ Ամա ըն հասկըննալ չեր, ինչկան հազ ընող Աստվաձա̈ Եգովըն։ Աստվաձ ըմըն սըրաա̈լ կուզեր Ադամին հընու Եվին սերունդին հոմար ընուշ ըն, ինչ-օր խոսկ դըվաձուներ։ Ըն հազ գընա̈ մաշտկացը, ընդի դըվաձունի ընեց ումուդ։ (Գաշտըցեկ Հռոմեացիներ 8։20, 21։) Եգովըն կիդեր, հընոր Ադամին հընու Եվին սերունդըն վերմը մաշտիկ հազ ընողըն հընու լըսողըն ուրինը։ Ինչպես Հա̈ր հընու ըմըն ինչը շինող Աստվաձ, ըն դըվավ ընեց հընարավորուտին խալըսվուշ մեխկըն հընու մոդգընուշ ուրինը։ Ի՞նչ ա̈րավ Եգովըն, հընոր ա̈դ հընարավոր ըլլի։

5. Աշինկնա Ծննդոց 3։15, ե՞պ Եգովըն առաչին անկամ ումուդ դըվավ մաշտկացը։ Պածադռեցեկ։

⁵ Գաշտըցեկ Ծննդոց 3։15։ Եգովըն մեգընա̈ աստավ, հընոր վերածընա̈ բիդի Սադոնին հընու ումուդ դըվավ ալլայ մաշտկացը։ Ըն աստավ, հընոր էգողա̈ սերունդը, վեյնոր խալըսա̈ բիդի մաշտկացը։ Ա̈դ սերունդը վեռչը վեռչով վերածընողեր Սադոնին հընու ալլայ չարուտինը, վեյնոր ընու էրեսըն առաչ էգավ Էդեմին բախչին (1 Հովհ. 3։8)։ Ամա ա̈դտի ղաիր, Ծննդոց 3։15-ին գաստըվեր, հընոր Սադոնըն մեմը խաձեր բիդի սերունդին գըրունգըն, այսինկըն, սպոննողեր ընու։ Ա̈դ մեձ ցավ պերողեր Եգովին։ Ամա չաշաձ ա̈դու, ըն հազըրեր ընուշ ա̈դ քա̈լկը մաշտկացը մեխկըն հընու մեռնուշըն խալըսուշի հոմար։

Ի՞ՆԾՈՅ Ա̈ՎԱ̈ԼԸ ՄԵԽԿ ՕՆՆՈՂ ՄԱՇՏԻԿԸ ԳԱՅՆԱ̈ՅՆԸ ՄՈԴԳԸՆԱԼ ԵԳՈՎԻՆ ՀԸՆՈՒ ԴՈՒՐ ԿԱԼ ԸՆՈՒ

6. Ի՞նչ գընեյնը Ավելը, Նոյը հընու Եգովին միգա̈լ հավադարիմ ձառայողնին, հընոր մոդիգ հարաբերուտին օննոն ընու հեդ։

⁶ Գոմաց-գոմաց Եգովըն ավելի բառզ գերեվծըներ, ինչպես մեխկ օննող մաշտիկը գայնոն մոդգընալ ընու։ Էդեմին բախչին ըղաձ դեպկըն ետկը Ավելը, Ադամին հընու Եվին եգռորտ դըղըն, առաչին մաշտներ, վեյնոր հավդաց Եգովին։ Ավելը հազ գըներ Եգովին հընու ա̈մա̈ղ գըներ լըսուշ հընու ուրախծընուշ ընու։ Քոնի-օր Ավելը չոբոներ, ըն առավ քոնիմը ճահել օչխար գըդռեց հընու ղուրբոն պերավ Եգովին դեյ։ Ի՞նչպես ա̈դու վերապերվեցավ Եգովըն։ «Եգովին դուր էգավ Ավելին ըղաձը հընու ըն ընտունեց ընու պերաձ ղուրբոնը» (Ծննդ. 4։4)։ Եգովըն գընտուներ միգա̈լ  մաշտկացը ղուրբոննինա̈լ, վերեկնոր հազ գընեյնը հընու հավդա̈յնըգու ընու։ Օրինագ, ա̈դմուն մաշտեր Նոյը (Ծննդ. 8։20, 21)։ Եգովըն գընտուներ ա̈դ մաշտկացը ղուրբոննին հընու ա̈դմունով գերեվծըներ-օր մեխկ օննող մաշտիկը գայնոն ուրախծընիլ ընու հընու ընգեր ըլլիլ ընու հեդ b։

