1. Omomuano uṋe okanatje okazandu mu ka raisa kutja ke nongamburiro momaundjiro wombendukiro?

 OKANATJE okazandu kena Mateus ka ri nomutjise omuzeu nu mbwaau hepa kutja ke taurwe povikando ovingi. Indu tji ka ri nozombura hambombari, oko aake tarere oprograma ku neṱunḓu rako ndji pita omueze auhe ndji o-JW Broadcasting^®. Komaandero woprograma, owo va muna okavidio komizumbi ohunga nokuyakura ovasuverwa vetu indu mave pendurwa. b Kombunda yoprograma, Mateus wa ya kovanene ve, a handa omake wawo na tja: “Eṋe mwa munu, mama na papa? Nandarire kutja mba ṱu, me yenene okukapenduka mombendukiro. Amu rikende. Mamu yenene okundjiundja.” Ripura uriri ohunga nondjoroka ovanene ndji va ri na yo, mena rokutja okanatje kawo ka ri nongamburiro yomasa mombendukiro.

2-3. Ongwaye tje ri nawa kweṱe okuripurira komakwizikiro wombendukiro?

² Povikando tjiva, onawa kweṱe okuripurira komakwizikiro wOmbeibela ohunga nombendukiro. (Joh. 5:28, 29) Omena raye? Mena rokutja katu nokutjiwa kutja oruṋe tji mape ya atu kara nomutjise omuzeu, poo atu zepaisa omusuverwa wetu. (Omuzuv. 9:11; Jak. 4:13, 14) Omaundjiro wetu wombendukiro ye tu vatera kutja tu tuurunge omauzeu otja ingo. (1 Tes. 4:13) Omatjangwa ye tu kwizikira kutja Tate wetu womeyuru u tu tjiwa nawa nu we tu suvera tjinene. (Luk. 12:7) Mena rokutja Jehova Mukuru u tu tjiwa nawa, eye me ketupendura nomeripura novikaṋena tjimuna mbi twa ri na vyo. Nu Jehova we tu suvera tjinene  ngandu tje tu pa omakwizikiro wokukahupa nga aruhe. Nandarire indu tji twa koka, eye me ketupendura.

³ Morupa ndwi, rutenga matu katara komapu wokutja ongwaye tji matu yenene okukara nongamburiro momakwizikiro wombendukiro. Okuzambo, matu konḓonona ehungi rOmbeibela ndi mari kurisa ongamburiro yetu, nda zikamena komambo nga: “Omuṱena kwoye ma penduka movakoke.” (Joh. 11:23) Korusenina, matu kerihonga kutja omomuano uṋe mu matu yenene okukara nongamburiro yomasa momaundjiro wombendukiro.

4. Kutja tu kambure momakwizikiro, matu sokukara nongamburiro mu ye? Sasaneka.

⁴ Kutja tu kambure momakwizikiro, eṱe matu sokukara nongamburiro mu ingwi ngwa tjita omakwizikiro kutja eye u nonḓero na wina omasa wokuyenenisa omakwizikiro ngo. Okusasaneka: Ripura kutja u nondjuwo ndja hihamwa tjinene mena rotjivepo otjizeu. Nu epanga roye ari ya ari ku kwizikire kutja, ‘Ami me ku vatere okutungurura ondjuwo yoye.’ Eye u nouatjiri nu ove u nongamburiro mu ye kutja ma vanga okukuvatera. Ndoovazu eye omutunge onongo nu u noviungurisiwa mbi mavi heperwa po, ove mo yenene okutjiwa kutja eye wina ma yenene okukuvatera. Ku nao, ove mo kara nongamburiro momakwizikiro we. Nu hapo tjike ohunga nomakwizikiro wa Mukuru wombendukiro? Hapo eye u nonḓero nomasa okuyenenisa omakwizikiro we ngo?

5-6. Ongwaye tji matu yenene okutjiwa kutja Jehova u nonḓero yokupendura ovaṱi?

