Tate na Mama va ri nongamburiro yomasa mongamburiro yOkatolika. Posi ya indu tji ve rihonga okuza mOmbeibela kutja ena ra Mukuru oJehova, owo aveyevari va rira Ovahongonone va Jehova ovapyuke. Tate wa isa okuungura oviserekarera vya Jesus pomiti. Moruveze rwanao, eye wa ungurisa ounongo we okutanaurira etuwo rondjuwo yetu rokehi mEtuwo rOmerikotameneno etenga moSan Juan del Monte, nge ri yemwe yomaturiro moManila, tji tji ri otjihuro ohongora tja Philippine.

Tji mba za nokukwatwa mo-1952, ovanene vandje va uta okundjihonga ohunga na Jehova tjimuna tjaave hongo omarumbi wandje yane novaṱena kwandje vetatu, mba ri ovanene pwami. Otja tjee kuru, Tate ee ndji tunduuza okulesa ekondwa rimwe rOmbeibela eyuva arihe, nu aa konḓonona omambo omengi pekepeke ku kwa zikamena Ombeibela ku na ami. Povikando tjiva ovanene vandje aave ṋanga ovatarere mbe varura ozombongo novakambure mbe ungura poBetel okuyekukara poyetu. Iho aatji tjiti kutja eṱunḓu retu ri kare nondjoroka tjinene, nu aatji tu tunduuza okupuratena komahungi wawo. Nu tja tjita kutja okukarera Jehova ku rire otjiṋa otjinanḓengu tjinene mehupo retu.

Mbe rihonga ovingi okuza kotjihorera tjovanene vandje, mba ri ovaṱakame tjinene ku Jehova. Mama tja za nokuṱa mena romutjise, ami na Tate twa uta okukarera otjovakandjira mo-1971. Posi ya mo-1973 tji mba ri nozombura 20, Tate wa ṱa. Okuzepaisa ovanene vandje aveyevari kwa tjita kutja mbi we momuinyo nu mbi rimune ourike. Posi ya omaundjiro ‘omazikame’ nge ri mOmbeibela ye ndji vatera kutja mbi kare noumune ouwa kutja e ha kara nombameno momuinyo, nu mbi kare popezu na Jehova. (Hebr. 6:19) Oruveze orusupi kombunda yonḓiro ya Tate, mba yakura otjiungura tjokukarira omukandjira wapeke kokakoverwahi ka Coron, morukondwa rwa Palawan.

Indu tji mba vaza moCoron, mba ri nozombura 21. Otjomundu ngu mbe kurira motjihuro, ya ri otjikumise okutjiwa kutja orutjeno nomeva vya ri  oviheṋa mokakoverwahi nga, nu kamwa ri ovitoore mbya yenene. Nandarire kutja mwa ri ovakambure ovakwetu tjiva, kaaruhe tji pa ri omundu ngu matu piti pamwe motjiungura tjokuzuvarisa, ku nao povikando tjiva ee zuvarisa erike. Omueze omutenga, ami ee hihamenwa i yeṱunḓu randje nomapanga wandje tjinene. Ongurova, ee tara kozonyose nokurira. Ami ee vanga okuisa otjiungura tjandje nokuyaruka konganda.

Indu tji me rimunu ourike, ee raere oviṋa avihe mbi me ripura nomuano mbu me fula ku Jehova. Ami ee zemburuka omatjangwa omayanḓiparise ngu mba lesa mOmbeibela na momambo wetu. Potuingi ee ripura nEpsalme 19:14. Ami mba muna kutja Jehova ma rire “omaundiro nomukuture wandje” indu tji mbe ripurire ko oukoto koviṋa mbi tjata ku ye, tjimuna oviungura vye novikaṋena vye. Okambo kOruhungu ku ka ri norupa ndwi “You Are Never Alone” a ke ndji vatera tjinene. Ami mba lesa orupa ndwi povikando ovingi. Indu tji mba ri erike, ami ee rimunu kutja mbi ri pu na Jehova nu ee yenene okukumba, okukonḓonona nokuripurira ko oukoto.

Tji mba za nokuvaza moCoron, ami mba zikwa otjomunene wombongo. Otjomunene wombongo erike, mba uta okukayendisa Oskole yOviungura vyOkuzuvarisa, ombongarero yOviungura vyOkuzuvarisa, omakonḓononeno wombongo, nomakonḓononeno wokambo kOruhungu. Ami wina ee yandja ehungi otjivike atjihe. Ku nao, hee rimunu ourike mena rokutja mba ri noviungura ovingi.