7. Ի՞նչ մենկ սորվինկկու ընդի, հընոր Ավռաամը հազըրեր ղուրբոն պերուշ ուր մոնչուն։

⁷ Ավռաամը ուժեղ հավատկ ուներ Եգովին հանդեպ։ Եգովըն աստավ ընու շադ զոր պոմը ընուշ։ Ավռաամին բիդուեր ղուրբոն պերուշ ուր մոնչուն, Իսաակին։ Հա̈լբա̈տ-օր, Ավռաամին հոմար շադ զորեր ընուշ Եգովին աստաձը, ամա, չաշաձ ա̈դու, ըն լըսեց Եգովին։ Աստվաձ հասկըննա̈րգու, ինչ մեձ ցավ գըզգա̈ր Ավռաամը, սպոններնա ուր դըղուն։ Ընդի ըն թողավ հեչ Ավռաամին ա̈դ ընուշ։ Ա̈ս օրինագը մեզի գարեվոր պոմը սորվեծընա̈գու։ Եգովըն հազըրեր ղուրբոն պերուշ ուր հազ ըղաձ Դըղուն, քոնի-օր ըն շադ հազ գընա̈ մաշտկացը (Ծննդ. 22։1—18)։

8. Ի՞նչ գերեվծընեյնը Մաիսեյին օրենկով պերվաձ ղուրբոննին (Ղևտական 4։27—29; 17։11)։

⁸ Հարուրիշի դարի ետկը Աստվաձ Իզրաիլ ազգին դըվավ Օրենկը, վերին նես գաստըվեր, հընոր մաշտկացը մեխկերը ներվին դեյ ընեց բիդուա̈ ղուրբոննի պերուշ։ (Գաշտըցեկ Ղևտական 4։27—29; 17։11։) Ա̈դ ղուրբոննին գերեվծընեյնը, հընոր մաշտիկը ավելի մեձ ղուրբոնի գարիկ ունին, վեյնոր գայնա մինչեվ վեռչ խալըսիլ մաշտկացը մեխկըն։ Աստվաձ դիռտմեց ուր պռառոկնուն պածադռուշ, հընոր խոսկ դըվվըվաձ սերունդը՝ ա̈դ Աստըձուն դըղոցմըն մեգնա̈, վերին դանջողըն հընու սպոննողըն։ Ընու օչխարի բես ղուրբոն պերողըն (Ես. 53։1—12)։ Մեմը միտկ ա̈րեկ՝ Եգովըն հազըրեր ղուրբոն պերուշ ուր հազ ըղաձ Դըղուն, հընոր խալըսա̈ ծեզի հընու ալլայ մաշտկացը մեխկըն հընու մեռնուշըն։

Ի՞ՆՉ Ա̈ՐԱՎ ԻՍՈՒՍԸ, ՀԸՆՈՐ ԽԱԼԸՍԱ̈ ՄԱՇՏԿԱՑԸ ՄԵԽԿԸՆ

9. Ի՞նչ Իոան Կրեստիտելը աստավ Իսուսին մասին (Եբրայեցիներ 9։22; 10։1—4, 12)։

⁹ Մ. թ. առաչին դարուն Աստըձուն ձառայող Իոան Կրեստիտելը աստավ Իսուսին մասին, վեյնոր Նազարետըներ. «Ըհըն Աստըձուն Օչխարը, վեյնոր գառնու աշխըրին մեխկը» (Հովհ. 1։29)։ Ա̈դ խոսկերը գերեվծընեյնը, հընոր Իսուսը՝ ըն սերունդներ, վերին մասին կըրվաձեր Աստվաձաշընչին։ Ըն ուրինը ղուրբոն պերողեր։ Վեռչաբես խողուն վըրըն էգավ ըն սերունդը, վեյնոր խալըսողեր մաշտկացը մեխկըն։ (Գաշտըցեկ Եբրայեցիներ 9։22; 10։1—4, 12։)

