ՅՈՎՍԷՓ իր այգիին մէջ կեցած՝ մթնշաղի տեսարանը կը վայելէր։ Իր տեսադաշտը թերեւս ընդգրկեց արմաւենիներ, այլ պտղատու ծառեր, բոյսերով լի ջրակոյտեր եւ պատնէշէն քիչ մը անդին՝ տեսարան մը փարաւոնի պալատէն։ Երեւակայէ թէ ինչպէ՛ս իր տունէն ելած շշնջոցները կը հասնէին Յովսէփի ականջին. . . իր որդին՝ Մանասէն, խուտուտ կու տար միւս պզտիկ եղբօր՝ Եփրեմին։ Յովսէփ կրնար ներսի տեսարանը մտապատկերել. . . թէ ինչպէ՛ս իր կինը կը ծիծաղէր իր տղոց չարաճճիութեան վրայ։ Յովսէփ ժպտաց։ Գիտէր, որ օրհնուած մարդ էր։

Յովսէփ իր անդրանիկ զաւակը Մանասէ անուանած էր, որովհետեւ անունը մոռացութեան կ’ակնարկէ (Ծննդոց 41։51)։ Աստուած այս վերջին տարիներուն այնքան օրհնած էր Յովսէփը, որ երիտասարդը վստահաբար առաջուան պէս չէր ցաւեր, երբ մտաբերէր իր տունը, եղբայրները եւ հայրը։ Իրեն հանդէպ իր մեծ եղբայրներուն ատելութիւնը իր կեանքը փոխած էր։ Տարիներ առաջ, անոնք իր վրայ յարձակեցան, զինք սպաննել մտադրեցին, բայց մտքերնին փոխելով՝ զինք որպէս ստրուկ ծախեցին ճամբորդող առեւտրականներու։ Անկէ ի վեր, իր կեանքը խռովայոյզ անցուդարձեր ունեցաւ։ Մօտ 12 տարի, Յովսէփ ստրկութիւն ըրաւ եւ բանտարկուեցաւ,– որոշ ժամանակ մը երկաթեայ կապանքներ հագնելով։ Իսկ այժմ՝ ան հզօր Եգիպտոսի փարաւոնին երկրո՛րդն էր *։

Արդէն քանի մը տարի է, որ Յովսէփ Եհովայի կանխագուշակած դէպքերը կը տեսնէր։ Եգիպտոսը հունձքի եօթնամեայ առատութեան մէջ էր մարգարէութեան համեմատ, եւ Յովսէփ երկրին արմտիքներուն աւելցածը ամբարելու գործին վրայ կը վերահսկէր։ Այդ ժամանակամիջոցին, իր կինը՝ Ասանէթ, երկու որդի բերած էր լոյս աշխարհ։ Ասով հանդերձ, Յովսէփին միտքը յաճախ կը թափառէր քիլոմեթրներ անդին,– դէպի իր ընտանիքը, նամանաւանդ իր կրտսեր եղբայրը՝ Բենիամինը եւ իրենց սիրելի հայրը՝ Յակոբը։ Հաւանաբար ան անոնց ողջութիւնը կ’ուզէր գիտնալ։ Թերեւս նաեւ հարց կու տար, թէ արդեօք իր մեծ եղբայրները իրենց վայրագ վարուելակերպը փոխա՞ծ էին կամ թէ արդեօք երբեք պիտի կարենա՞ր իր ընտանիքին մէջ եղած խրամատը գոցել։

Եթէ նախանձը, դաւաճանութիւնը կամ ատելութիւնը երբեք պատճառ եղած է որ ընտանիքիդ մէջ խաղաղութիւնը պակսի, թերեւս զգաս թէ պարագադ Յովսէփի պարագային պէս է։ Ի՞նչ կրնանք սորվիլ Յովսէփի հաւատքէն, երբ իր ընտանիքին հոգ տարաւ։

Մինչ տարիները կը սահէին, Յովսէփ բազմազբաղ կեանք կ’ապրէր։ Ինչպէս որ Եհովան մարգարէացած էր փարաւոնի տեսած երազին մէջ, բարեբերութեան եօթը տարիներուն յաջորդեց խիստ փոփոխութիւն մը։ Երկիրը սկսաւ իր բերքը չտալ։ Սովը շուտով հարուածեց բոլոր շրջակայ երկիրները։ Բայց ինչպէս որ Աստուածաշունչը կ’ըսէ, «բոլոր Եգիպտոսի մէջ հաց կար» (Ծննդոց 41։54)։ Եգիպտոսի ժողովուրդը անկասկած կ’օգտուէր Յովսէփի ներշնչեալ կանխատեսութենէն եւ անոր լաւ կազմակերպիչ ըլլալէն։

