1, 2. (a) Oure wozombura ozengi, ovakarere vaJehova va ri nondjoroka yatjike? (b) Otjikeṋa Jehova tje vara nonḓengu onene?

 OVAKARERE vaJehova ovaṱakame oure wozombura ozengi va kara nondjoroka yokutunga otuveze tu tu yozika ena re. Okutara kotjihorera, Ovaisrael va ri nonḓero yapeke yokukara norupa mokutunga ondanda yomerikotameneno nu va yandja oviyandjewa vyokuvatera okutunga.—Eks. 35:30-35; 36:1, 4-7.

² Oviṋa mbi ungurisiwa kokutunga ka mbi eta ondjozikiro ku Jehova, nu wina ka mbye vara otjoviṋa ovinanḓengu tjinene. (Mat. 23:16, 17) Otjiṋa otjinanḓengu tjinene, poo otjiyandjewa tji tji mu pa ondjozikiro tjinene pu avihe, omerikotameneno wovakarere ve, tjimuna onḓero yawo yokuyandja nokuungura noupatje. (Eks. 35:21; Mar. 12:41-44; 1 Tim. 6:17-19) Imbwi ouatjiri ounanḓengu. Ongwaye tji matu tja nao? Omena rokutja otuveze tu tu tungwa katu karerere. Okutara kotjihorera, ondanda yomerikotameneno nondjuwo ondjapuke yaMuhona kaze tji ko rukwao. Nu nandarire kutja kaze ko rukwao, Jehova keya zemba omuano ovakarere ve mu va yandja nouharupu, noruvara ndu va yandja kotjiungura tjokutunga.—Lesa 1 Ovakorinte 15:58; Ovaheberi 6:10.

3. Matu kakonḓonona tjike mekondwa ndi?

³ Ovakarere vaJehova voruveze rwetu wina va ungura oukukutu okutunga otuveze twomerikotameneno. Nu oviṋa mbi twa yenenisa kehi yomahongorero wOmbara yetu Jesus Kristus, tjiri ovihimise! Ihi otjiraisiro otjikahu kutja Jehova wa sera ozongondjero zetu ondaya. (Eps. 127:1) Mekondwa ndi, matu katara koviungura tjiva mbya yenenisiwa, nomuano mbi vya eta ondjozikiro ku Jehova. Wina matu ka zuva ovingi okuza ku imba mba kara norupa mokuyenenisa otjiungura hi.

4. (a) Ongwaye tji tu hepa otuveze otuingi twomerikotameneno? (b) Ongwaye otutavi tjiva twomberoo tji twa wanekwa? (Tara kokaongo nga “ Omatungiro wotutavi twomberoo—Okutjita omarundurukiro pu pe ri ohepero.”)

⁴ Otja tji pa kahururwa mEkondwa 16, Jehova u undjira ko kutja tu worongane pamwe okurikotamena ku ye. (Hebr. 10:25) Ozombongarero zetu zombongo kaze yanḓiparisa ongamburiro yetu uriri nungwari wina ze kurisa onḓero yetu yokuzuvarisa ombuze ombwa. Otja omayuva omasenina tji maye ya komaandero, Jehova u kayenda komurungu okuhakahanisa otjiungura tjokuzuvarisa. Ombura aihe ovengi ve toorera ko omikambo kombuze ndji nu ve rauka kotjira tje. (Jes. 60:22) Mena rokutja ovakarere vOuhona waMukuru ve ririra ko ovengi, otji pe nouhepe wotuveze twomapirindiro  nouhepe womambo nga zikamena kOmbeibela. Nu wina pe nouhepe wotuveze twomerikotameneno.

5. Ongwaye ena ndi ‘Kingdom Hall,’ [ndi heya Etuwo rOuhona], tje ri nda pwira otuveze two? (Wina tara kokaongo nga “ Okereka yondjiviro ombe.”)

