1. Marta wa ri nomaundjiro waye ohunga nomuṱena kwe Lasarus? (Tara kotjiperendero pomautiro worupa ndwi.)

EPANGA ra Jesus ropopezu nomumukongorere we, Marta wa ri noruhoze momuinyo. Omuṱena kwe Lasarus, wa ṱu. Hapo pena otjiṋa tji mape ya atji mu huhumiṋa? Ii. Jesus we mu raera kutja: “Omuṱena kwoye ma penduka movakoke.” Otjingaperi kutja, omambo ngo kamaape ya aye isapo oruhoze eye ndwa ri na ro. Posi yokutja Marta wa ri nongamburiro momakwizikiro wa Jesus nga, na tja: “Ami me tjiwa kutja eye ma penduka movakoke meyuva esenina.” (Joh. 11:20-24) Eye wa ri nongamburiro yokutja ombendukiro mai kakara ko moruyaveze uriri. Okuzambo Jesus wa tjita otjihimise. Eye wa pendura Lasarus meyuva otjingero.

2. Ongwaye tji mo vanga okukara nongamburiro tjimuna oya Marta?

² Eṱe katu undjire ko kutja Jesus poo Ihe, ma pendura ovasuverwa vetu mba ṱa nai. Posi yokutja ove hapo u nongamburiro tjimuna oya Marta, yokutja ovasuverwa voye mba ṱa mave kapendurwa moruyaveze? Mape ya rumwe wa zepaisa omukweṋu ngu mwa kupasana, mama woye, tate woye, poo ovanene vovanene woye mbu  wa suverere. Poo ngahino rumwe okanatje koye okasuverwa. Nu ngahino u zera okuvepukata nokuserekarera poo okuyora kuna ovasuverwa voye mba. Tjimuna Marta, ove u nondjoroka, nu mo yenene okutja, ‘Ami me tjiwa kutja, ovasuverwa vandje mba ṱa mave kapendurwa.’ Posi yokutja, onawa kOmukriste auhe okuripurira ko kutja ongwaye tji tu nongamburiro ndjo.

3, 4. Ongamburiro ya Marta mape ya ya yanḓiparisiwa vi i imbi Jesus mbya za nokutjita?

³ Marta wa turire popezu na Jerusalem, pu mape hee kutja eye kena pa muna Jesus ama pendura omuzandu womuhepundu, popezu na Nain moGalilea. Posi yokutja, mape ya wa zuva ohunga notjiṋa hi uriri. Neye wina mape ya wa zuva uriri ohunga na Jesus ngwa pendura omuatje wa Jairus omukazona. Ovandu avehe mba ri pondjuwo ya Jairus “iyave tjiwa kutja ingwi omukazona wa koka.” Nungwari, Jesus wa kambura eke romuatje na ravaere a tja: “Muatje wandje, penduka!” Neye wa penduka tjimanga. (Luk. 7:11-17; 8:41, 42, 49-55) Marta na Maria, aave tjiwa nawa kutja Jesus ma yenene okuverukisa ovavere. Kunao, va ri nongamburiro yokutja andakuzu Jesus opaa ri, Lazarus katja ṱa. Posi yokutja nai epanga ra Jesus esuverwa tji ra ṱu, Marta wa ri nomaundjiro waye? Zemburuka kutja Marta wa tja Lazarus, ma penduka moruyaveze “meyuva esenina”. Ongwaye tja ri nongamburiro ndji ṱa mbo? Nu ongwaye tji u nongamburiro yokutja, moruyaveze mape kakara ombendukiro nu ovasuverwa voye wina mave kapendurwa?

⁴ Pena omapu omananḓengu ngu maye tu vatere kutja tu kare nongamburiro mombendukiro yovaṱi. Otja tji matu katara ku tjiva womapu nga, mo yenene okuvaza omapu tjiva mEmbo ra Mukuru ohunga nombendukiro yovaṱi ngu hina oo tjiwa rukuru. Nu owo maye kurisa ongamburiro yoye, yokukamuna ovasuverwa voye rukwao.

