1, 2. Ovakarere va Mukuru ve muna ouzeu waye ndino? (Tara koviperendero pomautiro worupa ndwi.)

OZONGANGA nozonesa ozengi ze ungura mokati kovandu mbe nomitjise omihwange. Owo ve ripurira kovavere vawo mena rokutja ve vanga okuvevatera. Posi yokutja, owo wina ve hepa okuritjevera oveni kutja ave ha hwangwa i omitjise mbi mave kondjisa okupanga. Momuano otjingewo, otjingi tjetu wina tu ungura mokati kovandu wozongaro novikaṋena Mukuru mbya tonda. Nu ihi tji tu pa ouzeu tjinene.

² Momayuva omasenina mu tu hupa nai, ovandu mbe ha suvera Mukuru, kave yandja ombango komirari vye ohunga nouwa nouvi. Orutuu rwa Paulus orutjavari ku Timoteus, ru kahurura ovikaṋena vyovandu mba humburuka kokure na Mukuru. Nu ovikaṋena mbi mavi ririre ko ovivi otja tji matu yendere omaandero wouye mbwi. (Lesa 2 Timoteus 3:1-5, 13.) Nandarire kutja tu himisiwa i ovikaṋena ovivi otja imbi, mape ya atu pukisiwa i ovandu ongondoroka na eṱe, natu utu okuripura, nokuhungira, nokutjita oviṋa mbi ve tjita. (Omiano 13:20) Morupa ndwi, matu katara kutja ovikaṋena vyovandu momayuva omasenina, vya panguka vi ku imbi vyovakarere va Mukuru. Wina matu katara kutja matu yenene vi okuritjevera  kozongaro ozombi otja inḓo, ngunda amatu kondjo okuvatera varwe okukara noupanga ouwa kuna Jehova.

3. Ovikaṋena mbya tamunwa mu 2 Timoteus 3:2-5, mavi tjama na uṋe?

³ Omuapostele Paulus wa tjanga kutja, “momayuva omasenina” mamu kara “otuveze otuzeu.” Okuzambo eye wa tamuna ovikaṋena 19 ovivi, ovandu mbi mave kara na vyo moruveze ndwi. Ovikaṋena mbi vya sana kuna imbi mbya tamunwa mOvaroma 1:29-31. Posi yokutja morutuu rwe ku Timoteus, Paulus wa ungurisa omambo nge ha munikwa poruveze rwarwe mOmatjangwa wOtjigrike. Nandarire kutja Paulus wa uta nomambo ngu maye tja, “ovandu mave ripahere oveni ouwa,” katji nakuheya kutja ovandu avehe mave kara novikaro ovivi. Ovakriste ve raisa ovikaṋena mbya panguka ku imbi.—Lesa Maleaki 3:18.

4. Ovandu overitongamise ve raisa ongaro iṋe?

⁴ Paulus tja za nokutamuna kutja ovandu mave ripahere oveni ouwa nokurira omakorokope, eye wina wa tja ovandu mave rire overihive noveritongamise. Ovandu mbe novikaṋena mbi potuingi ve rivara ousemba tjinene povakwao, mena rondjiviro ndji ve na yo, ombuniko, oviṋa mbi ve na vyo, poo ondondo yehupo pu ve ri. Ovandu otja imbo ve vanga kutja owo arire mba munikwa nokupewa ondengero. Omukonḓonone umwe wa tjanga nai ohunga nomundu omuritongamise: “Momutima we muna okapunguhiro okaṱiṱi eye ke rikotamenena ko, okuyandja ondengero ku ye omuini.” Ovandu tjiva wina va tja, omeritongamisiro otjikaṋena otjivi tjinene nga imba overitongamise oveni tji ve ha vanga okumuna otjikaṋena hi movakwao.

