Ovakriste mba kupasana mave yenene okukonḓonona omapu omananḓengu ohunga nepu ndi kourike wawo, kutja ve toore omukambo mbu mau hitasana nomirari vyOmbeibela. Okuzambo ve toore omukambo mbu mau ve pe omeritjiviro womomutima ngu maye tjata ku Mukuru.

Kombutiro tji pa ri ovandu 2 uriri (na 8, kombunda yomupupo), Jehova wa yandjere erakiza rokutja: “Kwatasaneye, takavareye nu mu urise ehi.” (Gen. 1:28; 9:1) Ombeibela kai hungire kutja Ovakriste mave hepa okukongorera etwako ndi. Okutja Ovakriste avehe mba kupasana mave sokutya oveni, kutja mave ungurisa omiano vyokuritjaera kutja ave ha panduka, poo kutja ve kare novanatje ovaṱiṱi motjivaro uriri, nokutwapo kutja oruveze ruṋe ndu mave vanga okukara novanatje. Nu hapo omapu yeṋe ngu mave sokuripurira ko?

Ovakriste ve sokuripurira komirari vyOmbeibela indu tji mave toorora omuano ngamwa auhe wokutjaera okupanduka. Kunao, opu ve hina maave roro okuriiparekisa otjomuano wokuritjaera okupanduka. Okupitisa ezumo kombango yomundu omuini poo okuriiparekisa, ku pirukira omaheya wOmbeibela ohunga nokuyozika omuinyo. Ovakriste kamaave toorora okukondera omuinyo mbwatja u kwatwa otjomundu. (Eks. 20:13; 21:22, 23; Eps. 139:16; Jer. 1:5) Nu hapo onawa okuungurisa ovitjaere vyorukwato mbi isanewa o-IUD?

Epu ndi, kwa hungirirwa mokambo kOruhungu komayuva 15 ku Mei 1979 (pomukuma 30-31). Oruveze ndo oviungurisa mbi, aa vi ungurwa poplastika nu aa vi hitisiwa morukutu (uterus) rwomukazendu okutjaera kutja aha rire otjingundi. Orupa ndwo rwa raisa kutja kaape tjiukwa nawa kutja oviungurisiwa mbi, vi ungura vi. Ovakonḓonone ovengi va tja, oviungurisiwa mbi vi eta ongaro morukutu rwomukazendu ndji tjita kutja ei romurumendu na indi oromukazendu aye ha  hakaene. Okutja otji pe hakara omaṱumbaparero, kunao otji pe hakara omuinyo omupe mbwa utwa.

Ngunda ape ri nao, ongonḓononeno yarwe ya raisa kutja omaṱumbaparero povikando tjiva opu ye kara. Ei nda yakanwa ndi, rumwe ri tura momusepa mbu eta omai morukutu rwomukazendu, nari kaeta oumba wokuyakanena momusepa. Rumwe ri kayenda nawa momusepa mbwi, ngandu tji ra vaza morukutu mu ra sokutura. Otjitjaere tjorukwato hi o-IUD tji tja hitisiwa morukutu, tji tjaera omaturiro wei nda yakanwa ndi moukoto worukutu. Omekuriro wei ndi otji ye konderwa mokati, notji pe kasana aayo ei ndi ra iparekwa. Orupa ndwo rwa mana nomambo nga: “Ovakriste vatjiri mbe vanga okutjita imbi mbi ri ovisemba ohunga nomaungurisiro wovitjaere vyombandukiro mbi, mave sokuripurira ko nawa kondjivisiro ndjo, na kerakiza rOmbeibela ohunga nondengero komuinyo.”—Eps. 36:9.

Hapo pe nondjivisiro yarwe younongonone poo momakayendero woviṋa momapangero ndja weziwa, okuza koruveze indu orupa ndwi tji rwa pitisiwa mombura ndji 1979?

Kunai pa utwa ovitjaere vyombandukiro mbi hitisiwa morukutu rwomukazendu (IUD), mbi ungura momiano vivari. Otjitjaere tjorukwato tjimwe tji tja ungurwa pongoporo aa tji munika tjinene mOmahi Omakutasane wa Amerika okuza kombura ndji 1988. Ovitjaere vyorukwato mbya ungurwa poviṋa vyorutu rwomundu omuini mbi notjiṋa norukwato, mbi isanewa ozohormone, vya uta okurandisiwa mombura ndji 2001. Nu hapo ovyo vya tjiukwa kutja vi ungura vi?

