1-2. (a) Oruṋe tji mape ya ai rire ouzeu okuisira omundu warwe? (b) Omomuano uṋe Denise ma raisa ondjesiro?

 HAPO ouzeu kove okuisira varwe? Ovandu ovengi ve muna ko ouzeu tjinene okuisira indu omundu tja hungire poo tja tjiti otjiṋa tji tje ve hihamisa. Posi ya, pe noviṋa tjiva mbi matu yenene okutjita kutja atu ha pindike nu tu isire varwe. Otjotjihorera, ngatu tare koviṋa mbya tjitwa komukazendu omukambure wena Denise, a ngwa raisa ondjesiro momuano omuhimise. Mombura ndji 2017, Denise neṱunḓu re va kavarura omberoo Ohongora yOvahongonone va Jehova indu tji ya za nokupaturuka. Ngunda amave yaruka konganda, ohauto yarwe ye riveta mohauto yawo. Indu oumba mbo tji wa tjitwa, Denise kaa yenene okutjiwa imbi mbya tjitwa. Indu eye tja penduka, eye wa zuva kutja ovanatje ve va hihamwa tjinene, nu omurumendu we Brian wa ṱu. Indu tji me ripura na imbi mbya tjitwa, Denise u tja: “Ami mba wire momuinyo nu he tjiwa kutja hi tjite vi.” Kombunda, eye wa kazuva kutja omurumendu ngo kaari kehi yomavinu poo ovipurukise, nu kaa tara mongoze ye poo oviṋa vyarwe. Ku nao, eye wa kumba ku Jehova okumupa ohange okutjinda ongaro me ri.

² Omuhinge wohauto wa kamburwa na twarewa kotjombanguriro mena rokuzeperera omurumendu wa Denise. Indu otjombanguriro tji tje mu munu ondjo, eye aa sokuhita onḓorongo. Omundu umwe potjombanguriro wa raera Denise kutja oviṋa mbi ma kahungira motjombanguriro mape ya avi tjiti kutja omurumendu ngo ma paterwe monḓorongo. Denise wa tja: “Mena rokutja ami ee sokuhungira ohunga noviṋa mbya tjitwa mehupo randje, ya ri tjimuna omundu wa paturura omipambo vyandje nu wa tirire mo omongwa  omuingi.” Kombunda yovivike oviṱiṱi uriri, Denise wa haama motjombanguriro okuyandja oumune we momurungu womurumendu ngwa hihamisa eṱunḓu re tjinene. Eye wa tja vi? Denise wa ningira omupangure okuraisira omurumendu ngo otjari. b Indu Denise tja mana okuhungira, omupangure wa uta okurira. Omupangure wa tja: “Ami hi ya rora okuzuva otjiṋa tjimuna ho oure wozombura 25 nḓu mba ungura otjomupangure. Nu hi ya rora okuzuva eṱunḓu amari riheke kutja omundu ngwa tura ondjo ma raisirwe otjari. Ami hi ya rora okuzuva omambo worusuvero nondjesiro otja ingo.”

 3. Otjikwaye tji tja vatera Denise okuisira?

³ Hapo otjikwaye tji tja vatera Denise okuisira? Eye we ripurira komuano Jehova me isira. (Mika 7:18) Indu eṱe tji tu nondangi tjinene komuano Jehova me tu isira, otjiṋa ho matji tjiti kutja tu isire varwe.

 4. Hapo Jehova u vanga kutja tu tjite tjike? (Ovaefese 4:32)

⁴ Jehova u vanga kutja tu isire varwe tjimuna eye tje tu isira. (Lesa Ovaefese 4:32.) Eye u undjira ko kweṱe okuisira imba mbe tu hihamisa. (Eps. 86:5; Luk. 17:4) Morupa ndwi, matu katara koviṋa vitatu mbi mavi tu vatere kutja i rire oupupu kweṱe okuisira.