5. Ovakarere va Jehova ovaṱakame va uta vi okuritongamisa?

⁵ Jehova tjiri wa tonda omeritongamisiro. Eye wa tonda “ondarero yomeritongamisiro.” (Omiano 6:16, 17) Okuritongamisa ku humburura omundu kokure na Mukuru. (Eps. 10:4) Nu otjo otjikaṋena tja Satan. (1 Tim. 3:6) Ouhumandu, ovakarere va Jehova ovaṱakame tjiva va uta okuritongamisa. Ombara ya Juda wena Usija, wa ri omuṱakame ku Jehova oure wozombura ozengi. Posi yokutja Ombeibela i tja: “Nungwari ombara Usija tja rira omunamasa, we ritongamisa na ha kara nouṱakame mu Muhona, Ndjambi we. Eye wa nyengura Muhona, Ndjambi we, mokuhita mOndjuwo ondjapuke ya Muhona okukatwimisira ovyomoro omuwa kotjipunguhiro tjomatwimisiro.” Kombunda, Ombara Hiskija wina we ritongamisa, posi yokutja ya ri oruveze orusupi uriri.—2 Ekuruh. 26:16; 32:25, 26.

6. Ovikeṋa mbyatja vi tjita kutja David ma rire omuritongamise, posi yokutja ongwaye tje hina we ritongamisa?

⁶ Ovandu tjiva ve uta okuritongamisa mena rombuniko yawo ombwa, mena rokutja ve tjiukwa, mena rokutja ovaimbure ovawa, mena romasa ngu ve na wo, poo mena rokutja va tengwa i ovandu varwe. David wa ri noviṋa avihe mbi, posi yokutja eye wa ri omurisusuparise oure womuinyo we auhe. Tja za nokuzepa Goliat, eye wa pewa omuatje wOmbara Saul okurira omukazendu we. Nungwari eye wa tja: “Ami owami omukendu, nonganda yatate moIsrael ongenganda kutja me yenene okurira omukwe wombara yandje?” (1 Sam. 18:18) Otjikeṋa tji tja vatera David okurira omurisusuparise? Ovikaṋena, nondjiviro, nondjingonekero David ndja ri na yo, ya ri mena rokutja Mukuru wa “tara pehi,” poo we risusuparisa kutja me mu pe ombango. (Eps. 113:5-8) David aa tjiwa kutja oviṋa avihe mbye na vyo aa vi zu ku Jehova.—Sasaneka 1 Ovakorinte 4:7.

7. Otjikeṋa tji matji tu vatere okurira overisusuparise?

⁷ Otja David, ovakarere va Jehova ndino wina ve kondja okurira overisusuparise. Okutjiwa kutja Jehova omuini, ngu ri Omundu omunenenene mevaverwa arihe omurisusuparise, ku tu ṱuna tjinene. (Eps. 18:35, NW) Eṱe tu kondjisa  okuyenenisa eronga ndi tja: “Otji mamu sokukara notjari nounyaṋutima nomerisusuparisiro noupore nomuretima.” (Kol. 3:12) Eṱe wina tu tjiwa kutja orusuvero “karu ritongamisa nu karu rihivi.” (1 Kor. 13:4) Tji matu raisa omerisusuparisiro, ovandu mape ya ave vanga okutumbuka popezu na Jehova. Tjimuna omeritjindiro wovakazendu tji maye yenene okukotora ovarumendu vawo kongamburiro nokuhina okuhungira embo, varwe wina mave tumbuka popezu na Mukuru tji mave munu omerisusuparisiro nge raisiwa i ovakarere ve.—1 Petr. 3:1.

8. (a) Okuhina onḓuviro kovanene ndino ku varwa vi i tjiva? (b) Omatjangwa ye tunduuza ovanatje okutjita vi?