Ongoporo: Otja tji pa tamunwa rukuru, pe munika aayo ovitjaere vyorukwato (IUD) mbi, vi ngundiparisa ei romurumendu okuvaza kei romukazendu. Nu rukwao pe munika aayo ongoporo i nowanga mbu zepa ei romurumendu. * Omamwino warwe rukwao ye tja, ovitjaere vyorukwato mbya ungurwa pongoporo vi rya oruvanda, poo vi tjita kutja oruvanda rwomoukoto worukutu poo onganda yomukazendu ru rire orupepu.

Ovitjaere vyorukwato mbya ungurwa nozohormone: Pe noviṋa vyorutu rwomundu omuini mbi notjiṋa norukwato, mbi isanewa ozohormone, nḓa sana ku inḓa nḓu tu muna mozopera ozengi nḓe tjaera okupanduka. Ovitjaere mbi, vi twa poo vi tirira ozohormone nḓa moukoto yorukutu rwomukazendu. Ozohormone nḓe ri moviungurisiwa mbi, ze tjita kutja ei romukazendu ari ha pamuka okuza moviruwo mu ra ungurirwa. Kunao otji ri ha hakaene kuna indi oromurumendu. Nu rukwao ozohormone nḓa ze tjita kutja oruvanda rwomoukoto yorukutu rwomukazendu ru rire orupepu. * Ozo wina ze tjita kutja enanga ndi ri potjinyo tjorukutu ri rire ekande tjinene, nu otji ri tjaera kutja ei poo ondwi yomurumendu ai ha hiti morukutu rwomukazendu. Omaunguriro nga ye yandja omasa kovitjaere vyorukwato vyarwe mbi tuwa motukutu twovakazendu.

Otja tji twa munu, pe munika aayo oviungurisiwa aviyevari mbi, vi tjita kutja oruvanda rwomoukoto yorukutu rwomukazendu ru rire orupepu. Nu hapo mape kara vi indu ei romukazendu tji ra pamuka moviruwo mu ra ungurirwa nari hakaene kuna indi romurumendu? Oro ma ri yakanwa nu tji ra vaza morukutu ari ha tura nawa morukutu, mena rokutja oruvanda rwomoukoto mu ra sere okutura nawa, rwa rira orupepu. Omekuriro wei ndi otji ye yandera mokati. Posi yokutja pe munikwa aayo katjiṋa tji tji tjitwa tjinene, tjimuna tji tji munikwa povikando tjiva movakazendu mbe ungurisa ozopera zokutjaera orukwato.

Kunao otji pe hina ouatjiri wokutja omaungurisiro wovitjaere vyorukwato mbi tuwa motukutu twovakazendu mbya ungurwa pongoporo poo pozohormone, vi tjaera orukwato oparukaze. Posi yokutja ozonongo ze tja otja komaunguriro nga tamunwa, kapopengi ovakazendu okuṱumbapara tji mave ungurisa oviṋa mbi.

Ovakriste mba kupasana tji mave vanga okuungurisa ovitjaere vyorukwato mbi, mave yenene okukapura ounongo ohunga noviungurisiwa mbi ri popezu na wo, konganga ndje rihonga momuhunga mbwi. Nu mave sokutara kouzeu noupupu mbu mape ya au ṱunu komberukiro yomukazendu. Ongurameno ndji mave toora i sokurira oyawo oveni, nu kai sokuza komundu outjatatu, nangarire okuza ku indji onganga. (Rom. 14:12; Gal. 6:4, 5) Indji ondando ndji mave sokutjita oveni. Owo ve sokutoora ongurameno yawo otja ovakupasane mbe nonḓero yokuvanga okutjita ombango ya Mukuru, nokukara nomeritjiviro omawa womomutima komurungu wa Mukuru.—Sasaneka 1 Timoteus 1:18, 19; 2 Timoteus 1:3.