Եգիպտացիները հաւանաբար պարտական զգացին Յովսէփին, եւ գովեցին զինք իր կազմակերպչական ձիրքերուն համար։ Ասով հանդերձ, ան պիտի չուզէր որ վարկը իրեն երթայ, հապա  միմիայն Եհովա Աստուծոյ։ Եթէ մենք մեր ձիրքերն ու կարողութիւնները խոնարհութեամբ գործածենք Աստուծոյ ծառայութեան մէջ, ան կրնայ թոյլ տալ որ զանոնք մեր չերեւակայած կերպերով գործածենք։

Ժամանակի ընթացքին սակայն, եգիպտացիներն ալ սովին դառնութիւնը զգացին։ Երբ փարաւոնին աղաչեցին որ իրենց օգնէ, ան պատասխանեց. «Յովսէփին գացէք. ինչ որ ձեզի ըսէ, զայն ըրէք»։ Ուստի Յովսէփ արմտիքներու շտեմարանները բացաւ եւ մարդիկ այլեւս կրնային հարկ եղած պաշարը ծախու առնել (Ծննդոց 41։55, 56)։

Բայց դրացի ազգերը այդ առաւելութիւնը չունէին։ Հարիւրաւո՜ր քիլոմեթրներ հեռու գտնուող Քանանի երկրին մէջ, Յովսէփին ընտանիքը անօթութենէ կը տառապէր։ Երբ տարիքը առած Յակոբ լսեց, որ Եգիպտոսի մէջ պաշար կայ, իր որդիներուն ըսաւ որ հոն իջնեն եւ ուտելիք ծախու առնեն (Ծննդոց 42։1, 2)։

Յակոբ իր բոլոր որդիները ղրկեց, բացի կրտսեր որդիէն՝ Բենիամինէն։ Տարեց մարդը տակաւին չէր մոռցած այն օրը, երբ իր սիրելի Յովսէփը առանձին ղրկեց, որ իր միւս որդիներուն որպիսութիւնը գիտնայ։ Ասիկա վերջին անգամն էր որ ան Յովսէփը կը տեսնէր։ Երբ մեծ եղբայրները տուն վերադարձան, իրենց հետ բերին Յովսէփին ընտիր պատմուճանը, որ սիրոյ եւ յարգանքի նշան մըն էր Յակոբին կողմէ։ Պատմուճանը բոլորովին պատռտած էր եւ արիւնլուայ եղած։ Անոնք թոյլ տուին որ իրենց սրտաբեկ հայրը հաւատայ, թէ Յովսէփ գազաններու կողմէ գիշատուած էր (Ծննդոց 37։31-35)։

Երկարատեւ ճամբորդութենէ մը ետք, Յակոբի որդիները Եգիպտոս հասան։ Երբ հացահատիկ գնելու իրենց խնդրանքը ներկայացուցին, իրենց ըսուեցաւ որ դիմեն կառավարական բարձր պաշտօնեայի մը, որուն անունը Փսոմփթոմփանէ էր (Ծննդոց 41։45)։ Երբ զինք տեսան, արդեօք անդրադարձա՞ն որ Յովսէփն էր։ Ոչ իսկ իրենց մտքէն անցաւ, որովհետեւ ան իրենց ներկայացաւ որպէս Եգիպտոսի բարձրաստիճան կառավարիչ մը, որմէ օգնութիւն պիտի հայցէին։ Ուստի առ ի յարգանք, անոնք բնականաբար «իրենց երեսները մինչեւ գետինը ծռելով խոնարհութիւն ըրին անոր» (Ծննդոց 42։5, 6)։

Իսկ Յովսէփ անմիջապէս ճանչցաւ իր եղբայրները։ Եւ երբ անոնց խոնարհիլը տեսաւ, իր պատանեկութենէն դէպք մը յիշեց։ Արձանագրութիւնը կ’ըսէ թէ «Յովսէփ անոնց վրայով իր տեսած երազները միտքը բերաւ»։ Աստուածային երազներ, որոնք կը նախագուշակէին այն ժամանակը, երբ իր եղբայրները իրեն երկրպագութիւն պիտի ընէին,– ճիշդ ինչպէս որ հիմա կ’ընէին (Ծննդոց 37։2, 5-9. 42։7, 9)։ Ի՞նչ պիտի ընէր ան. ողջագուրէ՞ր, վրէ՞ժ լուծէր։