YAKURA KUTJA WA HIHAMISIWA

 5. Otja kOmiano 12:​18, mape ya atu fula vi indu omundu tje tu hihamisa?

⁵ Oviṋa omundu mbye tu hungire poo mbya tjiti kweṱe mape ya avi tu hihamisa, tjinenenene indu omundu ngo tje ri epanga retu ropopezu poo okaṋepo keṱunḓu retu. (Eps. 55:​12-14) Povikando tjiva omundu tje tu hihamisa mape ya atu fula tjimuna twa twerewa noruvyo. (Lesa Omiano 12:18.) Mape ya atu tjiti tjimuna katu ya hihamwa. Posi ya okutjita nao ku ri tjimuna wa twerewa noruvyo nu oruvyo ndwo aru isiwa motjirwaro. Momuano tjingewo, eṱe kamaatu undjire ko kutja tu fule nawa indu tji matu tjiti aayo katu ya hihamwa.

 6. Indu omundu tje tu hihamisa mape ya atu ritjindi mongaro iṋe?

⁶ Indu omundu tje tu hihamisa, otjiṋa otjitenga tji mape ya atu tjiti okupindika. Ombeibela wina i tja mape ya atu ṱomazenge. Posi ya i tu rakiza kutja atu kayenda komurungu okupindika. (Eps. 4:4; Ef. 4:26) Omena raye? Mena rokutja omuano mbu matu fula potuingi u tjita kutja tu ritjinde momuano kaaṋi. Nu okupindika kaku eta ovikongorere ko oviwa. (Jak. 1:20) Zemburuka kutja mo yenene okupindika, posi ya okukara nomapindi otjiṋa tji u toorora okutjita.

 7. Mape ya atu fula vi indu omundu tje tu hihamisa?

⁷ Indu omundu tje tu tjindi navi mape ya ai tjiti kutja tu fule navi. Otjotjihorera, omukazendu omukambure wena Ann wa tja: “Indu ami tji mba ri omuṱiṱi, tate wa isa mama na kakupa omukazendu ngwee ndji tjevere. Ami ee rimunu tjimuna mba nimbirahiwa. Indu tji va kakara novanatje, ami ee munu tjimuna ovanatje mbo va toora oruveze rwandje. Nu ee munu kutja hi vangwa.” Omukazendu omukambure wena Georgette wa kahurura omuano mbwa fula, indu omurumendu we tja katuka orukupo. Eye wa tja: “Eṱe twa ri omapanga okuza ku indu tji twa ri ovaṱiṱi. Nu eṱe twa ri ovakandjira pamwe. Tjiri otjiṋa ho tje ndji hihamisa tjinene.” Omukazendu omukambure wena Naomi wa tja: “Ami tjiri hee undjire ko kutja omurumendu wandje me ndji hihamisa. Ku nao, indu tje ndji raera kutja oruveze aruhe ndwi u tarera oviperendero vyakamuzu nokuhinokundjiraera, tjiri mba fula tjimuna we ndji tjita ovineya.”

 8. (a) Omena raye tji matu sokuisira varwe? (b) Ouwa waye mbu tu muna indu tji twa isire? (Tara kokawongo nga “ Matu sokutjita vi indu tji twa hihamisiwa tjinene i yomundu?”)

 ⁸ Eṱe kamaatu yenene okutjevera oviṋa varwe mbi mave hungire poo mbi mave tjiti kweṱe. Posi ya matu yenene okutoorora omuano mu matu tjindi ongaro ndjo. Nu potuingi otjiṋa otjisemba okutjita okuisira. Ongwaye? Mena rokutja eṱe twa suvera Jehova nu eye u vanga kutja tu isire. Tji twa kayenda komurungu okupindika nokuhinokuisira, mape ya atu tjiti otjiṋa tji tu hi nokuvanga. Nu nandarire atu ha rire ovaveruke. (Omiano 14:​17, 29, 30) Tara kotjihorera tjomukazendu omukambure wena Christine. Eye wa tja: “Indu tji mba pindike ami hi meṱameṱa tjinene. Nu mbi rya ovikurya mbi he ri oviveruke. Ami hi rara nawa nu ihi tji tjita kutja i rire ouzeu kwami okuritjinda momuano omuwa. Nu wina iho tji ṱuna komuano mu me tjindi omurumendu wandje novandu varwe.”