10. Ի՞նծոյ Իսուսը էրեվծուց-օր, էգաձա̈ «հընոր մեղա կոն մեխկ ընողնին»։

¹⁰ Իսուսը ավելի շադ ուշադրուտին տառծըներգու ընեց վըրըն, վեվ-օր հասկըննա̈յնըգու, հընոր մեխկ օննող մաշտին հընու ա̈դու հոմար ուրինց վադ գըզգա̈յնը։ Ըն գասեր ընեց, հընոր ուր աշագեռտնին ըլլին։ Իսուսը հասկըննա̈րգու, հընոր մաշտիկը բելընի ունին մեխկին էրեսըն։ Ընդի ըն շադ կուզեր յառդում ընուշ ըն դըղամաշտկացը հընու գընդացը, վերեկնոր ուրինց ըղաձ մեխկերուն զարարը քաշեյնըգու։ Ըն պերավ օրինագմը հընու պածադռեց. «Առոխչնուն հեկիմ բիդու չա̈, ամա հիվոնդնուն բիդուա̈»։ Ետկըն ավելծուց. «Ես էգաձիմ, հընոր մեղա կոն մեխկ ընողնին, ոչ տա̈ առտարնին» (Մատթ. 9։12, 13)։ Իսուսը ուր գյանկով գերեվծըներ, հընոր սաի ա̈դմուն գընա̈։ Ըն փապուգ խոսեցավ հընու ներեց ըն գընեչը մեխկերը, վեյնոր վա̈երգու հընու ուր մազերով սըրպերգու ընու օդվին (Ղուկ. 7։37—50)։ Սամարիտյանկին Իսուսը սորվեծուց գարեվոր ջիշտուտիննի, չաշաձ-օր կիդեր, հընոր ա̈դ գընիգը գաբռի դըղամաշտումը հեդ, վեյնոր ուր մաշտը չա̈ (Հովհ. 4։7, 17—19, 25, 26)։ Մեխկին էրեսըն մաշտիկը  մեռնինգու։ Ամա Աստվաձ ըմուն ուժ դըվաձուներ Իսուսին, հընոր ըն գայնա̈ր սաղծընիլ մաշտկացը։ Իսուսը սաղծըներգու դըղամաշտկացը, գընդացը հընու դըղոցը (Մատթ. 11։5)։

11. Օ՞րի մեխկ օննող մաշտիկը ուրինց լավ գըզգա̈յնը Իսուսին յոնը։

¹¹ Զարմանալի չա̈, հընոր ըն մաշտիկնա̈լ վերեկնոր խըրաձեյնը մեխկին նես, ուրինց լավ գըզգա̈յնը Իսուսին յոնը։ Իսուսը մեխկընա̈րգու հընու հասկըննա̈րգու ընեց։ Ա̈դ մաշտիկը վախիլ չեյնը խոսուշ Իսուսին հեդ (Ղուկ. 15։1, 2)։ Իսուսը մա̈տերգու հընու ումուդ գուդա̈ր ըն մաշտկացը, վերեկնոր հավդա̈յնըգու ուրինը (Ղուկ. 19։1—10)։ Ըն, ուր Հորը Եգովին բես, մեխկընա̈րգու մաշտկացը (Հովհ. 14։9)։ Իսուսը խոսկերով հընու կոռձերով գերեվծըներ, հընոր ուր մեխկընուգ հընու միգա̈լնացը ցավը հասկըննող Հա̈րը հազ գընա̈ մաշտկացը հընու կուզա̈ յառդում ընուշ ըմըն մեգին խալըսվուշ մեխկըն։ Ա̈դ դիռտմերգու մեխկ օննող մաշտկացը փոխուշ ուրինց գյանկը հընու տառնուշ Իսուսին աշագեռտը (Ղուկ. 5։27, 28)։

12. Ի՞նչ Իսուսը գասեր ուր մեռնուշին մասին։

¹² Իսուսը կիդեր, ինչ ուր հեդը ըլլողա̈։ Ըն գասեր ուր աշագեռտնուն, հընոր ընու դավաջանողըն հընու մեխողըն սունին վըրըն (Մատթ. 17։22; 20։18, 19)։ Ըն կիդեր, հընոր ուր մեռնուշով ըն գառնու աշխարին մեխկերը, ինչպես-օր աստավ Իոան Կրեստիտելը հընու պռառոկնին։ Հըմա̈լ Իսուսը սորվեծըներգու, հընոր դալով ուր գյանկը ըն ուր մոդ պերա̈գու «դարպեր մաշտկացը» (Հովհ. 12։32)։  Մեխկ օննող մաշտիկը գայնա̈յնը դուր կալ Եգովին, ետե ընտունեյնը Իսուսին, ինչպես ուրինց Դիրեչը հընու էշտա̈յնը ընու էրեվծուցաձ ջոմպով։ Ա̈դմուն ընեյնընա, ըներ վեռչը վեռչով վազ գոսնեյնը ըլլուշ «մեխկին ձառըն» (Հռոմ. 6։14, 18, 22; Հովհ. 8։32)։ Ընդի Իսուսը բադռաստեր գըդռիջվարի գինա̈ դըվուշ ուր գյանկը մաշտկացը խալըսուշի հոմար (Հովհ. 10։17, 18)։