⁵ Pomautiro wekuruhungi rovakarere vaJehova voruveze rwetu, Ovakonḓonone vOmbeibela va uta okumuna kutja ve nouhepe wotuveze twawo oveni twomerikotameneno. Pe munika aayo oruveze orutenga rwomerikotameneno rwa tungwa Koutokero waVirginia tjaAmerika mombura ndji 1890. Mozombura nḓa 1930, ovakarere vaJehova va tunga nokuṱuna omatuwo omengi womerikotameneno, nungwari otuveze two ngunda katwa ri nomana ngaaye tu pangura kotuveze twarwe. Posi yokutja mombura ndji 1935, Mbuti Rutherford wa i re koHawaii kwaaku tungwa etuwo romerikotameneno oro ndaa ri tungwa ku norutavi rwomberoo. Indu tja purwa kutja oruveze ndwi nga ru isanewe vi, Mbuti Rutherford wa zira na tja: “Ko nakumuna kutja matu sokuruisana ‘Kingdom Hall,’ [ndi heya Etuwo rOuhona], orondu okuzuvarisa ombuze ombwa yOuhona, ooviungura mbi tu ungura poruveze ndwi, katjiperi?” (Mat. 24:14) Ena ndo nda pwira oruveze ndwo, tjimanga ra yandjwa ketuwo ndo na komatuwo warwe  womerikotameneno ngaaye ungurisiwa i ozombongo zovakarere vaJehova mouye auhe. a

6, 7. Omuano wohakahana wokutunga Omatuwo wOmerikotameneno u vatera tjike?

⁶ Mozombura nḓa 1970, ouhepe wOmatuwo wOmerikotameneno wa yenda amau kurire ko. Okutoorera omikambo kouhepe mbwi, ovarumendu ovakambure mOmahi Omakutasane waAmerika va rongerisa omuano wokuvatera okutunga Omatuwo omawa wOmerikotameneno momayuva omaṱiṱi uriri. Mombura ndji 1983, tjandje pa tungwa Omatuwo wOmerikotameneno 200 mOmahi Omakutasane waAmerika na moKanada. Okuyenenisa otjiungura hi, ovarumendu ovakambure va uta okuzikamisa ozokomiti zoviungura vyokutunga mehi. Omuano wokutunga mbwi wa kara nondoṋeno tjinene nga mombura ndji 1986, Orutu Orunane tji rwa zikamisa ondyero ndji nu mombura ndji 1987, pa ri ozOkomiti zOviungura vyOkutunga mEhi 60 mOmahi Omakutusane waAmerika. b Mombura ndji 1992 moArgentina, oAustralia, oFransa, Ehi rOvandoitji, oJapan, oMeksiko, oSouth Afrika, na moSpain mwa zikwa ozOkomiti zOviungura vyOkutunga nḓa. Kunao, ovarumendu ovakambure mbe tunga Omatuwo wOmerikotameneno nOmatuwo wOmaworonganeno omanene ve hepa kutja tu ve pe oruvara, orondu oviungura vyawo mbi vi eta onyuṋe ku Jehova.

⁷ Omatuwo wOmerikotameneno nge tungwa mohakahana nga ye yandja omahongononeno omasemba kovandu momaturiro mu mu tungwa omatuwo ngo. Okutara kotjihorera, ongoramambo imwe moSpain ya ri nepu rOtjiingirisa ndi “Ongamburiro ndji kurakurisa ozondundu.” Ongoramambo ya hungira ohunga nomatungiro wEtuwo rOmerikotameneno motjihuro tjaMartos  nai pura kutja, “Hapo mu yenena vi okukara novandu okuza kotupa pekepeke [moSpain] mbe riyandjera okuyenda koMartos kutja ve katunge oruveze oruwa noruhirona ndwi mohakahana, ngunda ouye mbwi awe ura novandu mbe ripurira ku wo oveni?” Orupa rwongoramambo ndwi rwa zira epuriro ndi mokuyarukira po omambo nga hungirwa i Omuhongonone umwe ngwaa vatere noviungura vyokutunga na ru tja: “Otjiṋa tji tji tu vatera omena rokutja oweṱe ovandu mba hongwa i Jehova.”