5. Otjikwaye tji tja tjita kutja Marta ma kare nongamburiro yokutja Lasarus ma kapendurwa?

⁵ Yandja ombango kokutja Marta kena pa tja: ‘Ami me zeri kutja omuṱena kwandje ma penduka.’ Posi yokutja eye wa tja: “Ami me tjiwa kutja eye ma penduka.” Marta wa ri nongamburiro yomasa mena rokutja eye aa tjiwa ohunga nombendukiro ndja tjitwa morukapitaveze ngunda Jesus e hiya uta otjiungura tjokuzuvarisa. Pu mape hee kutja we rihonga ohunga noviṋa mbi ngunda e ri omutanda, ponganda nopondjuwo yomaworonganeno wombongo. Nai matu kakonḓonona ozombendukiro ndatu nḓa tjangwa mOmbeibela.

6. Otjihimise tjiṋe Marta tje rihongera ko?

⁶ Ombendukiro ondenga ya tjitwa indu Mukuru tja yandja omasa komuprofete Elia kutja ma tjite ovihimise. Motjihuro tja Sarepta popezu na Sidon, pa ri omuhepundu omusyona ngwa sekirisa omuprofete ngwi mo ye. Mukuru wa tjita otjihimise. Eye wa tjita kutja oruhere orunḓunḓura nomaze womiṋinga aye ha yanda ko, kokutja omukazendu omuhepundu nomuatje we ve kare nomuinyo. (1 Ozomb. 17:8-16) Kombunda, omuatje we omuzandu wa vera na ṱu. Posi yokutja omuprofete Elia we mu vatera. Eye wa ṱuna komuzandu ngwi na kumbu ku Jehova na tja: “Muhona, Ndjambi wandje, kotora omuinyo womuzandu ngwi.” Nu pa tjitwa nao! Jehova wa zuvira Elia, nokanatje a kekara nomuinyo. Indji ondja ri ombendukiro ondenga ndja tjangwa mOmbeibela. (Lesa 1 Ozombara 17:17-24.) Tjiri, Marta aa tjiwa ohunga nombendukiro ndji.

7, 8. (a) Omuprofete Elisa wa huhumiṋa vi omukazendu ngwa ri noruhoze? (b) Otjihimise Omuprofete Elisa tja tjita, tji raisa ye ohunga na Jehova?

⁷ Ombendukiro oitjavari ndja tjangwa mOmbeibela, ya tjitwa i omuprofete Elisa. Motjihuro Sunem, mwa turire omukazendu Omuisrael nu ngu hari novanatje. Mena rokutja  omukazendu ngwi wa sekirisa Elisa nawa, Jehova wa sera ye nomurumedu we ngwa ri omunene motjiwondo ondaya yokumuna okanatje okazandu. Ozombura ozonḓiṱi kombunda yanao, okanatje okazandu nga ka ṱa. Ripura uriri kutja ina wa ri noruhoze ndu ṱa pi. Wa ri noruhoze tjinene nga tja toora ouyenda wozokilometa 30 okuyenda ku Elisa kOndundu Karmel. Omuprofete Elisa wa hinda omukarere we wena Gehasi, okuyenda omutenga pu wo koSunem. Posi yokutja Gehasi kaa yenene okupendura omuatje ngwi. Nu okuzambo, omukazendu ngwa ṱirwa na Elisa va vaza ponganda.—2 Ozomb. 4:8-31.

