Ami mba kwatwa mombura ndji 1927 mokahuro okaṱiṱi ku ke ri popezu na Chicago, moIllinois, tja U.S.A. Eṱe twa kwatwa tu vetano mu Mama na Tate, Jetha, Don, ami, Karl, na Joy. Eṱe atuhe twe rimanenene okukarera Jehova nomutima auhe. Omuṱena kwandje Jetha, wa ya kOskole ya Gilead oitja-2 mo-1943. Don wa kakarera poBetel moBrooklyn, tjaNew York mo-1944, Karl wa ya ngo mo-1947, nu Joy wa ya mo-1951. Otjihorera tjawo otjiwa, na wina tjovanene vandje, tjiri tje ndji tunduuza okuungura ovingi motjira tja Jehova.

Ovanene vetu va ri ovalese vOmbeibela mba suverere Mukuru nu ve tu honga okumusuvera wina. Posi ya, Tate wa pandjara ombango mozokereka kombunda yokukarera otjomusorondate mOvita vyOuye Ovitenga moEuropa. Mama wa ri nondangi tjinene ku Mukuru kutja Tate wa kotoka konganda nomuinyo, ku nao eye wa tja ku ye: “Karl, indjo tu yende kokereka otja tjaatu tjiti.” Tate wa zira kutja: “Matu kayenda pamwe, posi ya hi nokukahita.” Eye wa pura kutja: “Omena raye?” Tate wa zira kutja: “Movita, ovanane vongamburiro imwe mba ri kominda pekepeke aave kumbire ovarwe vovita mbaave rwisasana. Hapo Mukuru aa yandja oruvara kominda aviyevari?”

Eyuva rarwe, Mama ngunda e ri kokereka, Ovahongonone va Jehova vevari ve ya poyetu. Owo va yandja omambo yevari ku Tate ngaaye isanewa kutja Light, ngaaye hungirire kembo rOmavandururiro. Tate wa ri nonḓero nu wa yakura omambo ngo. Indu Mama tja muna omambo ngo, wa uta okuyelesa. Eyuva rimwe, eye wa muna omatjivisiro mokorande ngaaye ṋanga ovandu mbe nonḓero okukonḓonona Ombeibela nombatero yomambo ngo. Eye wa tya okuyenda ngo. Indu tja vaza mbo, omukazendu omunene motjiwondo wa paturura omuvero. Mama wa raisa rimwe romambo nga komukazendu, nu e mu pura kutja, “Mamu konḓonona omambo nga mba?” Omukazendu wa tja: “Ii, hita mundu wandje.” Otjivike tji tja kongorera ko, Mama we tu twaerera nu okuzambo twa uta okuyenda otjivike atjihe.

Pombongarero imwe yombongo, omukayendise wombongarero we ndji ningira okulesa Epsalme 144:​15, ndi tja imba mbe rikotamena ku Jehova ovaṋingandu. Mba tjaterwa i yezeva ndo, na indi ndi ri mu 1 Timoteus 1:​11, NWT, ndi tja Jehova ‘oMukuru wondjoroka,’ nOvaefese 5:​1, ndi tu tunduuza “okuhorera ku [Ndjambi].” Ami mba muna kutja me sokukarera  Omuute wandje nondjoroka nokutja ndangi kutja u ndji yandjera okutjita nao. Imbyo oviṋa vivari mbi mba kondja okutjita mehupo randje.

Ombongo ndja ri popezu na eṱe, ya ri moChicago ozokilometa 32. Nandarire nao, eṱe aatu i kozombongarero zombongo, nu ondjiviro yandje yOmbeibela yekurira ko. Otjikando tjimwe, omukayendise wombongarero wa ningira Jetha okuzira. Otja tjee puratene ku ye, ami mbe ripura kutja: ‘Ami me tjiwa eziriro ndo. Andakuzu mba yere eke randje e ziri.’ Ami mba uta okurirongerisa nokuyandja omaziriro wandje omuini. Ami mba tumbuka popezu na Jehova tjimuna omarumbi novaṱena kwandje, tji tja ri otjiṋa otjinanḓengu tjinene. Nu mba papitisiwa mombura ndji 1941.

Ami tjinene mbi zemburuka omaworonganeno omanene nga ri moCleveland, tja Ohio mo-1942. Eṱunḓu retu, pamwe nomaṱunḓu warwe omengi, aatu rara mozotenda nḓa tonenwe popezu noruveze pu pa ri omaworonganeno omanene. Wina, ovakambure okuza movihuro vyokombanda 50 vyarwe moUnited States aave puratene oprograma ndji okupitira mongoze. Ovita vyOuye Ovitjavari aavi kayenda komurungu, nu Ovahongonone va Jehova aave tatumisiwa tjinene. Ngurova, ami mba muna ovarumendu ovakambure amave tarisa oviuru vyozohauto zawo kokure nozotenda. Owo va zuvasana kutja pe kare omundu mohauto aihe ouṱuku auhe. Indu tji pa kara oumba ngamwa, ovarumendu ovakambure aave sokuyakisa omarambe wawo okutwiya ovandu mbe ya okuverwisa, nu aave sokuhuṱera. Nu iho aatji sokutjita kutja ovakambure ovakwao ve tupuke okuyekuvevatera. Ami mbe ripura kutja, ‘Tjiri ovakarere va Jehova ve rirongera nawa.’ Ku nao, ami mba rara nokuhinokutira, mena rokutja ee munu kutja mbi ri mondjeverero. Nu kape notjiṋa otjivi tji tja tjitwa.