⁵ Hapo Jehova u nonḓero yokupendura ovaṱi? Nokuhinomakeyakeyero, eye tjiri u nonḓero yokutjita nao. Eye wa hinga ovatjange tjiva vOmbeibela okutjanga ohunga nomakwizikiro we wombendukiro. (Jes. 26:19; Hos. 13:14; Omavan. 20:11-13) Nu indu Jehova tja tjiti omakwizikiro, eye aruhe u ye yenenisa. (Jos. 23:14) Jehova tjiri u nonḓero okupendura imba mba ṱa. Ongwaye tji matu tja nao?

⁶ Ripura na imbi Job mbya hungira. Eye wa ri nongamburiro kutja nandarire tja ṱu, Jehova ma zeri okumumuna rukwao. (Job 14:14, 15) Jehova u nonḓero tjingeyo kovakarere ve avehe mba ṱa. Eye u nonḓero okuvekotora komuinyo kutja ve rire ovaveruke nu ve kare nondjoroka. Nu hapo Jehova u noumune uṋe ohunga novandu avehe mba ṱa nokuhinokumuna oruveze rwokurihonga ouatjiri ohunga na ye? Mukuru wetu worusuvero, eye wina u vanga okuvependura. (Oviung. 24:15) Eye u vanga kutja ve kare noruveze okurira omapanga we nokuhupa kombanda yehi nga aruhe. (Joh. 3:16) Tjiri Jehova u nonḓero yokupendura ovaṱi.

7-8. Ongwaye tji matu yenene okutjiwa kutja Jehova u nomasa okupendura ovaṱi?

⁷ Hapo Jehova wina u nomasa wokupendura ovaṱi? Otjingaperi. Eye “Omunamasaaehe.” (Omavan. 1:8) Ku nao eye omunamasa tjinene okurwisa ovanavita, nandarire onḓiro. (1 Kor. 15:26) Okutjiwa otjiṋa ho, ku tu pa omasa nomahuhumiṋino. Ngatu tare kotjihorera tjomukazendu omukambure wena Emma Arnold. Eye neṱunḓu re va muna omatokero omazeu nga rora ongamburiro yawo mOvita vyOuye Ovitjavari. Emma wa huhumiṋa omuatje we omukazona ngwa zepaisa ovasuverwa ve mokamba yo-Nazi, nomambo nga: “Indu ovandu mba ṱa tji ve hi nokukahupa rukwao mape hee kutja, omunavita wetu onḓiro, i nomasa pu Mukuru. Posi ya, imbwo kauatjiri.” Tjiri, kape notjiṋa otjinamasa pu Jehova. Mukuru omunamasaayehe ngwa uta omuinyo, eye u nomasa okukapendura ovaṱi.

⁸ Epu rarwe rokutja ongwaye Mukuru tji ma yenene okupendura ovaṱi omena rokutja omeripura we kaye vazewa. Eye u isana onyose aihe  kena rayo. (Jes. 40:26) Eye wina u zemburuka imba mba ṱa. (Job 14:13; Luk. 20:37, 38) Eye ma yenene okuzemburuka otjiṋa ngamwa atjihe ohunga na ingwi ngu ma pendura, tjimuna omuano mbwaa munika, ovikaṋena vye, oviṋa mbya tuurunga mehupo, na wina omeripura we.

9. Ongwaye ove tji u kambura momakwizikiro wa Jehova wombendukiro?

⁹ Eṱe tjiri matu yenene okukara nongamburiro momakwizikiro wa Jehova wombendukiro, mena rokutja eṱe matu tjiwa kutja eye u nonḓero nomasa okuyenenisa omakwizikiro ngo. Epu rarwe ndi tu nongamburiro momakwizikiro wa Mukuru nga, omena rokutja Jehova wa rora okupendura ovandu morukapitaveze. Moruveze rwOmbeibela, eye wa yandja omasa we kovarumendu tjiva ovaṱakame na wina ku Jesus okupendura ovaṱi. Nai, matu kakonḓonona ehungi rimwe rombendukiro ndja tjitwa i Jesus nda tjangwa mu Johanes ekondwa 11.