⁸ Elisa wa hita metuwo mu mwa ri okazandona, na kumbu. Jehova wa zuvira ongumbiro ya Elisa na tjiti otjihimise mokukotora okazandona nga komuinyo, nu ina wa ri nondjoroka tjinene! (Lesa 2 Ozombara 4:32-37.) Mape ya kutja eye we rizemburuka nongumbiro ya Hana, indu Hana tja eta omuatje we Samuel okukaungura pOndanda yOmaturiro. Eye wa tja: “Muhona . . . u pundisa motjovakoke, na pitisa mo rukwao.” (1 Sam. 2:6) Mokupendura okazandona nga, ku raisa oukahu kutja Mukuru u na omasa wokupendura ovaṱi.

9. Kahurura kutja omuprofete Elisa wa ri norupa vi mombendukiro oitjatatu mOmbeibela.

⁹ Otjitjitwa tjarwe otjihimise, tja tjitwa kombunda yonḓiro yomuprofete Elisa. Eye wa ungurira Jehova ozombura zokombanda 50 otjomuprofete, nu okuzambo wa ‘vera omutjise omuzeu; nu wa ri pokukoka.’ Kombunda oruveze, orutu rwa Elisa rwa rira omaṱupa uriri. Eyuva rimwe, Ovaisrael aave paka omundu, nu tjimanga va muna ovanavita na wo amave ya. Mokuhakahana kutja ave ha munika, owo va yumba orurova romundu ngwi meyendo ra Elisa. Ombeibela i tja: “Mokamanga orurova ndwi tji rwa ṱuna komaṱupa wa Elisa, ingwi omukoke otja rira omunamuinyo, na kurama.” (2 Ozomb. 13:14, 20, 21) Ripura uriri kutja ovitjitwa mbi vya ṱuna vi ku Marta! Mukuru tjiri u nomasa wokunata onḓiro. Nu ripura uriri kutja mavi ku ṱunu vi. Ovyo tjiri mavi sokukupa ongamburiro yokutja Mukuru u na omasa omanene, nge hi nomaandero.

10. Petrus wa vatera vi omukazendu Omukriste ngwa ṱire?

¹⁰ Momatjangwa wOtjigrike wina muna ozombendukiro zovaṱi, nḓa tjitwa i yovakarere va Mukuru ovaṱakame. Pomautiro worupa ndwi pa tamunwa ombendukiro Jesus ndja tjita popezu notjihuro tja Nain noponganda ya Jairus. Omuapostele Petrus wina ongwa pendura omukazendu Omukriste, wena Dorkas (Tabita). Petrus wa ya ketuwo pu pa ri orurova rwe, nu ngunda e ri mbo wa kumba, okuzambo a tja: “Tabita, penduka!” Nu tjimanga eye wa penduka, nu Petrus we mu kuramisa komurungu wOvakriste ovakwao “e nomuinyo.” Tjiri otjitjitwa tjo tje kurisa ongamburiro yovandu ovengi mba ri mbo, “novandu ovengi va kambura mu Muhona.” Ovakongorere va Jesus ovape mba, aave yenene okuraera varwe ombuze ombwa ohunga na Jesus, nokuveraera ohunga nomasa wa Jehova wokupendura ovaṱi.—Oviung. 9:36-42.

11. Onganga Lukas mape ya wa tjivisa tjike ohunga nomurumendu omutanda, nu otjitjitwa hi tja ṱuna vi ku varwe?

¹¹ Varwe va kara norupa mokumuna ombendukiro yarwe. Otjikando tjimwe, omuapostele Paulus wa ri pombongarero metuwo rokombanda moTroas, nai tji tji tjiukwa otja Turkey komanene nu kuṱa koutokero. Paulus wa hungira ngaa mokati kouṱuku. Omurumendu omutanda wena Eutikus wa haamene poruiho, ama puratene ku Paulus. Posi yokutja eye wa koṱura tjinene nga tja rara, na rire tja wire pehi okuza kondendeko oitjatatu yondjuwo. Mape ya kutja Lukas ongwa ri omutenga okuṱuna ku Eutikus. Nu otjonganga, eye mape ya wa tjita  omakonḓononeno wokutja: Eutikus wa ri a koka! Paulus wina wa punda kehi. Eye we keriyumba kombanda ye, nemu pukata, okuzambo eye wa tja: “Eye ingee u nomuinyo!” Tjiri otjihimise hi tja ṱuna kovandu avehe mbaave tarere! Okumuna omuano Paulus ma pendura omuṱi ngo, kwe ve ‘yarura pehi omitima tjinene.’—Oviung 20:7-12.