⁸ Paulus wa kahurura omuano ovandu momayuva omasenina mu mave tjindasana. Eye wa tjanga kutja, momayuva omasenina ovanatje kave nakukara nonḓuviro kovanene vawo. Otjiperi kutja ozongaro otja inḓo povikando tjiva ze yakurwa nokutunduuzwa momambo, mozomuvi na mozoprograma zotiivii. Posi yokutja ouatjiri owombwi wokutja okuhina onḓuviro ku ngundiparisa eṱunḓu, oro ku kwa zikamena otjiwaṋa. Ovandu ve tjiwa ouatjiri mbwi nawa okuza ku rukuru. Okutara kotjihorera, moGrike otjikuru, omundu tja tono ovanene ve, aa pandjara ouyara we auhe otjomuture wehi. Nu kehi yomatwako wa Roma omundu tja tono ihe, aa varwa otjomundu ngu nondjo yokuzepa. Omatjangwa wOtjiheberi na inga owOtjigrike ye tunduuza ovanatje okuyozika ovanene vawo.—Eks. 20:12; Ef. 6:1-3.

9. Otjikeṋa tji matji vatere omitanda okukara nonḓuviro kovanene vawo?

⁹ Otjikeṋa tji matji vatere ovanatje okukara nonḓuviro kovanene vawo nandarire kutja ovandu mouye ongondoroka na wo kave raisa onḓuviro? Indu tji ve ripurire ku imbi ovanene vawo mbi ve ve tjitira, maku ve hingi okuraisa ondangi nonḓuviro ku wo. Tji twa tjiwa kutja onḓuviro otjiṋa tji tji undjirwa ko i Mukuru, Tate wetu atuhe, maku tu hingi okutjita nao. Omitanda tji mavi hungire oviṋa oviwa ohunga novanene vawo, ku vatera varwe okutenga ovanene vawo wina. Otjiperi kutja indu ovanene tji ve hina orusuvero kovanatje vawo, mape ya arire ouzeu kovanatje okukara nonḓuviro yatjiri kovanene vawo. Nungwari indu omuatje tji ma munu kutja ovanene ve ve mu suvera tjiri, eye ma kara nonḓero yokutjita imbi ovanene ve mbi ve undjira ko, nandarire tje ri ouzeu okutjita nao. Omutanda wena Austin wa tja: “Nandarire kutja povikando tjiva ee vanga okutjita oviṋa mbi mbi ha sere, ovanene vandje va twapo omirari omipupu nawa, nave kahurura kutja ongwaye tji va twapo omirari mbyo. Nu ya ri oupupu ku ami okuhungira kuna wo aruhe ohunga notjiṋa ngamwa atjihe. Ihi tje ndji vatera okukara nonḓuviro aruhe ku wo. Ami ee yenene okumuna kutja owo ve rikendera ku ami, nu aa ku ndji hingi okutjita atjihe tjaave undjire ko ku ami.”

10, 11. (a) Ozongaro zeṋe ozombi nḓe raisa kutja ovandu kave ya suverasana? (b) Ovakriste vatjiri va suvera ovakwao pu pe ṱa pi?

¹⁰ Paulus wa tamuna ovikaṋena vyarwe ovivi mbi raisa kutja ovandu kave ya suverasana. Tja za nokutamuna “ovehinanḓuviro kovanene,” eye wa tamuna ovehinakutjokuhepa, mena rokutja ovandu mbe ha raisa ondangi kave vara oviṋa oviwa varwe mbi ve ve tjitira. Ovandu wina kave nokurira ovaṱakame. Owo mave rire ovandu mbe ha hangana, poo mbe hi nonḓero yokutjita ohange kuna varwe. Owo mave rire ovahorore vomovineya, nu mave hungire oviṋa ovivi ohunga novakwao na Mukuru. Nu maku kara ovayamburure, ovandu mbe hungira oviṋa nondando yokuzunḓa ena ewa ra varwe. *

 ¹¹ Ovakarere va Jehova va panguka kovandu ovengi ndino mouye, orondu owo ve raisa orusuvero rwatjiri kovakwao. Nu ihi otjiṋa tji ve tjita aruhe. Jesus wa tja orusuvero kovakwetu, orupa rworusuvero ndwi a·ga’pe. Noro eetwako enanḓengu oritjavari mOmatwako wa Moses, okuza ketwako ndi tja ngatu suvere Mukuru. (Mat. 22:38, 39) Jesus wina wa tja okusuverasana ootjikaṋena ku maku tjiukirwa Ovakriste vatjiri. (Lesa Johanes 13:34, 35.) Ovakriste vatjiri nandarire mave suvere ovanavita na wo.—Mat. 5:43, 44.

