1. Jehova wa yandja omerizirira yeṋe kovanene?

JEHOVA wa mema ovakupasane ovatenga nonḓero yokukara novanatje. Ombeibela opuizo okutja, “Ovanatje owo otjiyandjewa tja Muhona.” (Eps. 127:3) Iho matji hee tjike? Ripura nepanga roye nde ku ningire okumutjeverera ovimariva ovingi. Hapo ove mo kara noumune uṋe? Ove mape ya otjaterwa kutja eye u nongamburiro mo ve. Posi yokutja mape ya orikende kutja ovimariva mbyo mo tjevere vi. Jehova ngu ri epanga retu roposenga wa yandja omerizirira omananḓengu kovanene okukapita onḓengu yotjimariva. Eye we ve pa omerizirira wokutjevera ovanatje vawo nawa nokutja ve kare nondjoroka.

2. Omapuriro yeṋe ngu matu ka hungirira ko morupa ndwi?

² Ouṋe ngu ma sokutya kutja ovakupasane mave sokukara novanatje nu oruṋe? Ovanene mave vatere vi ovanatje vawo okukara nehupo ewa? Tara komirari tjiva mbi ri mEmbo ra Mukuru mbi mavi yenene okuvatera ovakupasane okutjita ondyero osemba.

3. (a) Ouṋe ngu ma sokutya kutja ovakupasane mave sokukara novanatje? (b) Omurari uṋe wOmbeibela omapanga nomaṱunḓu wovakupasane mbu mave sokuṱakamisa?

³ Mozombazu tjiva, pe undjirwa ko kutja ovakupasane mba kupasana oupe ve kare novanatje moruveze rwa tjimanga. Owo mape ya ave munu kutja omaṱunḓu nomapanga wawo ye ve ṋiṋikiza okukongorera ombazu ndjo. Omurumendu  omukambure wena Jethro moAsia, wa tja: “Ovakriste tjiva mombongo mbe novanatje ve ṋiṋikiza ovakupasane mbe hi novanatje okukara novanatje.” Omukambure warwe moAsia wena Jeffrey, wa tja: “Tjiva ve raera ovakupasane mbe hi novanatje kutja tji va kurupa kape nomundu ngu me ve tjevere.” Posi yokutja ovakupasane mave sokurityera oveni kutja mave kara novanatje poo indee. Ingo omerizirira wawo. (Gal. 6:5) Otjiperi kutja omaṱunḓu poo omapanga ye vanga kutja ovakupasane ve kare nondjoroka, posi yokutja avehe mave sokuzemburuka kutja ondyero yokukara novanatje omerizirira wovakupasane oveni.​—1 Tes. 4:11.

4-5. Omapuriro yeṋe yevari ovakupasane ngu mave sokuhungirira ko nu oruṋe? Kahurura.

⁴ Ovakupasane mbu mave vanga okukara novanatje onawa tji ve ripurire komapuriro yevari omananḓengu nga. Epuriro etenga, oruṋe tji mave vanga okukara novanatje? Epuriro oritjavari, ovanatje vengapi mbu mave vanga okukara nawo? Hapo oruṋe tje ri oruveze orusemba kovakupasane okukara notjihungiriro ho? Nu ongwaye omapuriro yevari ngo tji ye ri omananḓengu?

⁵ Owo ngunda ave hiya kupasana ve sokuhungira ohunga nokukara novanatje. Omena ra tjike? Mena rokutja ounanḓengu tjinene okukara nomeripura yemwe ohunga notjiṋa ho. Owo wina mave hepa okuripura kutja mave yenene okutjinda omerizirira ngo. Ovakupasane tjiva mba kupasana oupe va tya okuundja ombura imwe poo mbari ngunda ave hiya kara novanatje. Omena raye? Owo ve vanga okutwapo oruveze okuiririrasana otjovakupasane, okutjita nao ku vepa oruveze okutjiwasana nawa.​—Ef. 5:33.

6. Ovakupasane tjiva va tya okutjita vi mena rotuveze otuzeu mu tu hupa?

⁶ Ovakriste tjiva va horera kovanatje va Noa vetatu ovazandu novakazendu vawo. Ovakupasane mbo kave hakahanene okupanduka ovanatje. (Gen. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Petr. 2:5) Jesus wa sasaneka oruveze rwetu ‘nomayuva wa Noa,’ nu tjiri tu hupa ‘motuveze otuzeu.’ (Mat. 24:37; 2 Tim. 3:1) Mena repu ndo, ovakupasane tjiva va tya kutja kave nokukara novanatje kokutja ve yenene okuungura oruveze oruingi motjiungura tjokuzuvarisa.