Ozombura kombunda yanao, tji me ripura ohunga nomaworonganeno omanene ngo, ami mba muna kutja Mama kee rikende nu kaa tira. Eye wa ri nongamburiro okuura mu Jehova notjira tje. Ami tjiri himee zembi otjihorera tje otjiwa.

Ousupi komurungu womaworonganeno omanene ngo, Mama wa rira omukandjira woruveze aruhe. Ku nao, eye wa yandja ombango yapeke komahungi ngaaye hungire ohunga nokuungurira Jehova oruveze aruhe. Ngunda atu ri mondjira okuyaruka konganda, Mama wa tja: “Me vanga okukayenda komurungu okuzuvarisa oruveze aruhe, posi ya hi nokuyenena okutjita nao nokuhinombatero yeṋu.” Nu okuzambo wa pura kutja matu yenene okumuvatera. Eṱe twa tja ii, ku nao auhe wetu wa pewa etuwo rimwe poo yevari okukohorora ngunda atu hi ya rya eriro romuhuka. Indu tji twa i koskole, eye aa tara kutja ondjuwo ongohoke nu okuzambo a piti motjiungura tjokuzuvarisa. Eye wa ri omukazendu ngwa ri noviungura ovingi, posi ya aa yandja ombango kovanatje ve. Indu tji twa kotoka konganda, oskole tji ya piti okuyekurya eriro rometaha, eye aruhe aa kara po. Omayuva tjiva kombunda yoskole, eṱe aatu i pu na ye motjiungura tjokuzuvarisa. Iho tje tu vatera okuzuva nawa oviungura ovakandjira mbi ve ungura.

Ami mba rira omukandjira indu tji mba ri nozombura 16. Nandarire kutja Tate kaari Omuhongonone wa Jehova oruveze ndwo, eye wa ri nonḓero motjiungura tjandje tjokuzuvarisa. Ongurova imwe, mbe mu raera kutja nandarire kutja mbi kondja nomasa, ami ngunda hi ya muna omundu ngu ma  vanga okurihonga Ombeibela. Okuzambo ami mbe mu pura kutja, “Mo vanga okurihonga ku na ami?” Eye wa hakahana okuripurira ko nu wa yakura okurihonga Ombeibela ku na ami. Ku nao, omuhongwa wandje omutenga wa ri Tate. Tjiri indjo ya ri ondjingonekero yapeke kwami.

Eṱe twe rihonga embo ndi “The Truth Shall Make You Free.” Kombunda yoruveze, ami mba muna kutja Tate ee ndji vatere kutja mbi rire omukonḓonone nomuhonge omuwa wOmbeibela. Otjotjihorera, ongurova imwe kombunda yokulesa oparagrafa, eye wa tja: “Me zuu oviṋa mbi mavi hungirwa membo. Posi ya ove mo tjiwa vi kutja oviṋa mbi ouatjiri?” Ami hee tjiwa kutja hi mu zire vi, ku nao mba tja: “Ami hi nokuyenena okukuraisira nai, posi ya momerihongero wetu warwe me kara neziriro.” Nu ami mba tjita nao. Mba muna omazeva ngaaye raisa epu ndaatu hungirire ko. Okuza keyuva ndo, mbe rihonga okutjita omakonḓononeno kutja mbi rirongerise nawa komerihongero wetu wOmbeibela. Iho tje ndji vatera kutja mbi rire omuhongwa omuwa wOmbeibela nu wina tja vatera Tate. Eye wa ungurira ku imbi mbye rihongo nu wa papitisiwa mo-1952.

Ami mba za po ponganda tji mba ri nozombura 17. Oruveze ndwo Jetha a wa rira omuhindwa, nu Don wa ya koBetel. Aveyevari va suverere oviungura vyawo, tji tje ndji tunduuza tjinene. Ku nao, ami mba tjita omaningiriro koBetel na wina kOskole ya Gilead, nu mba undja ku Jehova okutya kutja me karere pi. Nu mo-1946, mba ṋangwa koBetel.

Oure wozombura, ee ungura oviungura pekepeke poBetel, ku nao mba yenena okurihonga oviṋa ovingi ovipe. Ami mba karera poBetel oure wozombura 75, nu moruveze ndwo mbe rihonga okupirinda omambo, nokuungura novimariva. Ami wina mbe rihonga okuranda oviṋa mbyaatu hepa poBetel, nokuhinda oviṋa ovinanḓengu kotuveze twarwe. Tjinenenene, ami mbi yorokera omahongero wOmbeibela nge yandjwa poBetel omuhukomunene, nomahungi warwe nga zikamena kOmbeibela nge kara po.