Ami ee yorokere otjiungura tjokuzuvarisa moCoron. Nu tjiva vovahongwa vandje vOmbeibela va papitisiwa. Posi ya wina pa ri nomauzeu. Povikando tjiva ee sokukayenda okuza komuhukomunene ngandu kometaha, okukavaza koruveze ku me kazuvarisa, nu hee tjiwa kutja me karara pi tji mba vaza. Omaturiro ombongo kaai sokukazuvarisa wina aaye kamburire mo oukoverwahi ouingi. Potuingi ee toora ouyenda mokayaha momuronga mbwa handja okuvaza kotuveze two, nandarire kutja hee tjiwa okuswema. Jehova we ndji tjevera nokundjiṱakamisa motuveze otuzeu twi. Kombunda, mba kamuna kutja Jehova ee ndji rongerisa komauzeu omanene ngu me kamuna motjiungura tjandje tjarwe.

Mo-1978 mba hindwa okukakarera moPapua New Guinea, komanene wa Australia. Oro ehi rozondundu ozengi. Tjiri ami mba temenwe okutjiwa kutja ovandu omangete yetatu mba turire koṋa ngo, ve hungira omaraka wokombanda 800. Ouṋingandu, ovandu ovengi aave yenene okuhungira eraka ndi Otjimelanesian Pidgin, ndi tjiukwa otjOtjitok Pisin.

Ami mba hindwa okukakarera oure woruveze orusupi mombongo yOtjiingirisa moPort Moresby, otjihuro ohongora. Okuzambo mba tjindira kombongo yeraka rOtjitok Pisin, nu mba uta okuhita ozoklasa okundjivatera okurihonga eraka ndo. Ee ungurisa oviṋa mbyee rihongo moklasa motjiungura tjokuzuvarisa. Iho tje ndji vatera okuhakahana okurihonga eraka ndo. Kombunda yoruveze orusupi, ee yenene okuyandja ehungi mOtjitok Pisin. Kombunda yomieze tjiva, indu tji mba vaza moPapua New Guinea, ami mba himinwe indu tji mba pewa otjiungura tjokukarera otjomutarere worukondwa, mozombongo zeraka rOtjitok Pisin motukondwa otuingi notunene.

Mena rokutja ozombongo za ri kokure nokokure, ami ee sokurongerisa omaworonganeno omengi worukondwa, nu ee ryanga tjinene. Pomautiro ee rimunu ourike tjinene mena rokutja mba ri mehi rarwe ovandu mu ve hungira eraka rarwe nu wombazu ndja panguka. Ami hee yenene okuryanga pokati  kozombongo notjihauto mena rokutja pa ri ozondundu nu ozondjira kaza ri ozombwa. Ku nao, ami ee sokutoora ouyenda ape otjivike atjihe monḓera. Povikando tjiva, ee rondo erike monḓera onḓiṱi ndji ha ri mongaro ombwa. Ouyenda mbwo aau tjiti kutja mbi rikende tjinene, tjimuna tjee tira indu tjee rondo mokayaha.

Ovandu mba ri nozongoze va ri ovaṱiṱi, ku nao ee tjanga otutuu kozombongo. Potuingi, ami ee kavaza omutenga ngunda otutuu tu mba tjanga atu hi ya vaza, nu ee hepa okupura ovandu kutja Ovahongonone va Jehova ve kara pi. Otjikando atjihe tji mba hakaene ku novakambure ovakwetu, aave ndji yakura nawa norusuvero, nu iho aatji tjiti kutja mbi zemburuke kutja ongwaye tji mbi tjita ozongondjero azehe nḓa. Jehova we ndji vatera momiano omingi pekepeke, nu orusuvero rwandje ku ye rwekurira ko.

Pombongarero yandje ondenga mokakoverwahi nga Bougainville, ovakupasane mbaave meṱameṱa ve ya kwami nave ndji pura kutja: “Mo tu zemburuka?” Mba zemburuka kutja mba zuvarisa kovakupasane mba otjikando tjandje otjitenga tji mba vaza moPort Moresby. Mba uta okurihonga pu na wo Ombeibela nu okuzambo e ningire omurumendu omukambure okukayenda komurungu okukonḓonona Ombeibela pu na wo. Oruveze ndwo tji twa hakaena tjandje va papitisiwa. Indji i imwe yozondaya ozengi nḓu mba muna okuza ku Jehova oure wozombura ndatu nḓu mba kara moPapua New Guinea.