7. Omurari mbu ri mu Lukas 14:28, 29 nOmiano 21:5, u vatera vi ovakupasane?

⁷ Indu ovakupasane tji mave vanga okukara novanatje nokutja i vengapi, owo mave sokutara kutja “ovimariva vingapi” mbi mave  hepa. (Lesa Lukas 14:28, 29.) Ovakupasane mbe kurisa ovanatje ve tjiwa kutja okukurisa ovanatje ka ku kosa ovimariva ovingi uriri, nungwari wina ku hepa oruveze nomasa omengi. Kunao ohepero kovakupasane okuripura omapuriro nga. Hapo atuyevari matu sokuungura kutja tu tumbe eṱunḓu retu? Hapo eṱe tu noumune umwe ohunga noviṋa mbi ri ovinahepero meṱunḓu retu? Tjinangara atu yevari matu sokuungura, hapo ouṋe ngu ma tjevere ovanatje vetu? Ovitjitwa nouripura wa uṋe owo ku mave horere? Indu ovakupasane tji mave hungire ohunga nomapuriro ngo, owo ve ṱakamisa omambo nge ri mOmiano 21:5.​—Lesa.

8. Ouzeu uṋe ovakupasane Ovakriste mbu mave sokuundjira ko, nu omurumendu worusuvero ma sokutjita vi?

⁸ Omuatje u hepa oruveze nombango okuza komunene auhe. Kunao ovakupasane tji ve panduka okangaha, mape ya a rire ouzeu ku wo okuyandja ombango komuatje auhe ndji ma hepa. Ovakupasane tjiva mbe nokangaha va yakura kutja tjiri oviungura ovingi. Nu mape ya omukazendu aruhe e rimunu okuurwa, nga tje hina omasa wokukonḓonona Ombeibela, okukumba nokukara motjiungura tjokuzuvarisa aruhe. Nu wina i rira ouzeu ku ye okuyandja ombango pozombongarero zombongo kokutja ma mune mouwa. Otjiperi kutja, omurumendu worusuvero u kondja pu ma yenene okuyandja oruyameto komukazendu indu ovanatje tji mave hepa ombango, kutja oponganda poo pozombongarero zombongo. Otjotjihorera, eye mape ya a vatere omukazendu we noviungura ponganda. Nu a ungura oukukutu kutja avehe ve yenene okumuna ouwa momerikotameneno weṱunḓu. Nu eye wina ma kondjo okupita aruhe pu neṱunḓu re motjiungura tjokuzuvarisa.

9-10. Otjikwaye otjinanḓengu ovanene tji mave sokutjita okuvatera ovanatje vawo?

⁹ Ovikwaye tjiva ovanene mbi mave yenene okutjita okuvatera ovanatje vawo okusuvera Jehova? Owo mave tjevere vi ovanatje vawo koviṋa ovivi mbi tjitwa mouye? Tara koviṋa tjiva ovanene mbi mave yenene okutjita.

¹⁰ Ningira ombatero ku Jehova mongumbiro. Tara kotjihorera tja Manoak nomukazendu we mba ri ovanene va Simson. Indu Manoak tja tjiwa kutja eye nomukazendu we mave kara nomuatje omuzandu, eye we riyarikaṋa ku Jehova okumupa omuhunga wokukurisa omuatje wawo.

11. Ovanene mave horere vi kotjihorera tja Manoak, otja kOvapangure 13:8?

¹¹ Nihad na Alma mba za kehi ndi Bosnia Herzegovina, ve rihongera kotjihorera tja Manoak. Owo va tja: “Tjimuna Manoak, eṱe twe riyarikaṋa ku Jehova okutuvatera kutja tu  rire ovanene ovasemba. Nu Jehova wa zira ozongumbiro zetu momiano pekepeke, okupitira mOmatjangwa, omambo nga zikamena kOmbeibela, ozombongarero zombongo nomaworonganeno wotukondwa.”​—Lesa Ovapangure 13:8.