12, 13. Omapuriro yeṋe ngu mape ya atu pura ohunga nombendukiro ndji twa hungirire ko?

¹² Ovitjitwa mbya tamunwa kombanda mba, vi sokukupa ongamburiro tjimuna oya Marta. Ndji ri ongamburiro yokutja Mukuru nOmuyandje wOmuinyo, u nomasa wokukotora omundu ngwa ṱa komuinyo. Tjiri otjiṋa otjiwa okutjiwa kutja ovakarere va Mukuru ovaṱakame, tjimuna Elia, Jesus, poo Petrus va kara norupa mozombendukiro nḓo, nḓa tjitwa moruveze indu Jehova tjaa tjiti ovihimise. Nu nambano tjike, na imba mba ṱa moruveze indu tjaa ku ha tjitwa ovihimise otja imbyo? Mape ya ovakarere va Mukuru, ovarumendu novakazendu ave kara nomaundjiro wokutja Mukuru ma pendura ovaṱi moruyaveze? Owo mape ya atjave kara nongamburiro tjimuna oya Marta, ngwa tja: “Ami me tjiwa kutja eye ma penduka movakoke meyuva esenina”? Ongwaye Marta tja ri nongamburiro ndjo, nu ongwaye ove wina tji mo yenene vi okukara na yo?

¹³ MEmbo ra Mukuru muna omatjangwa tjiva nge raisa kutja ovakarere va Jehova ovaṱakame, va ri nongamburiro mombendukiro yovaṱi ndji mai katjitwa moruyaveze. Ngatu tare ku tjiva.

14. Ehungi ohunga na Abraham ri tu honga tjike ohunga nombendukiro?

¹⁴ Ripura kutja Jehova wa ningira Abraham okutjita vi komuatje we Isak ngwa vanga oruveze orure. Jehova wa tja: “Toora Isak, omuzandu woye omukwatwaerike, ngu wa suvera, nu twende kehi ra Morija u kemupunguhire ngo otja ombunguhiro oningiririsiwa kondundu, ndji me ku urikire.” (Gen. 22:2) Ripura uriri kutja otjiṋa hi tje mu ṱuna vi? Jehova wa kwizikira Abraham kutja mondekurona ye, oviwaṋa avihe omu mavi serwa ondaya. (Gen. 13:14-16; 18:18; Rom. 4:17, 18) Nu wina Jehova wa tja ondaya mai zu “mu Isak.” (Gen. 21:12) Nu hapo otjiṋa ho matji yenenisiwa vi, indu Abraham tja punguha Isak otjombunguhiro? Paulus wa tjanga kutja Abraham wa ri nongamburiro mu Mukuru, yokutja ma pendura Isak. (Lesa Ovaheberi 11:17-19.) Posi yokutja Ombeibela kai tu raere kutja Abraham wa ri nomeripura wokutja Isak mape ya a kara nomuinyo rukwao kombunda yozoiri, eyuva, poo otjivike. Kunao  Abraham kaa tjiwa kutja omuatje we ma pendurwa ruṋe. Posi yokutja wa ri nongamburiro mu Jehova kutja ma pendura Isak.