Ami wina mbe rihongera komuangu wandje Karl, ngwe ya koBetel mo-1947. Eye wa ri omuhongwa nomuhonge omuwa wOmbeibela. Otjikando tjimwe mbe mu ningira okundjivatera nehungi nde sokuyandja. Ami mbe mu raera kutja mba wongo ondjivisiro onyingi, posi ya hi nokutjiwa kutja hi utire pi. Eye we ndji vatera mokundjipura kutja, “Joel, ehungi roye ri nepu riṋe?” Mba hakahana okumuzuva. Ami ee sokuungurisa ondjivisiro ndji mai heperwa po okukahurura epu rehungi randje, nungwari hee hepa okuungurisa ondjivisiro aihe ndji mba wongo. Ami hi na pu mba zemba otjiṋa ho.

Kutja tu kare nondjoroka poBetel, eṱe matu hepa okuungura oukukutu motjiungura tjokuzuvarisa.  Indu tji twa tjiti nao, matu yenene okukara novihorera oviwa. Me zemburuka otjiṋa tji tja tjitwa ongurova imwe moNew York City. Ami nomurumendu omukambure twa kavarura omukazendu ngwa yakura okambo kOruhungu nokambo nga Penduka! Eṱe twa tja ku ye: “Matu varura ovandu ongurova ndji okuvevatera okuzuva oviṋa okuza mOmbeibela mbi mavi ve yanḓiparisa.” Eye wa tja: “Indu tji mamu hungire ohunga nOmbeibela, hiteye.” Eṱe twa lesa nokuhungirira komatjangwa ohunga nOuhona wa Mukuru nouye oupe mbu mau ya. Omatjangwa ngo tjiri ye mu ṱuna tjinene, mena rokutja wa ṋanga omapanga we tjiva okukara po otjivike tji tja kongorera ko. Nu eye nomurumendu we kombunda va karira ovakarere va Jehova ovaṱakame.

Ami ee vanga okukupa. Kombunda yozombura omurongo, mba hakaena ku nomukazendu omukambure. Otjikwaye tji tje ndji vatera okumuna omukazendu omusemba? Ami mba kumba ku Jehova, nu mbe ripura ohunga noviṋa mbi me vanga okutjita pu nomukazendu wandje kombunda yorukupo.

Kombunda yomaworonganeno omanene nga ri porutjandja rwotjimbere ndwi Yankee mo-1953, ami mba hakaena ku nomukazendu omukambure wena Mary Aniol. Eye na Jetha va ri moskole imwe ya Gilead oitja-2, nu va kakarera pamwe otjovahindwa. Nondjoroka, Mary we ndji serekarera ohunga notjiungura tje otjomuhindwa moCaribbean, novahongwa vOmbeibela mba ri na wo oure wozombura. Otja tjaatu tjiwasana, eṱe twa kamuna kutja aatu vanga okukayenda komurungu okukarera Jehova oruveze aruhe. Orusuvero rwetu rwe kurira ko, nu twa kupasana mu April 1955. Momiano omingi, Mary wa ri otjiyandjewa okuza ku Jehova nu wina wa ri otjihorera otjiwa. Eye wa ri nondjoroka motjiungura atjihe tja perwe. Eye aa ungura oukukutu, ee rikendere varwe, nu aruhe aa twa po Ouhona wa Mukuru poruveze orutenga mehupo re. (Mat. 6:33) Eṱe twa karera motjiungura tjokuvarura ozombongo oure wozombura ndatu, nu mo-1958 twa ṋangwa okukakarera poBetel otjovakupasane.

Ami mbe rihonga oviṋa ovingi okuza ku Mary. Otjotjihorera, pomautiro worukupo rwetu, eṱe twa tya okulesa omazeva 15 wOmbeibela pamwe eyuva arihe. Kombunda yaindu umwe wetu tja lese omazeva tjiva, eṱe aatu hungirire ko nokutara kutja omomuano uṋe mu matu yenene okuṱakamisa oviṋa mbyo mehupo retu. Mary potuingi ee ndji raere ohunga noviṋa mbye rihonga poGilead poo motjiungura tje otjomuhindwa. Oviṋa mbi mbe rihonga okuza ku ye vye ndji vatera okurira omuyandje womahungi omuwa, nokutjiwa okutunduuza ovakazendu ovakambure.—Omiano 25:11.

Omukazendu wandje omusuverwa Mary, wa ṱa mo-2013. Posi ya mbi nomaundjiro wokukemumuna mouye oupe. Ami nai mbe rimanena okukayenda komurungu okurihonga nokuṱakama mu Jehova nomutima wandje auhe. (Omiano 3:​5, 6) Mbi muna omahuhumiṋino nondjoroka indu tji me ripura ohunga noviṋa ovakarere va Jehova mbi mave katjita mouye oupe. Imbyo tjiri mavi kamburire mo okurihonga oviṋa ovipe okuza kOmuhonge wetu Omunenenene. Ami tjiri mbi nondangi tjinene koviṋa avihe mbye ndji honga nga ku nai, nomiano omingi me ndji raisira otjari.