10. Hapo ovikwaye mbya tjitwa indu Jesus tja zuvarisa munda mbwina nonḓonḓu Jordan, nu hapo eye wa tjita vi? (Johanes 11:1-3)

¹⁰ Lesa Johanes 11:1-3. Ripura na imbi mbya tjitwa moBetanie kuṱa komaandero wombura ndji 33 O.Z. Jesus wa ri nomapanga wopopezu mokarongo ngo, mba ri ooLasarus novaṱena kwe vevari, Maria na Marta. (Luk. 10:38-42) Posi ya, Lasarus wa verere tjinene novaṱena kwe va uta okurikenda. Owo va hinda ombuze ku Jesus ngwa ri munda mbwina nonḓonḓu Jordan, mbwa ri ouyenda womayuva yevari okuza koBetanie. (Joh. 10:40) Ouhumandu, Lasarus wa ṱa oruveze ombuze tji ya vaza ku Jesus. Nandarire kutja Jesus aa tjiwa kutja epanga re ra ṱu, eye wa kara koṋa ka ri ngo omayuva yarwe yevari, nu okuzambo a toora ouyenda okuyenda koBetanie. Ku nao, oruveze Jesus nda vaza, Lasarus tjandje wa ṱu omayuva yane. Jesus ma katjita otjiṋa tji matji eta ouwa komapanga we nokuyozika Mukuru.—Joh. 11:4, 6, 11, 17.

11. Epu riṋe enanḓengu ndi matu rihongere ko ohunga noupanga okuza kehungi ndi?

¹¹ Matu rihongo epu enanḓengu ohunga noupanga okuza kehungi ndi. Tara ku imbi: Indu Maria na Marta tji va hinda ombuze ku Jesus, owo kave na pu ve mu ningira kutja me ye koBetanie. Owo ve mu raera kutja epanga re esuverwa ra vera. (Joh. 11:3) Indu Lasarus tjaa ṱa, Jesus etje mu pendura okuza kokure. Posi ya, Jesus wa toorora okuyenda koBetanie okukakara pu nomapanga we, Maria na Marta. Hapo ove u nepanga ndi mari ku vatere nokuhinokuningirwa? Tji pe ri nao, ove mo yenene okuṱaṱera ku ye tji mo hepa ombatero “moruveze rwombamisiro.” (Omiano 17:17) Tjimuna Jesus, eṱe ngatu rire omapanga omawa ku varwe. Nambano ngatu yaruke kehungi nu tu tare kutja ovikwaye mbya tjitwa kombunda yanao.

12. Ovikwaye Jesus mbya kwizikira Marta, nu ongwaye Marta tja yenene okukambura momakwizikiro ngo? (Johanes 11:23-26)

¹² Lesa Johanes 11:23-26. Marta wa zuva kutja Jesus u ri popezu na Betanie. Eye wa hakahana okuyenda ku ye na tja: “Muhona, Ove andakuzu wa ri mba omuṱena kwandje katja ṱa!” (Joh. 11:21) Ouatjiri kutja eye atja verukisa Lasarus. Posi ya, Jesus aa vanga okutjita  otjiṋa otjihimise. Eye wa kwizika kutja: “Omuṱena kwoye ma penduka movakoke.” Eye wina wa yandja omapu ku Marta wokukara nongamburiro momakwizikiro we wokutja: “OwAmi ombendukiro nomuinyo.” Mukuru wa yandja omasa ku Jesus okupendura ovakoke. Komurungu wanao, eye wa pendura okakazona ku ka za nokuṱa, nu kombunda a pendura omurumendu omutanda ngwa za nokuṱa wina. (Luk. 7:11-15; 8:49-55) Hapo eye ma yenene okupendura omundu movakoke ngwa ṱu oure womayuva yane nu orutu rwe ndwa utu okuwora?