15. Omurumendu omuṱakame Job wa ri nomaundjiro waye?

¹⁵ Omurumendu omuṱakame Job wina aa tjiwa kutja moruyaveze mape kara ombendukiro. Eye aa tjiwa kutja omuti mbwa kewa, mau yenene okuhapa rukwao. Posi yokutja ihi kamaa tji tjitwa komundu. (Job 14:7-12; 19:25-27) Omundu tja koka, eye kamaa yenene okuripendura omuini okuza meyendo na hupu rukwao. (2 Sam. 12:23; Eps. 89:48) Ihi katji nokuheya kutja Mukuru ke nokupendura ovandu mba ṱa. Nungwari, Job wa ri nongamburiro kokutja Jehova ma twapo oruveze ndu me mu zemburuka. (Lesa Job 14:13-15.) Job kaa tjiwa kutja oruṋe oviṋa mbi tji mavi tjitwa. Posi yokutja, Job wa ri nongamburiro yokutja Omuute womuinyo ma yenene okumuzemburuka, ne mu pendura.

16. Omuengeli wa yanḓiparisa vi omuprofete Daniel?

¹⁶ Ripura ohunga nomurumendu warwe omuṱakame, Daniel. Eye wa ri omukarere wa Jehova omuṱakame oure womuinyo we, nu Jehova we mu vatera. Oruveze rumwe omuengeli wa isana Daniel e mu raere kutja Mukuru ‘we mu suvera’ nu nga ‘kare nohange’ nu ‘a tira.’—Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Omakwizikiro waye Jehova nga tjita ku Daniel?

¹⁷ Daniel wa ri nozombura ape 100 nu wa ri popezu nonḓiro ye. Neye mape ya ee ripura ohunga noruyaveze rwe. Eye hapo wa ri nomaundjiro wokutja ma kapendurwa? Ii tjinene! Komaandero wembo ra Daniel, Mukuru we mu pa omaundjiro nga: “Nu ove, Daniel, kayende ondjira yoye nga kondjandero nu mo kasuva.” (Dan. 12:13) Daniel aa tjiwa kutja ovaṱi va rara uriri, orondu kaku “nomeripuriro nondjiviro nounongo motjovakoke,” eye ku mai. (Omuzuv. 9:10) Posi yokutja ingo kamaandero we. Eye wa kwizikirwa oruyaveze oruwa.

¹⁸ Omuengeli wina wa tja: “Nungwari komaandero woruveze ove mo penduka okukambura otjirumatwa tjoye.” Posi yokutja Daniel kaa tjiwa kutja oruṋe imbyo tji mavi tjitwa. Eye aa tjiwa kutja ma koka na kasuva. Nu indu Daniel tja zuva omakwizikiro nga, “ove mo penduka okukambura otjirumatwa tjoye,” eye we ye zuva kutja moruyaveze ma kapendurwa. Iho matji tjitwa “komaandero woruveze.”

19, 20. (a) Ovitjitwa mbi twa tara ko, vya hitasana vi nomambo Marta nga hungira ku Jesus? (b) Morupa ndu maru kongorere ko matu katara ku tjike?

¹⁹ Marta tjiri wa ri nepu ewa rokutja omuṱena kwe omuṱakame Lasarus “ma penduka movakoke meyuva esenina.” Omakwizikiro Jehova nga tjita ku Daniel na wina ongamburiro yomasa Marta ndja ri na yo mombendukiro, mai sokukurisa ongamburiro yetu ndino. Tjiri maku kara ombendukiro.

²⁰ Eṱe twe rihongo ohunga nozombendukiro nḓa tjitwa morukapitaveze, nḓe raisa oukahu kutja ovaṱi mave kapendurwa. Nu wina twa tara kovarumendu novakazendu ovaṱakame mba ri nongamburiro mombendukiro yoruyaveze. Nu hapo mape ya ape kara ombendukiro nandarire kutja pa kapita ozombura ozengi tji ya za nokukwizikwa? Tji pe ri nao, ihi matji tu pe ongamburiro yomasa yokukara nomaundjiro mombendukiro yoruyaveze. Hapo imbyo mavi tjitwa ruṋe? Orupa ndu maru kongorereko, maru kahurura nawa epu ndi.