12. Josef na Maria va raisa ovihorera viṋe kovanatje vawo?

¹² Raisa otjihorera otjiwa. Oviṋa mbi mo hungire ovinanḓengu, posi yokutja mbi mo tjiti mavi ṱunu tjinene komuatje woye. Tjiri tu nongamburiro kutja Josef na Maria va raisa otjihorera otjiwa kovanatje vawo, na wina ku Jesus. Josef aa ungura oukukutu okutumba eṱunḓu re. Nu wina aa honga eṱunḓu re okurikotamena ku Jehova. (Deut. 4:9, 10) Josef aa twaerere eṱunḓu re ko Jerusalem okukazemburuka oPaska “ombura aihe,” nandarire kutja ka pa ri etwako ndaa ri mu rakiza okutjita nao. (Luk. 2:41, 42) Mape ya kutja ovarumendu varwe aave munu kutja okukazemburuka oPaska pu neṱunḓu ya ri oviṋa ovizeu, mbi kambura oruveze oruingi nu mbi hepa ovimariva ovingi. Nungwari, Josef aa vara omerikotameneno ku Mukuru otjotjiṋa otjinanḓengu nu wa honga ovanatje ve okutjita nao. Maria wina aa tjiwa Omatjangwa nawa. Eye wa honga ovanatje ve okusuvera Embo ra Mukuru momambo we nomuano mee ritjindi.

13. Ovakupasane vemwe va horera vi kotjihorera tja Josef na Maria?

¹³ Nihad na Alma mba tamunwa rukuru, va horera kotjihorera tja Josef na Maria. Hapo iho tje ve vatera vi okukurisa omuatje wawo omuzandu okusuvera nokurikotamena ku Mukuru? Owo va tja: “Eṱe twa kondja okuhupa otja komirari vya Mukuru okuraisira omuatje wetu kutja omuano wokuhupa mbo oomusemba.” Nihad wina wa tja: “Hupa momuano mbu mo vanga kutja omuatje woye ma hupe.”

14. Ongwaye ovanene tji mave sokutjiwa omapanga wovanatje vawo?

¹⁴ Vatera ovanatje voye okutoorora omapanga omawa. Ovanene mave sokutjiwa omapanga wovanatje vawo noviṋa mbi ve tjita pamwe. Mena rokutja ongaro yomapanga wawo i hwanga omeripura novitjitwa vyawo. Nu otjeri ohepero ku wo okutjiwa kutja ovanatje vawo ve hakaena kuna uṋe motungovi twomahakaeneno na mouyendjezewa wawo.​—1 Kor. 15:33.

15. Ovanene mave rihongo tjike kotjihorera tja Jessie?

¹⁵ Ovikwaye ovanene mbi mave yenene okutjita indu tji ve hi nokutjiwa omaungurisiro wozokombiuta nouyendjezewa? Omurumendu wena Jessie ngwa tura mehi ndi Philippines, wa tja: “Eṱe kaatu tjiwa ovingi ohunga nomaungurisiro woviungurisiwa vyouye wa kandino. Posi yokutja iho katji tu tjaerere okuhonga ovanatje vetu ohunga nomaumba womaungurisiro woviṋa mbyo.” Jessie wa yandjera ovanatje ve okuungurisa oviungurisiwa vyouye wa kandino nandarire kutja kaa tjiwa ovingi ohunga navyo. Eye wa tja: “Ami mba tunduuza ovanatje vandje okuungurisa ouyendjezewa wawo okurihonga eraka epe, okurirongerisa kozombongarero zombongo, nokulesa Ombeibela eyuva arihe.” Indu tji u ri omunene, hapo wa rora okulesa nokuhungira ku novanatje voye ohunga nomaungurisiro omawa wokuhinda ozombuze poo okuhindira varwe oviperendero, okuza morupa ndwi “Omitanda” ko jw.org^®? Hapo wa rora okutarera pu novanatje vo ye ouvidio mbwi, Hapo u honaparerwa i okayendjezewa koye? na inga Ungurisa otungovi twomahakaeneno nounongo? * Oviungurisiwa mbi mo yenene okuvimuna indu tji mo hongo ovanatje voye  ohunga noviungurisiwa vyouye wa kandino tjimuna okombiuta nokayendjezewa.​—Omiano 13:20.

16. Ovanene ovengi va tjita vi, nu kwa kongorera tjike?

¹⁶ Ovanene ovengi ve tjita kutja ovanatje vawo ve kare noupanga ouwa kuna imba mbe novihorera oviwa vyokukarera Mukuru. Otjotjihorera, N’Déni na Bomine ovakupasane moIvory Coast, potuingi aave sekirisa omutarere worukondwa. N’Déni wa tja: “Otjiṋa ho tja ṱuna komuatje wetu omuzandu otjiveri momuano omuwa. Eye wa rira omukandjira nu ndino u vatera otjomutarere worukondwa.” Hapo kamaa pe ya ovatere ovanatje voye momuano mbo?