13. Otja tji pa tjangwa mu Johanes 11:32-35, Jesus wa raisa ongaro iṋe indu tja muna Maria na varwe amave riri? (Wina tara kotjiperendero.)

¹³ Lesa Johanes 11:32-35. Ripura kutja pa kayenda ye. Maria, omuṱena wa Lasarus warwe, wa ya okukahakaena ku na Jesus. Eye wa hungira omambo tjingewo nga nga hungirwa i yerumbi re kutja: “Muhona, Ove andakuzu omu wa ri mwi, omuṱena kwandje andakuzu ka ṱire!” Eye na varwe va ri noruhoze tjinene. Jesus tja muna varwe amave riri, eye wa ṱoruhoze tjinene. Mena rokutja aa ṱondjenda nomapanga we, eye wa rira. Eye aa tjiwa nawa omuhihamo mbu etwa i yokuzepaisa omusuverwa woye. Otjiperi kutja eye u vanga okuisa po oviṋa mbi eta oruhoze.

14. Matu rihongo tjike ohunga na Jehova kongaro Jesus ndja raisa indu Maria tja riri?

¹⁴ Ongaro Jesus ndjaa raisa indu Maria tja riri mai tu hongo kutja Jehova oMukuru wotjari. Ongwaye tji matu tja nao? Otja tji twe rihongo morupa ndwa kapita, Jesus u horera komeripura noumune wa Ihe. (Joh. 12:45) Jesus wa rira mena rokutja aa ṱondjenda nomapanga we mba ri noruhoze, ku nao matu tjiwa kutja Jehova wina u ṱondjenda na eṱe indu tji tu noruhoze. (Eps. 56:8) Tjiri iho matji tjiti kutja u tumbuke popezu na Mukuru wetu wotjari.

15. Otja tji pa tamunwa mu Johanes 11:41-44, ovikwaye mbi vya tjitwa peyendo ra Lasarus? (Wina tara kotjiperendero.)

¹⁵ Lesa Johanes 11:41-44. Jesus we ya peyendo ra Lasarus na ningire kutja ewe ri isapewe. Marta wa tja orutu nai rwa zunḓaka. Jesus wa zira a tja: “Ami hi ku raerere kutja tji wa kambura, mo munu omasa waNdjambi tji maye riraisa are?” (Joh. 11:39, 40) Jesus wa yera omeho  we na kumbu. Eye aa vanga okuyandja ondjozikiro ku Jehova, ku imbi mbi mavi katjitwa. Okuzambo Jesus wa tja: “Lasarus, penduka u pite!” Nu Lasarus arire tja piti meyendo. Jesus wa tjita otjiṋa ovandu tjiva tjaave munu kutja kamaatji tjitwa.—Tara o-study note mu Johanes 11:17 mo-NWT.

16. Omomuano uṋe ehungi ndi ri mu Johanes ekondwa 11 mu mari kurisa ongamburiro yetu momaundjiro wombendukiro?

¹⁶ Ehungi ndi ri mu Johanes ekondwa 11 ri kurisa ongamburiro yetu momaundjiro wombendukiro. Omomuano uṋe? Zemburuka omakwizikiro Jesus nga tjita ku Marta: “Omuṱena kwoye ma penduka movakoke.” (Joh. 11:23) Tjimuna Ihe, Jesus u nonḓero nomasa okuyenenisa omakwizikiro ngo. Eye u nonḓero yomasa yokupendura ovandu movakoke nokuisa po omuhihamo mbu etwa i yonḓiro. Oruveze ndwo Lasarus tja pita meyendo, Jesus wa raisa rukwao kutja u nomasa okupendura ovakoke. Wina, ripura nomuano Jesus ma zemburukisa Marta kutja: “Ami hi ku raerere kutja tji wa kambura, mo munu omasa waNdjambi tji maye riraisa are?” (Joh. 11:40) Eṱe tu nomapu omawa okukambura kutja Mukuru ma yenenisa omakwizikiro we wokupendura ovandu. Ovikwaye mbi matu sokutjita mbi mavi tjiti kutja omaundjiro nga ye rire omananḓengu kweṱe?