 9. Ongwaye tji tu ha sokukayenda komurungu okupindika?

⁹ Nandarire kutja omundu ngwe tu hihamisa kaa rora okuningira ondjesiro kweṱe, eṱe matu yenene okutjita kutja otjiṋa ho atji he tu hihamisa tjinene. Omomuano uṋe? Georgette, ngwa tamunwa rukuru, wa tja: “Nandarire kutja kwa kambura oruveze orure, ami mba isa okupindikira omurumendu ngwe ndji kupire. Mena ranao ami mbi nohange momuinyo.” Indu eṱe tji matu isire varwe ku tjita kutja tu tjinde varwe momuano omuwa. Nu wina tu ritjitira ouwa, nu otjiṋa hi tji tu vatera kutja atu he ripurire koviṋa mbya tjitwa. Nu tu kayende komurungu okuyorokera ehupo retu rukwao. (Omiano 11:17) Posi ya tjike indu tji mo munu kutja ko nokuyenena okuisira?

OMUANO WOKUTJITA KUTJA O HA KAYENDA KOMURUNGU OKUPINDIKA

10. Ongwaye tji matu sokuripa oruveze okuisa okupindika? (Wina tara koviperendero.)

¹⁰ Hapo otjikwaye tji matji ku vatere kutja o ha kayenda komurungu okupindika? Omuano umwe okuyandjera kutja pe kapite oruveze. Omundu ngwa hihamwa tja zu nokupangwa, eye u hepa oruveze kutja omuhihamo mbo u veruke. Momuano tjingewo, mape ya aku kambura oruveze kweṱe okuisira okuza komutima omundu ngwe tu hihamisa.—Omuzuv. 3:3; 1 Petr. 1:22.

11. (a) Ongumbiro mai ku vatere vi kutja u isire varwe? (b) Ovikwaye mbi we rihongere kouvidio ohunga nokuisira?

 ¹¹ Kumba ku Jehova kutja e ku vatere okuisira. c Ann ngwa tamunwa rukuru wa kahurura omuano ongumbiro mu ye mu vatera. Eye wa tja: “Mba ningira Jehova kutja e tu isire otjeṱunḓu koviṋa mbi twa hungira nokutjita mbi ha ri nawa. Okuzambo mba tjanga orutuu ku tate nomukazendu we omupe nu mbe ve raera kutja mbe ve isira.” Ann wa yakura kutja okutjita nao kaya ri oupupu. Posi ya eye wa tja: “Mbi nomaundjiro wokutja mokukondja okuhorera komuano Jehova me isira, maku tjiti kutja tate nomukazendu we ve vange okurihonga ohunga na Jehova.”

12. Ongwaye tji matu sokukambura mu Jehova, pendje nokukambura momuano mbu matu fula? (Omiano 3:​5, 6)

¹² Kambura mu Jehova nu o munu kutja omuano mbu mo fula aruhe u ri nawa. (Lesa Omiano 3:​5, 6.) Jehova aruhe u tjiwa imbi mbi ri ovisemba kweṱe. (Jes. 55:​8, 9) Nu ke nokutuningira okutjita otjiṋa tji matji tu hihamisa. Ku nao, indu eye tji me tunduuza okuisira varwe, matu sokukara nongamburiro kutja okutjita nao maku tu etere ouwa. (Eps. 40:4; Jes. 48:​17, 18) Posi yokutja indu tji matu kambura momuano mbu matu fula, otjiṋa ho mape ya atji tjiti kutja atu ha yenene okuisira. (Omiano 14:12; Jer. 17:9) Naomi ngwa tamunwa rukuru, wa tja: “Ami rutenga ee munu kutja hi sere okuisira omurumendu wandje mena rokutarera oviperendero vyakamuzu. Ami ee tira kutja me ndji hihamisa rukwao poo ma zembi omuano me ndji hihamisa. Nu ee munu kutja Jehova ma i kumwe noumune wandje mbwi. Posi ya ami mba uta okumuna kutja nandarire kutja Jehova ma tjiwa omuano mbu me fula, iho katji nokuheya kutja eye ma i kumwe noumune wandje. Eye u tjiwa omuano mbu me fula nokutja ku kambura oruveze okuisa okupindika, posi ya eye wina u vanga kutja mbi isire.” d

KUNA ONGARO OMBWA

13. Otja kOvaroma 12:​18-21, ovikwaye mbi matu hepa okutjita?

¹³ Indu tji twa isire omundu, eṱe matu vanga okutjita ovingi pendje nokuhinokuhungira ohunga na imbi mbya tjitwa uriri. Omundu ngwe tu hihamisa tjinene tje ri omukambure omukwetu, ondando yetu oyokutjita ohange. (Mat. 5:​23, 24) Moruveze rwokupindika, eṱe tu toorora okuraisa otjari nokuisira. (Lesa Ovaroma 12:​18-21;  1 Petr. 3:9) Ovikwaye mbi mavi tu vatere okutjita nao?