8. Orutu Orunane rwa yakura oprograma iṋe ombe mombura ndji 1999, nu omena ratjike?

⁸ Otja eserewondo 20 tjaari ya komaandero, ovandu va rauka kotjira tjaJehova momahi ovakambure ovakwetu mu ve hi novimariva ovingi. Ozombongo momahi ngo za kondja okutunga otuveze twomerikotameneno twaave yenene. Posi yokutja, momahi tjiva owo aave tjitwa ouhahu nokutumbwa navi mena rokutja Omatuwo wawo wOmerikotameneno ya ri oyonḓengu yokehi tji ya sasanekwa ku notuveze twarwe twomerikotameneno. Okuza mombura ndji 1999, Orutu Orunane rwa yakura oprograma yokutunga Omatuwo wOmerikotameneno momahi omasyona. Pa hindwa ovimariva okuza komahi omatumbe mbya vatera kutja pe kare ‘omaṱekisiro wapamwe.’ (Lesa 2 Ovakorinte 8:13-15.) Nu ovakambure ovakwetu okuza komahi warwe ve riyandjera okuvatera noviungura vyokutunga.

9. Otjiungura tjiṋe tjaatji munika ouzeu, posi yokutja ovikeṋa mbya yenenisiwa?

⁹ Rutenga, otjiungura hi aatji munika ouzeu. Mombura ndji 2001 pa tjivisiwa kutja aape hepwa Omatuwo wOmerikotameneno 18 300 momahi 88 omasyona. Nungwari, nombatero yombepo yaMukuru nOmbara yetu Jesus Kristus, kape notjiṋa otjizeu  okuyenenisa. (Mat. 19:26) Mozombura ape 15 okuza kombura ndji 1999 nga kombura ndji 2013, ovakarere vaMukuru va tunga Omatuwo wOmerikotameneno 26 849 moprograma yokutunga ndji. c Jehova u kayenda komurungu okusera ondaya koviungura vyokuzuvarisa, nu kunao okuza mombura ndji 2013, pa ri nouhepe wOmatuwo 6 500 wOmerikotameneno momahi ngo, nu nai pe hepwa omatuwo omasere omengi mombura.

10-12. Omatungiro wOmatuwo wOmerikotameneno ya eta vi ondjozikiro kena raJehova?

¹⁰ Omatungiro wOmatuwo wOmerikotameneno ngo ya eta vi ondjozikiro kena raJehova? Orutavi rwomberoo yaZimbambwe rwa tjivisa naru tja: “Momueze umwe uriri indu Etuwo rOmerikotameneno tji ra zu nokutungwa, otjivaro tjovandu mbe ya kozombongarero zombongo tji ri weza povikando 2.” Momahi omengi aape munika aayo ovandu kave vanga okuya kozombongarero zetu ngandu tji twa hara oruveze orusemba rwokurikotamenena mo. Nungwari indu tji pa tungwa Etuwo rOmerikotameneno, oro ri hakahana okuura nu tjimanga pe kara ouhepe wetuwo rarwe. Posi yokutja, kambuniko yetuwo porwayo ndji nanena ovandu ku Jehova. Nungwari orusuvero rwatjiri ndu raisiwa i Ovakriste mbe tunga omatuwo nga, ondu hinga ovandu kutja ve hare oumune warwe ohunga notjira tjaJehova. Ngatu tare kovihorera tjiva.

¹¹ OIndonesia. Indu omurumendu umwe ngwaa tarere oviungura vyokutunga Etuwo rOmerikotameneno tja zuva kutja ovandu avehe mbu mave ungura ovandu overiyandjere uriri, eye wa tja: “Tjiri oweṋe ovandu ovahimise! Ami mba tarere omuano mbu mamu ungura nonḓero nu nondjoroka, nandarire kutja kamu sutwa. Me kambura kutja kape nongamburiro yarwe ndja sana koyeṋu!”