Ngunda ambi hi ya pita moCoron mo-1978, mba hakaena ku nomukazendu omukambure wena Adel womuinyo omuwa nu ngwee ripurire kovandu. Eye wa ri omukandjira woruveze aruhe, ngunda e kurisa ovanatje ve vevari, ooSamuel na Shirley. Eye wina aa tjevere ina, ngwa ri omunene motjiwondo. Mu Mei mo-1981, ami mba yaruka koPhilippine okukakupa Adel. Kombunda yorukupo rwetu, eṱe aatu karere otjovakandjira voruveze aruhe nokutjevera eṱunḓu retu pamwe.

Mo-1983, ami mba zikwa rukwao otjomukandjira wapeke nu mba hindwa koLinapacan, okakoverwahi morukondwa rwa Palawan, nandarire kutja mba ri neṱunḓu. Eṱunḓu retu arihe ra tjindira koruveze rwokokure ndwi, ku ku ha ri Omuhongonone wa Jehova. Ina ya Adel wa ṱa ape ombura kombunda yanao. Posi ya, eṱe twa kayenda komurungu notjiungura tjokuzuvarisa, nu iho tje tu vatera okutjinda oruhoze ndu twa ri na rwo. Eṱe twa uta okurihonga Ombeibela ku novandu ovengi mbaave vanga okukara pozombongarero zombongo nu aatu hepa Etuwo rOmerikotameneno. Ku nao twa tunga Etuwo rOmerikotameneno. Kombunda yozombura ndatu nḓu twa kara moLinapacan, eṱe twa ri nondjoroka okumuna ovandu 110 pOmazemburukiro wOnḓiro ya Jesus, nu ovengi vawo va kapapitisiwa kombunda yaindu tji twa za nokupita mokakoverwahi ngo.

Mo-1986, ami mba hindwa kokakoverwahi nga Culion, ku ka ri novandu mba verere omutjise wongana. Kombunda yanao, Adel wina wa zikwa otjomukandjira wapeke. Rutenga, eṱe aatu tira okuzuvarisa kovandu mba verere omutjise wongana. Posi ya ovakambure ovakwetu ve tu raera kutja katu nokuhepa okutira, mena rokutja ovandu mbo va muna omapangero nu katjinene okutuhwanga. Ovandu tjiva mba verere omutjise mbo aave ya kozombongarero zombongo pondjuwo yomukazendu omukambure. Nu okuzambo eṱe kaatu tira okuzuvarisa ku wo, nu twa ri nondjoroka  okuveraera omaundjiro wetu nge ri Ombeibela mena rokutja aave munu kutja va nakaurwa i Mukuru novandu. Ya ri otjiṋa otjiwa okumuna ondjoroka ndji va ri na yo indu tji ve rihonga kutja eyuva rimwe mave kakara nouveruke ouwa.—Luk. 5:​12, 13.

Otjikwaye tji tja vatera ovanatje vetu okuyakura omarundurukiro wokutjindira koCulion? Ami na Adel twa ṋanga ovakazendu ovakambure vevari omitanda okuza koCoron okuyekukara pu na eṱe, kutja ovanatje vetu ve kare pu novakwao mbe novihorera oviwa. Samuel na Shirley, novakazendu imbo vevari omitanda, va ri nondjoroka okuvatera varwe okurihonga ouatjiri. Owo aave rihongo pu novanatje ovengi, ngunda ami na Adel amatu rihongo pu novanene vovanatje mbo. Oruveze rumwe, aatu rihongo pu nomaṱunḓu 11. Tjimanga, eṱe twa uta okurihonga pu novandu ovengi mbaave tjiti omarundurukiro, nu iho tja tjita kutja tu ute ombongo ombe.

Rutenga, mba ri omunene wombongo erike mokakoverwahi ngo. Ku nao, orutavi rwomberoo rwe ndji ningira okukayendisa ombongarero yomokati kotjivike pu novazuvarise imba hambondatu moCulion, na wina pu novazuvarise imba muvyu mba ri mokarongo nga Marily, ku ka ri kokure nozoiri ndatu tji mo hingi mokayaha. Kombunda yozombongarero moMarily, eṱe otjeṱunḓu aatu kayenda okupitira mozondundu oure wozoiri ozengi okukatjita omakonḓononeno wOmbeibela pu novandu mokarongo karwe nga Halsey.

Korusenina, ovandu ovengi tjinene ve ya kouatjiri moMarily na moHalsey, ku nao twa tunga Omatuwo wOmerikotameneno mourongo uvari mbwo. Tjimuna moLinapacan, ovakambure ovakwetu na imba mba raisa onḓero mOmbeibela va yandja ovitunge ovingi nokuvatera okutunga. Etuwo rOmerikotameneno moMarily aari yenene okukambura ovandu 200 nu aari yenene okuririsiwa enene, ku nao aatu yenene okutjitira mo omaworonganeno worukondwa.

