1. Ovandu ovengi ve noumune uṋe ohunga nokuungura?

HAPO ovandu ovengi momaturiro woye ve noumune uṋe ohunga nokuungura? Momahi omengi, ovandu ve ungura tjinene okukapita oruveze orukuru. Ovandu mbe ungura tjinene potuingi kave kara noruveze okusuva, okukara pu nomaṱunḓu wawo, poo okurihonga ohunga na Mukuru. (Omuzuv. 2:23) Nu varwe kave vanga okuungura oparukaze.​—Omiano 26:13, 14.

2-3. Jehova na Jesus va raisa vi oumune wawo ohunga noviungura?

² Ovandu ovengi mouye ve ungura tjinene poo kave ungura. Posi yokutja ripura noumune wa Jehova na Jesus ohunga nokuungura. Matu tjiwa kutja Jehova wa suvera okuungura. Jesus wa ṋunisa epu ndo, indu tja tja: “Tate aruhe u ungura, nAmi wina otji mbi sokuungura.” (Joh. 5:17) Ripura noviungura avihe Mukuru mbya ungura indu tja ungura ovaengeli, ozonyose nehi. Eṱe wina tu muna oviṋa ovingi oviwa Mukuru mbya ungura kombanda yehi. Omutjange wepsalme wa tja: “Muhona, oviungura vyoye, tjiri, ovingi tjinene! Ove wa uta avihe nounongo. Ehi re ura noviutwa vyoye.”​—Eps. 104:24.

³ Jesus aa horere ku Ihe. Eye wa vatera Mukuru indu tja “zika evaverwa.” Nu wa ri puna Jehova ‘otjomuungure onongo.’ (Omiano 8:27-31) Indu Jesus tja ri kombanda yehi, eye wa ungura oviungura oviwa tjinene. Oviungura mbyo vya ri tjimuna ovikurya ku ye, nu ovyo aavi raisa kutja wa hindwa i Mukuru.​—Joh. 4:34; 5:36; 14:10.

4. Hapo matu rihongo tjike okuza ku Jehova na Jesus ohunga nokusuva?

 ⁴ Hapo ovihorera vya Jehova na Jesus ohunga nokuungura, mavi hee kutja katu sokusuva? Kako. Jehova ka urwa kunao ka hepa okusuva. Posi yokutja Ombeibela i tja Jehova tja za nokumema eyuru nehi eye wa ‘yandisa oviungura na suva.’ (Eks. 31:17) Omambo ngo ye heya kutja Jehova wa mana okuungura nu eye wa toora oruveze okuyorokera imbi mbya ungura. Nandarire kutja Jesus aa ungura oukukutu tja ri kombanda yehi, eye aa twapo oruveze rokusuva nokurya pu nomapanga we.​—Mat. 14:13; Luk. 7:34.

5. Ovandu ovengi ve muna ouzeu wa ye?

⁵ Ombeibela i tunduuza ovakarere va Mukuru okukara nonḓero yokuungura. Owo mave sokuungura oukukutu nokuhinotjirweyo. (Omiano 15:19) Ngatu tje u ungura okutumba eṱunḓu roye. Ovakongorere va Kristus avehe ve nomerizirira wokuzuvarisa ombuze ombwa. Posi yokutja ove wina mo hepa oruveze okusuva. Hapo povikando tjiva i rira ouzeu kove okukara noruveze rokuzuvarisa nokusuva, nandarire kutja u ungura? Matu tjiwa vi kutja matu sokutwapo oruveze ndu ṱa pi koviungura nokusuva?