13. Ի՞նչպես մեռավ Իսուսը հընու ի՞նչ հընարավորուտին ա̈դ մեզի գուդա։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)

¹³ Իսուսին դավաջանեց ուր մոդիգ ընգերը։ Ընու խապիս ա̈րին, գոբդեյնըգու, սուդ պոներ գասեյնը ընու մասին, մեղադռեյնըգու հընու դանջեյնըգու։ Զինվոյնին պերին ընու սունին մոդ, վերին վըրըն ընու մեխեցին։ Եպոր ըն գոնծըներ ալլայ ա̈դ դանջանկնին գա̈ր մեգը, վեվ-օր ուրմըն ավելի մեձ ցավ գըզգա̈ր։ Ա̈դ Եգովա Աստվաձներ։ Մենկ կիդինկ, հընոր Եգովըն մեձ ուժ ունի հընու շադ հազ գընա̈ Իսուսին։ Ա̈դմունա̈նա, օ՞րի ըն խառըվեցավ հընու բաշտպանեց հեչ ուր Դըղուն։ Ըն ա̈դ ա̈րավ հեչ, քոնի-օր հազ գընա̈ մեզի։ Եգովըն դիռտմեց Իոանին կըրուշ իսմուն խոսկեր. «Աստվաձ ընկան շադ հազ ա̈րավ աշխարը, հընոր դըվավ ուր թա̈կ Դըղուն, հընոր ըմըն մեգը, վեվ ընու հավդագու, մեռնի հեչ, ամա միշտ աբռի» (Հովհ. 3։16)։

14. Ի՞նչ Իսուսին ղուրբոնը սորվեծընա̈գու մեզի Եգովին մասին։

¹⁴ Իսուսին դըվաձ ղուրբոնը ըմընա լավ ծեվով գերեվծընա̈, ինչկան շադ Եգովըն հազ գընա̈ Ադամին հընու Եվին սերունդը։ Հըմա̈լ ա̈դ գերեվծընա̈, ինչկան շադ Եգովըն հազ գընա̈ ծեզի։ Ըն ղուրբոն դըվավ ուր հազ ըղաձ Դըղուն հընու շադ ցավ օնծուց, հընոր խալըսա̈ ծեզի մեխկըն հընու մեռնուշըն (1 Հովհ. 4։9, 10)։ Հա՛, ըն կուզա̈ յառդում ընուշ ըմըն մեգիս գըռիվ դոնուշ մեխկին հեդ հընու հախտուշ։

15. Ի՞նչ մենկ ընողընկ, հընոր մեզի օկուտ պերա̈ Իսուսին դըվաձ ղուրբոնը։

¹⁵ Եգովըն միր հոմար շադ մեձ պաշխիշ դըվավ։ Ըն ղուրբոն դըվավ ուր թա̈կ Դըղուն, հընոր ներվին միր մեխկերը։ Ամա Աստվաձ միր մեխկերը ներա̈ դեյ, մեզիա̈լ ինչիմը բիդուա̈ ընուշ։ Օրինագ, ի՞նչ։ Իոան Կրեստիտելը հընու Իսուս Խրիստոսը աստին. «Մեղա էգեկ ընու հոմար-օր երգընկին Թակավորուտինը մոդգըցաձա̈» (Մատթ. 3։1, 2; 4։17)։ Եպոր մեղա կուկոնկ, մենկ գերեվծընինկ-օր չինկ ուզիլ մեխկ ընուշ, կուզինկ մոդգընուշ միր հազ ընող Հորը։ Ամա ի՞նչ նըշանագա̈գու մեղա էգուշը։ Հընու ի՞նչպես ա̈դ գայնա յառդում ընիլ մեզի գըռիվ դոնուշ միր մեխկերուն տեմ։ Ա̈դու մասին մենկ գիմընոնկ հեդկըշի տասին։