Յովսէփ գիտէր որ զգացումներով պէտք չէ տարուի։ Յստակ էր որ այս յատկանշական անցուդարձին ետին Եհովան կանգնած էր, որովհետեւ իր նպատա՛կը պարփակուած էր։ Ան խոստացած էր Յակոբի սերունդը հզօր ազգի մը վերածել (Ծննդոց 35։11, 12)։ Եթէ Յովսէփի եղբայրները տակաւին վայրագ, անձնասէր ու անխիղճ էին, ասիկա կրնար ցաւալի եւ երկարատեւ հետեւանքներ ունենալ։ Ասկէ զատ, եթէ Յովսէփ առանց մտածելու գործէր, ասիկա կրնար վնաս հասցնել իր հօր  փխրուն ընտանիքին, մինչեւ իսկ կրնար վտանգել Յակոբի ու Բենիամինի կեանքը, որոնց որպիսութեան մասին տակաւին բան մը չէր լսած։ Յովսէփ որոշեց իր ինքնութիւնը չյայտնել, որպէսզի կարենայ իր եղբայրները փորձել եւ տեսնել թէ ինչպիսի՛ անձնաւորութեան տէր դարձած են։ Ապա թերեւս գիտնայ թէ Եհովան իրմէ ի՛նչ կ’ուզէ որ ընէ։

Թերեւս բնաւ չանցնիս այն իրավիճակէն որ Յովսէփ անցաւ։ Բայց եւ այնպէս, ընտանեկան անհամաձայնութիւններն ու բաժանումները սովորական դարձած են այս աշխարհին մէջ։ Երբ այդպիսի մարտահրաւէրներ կ’ունենանք, հաւանաբար կը միտինք մեր սրտին ուզածը ընել եւ մեր անկատար զգացումներով տարուիլ։ Սակայն, իմաստութիւն է ընդօրինակել Յովսէփը եւ փորձել հասկնալ, թէ Աստուա՛ծ մեզմէ ինչ կ’ուզէ որ ընենք (Առակաց 14։12)։ Յիշէ հետեւեալը. ընտանեկան խաղաղութիւնը ո՛րքան կարեւոր է, անկէ աւելի՛ կարեւոր է Եհովայի եւ իր Որդւոյն հետ խաղաղութիւն ունենալը (Մատթէոս 10։37)։

Յովսէփ սկսաւ իր եղբայրները փորձել, որպէսզի անոնց սրտավիճակը բացայայտէ։ Սկիզբը, ան թարգմանիչի մը միջոցով կոպտութեամբ խօսեցաւ անոնց եւ ամբաստանեց թէ լրտեսներ են։ Առ ի պաշտպանութիւն, անոնք պատմեցին իրենց ընտանիքին մասին,– ներառեալ այն իրողութիւնը, թէ կրտսեր եղբայր մըն ալ ունէին։ Յովսէփ փորձեց իր խանդավառութիւնը զսպել։ Միթէ իրապէ՞ս ողջ էր իր պզտիկ եղբայրը։ Յովսէփ հիմա գիտէր ի՛նչ քայլ առնել։ Ան ըսաւ. «Ասով պիտի փորձուիք», եւ ապա նշեց թէ պէտք էր իր աչքովը տեսնէր այդ կրտսեր եղբայրը։ Ժամանակ մը ետք, ան արտօնեց որ անոնք իրենց երկիրը վերադառնան այդ կրտսեր եղբայրը բերելու, պայմանաւ որ անոնցմէ մէկը յօժարէր Եգիպտոս մնալ իբրեւ պատանդ (Ծննդոց 42։9-20)։