6. Omomuano uṋe Markus 6:30-34 mu ri raisa kutja Jesus aa twapo oruveze rokuungura nokusuva?

⁶ Onawa okukara noruveze rokuungura nokusuva. Ombara Salomo wa tjanga kutja, ‘Oviṋa avihe . . . vi tjitwa moruveze rwavyo.’ Eye wa hungira ohunga noruveze rokukuna, okutunga, okurira, okuyora, okupunda, noviṋa vyarwe. (Omuzuv. 3:1-8) Oukahu kutja okuungura nokusuva ooviṋa vivari ovinanḓengu mehupo. Jesus aa twapo oruveze rokuungura nokusuva. Eyuva rimwe, ovaapostele aave ungura oukukutu motjiungura tjokuzuvarisa nu kava “ri noruveze nangarire ingwi okurya ovikurya.” Jesus we ve raera kutja, “Ngatu yende koṋa ku matu kakara atuyerike peke, eṋe mu kasuve kaṱiṱi.” (Lesa Markus 6:30-34.) Nandarire kutja Jesus novaapostele ve kaave munu oruveze okusuva nawa, Jesus aa tjiwa kutja owo mave hepa okusuva.

7. Oviṋa mbi matu rihongo ohunga nEsabata ma vi tu vatere vi?

⁷ Povikando tjiva atuhe tu hepa okusuva poo okutjita omarundurukiro. Matu yenene okumuna otjiṋa ho komuano Mukuru ma raera ovakarere ve voruveze orukuru okuṱakamise Esabata otjivike atjihe. Nandarire kutja katu ṱakamisa Omatwako wa Moses ndino. Eṱe matu yenene okumuna ouwa indu tji matu rihongo kutja ye tjavi ohunga nEsabata. Oviṋa mbi matu rihongo mavi yenene okutuvatera okumuna kutja tu twapo oruveze rokuungura nokusuva nawa.

8. Otja ku Eksodus 31:12-15, Esabata ra ri eyuva ra ye?

⁸ Embo ra Mukuru ri tja kombunda ‘yomayuva’ hamboumwe Mukuru wa mana okumema oviṋa kombanda yehi. (Gen. 2:2) Posi yokutja Jehova wa suvera okuungura nu moviṋa vyarwe ngamba “u ungura.” (Joh. 5:17) Jehova wa ungura ‘omayuva’ hamboumwe nu “meyuva” oritjahambombari wa suva. Nu eye wina wa raera Ovaisrael okusuva meyuva oritjahambombari rotjivike atjihe. Mukuru wa tja Esabata ra ri otjiraisiro tjomerikutiropamwe pokati ke nOvaisrael. Oro ra ri “eyuva rokusuva, . . .  eyapuke ku Muhona.” (Lesa Eksodus 31:12-15.) Meyuva ndo kapa ri omundu ngwaa yandjerwa okuungura nandarire ovanatje, ovakarere, poo ovinamuinyo. (Eks. 20:10) Otjiṋa ho aa tji tjiti kutja ovandu ve  yandje ombango komerikotameneno wawo ku Mukuru.

9. Ovandu tjiva va ri noumune uṋe ouvi ohunga nEsabata moruveze rwa Jesus?

⁹ Esabata ra ri eyuva ewa kovakarere va Mukuru. Posi yokutja ovanane vozongamburiro moruveze rwa Jesus aave twapo ozoveta ozongukutu ohunga nokuṱakamisa Esabata. Owo aave tja ka nawa okupora ovihweka vyovikokotwa okurya poo okuverukisa omundu ngwa vere mEsabata. (Mar. 2:23-27; 3:2-5) Posi yokutja Mukuru ka ri noumune otja imbo, nu Jesus wa kahurura otjiṋa ho ku imba mbaave puratene ku ye.