14. Ovikwaye mbi matu sokukondja okutjita, nu omena raye?

¹⁴ Jehova u toorora okuyandja ombango kovikaṋena oviwa movandu. Eṱe wina matu sokukondja okuhorera ku Jehova, natu yandja ombango kovikaṋena oviwa vyomundu ngwe tu hihamisa. (2 Ekuruh. 16:9; Eps. 130:3) Potuingi eṱe tu paha oviṋa mbi matu vanga okumuna movandu kutja oviwa poo ovivi. Indu tji matu paha ovikaṋena oviwa mu varwe i rira oupupu okuveisira. Otjotjihorera, omurumendu omukambure wena Jarrod wa tja: “I rira oupupu kwami okuisira omukambure omukwetu, indu tji me ripurire koviṋa oviwa ovingi mbi mba suvera ohunga na ye, pendje nokuripura ohunga nondataiziro ndja tjiti.”

15. Ongwaye okuraera omundu kutja we mu isire tji mape ya a ku vatere?

¹⁵ Otjiṋa tjarwe otjinanḓengu tji matu yenene okutjita okuraera omundu ngwe tu hihamisa kutja twe mu isire. Omena raye? Naomi ngwa tamunwa rukuru wa tja: “Omurumendu wandje we ndji pura kutja, ‘Hapo we ndji isira?’ Ami hee yenene  okumuzira. Ami mba kamuna kutja hi ye mu isira okuza komutima. Kombunda yoruveze kaaṋi, ami mba yenena okumuraera omambo omanḓengu ngo, ‘Mbe ku isire.’ Indu tji mbe mu isira, omurumendu wandje wa ri nozonguizi momeho. Nu ami he undjire ko omuano ma kutukire momuinyo nu otjiṋa ho tje ndji pa ohange momuinyo wina. Okuza koruveze ndwo, ami mba yenena okukara nongamburiro mu ye rukwao nu oweṱe omapanga wopopezu.”

16. Ovikwaye mbi we rihongo ohunga nokuisira?

¹⁶ Jehova u vanga kutja eṱe tu isire varwe. (Kol. 3:13) Nandarire nao, mape ya ai rire ouzeu okuisira varwe. Posi ya, eṱe matu yenene okutjita nao indu tji twa yakura kutja twa hihamisiwa, nokutjita ozongondjero okuisa okupindika. Iho matji tjiti kutja tu kune ongaro ombwa.—Tara kokawongo nga “ Omikambo vitatu vyokuisira.”

RIPURA OHUNGA NOUWA MBU ZA MOKUISIRA

17. Hapo okuisira varwe ku tu etera vi ouwa?

¹⁷ Eṱe tu nomapu omengi nge tu hinga kutja tu isire varwe. Tara komapu tjiva nga. Etenga, eṱe tu horera nokuyorokisa Tate wetu Jehova wotjari. (Luk. 6:36) Oritjavari, tu raisa ondangi kutja Jehova tjiri u tu isira. (Mat. 6:12) Nu oritjatatu, tu kara nouveruke ouwa noupanga wopopezu ku na varwe.

18-19. Ovikwaye mbi mape ya avi tjitwa indu tji matu isire varwe?

¹⁸ Indu tji twa isire varwe mape ya ape tjitwa oviṋa oviwa mbi tu hi nokuundjira ko. Tara ku imbi mbya tjitwa ku Denise ngwa tamunwa rukuru. Omurumendu ngwa tjita oumba ee rirongere okurizepa omuini kombunda yotjiposa, nandarire kutja oruveze ndwo Denise kaa tjiwa. Posi ya, eye wa ri nondangi tjinene komuano Denise me mu isira, nu wa uta okurihonga Ombeibela ku nOvahongonone va Jehova.

¹⁹ Eṱe mape ya atu munu kutja okuisira omundu warwe otjiṋa otjizeu okutjita. Posi ya wina i tjimwe tjoviṋa mbi tu etera ouwa. (Mat. 5:7) Ku nao, eṱe matu sokukondja otja pu matu yenene okuhorera komuano Jehova me isira.