Մինչ եղբայրները իրարու հետ կը խօսակցէին, չգիտնալով որ Յովսէփ կրնար զիրենք հասկնալ, սկսան ինքզինքնին մեղադրել այն նողկալի յանցանքին համար, որ գործած էին 20 տարի առաջ, ըսելով. «Իրաւցնէ մեր եղբօրը հանդէպ յանցաւոր ենք. վասն զի մենք տեսանք անոր հոգիին նեղութիւնը՝ երբ ինք մեզի աղաչեց, բայց մտիկ չըրինք՝ ատոր համար այս նեղութիւնը մեր վրայ եկաւ»։ Անոնց խօսածը հասկնալով, Յովսէփ անոնցմէ զատուեցաւ, որ յայտնի չըլլար թէ կ’արտասուէր (Ծննդոց 42։21-24)։ Բայց եւ այնպէս, ան կը գիտակցէր որ իսկական զղջումը շատ աւելին կը պարփակէ, քան՝ յանցագործութեան մը հետեւանքներուն վրայ ափսոսալը։ Ուստի ան իր մտքին վրայ մնալով, փորձը շարունակեց։

Յովսէփ զանոնք Քանանի երկիրը ղրկեց, բայց Շմաւոնը որպէս բանտարկեալ պահեց։ Ան նաեւ ստակ դնել տուաւ այն կերակուրի քուրձերուն մէջ, որոնք եղբայրները իրենց հետ տուն պիտի տանէին։ Երբ եղբայրները իրենց բնակավայրը հասան, դժուարաւ համոզեցին Յակոբը, որ իր սիրելի Բենիամինը իրենց հետ Եգիպտոս ղրկէ։ Իսկ երբ դարձեալ Եգիպտոս եկան, բացէ ի բաց Յովսէփի սպասաւորին ըսին, թէ դրամ գտած էին իրենց քուրձերուն մէջ, առաջարկելով լման գումարը վերադարձնել։ Առաջարկը աչքառու էր, բայց Յովսէփ կ’ուզէր իրենց իսկական անձնաւորութիւնը աւելի յստակ տեսնել։ Ուստի ան ճաշկերոյթի սեղան մը բացաւ, դժուարութեամբ թաքցնելով իր խանդաղատանքը իր պզտիկ եղբօր՝ Բենիամինին հանդէպ։ Ապա զանոնք կերակուրով լի քուրձերով ճամբու դրաւ, բայց այս անգամ, արծաթէ գաւաթ մը պահուած էր Բենիամինին քուրձին մէջ (Ծննդոց 42։26–44։2)։

Յովսէփ իր թակարդը լարեց։ Իր եղբայրներուն ետեւէն ծառաներ ղրկեց, գողութեան յանցանքով զանոնք բռնելու ու ձերբակալելու։ Երբ ծառաները գաւաթը Բենիամինի քուրձին մէջ գտան, բոլորը ետ Յովսէփին տարին։ Արդ, Յովսէփին առիթ ընծայուեցաւ իմանալու, թէ իր եղբայրները ճիշդ ի՛նչպիսի անհատներ են։ Յուդան իր եղբայրներուն անունով խօսեցաւ ու ողորմութիւն աղաչեց, նոյնիսկ առաջարկելով որ տասնմէկն ալ Եգիպտոս մնան իբրեւ ստրուկներ։ Յովսէփ առաջարկը մերժեց, պնդելով որ միմիայն Բենիամի՛նը ստրուկ մնար, իսկ միւսները Եգիպտոսէն մեկնէին (Ծննդոց 44։2-17)։

Յուդա մղուեցաւ այս սրտայոյզ խօսքը ըսելու. «Միայն անիկա իր մօրմէն մնացած է ու անոր հայրը կը սիրէ զանիկա»։ Ասիկա անկասկած դպած ըլլալու էր Յովսէփի սրտին, որ Յակոբի սիրելի կնոջ՝ Ռաքէլին անդրանիկ որդին էր։ Ռաքէլ Բենիամինը ծննդաբերելու ատեն մահացած էր, իսկ անկէ մնացած յիշատակները շատ թանկարժէք էին Յովսէփին, ինչպէս նաեւ՝ իր հօր համար։ Այս կապը թերեւս պատճառեց, որ Յովսէփ աւելի՛ գուրգուրար Բենիամինին վրայ (Ծննդոց 35։18-20. 44։20)։

Յուդա վերստին Յովսէփին աղաչեց որ Բենիամինը  չստրկացնէր։ Ան նոյնիսկ ինքզի՛նք առաջարկեց իբրեւ ստրուկ անոր փոխարէն։ Ապա իր աղաչանքը այս սրտաճմլիկ խօսքով աւարտեց. «Եթէ տղան ինծի հետ չըլլայ, ի՞նչպէս ելլեմ իմ հօրս. չըլլայ որ իմ հօրս գալու փորձանքը տեսնեմ» (Ծննդոց 44։18-34)։ Ահա՛ւասիկ փաստ, որ անոր սրտավիճակը փոխուած էր։ Ան ոչ միայն զղջահարութեան ոգի դրսեւորեց, այլեւ՝ բացայայտօրէն գթասիրտ, կարեկից եւ անձնուրաց գտնուեցաւ։