Mo-1993 ovanatje tji va rira ovanene, ami na Adel twa uta otjiungura tjokuvarura ozombongo moPhilippine. Mo-2000, ami mba ya kOskole yOmbeibela yOvarumendu Ovakombe okukahongwa kutja mbi rire omuhonge woskole ndjo. Ami hee munu kutja me yenene okuungura otjiungura ho, posi ya Adel aruhe ee ndji pe omasa. Eye ee ndji zemburukisa kutja Jehova me ndji pe omasa okuungura otjiungura otjipe ho. (Fil. 2:13) Adel aa tjiwa kutja imbwo ouatjiri  mena rokutja aa yenenisa otjiungura tje ngunda e ri kehi youvere.

Mo-2006 ngunda mbi ungura otjiungura tjokuhonga, Adel wa munikwa omutjise mbu ṱuna kouruvi na koviṋepo vyorutu. Eṱe tjiri kaatu undjire ko. Indu tji mba hungira ku na Adel ohunga nokuisa otjiungura tjetu kutja mbi mu tjevere, eye wa tja: “Arikana paha onganga ndji mai ndji vatere nomutjise wandje, nu me tjiwa kutja Jehova me tu vatere okukayenda komurungu notjiungura tjetu.” Ozombura hamboumwe nḓa kongorera ko, Adel wa kayenda komurungu notjiungura tje nokuhinondjemeno. Indu tje hi na aa yenene okukawondja rukwao, eye aa zuvarisire okuza mokatemba. Nu tje hi na aa yenene okuhungira nawa, aa ziri embo rimwe poo yevari pozombongarero zombongo. Ovakambure ovengi aave hindire Adel ozombuze okuraisa ondangi kotjihorera tje otjiwa tjonḓarorure, nga tja ṱa mo-2013. Ami mba kara ozombura zokombanda 30 pu nomukazendu wandje Adel worusuvero nomuṱakame, indu tja ṱa ami mba uta okuwa momuinyo nokurimuna ourike rukwao.

Adel aa vanga kutja mbi kayende komurungu motjiungura tjandje, ku nao ami mba tjita nao. Ee ungura oukukutu, nu iho tje ndji vatera kutja e he rimunu ourike tjinene. Okuza mo-2014 nga mo-2017, ami mba pewa otjiungura tjokuryangera ozombongo nḓe hungira Otjitagalog, momahi oviungura vyetu mu vya tjaererwe. Kombunda mba kavarura ozombongo nḓe hungira Otjitagalog moTaiwan, moUnited States, na Canada. Mo-2019, ee hongo Oskole yOvazuvarise vOuhona moIndia na moThailand, meraka rOtjiingirisa. Oviungura avihe mbi vye ndji pa ondjoroka onene. Ami mbi kara nondjoroka tjinene indu tji mbi ri motjiungura tja Jehova.

Motjiungura atjihe otjipe tji mba pewa, ami mbi kara noupanga ouwa ku novakambure ovakwetu, ku nao i rira ouzeu okuhaṋika ku na wo. Mozongaro otja inḓo, ami mbe rihonga okukara nongamburiro okuura mu Jehova. Ami aruhe ee munu omuano Jehova mee ndji vatere, nu iho tje ndji vatera okuyakura omarundurukiro ngamwa nge ya mehupo randje nomutima auhe. Ndino, mbi karera otjomukandjira wapeke moPhilippine. Ami nai mba iririra ombongo yandje ombe yovakambure ovakwetu mbe ndji ṱakamisa nokundjitjevera, nu mba rira eṱunḓu randje. Ami wina mbi tjaterwa okumuna Samuel na Shirley amave horere kongamburiro yaina.—3 Joh. 4.

Otjingaperi kutja ami mba tuurunga omauzeu omengi mehupo randje, ngu maye kamburire mo okutarera omukazendu wandje omusuverwa ama kondjo nomutjise omuzeu nga tja kaṱa. Ami wina ee sokuyakura omarundurukiro omengi omape. Posi yokutja mba muna kutja Jehova “ke ri kokure na eṱe atuhe.” (Oviung. 17:27) Okuwoko kwa Jehova ‘kaku ya ngundipara’ okuvatera nokuyandja omasa kovakarere ve, nandarire ku imba mbe ri kotuveze twokokure. (Jes. 59:1) Jehova ngu ri omaundiro wandje wa kara pu na ami oure womuinyo wandje auhe, nu mbi nondangi tjinene kutja hi mba ri erike.