¹² OUkraine. Omukazendu umwe ngwaa kapita poruveze paape tungwa Etuwo rOmerikotameneno aruhe, wa muna kutja ovandu mbu mave ungura mbo va ri Ovahongonone vaJehova nokutja oruveze ndwaa ve tungu Etuwo rOmerikotameneno. Eye wa tja: “Ami mba zuva ohunga nOvahongonone vaJehova okuza komuangu wandje ngwa rira umwe wawo. Nu tji mba zu nokumuna otjiungura tjokutunga hi, mba tye kutja ami wina me vanga okurira okaṋepo keṱunḓu ndi. Orondu poruveze ndwi mba muna orusuvero ndwa raisiwa pondondo yokombanda.” Omukazendu ngwi wa uta okurihonga Ombeibela nu wa papitisiwa mombura ndji 2010.

13, 14. (a) Ove we rihongere ko tjike kongaro omurumendu nomukazendu we ndji va raisa tji va za nokutarera oviungura vyomatungiro wEtuwo rOmerikotameneno? (b) Ove mo yenene vi okuvatera kutja oruveze rweṋu rwomerikotameneno ru ete ondjozikiro kena raJehova?

¹³ OArgentina. Omurumendu nomukazendu we va ya komurumendu omukambure ngwaa hongorere oviungura vyokutunga Etuwo rOmerikotameneno. Omurumendu arire tja tja: “Eṱe twa tarere omuano mbu mamu ungura oviungura vyeṋu mbi nawa, nu . . . twa tye kutja matu vanga okurihonga ohunga na Mukuru poruveze ndwi.” Okuzambo wa pura na tja: “Nu hapo matu sokutjita vi kutja tu yandjerwe okuya kozombongarero poruveze ndwi?” Ovakupasane mba, va itavera okurihonga Ombeibela, nungwari va tja mave rihongo porwe indu eṱunḓu rawo arihe tji mari yandjerwa okurihonga wina. Ovarumendu ovakambure va ri nonḓero yokurihonga ku neṱunḓu arihe.

 ¹⁴ Ove ngahino koya rora okukara nondjingonekero yokutunga Etuwo rOmerikotameneno mu mu woronganena pu novakambure ovakweṋu, nungwari mo yenene okuungura ovingi okuvatera kutja oruveze rwomerikotameneno ndo ru yozike ena raJehova. Okutara kotjihorera, ove mo yenene okuṋanga ovandu mbu mu rihonga pamwe Ombeibela, ovandu mbu u kavarura novandu varwe, kutja ve ye kozombongarero zombongo pEtuwo rOmerikotameneno. Ove wina mo yenene okuvatera okukohorora nokuṱuna oruveze rweṋu rwomerikotameneno. Tji we rirongerisa nawa mo yenene okuyandja oviyandjewa vyouharupu vyokuvatera okuṱiza Etuwo rOmerikotameneno mongaro ombwa poo okuvatera okutunga otuveze twi momahi warwe. (Lesa 1 Ovakorinte 16:2.) Ovitjitwa avihe mbi, vi eta ondangu kena raJehova.

15-17. (a) Oouṋe mbe ungura oviungura ovingi vyokutunga? (b) Ove we rihongere ko tjike komambo wovakupasane mba ri norupa motjiungura tjokutunga mouye auhe?

¹⁵ Oviungura ovingi mbi ungurwa pomatungiro wOmatuwo wOmerikotameneno, Omatuwo wOmaworonganeno omanene notutavi twomberoo, vi ungurwa i ovarumendu novakazendu ovakambure mehi ndo. Nu potuingi ve vaterwa i ovarumendu novakazendu ovakambure okuza komahi warwe mbe nondjiviro ombwa yokutunga. Ovengi mbe riyandjera okuyekuvatera noviungura vyokutunga ve ṱuna oviṋa mehupo rawo nawa kutja ve yenene okukakara norupa moviungura vyokutunga momahi warwe oure wovivike katjondumba. Varwe ve riyandjera okuvatera noviungura mbi oure wozombura ozengi, nave tjindi okuza korupa rumwe rwomatungiro okuyenda ku rwarwe.