Յովսէփ ա՛լ չկրցաւ տանիլ։ Ան պէ՛տք էր իր ներսիդին կուտակուած յոյզերը պարպէր։ Ուստի իր բոլոր ծառաները դուրս հանելով, ա՛յնքան բարձր լացաւ, որ ձայնը մինչեւ փարաւոնին պալատը հասաւ։ Ապա, վերջապէս, իր ինքնութիւնը յայտնեց ըսելով. «Ես ձեր եղբայրը Յովսէփն եմ»։ Ան ողջագուրեց իր ապշահար եղբայրները եւ ներեց իրեն դէմ իրենց բոլո՜ր ըրածները (Ծննդոց 45։1-15)։ Այս կերպով, ան Եհովան ընդօրինակեց, որ առատապէս կը ներէ (Սաղմոս 86։5)։ Մենք ալ նոյնը կ’ընե՞նք։

Երբ փարաւոն լսեց Յովսէփի տան մէջ եղած անցուդարձին մանրամասնութիւնները, իրեն ըսաւ որ Յակոբը, ինչպէս նաեւ անոր ամբողջ ընտանիքը Եգիպտոս փոխադրէ։ Կարճ ժամանակ անց, Յովսէփ վերջապէս միացաւ իր սիրելի հօրը։ Յակոբ արցունքներով ըսաւ. «Հիմա քու երեսդ տեսնելէս ետքը թող մեռնիմ, վասն զի տակաւին ողջ ես» (Ծննդոց 45։16-28. 46։29, 30)։

Իրականութեան մէջ, Յակոբ 17 տարի եւս ապրեցաւ Եգիպտոս փոխադրուելէն ետք, ինչ որ բաւարար էր որ կարենար իր 12 որդիներուն մարգարէական օրհնութիւններ փոխանցել։ Ան իր տասնմէկերորդ որդւոյն՝ Յովսէփին, երկու բաժին տուաւ, ինչ որ սովորաբար անդրանիկին կը տրուէր. իսրայէլի ցեղերէն երկուքը Յովսէփէն պիտի ելլէին։ Իսկ ինչպէ՞ս օրհնուեցաւ Յուդան, չորրորդ որդին, որ զղջահարութեան ոգի դրսեւորելուն մէջ իր բոլոր եղբայրները գերազանցեց։ Ան մեծ օրհնութիւն մը ստացաւ,– Մեսիան իր ընտանիքի շառաւիղէն պիտի գար (Ծննդոց, գլուխ 48, 49)։

Երբ Յակոբ 147 տարեկանին մահացաւ, Յովսէփի եղբայրները վախցան որ իրենց հեղինակաւոր եղբայրը վրէժ լուծէ։ Բայց Յովսէփ սիրալիրօրէն վստահեցուց անոնց, ըսելով որ ա՛լ պէտք չունէին գէշ զգալու իրենց ըրածին համար, քանի որ համոզուած էր որ իր ընտանիքին Եգիպտոս փոխադրուիլը Եհովայի առաջնորդութեամբ եղած էր։ Ապա այս արտակարգ հարցումը ուղղեց. «Միթէ ես Աստուծոյ տե՞ղն եմ» (Ծննդոց 15։13. 45։7, 8. 50։15-21)։ Յովսէփի աչքին, Եհովա՛ն էր կատարեալ Դատաւորը. ինք ո՞վ էր որ պատժէր զանոնք, որոնց Եհովան ներած էր (Եբրայեցիս 10։30)։

Ներելը դժուար կը գտնե՞ս։ Ներելը կրնայ մարտահրաւէր ըլլալ մա՛նաւանդ երբ անհատ մը դիտումնաւոր կերպով մեզի վնասած է։ Բայց եթէ իսկապէս զղջացող անհատին սրտանց ներենք, պիտի օգնենք շատ մը վէրքեր բուժուելու, ինչպէս նաեւ ընդօրինակած պիտի ըլլանք Յովսէփին հաւատքը եւ իր ողորմած Հայրը՝ Եհովան։