10. Otja ku Mateus 12:9-12 Jesus wa ri noumune uṋe ohunga nEsabata?

¹⁰ Jesus novemukongorere aave ṱakamisa Esabata mena rokutja va ri kehi yOmatwako wa Moses. * Eye wa raisa movitjitwa vye kutja ka navi okuvatera varwe mEsabata. Jesus wa tja: “Omundu otjinga ama sokutjita ouwa mEsabata.” (Lesa Mateus 12:9-12.) Eye kaa munu kutja okuvatera varwe mEsabata ya ri otjiṋa otjivi. Oviṋa Jesus mbyaa tjiti mEsabata aavi raisa kutja wa ri noumune ouwa ohunga nokutja ongwaye Mukuru tja rakiza ovakarere ve okusuva meyuva ndo. Mena rokutja ovakarere va Mukuru kaave ungura otjiṋa meyuva ndo, owo aave yenene okuyandja ombango komerikotameneno wawo ku Mukuru. Mape ya kutja Jesus we kurira meṱunḓu ndaa ri kongorere etwako rEsabata okurikotamena ku Mukuru. Eṱe matu tjiwa otjiṋa  ho mena roviṋa mbi tu lesa ohunga na Jesus indu tja ri moNasaret me kurira. Ombeibela i tja: ‘Notja pa iririra Eye wa ya kondjuwo yomawongarero wombongo mEsabata. Nu wa sekama okulesa mOmatjangwa.’​—Luk. 4:15-19.

11. Ouṋe ngwa twapo otjihorera otjiwa ku Jesus ohunga noviungura?

¹¹ Oukahu kutja Josef wa ri noumune wa Mukuru ohunga noviungura, indu tjaa hongo Jesus okurira omuhonge womiti. (Mat. 13:55, 56) Nu mape ya kutja Jesus aa munu omuano Josef ma ungura oukukutu eyuva arihe okutumba eṱunḓu re enene. Jesus kombunda wa raera ovahongewa ve kutja, “Omuungure wa pwa okupewa ondjambi ye.” (Luk. 10:7) Otjiperi kutja Jesus aa tjiwa okuungura oukukutu.

12. Omatjangwa yeṋe nge raisa kutja Ombeibela i tja vi ohunga noviungura?

¹² Omuapostele Paulus wina aa tjiwa okuungura oukukutu. Otjiungura tje otjinanḓengu tja ri okuraera varwe ohunga na Jesus nombuze ye. Posi yokutja eye wina aa ungura kutja me rihupise omuini. Ovakambure moTesalonika aave tjiwa kutja Paulus aa ‘ungura naa kondjo omutenya nouṱuku kutja aha yandja ouzeu ku ngamwa auhe wawo’. (2 Tes. 3:8; Oviung. 20:34, 35) Mape ya kutja Paulus aa hungirire koviungura vye otjomuungure wozonguyu. Indu tja ri moKorinte, wa kara puna Priskila na Akuila nu aave ungura pamwe tjinga ava ri “ovaungure vozonguyu tjimuna ye.” Paulus aa ungura “omutenya nouṱuku.” Hapo iho matji hee kutja eye kaa suva? Kako. Eye aa suva povikando tjiva koviungura vye, tjimuna meyuva rEsabata. Meyuva ndo eye aa zuvarisa kOvajuda, mbaave ṱakamisa Esabata wina.​—Oviung. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Matu rihongo tjike okuza kotjihorera tja Paulus?

¹³ Omuapostele Paulus wa raisa otjihorera otjiwa. Nandarire kutja aa sokuungura oviungura kutja me rihupise, eye aruhe aa kara norupa “mokuzuvarisa Ombuze Ombwa ya Ndjambi.” (Rom. 15:16; 2 Kor. 11:23) Eye wa tunduuza varwe okuzuvarisa ombuze ombwa wina. Nandarire kutja Akuila na Priskila aave ‘ungura puna ye motjiungura tja Kristus Jesus.’ (Rom. 12:11; 16:3) Paulus wa tunduuza ovakambure moKorinte kutja ngave ‘ungurire Muhona nokuhaurwa.’ (1 Kor. 15:58; 2 Kor. 9:8) Jehova wa hinga omuapostele Paulus okutjanga kutja, “Ngu ha vanga okuungura wina a ha ri ko!”​—2 Tes. 3:10.