¹⁶ Oviungura vyokutunga vyouye auhe vi kara nomauzeu warwe omengi, posi yokutja ovyo wina vi eta ondaya onyingi. Okutara kotjihorera, Timo na Lina va ya komahi waAsia, Europa na moSouth Amerika kutja ve kavatere okutunga Omatuwo wOmerikotameneno, Omatuwo womaworonganeno omanene notutavi  twomberoo. Timo wa tja: “Mozombura 30 nḓa kapita ombura aihe oitjavari ee ungura oviungura vyarwe.” Lina ngwa kupwa i Timo oure wozombura 25, wa tja: “Ami mba ungura kuna Timo momahi 10 pekepeke. Ku kambura omasa noruveze oruingi okurihonga oviṋa ovipe, tjimuna ovikurya, eraka, omuinyo weyuru mbwa panguka, omaturiro omape wokuzuvarisa mo nokutunga oupanga ku novandu.” d Nu hapo ozongondjero azehe nḓa ze nouwa mbu za eta poo indee? Lina wa tja: “Omauzeu ngo ya eta ondaya onyingi tjinene. Eṱe twa muna orusuvero nomuano omuwa ovakambure ovakwetu maave tu sekirisa, nu twa muna orusuvero rwaJehova. Eṱe wina twa muna omayenenisiro womakwizikiro Jesus nga tjita kovahongewa ve, nga tjangwa mu Markus 10:29, 30. Eṱe twa muna omarumbi novaṱena noomama potumasere.” Timo wa tja: “Okuungurisa ondjiviro ndji tu na yo motjiungura otjisembasemba nokukara norupa mokuneneparisa ouini wOmbara, ku tu etera ondjoroka ohimise.”

¹⁷ Darren na Sarah mba kara norupa motjiungura tjokutunga moAfrika, moAsia, Mondivitivi yaAmerika, moEuropa, South Amerika na moSouth Pacific, ve muna kutja va muna ovingi tjinene kombanda ya imbi mbi va yandja motjiungura hi. Nakombanda yomauzeu ngu va muna, Darren wa tja: “Okuungura ku novakambure ovakwetu motupa pekepeke mouye, tjiri ya ri ondjingonekero ku eṱe. Ami mba muna kutja orusuvero ndu tu na rwo ku Jehova ru tu waneka atuhe.” Sarah wa tja: “Ami mbe rihonga ovingi okuza kovakambure ovakwetu vozombazu pekepeke! Okumuna ozongondjero ovakwetu nḓu ve tjita kutja ve yenene okukarera Jehova, ku ndji tunduuza okukayenda komurungu okuungurira Jehova nomasa wandje aehe.”

18. Omakwizikiro nge ri mEpsalme 110:1-3, ya yenenisiwa vi?

¹⁸ Ombara David ya kwizika kutja nandarire kutja ovakarere vOuhona waMukuru mave munu ouzeu, owo mave ‘riyandjere oveni’ kutja ve yenenise ozonḓero zOuhona. (Lesa Epsalme 110:1-3.) e Avehe mbe yandja oruvara kOuhona ve norupa mokuyenenisa omakwizikiro ngo. (1 Kor. 3:9) Otutavi otuingi twomberoo, Omatuwo omasere omengi womaworonganeno omanene, nOmatuwo wOmerikotameneno omayovi omengi mouye auhe, vi raisa oukahu kutja Ouhona waMukuru, ouhona watjiri nokutja nai u honapara. Tjiri, tu nondjingonekero onene okukarera Ombara Jesus Kristus motjiungura tji tji eta ondjozikiro ku Jehova!