17-18. Ovanene mave sokuuta ruṋe okuhonga ovanatje?

¹⁷ Uta okuhonga ovanatje ngunda ve ri ovaṱiṱi. Tjiri okuhonga ovanatje ngunda ve ri ovaṱiṱi, oomuano omusemba. (Omiano 22:6) Tara kotjihorera tja Timoteus, ngwaa ryanga pu nomuapostele Paulus. Timoteus wa hongwa “okuza kouṱiṱi” we i ina Eunike, na ina omunene Lois.​—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Jean-Claude na Peace ovakupasane moIvory Coast, va yenena okukurisa ovanatje vawo avehe hamboumwe okusuvera nokurikotamena ku Jehova. Otjikwaye tji tje ve vatera? Owo va horera kotjihorera tja Eunike na Lois. Owo va tja: “Eṱe twa ṋiṋikizira Embo ra Mukuru momitima vyovanatje vetu okuza kouṱiṱi wawo, ousupi tji va za nokupandukwa.”​—Deut. 6:6, 7.

19. ‘Okuṋiṋikiza’ Embo ra Jehova momitima vyovanatje ku heya tjike?

¹⁹ ‘Okuṋiṋikiza’ Embo ra Jehova momitima vyovanatje ku heya tjike? Okuṋiṋikiza ku heya “okuvehonga nokuvezemburukisa aruhe.” Kunao ovanene mave hepa okukara noruveze aruhe pu novanatje vawo. Povikando tjiva mape ya ai rire ouzeu kovanene okuzemburukisa ovanatje aruhe omaronga wOmbeibela. Posi yokutja ovanene mave sokukondja okuungurisa oruveze ndo otjomuano wokuvatera ovanatje vawo okuzuva nawa Embo ra Mukuru, nokuriyenenisa.

20. Kahurura kutja Epsalme 127:4 ma ri vatere vi ovanene okukurisa ovanatje vawo?

²⁰ Tjiwa ovanatje vo ye nawa. Epsalme 127 ri sasaneka ovanatje ku noviku. (Lesa Epsalme 127:4.) Tjimuna oviku tji vi ungurwa poviṋa pekepeke nokupanguka mounene  nouṱiṱi, kunao ovanatje va panguka. Omunene ma hepa okutjiwa kutja me kurisa vi omuatje auhe. Ovakupasane mehi ra Israel, mbe kurisa ovanatje vawo vevari nawa okukarera Jehova, va tja: “Otjiṋa tji tje tu vatera okukurisa ovanatje vetu, okurihonga Ombeibela ku nomuatje auhe peke.” Otjiuru tjeṱunḓu otji matji tye kutja okuhonga ovanatje momuano mbo ohepero poo indee.

21. Jehova ma vatere vi ovanene?

²¹ Ovanene povikando mape ya ave muna kutja ouzeu okuhonga ovanatje, posi yokutja ovanatje otjiyandjewa okuza ku Jehova. Jehova aruhe u ri mbo okuvatera ovanene. Eye u puratena kozongumbiro za wo nonḓero. Nu u zira ozongumbiro nḓo okupitira mOmbeibela, omambo nga zikamena kOmbeibela, novihorera vyovanene mbe nondjiviro ombwa yokukurisa ovanatje mombongo.

22. Ovanene mave yenene okuyandja ye kovanatje vawo?

²² Ovandu tjiva ve tja ku kambura ozombura 20 okukurisa omuatje, posi yokutja omunene kaisa okurira omunene nandarire kutja omuatje wa tjiti ozombura ngapi. Ovanene mave yenene okuyandja ovanatje vawo orusuvero, oruveze rwawo, nokuvehonga kutja ve hupe otja komirari vyOmbeibela. Ovanatje kave yakura tjimwe omahongero. Nandarire kutja ovengi ve kurisiwa i yovanene mba suvera Jehova, owo ve noumune tjimuna womukazendu omukambure ngwa za mekoverwahi ra Asia, wena Joanna Mae. Eye ngwa tja: “Mbi tja ndangi komuano ovanene vandje mu ve ndji vyura nokundjihonga okusuvera Jehova. Owo tjiri va tjita kutja mbi kare nehupo ewa.” (Omiano 23:24, 25) Ovakambure ovakwetu ovengi ve noumune otjingewo.