14. Hapo Jesus aa hee tjike indu tja hungira omambo nge ri mu Johanes 14:12?

¹⁴ Otjiungura otjinanḓengu tji matu sokuungura nai okuzuvarisa nokuisapo ovandu ovahongewa. Nu Jesus wa hunganeka kutja ovahongewa ve mave ungura oviungura ovingi okukapita ye. (Lesa Johanes 14:12.) Jesus ka hee kutja matu tjiti ovihimise tjimuna ye. Nungwari a hee kutja ovemukongorere mave zuvarisa momahi omengi, kovandu ovengi, nu owo mave tjiti nao oure woruveze orure okukapita ye.

15. Omapuriro yeṋe ngu matu sokuripura oveni, nu omena raye?

¹⁵ Tji u ungura oviungura vyokuritumba omuini, ripura omapuriro nga: ‘Hapo mbi tjiukwa otjomundu ngu ungura oukukutu poviungura vyandje? Hapo oviungura vyandje mbi mana moruveze?’ Indu tjiperi nao, omuhona woye ma kara nongamburiro move. Nu ovandu poviungura vyoye mape ya ave kara nonḓero okupuratena kombuze ombwa. Ove wina mo sokuripura omapuriro nga ohunga nomuano mbu u zuvarisa nokuhonga: ‘Hapo  mbi tjiukwa otjomundu ngu ungura oukukutu motjiungura tjokuzuvarisa? Mbi rirongerisa nawa tji me kavarura ovandu otjikando otjitenga? Mbi yaruka tjimanga komundu ngwa raisa ombango? Hapo mbi kara norupa aruhe momiano pekepeke vyokuzuvarisa?’ Indu tjiperi nao, mo munu ondjoroka motjiungura tjoye tjokuzuvarisa.

16. Jesus novaapostele ve va ri noumune uṋe ohunga nokusuva? Nu oumune mbo wa panguka vi kuna imbo wovandu ovengi ndino?

¹⁶ Jesus aa tjiwa kutja povikando tjiva eye novaapostele ve aave hepa okusuva. Nungwari ovandu ovengi ndino veri tjimuna omurumendu omutumbe ngwa tamunwa momasasanekero wa Jesus. Omurumendu ngo we rihungirira omuini kutja, ‘Nambano me suva, e ri, e nu, nu e nyanda.’ (Luk. 12:19; 2 Tim. 3:4) Eye aa munu kutja otjiṋa otjinanḓengu tjinene mehupo okuyorokera oviṋa mbi u vanga. Posi yokutja Jesus novaapostele ve kaave ripurire kozonḓero zawo tjinene.

17. Tu ungurisa vi oruveze rwetu indu tji tu hi nokuungura?

¹⁷ Ndino, tu kondja okuhorera ku Jesus mokuungurisa oruveze rwetu indu tji tu hi nokuungura, okukara motjiungura tjokuzuvarisa nokukara pozombongarero zombongo, nungwari ka ku suva uriri. Ounanḓengu tjinene kweṱe okuzuvarisa nokukara pozombongarero zombongo. Kunao tu kondja pu matu yenene okukayenda komurungu okutjita oviṋa mbyo kokutja tu yorokise Jehova. (Hebr. 10:24, 25) Nandarire tji tu ri momayuva womasuviro, tu kondja okukara pozombongarero zombongo akuhe ku tu ri. Nu wina tu hungira ku novandu ohunga nOmbeibela.​—2 Tim. 4:2.

18. Ombara yetu Jesus Kristus u vanga kutja tu tjite vi?

¹⁸ Tjiri tu nondangi kombara yetu Jesus Kristus, ngu ha undjire ko ovingi kweṱe pu imbyo mbi tu hi nokuyenena okuungura. (Hebr. 4:15) Eye u vanga kutja tu suve. Nu wina u vanga kutja tu u ungure kutja tu rihupise oveni, nokukara norupa motjiungura tjokuzuvarisa. Morupa ndu maru kongorere ko, matu ka hungirira komuano Jesus me tu kutura kouvi.