12. Jesus wa raisa vi orusuvero ku varwe?

¹² Jesus wa raisa orusuvero orunene ku varwe. Eye aa kayenda okuza kovirongo novirongo, okuraera ovandu ohunga nombuze ombwa yOuhona wa Mukuru. Eye wa verura ovapoṱu, novaremane, na imba mba vera omutjise wongana, nozomboro. Nu eye wina wa pendura ovaṱi. (Luk. 7:22) Eye nandarire wa yandja omuinyo we kutja ma yame ovandu, nandarire kutja ovengi ve mu tondere. Orusuvero Jesus ndwaa raisa aaru raisa orusuvero rwa Ihe. Ovahongonone va Jehova mouye auhe ve horera ku Jesus, nu ve raisa orusuvero ku varwe.

13. Orusuvero ndu matu raisa ku varwe maru vatere vi ovandu okutumbuka popezu na Jehova?

¹³ Orusuvero ndu tu raisa ku varwe, ru nanena ovandu ku Tate wetu womeyuru. Okutara kotjihorera, omurumendu moThailand wa ṱunwa tjinene i orusuvero ndwa muna mokati kovakambure, pomaworonganeno wotukondwa. Indu tja yaruka konganda, eye wa ningira kutja ma hongwe Ombeibela ovikando vivari motjivike. Eye aa zuvarisire ovazamumwe ve, nu omieze 6 kombunda yomaworonganeno ngo, eye wa yandja orupa rwe orutenga rwomalesero wOmbeibela pEtuwo rOmerikotameneno. Tji matu vanga okurikonḓonona oveni kutja tu raisa orusuvero ku varwe otja tji pe sokukara, matu yenene okuripura oveni omapuriro nga: ‘Mbi kondja okuvatera varwe meṱunḓu randje, mombongo, na motjiungura tjokuzuvarisa? Mbi kondja okumuna varwe otja Jehova tje ve muna?’

14, 15. Ovandu ndino ve raisa ongaro iṋe ndja sana koyovipuka, posi yokutja ovengi va tjita vi omarundurukiro?

¹⁴ Pe novikaṋena vyarwe mbi raisiwa i ovandu momayuva omasenina, mbi yandja epu rarwe Ovakriste ndi mave sokukarera kokure novandu  otja imbo. Okutara kotjihorera, ovandu ovengi va tonda ouwa. Owo kave nomeritjaerero, novanautwe novindandi. Nu tjiva mave rire ovanakaṋa, poo mbe tjita oviṋa nokuhina okuripurira ko nawa, nu mbe raisa ombepo yokuhina okurikendera koumba mbu mape ya au kara po.

¹⁵ Ovengi mbaave raisa ovikaṋena mbi munika movipuka mbi, va tjita omarundurukiro. Omarundurukiro nga ya hunganekwa mOmbeibela. (Lesa Jesaja 11:6, 7.) Imbo matu lese ohunga novipuka vyokuti tjimuna ozombungu nozongeyama, mbi mavi kara mohange ku novipuka vyomonganda tjimuna ozondjona nozondana. Nu hapo ongwaye tji vi nohange? Ombeibela mai tja: “Ehi mari ura nondjiviro ya Muhona.” (Jes. 11:9) Ovipuka kavi yenene okurihonga ohunga na Jehova, okutja momuano womasasanekero, omaprofetero nga maye hee omarundurukiro ovandu ngu ve tjita mongaro yawo.