17. Ovikwaye mbi matu sokutara ko indu tji matu lese omahungi wOmbeibela ohunga nombendukiro?

¹⁷ Lesa nu u konḓonona oukoto ohunga nozombendukiro nḓa tjitwa morukapitaveze. MOmbeibela mu nomahungi wovandu hambondatu mba pendurwa movakoke. c Konḓonona omahungi ngo nawa. Otja tji mo konḓonona, zemburuka kutja ovarumendu, ovakazendu novanatje mba va hupire tjiri. Tara kutja mo yenene okurihongera ko ye. Ripura ohunga nomuano otjihorera atjihe mu matji raisa kutja Mukuru u nonḓero nomasa okukotora ovaṱi  komuinyo. Kombanda yaavihe, ripurira kombendukiro onanḓengu tjinene, ya Jesus. Zemburuka kutja ombendukiro ye ya munikwa i yovandu ovengi nu i tu pa omasa mongamburiro.—1 Kor. 15:3-6, 20-22.

18. Omomuano uṋe mu mo yenene okuungurisa omaimburiro wetu nawa ohunga nombendukiro? (Wina tara komambo wokehi.)

¹⁸ Puratena nokuimbura nokuripura ohunga nomaimburiro nge tamuna omaundjiro wombendukiro. d (Ef. 5:19) Omaimburiro nga ye tjita kutja ombendukiro i rire otjiṋa otjinanḓengu kweṱe, nu ye kurisa ongamburiro yetu momaundjiro omawa nga. Puratena ku wo, rirongerisa kutja u imbure nawa, nu hungirira komambo womaimburiro pomerikotameneno weṱunḓu. Rihonga omambo womaimburiro nawa nu ripure ohunga na wo kutja ye kurise ongamburiro yoye nu ye ku ṱune komutima. Indu tji wa muna omauzeu poo tji wa zepaisa omusuverwa woye, ombepo ya Jehova mai ku vatere okuzemburuka omaimburiro ngo kutja ye ku huhumiṋe nokukupa omasa.

19. Ovikwaye mbi mape ya atu ripura ohunga nombendukiro? (Tara kokawongo nga “ Ovikwaye mbi mo kapura ku wo?”)

¹⁹ Ungurisa ouripura woye. Jehova we tu pa ounongo kutja tu rimune oveni mouye oupe. Omukazendu omukambure wa tja: “Ami mba twa po oruveze ndwa yenene okurimuna omuini mouye oupe nu ee rimunu tjimuna me ṋuka ovimbloma oviwa moParadisa.” Ripura tji mo hakaene ku novarumendu novakazendu ovaṱakame mba hupire moruveze rwOmbeibela. Owaṋi ngotjo vanga okuhakaena na ye? Omapuriro yeṋe ngotjo mu pura? Wina ripura tji mo kahakaena ku novasuverwa woye mba ṱa. Ripura noviṋa ovitenga mbi mo hungire ku na wo nomuano mu mo ve pukata, nondjoroka ndji mo kara na yo indu tji we ve munu.

20. Ovikwaye mbi twe rimanene okutjita?

²⁰ Eṱe tu nondangi tjinene komakwizikiro wa Jehova ohunga nombendukiro. Eṱe matu yenene okutjiwa kutja omakwizikiro ngo maye yenenisiwa, mena rokutja Jehova u nonḓero nomasa okuyenenisa wo. Ngatu kayende komurungu okukurisa ongamburiro yetu momaundjiro omawa nga. Mokutjita nao, matu tumbuka popezu na Mukuru ngwa kwizikira auhe wetu kutja, ‘Ovasuverwa voye mave penduka movakoke.’