16. Ombeibela ya vatera vi ovandu okutjita omarundurukiro movikaro vyawo?

¹⁶ Ovengi va ri ovandu ovanautwe novindandi tjimuna ozombungu, posi yokutja nai ve hupa mohange kuna varwe. Mo yenene okulesa omahungi wawo morupa ndwi “Ombeibela i rundurura omiinyo vyovandu,” ndu ri morungovi ndwi jw.org. Imba mba tjiwa Jehova nu mbe mu karera, kave munika aayo ovakambure ngunda ave nakaura omasa wongamburiro. Owo kave rimunikisa otjovandu mbe karera Mukuru, okuzambo ave ritjindi mongaro ndji mai raisa kutja katjiperi. Pe novengi mokati kovakarere va Jehova mba ri ovanautwe novindandi, posi yokutja nai mbe ‘rihwikika omundu omupe ngwa utwa kosaneno ya Ndjambi nu ngu riraisa mongarero osemba nondjapuke youatjiri.’ (Ef. 4:23, 24) Otja ovandu tji mave rihongo ohunga na Jehova, owo ve muna ounahepero wokuhupa otja komirari vye. Ihi tji ve hinga okurundurura ongamburiro yawo, otjikaro tjawo, nongaro yawo yomeritjindiro. Omarundurukiro otja ingo kamapupu okutjita, posi yokutja maye yenene okutjitwa, mena rokutja ombepo ya Mukuru ondjapuke mai vatere imba mbe nonḓero yatjiri okutjita ombango ya Mukuru.

17. Matu yenene vi okuritjevera kutja atu ha zunḓwa i imba mbe raisa ovikaṋena ovivi?

¹⁷ Nai ku yenda ama ku rire oupupu okumuna ombangu, pokati kaimba mbe karera Mukuru na imba mbe he mu karere. Eṱe mbu tu karera Mukuru matu sokukengeza kutja atu ha zunḓwa i ozongaro ozombi za varwe. Ngatu raise ounongo, nu tu yandje ombakatwi keronga ndi tja kara kokure novandu mba tamunwa mu 2 Timoteus 3:2-5. Otjiperi kutja ma rire ouzeu okuhina okuhakaena oparukaze kuna ovandu mbe raisa ovikaṋena ovivi. Orondu mape ya tu ungura pamwe, tu hita pamwe oskole poo twa tura puna wo. Posi yokutja katu nokuhepa okuripura, poo okutjita oviṋa owo mbi ve tjita. Otjiṋa tji matji tu vatere okutjita nao, okuyanḓiparisa oupanga wetu kuna Jehova, mokukonḓonona Ombeibela, nokupangasana na imba mbe vanga okukarera Jehova tjiri.

18. Oviṋa mbi matu hungire, nongaro yetu yomeritjindiro mape ya ai vatere vi varwe okukara noupanga ouwa kuna Jehova?

¹⁸ Eṱe wina matu sokukondja okuvatera varwe kutja ve kare noupanga ouwa kuna Jehova. Paha omiano vyokuzuvarisira varwe ombuze ombwa, amo ningire Jehova kutja me ku vatere okuhungira otjiṋa otjisemba moruveze orusemba. Matu sokuraera varwe kutja oweṱe Ovahongonone va Jehova. Tji twa tjiti nao, ongaro yetu ombwa mai eta ohiviro ku Mukuru, nu kakweṱe oveni. Jehova we tu honga nawa kutja “tu poke kongarero ndji ha sere na kozonḓuma zouye, nokutja tu kare nongarero yozondunge nousemba nondjozikiro ku Ndjambi mouye mbwi.” (Tit. 2:11-14) Tji twe ritjindi mongaro ombwa aruhe, varwe mave tu munu nu tjiva mape ya ave tja: “Matu vanga okurikuta kuna eṋe, tjinga atwa zuva kutja Ndjambi u ri puna eṋe!”—Sak. 8:23.