1. Hapo David wa ri mongaro iṋe onḓeu?

 DAVID aa taurisa omuinyo we mena rokutja Saul, ngwa ri ombara onamasa ya Israel, wa ri nondando yokumuzepa. Nu David tja hepere ovikurya, eye wa ya kotjihuro hi Nob ka kaningira ozomboroto ndano ozombomba. (1 Sam. 21:1, 3) Kombunda David novarumendu mba ri pu na ye va kamuna omaundiro morupoko rwondundu. (1 Sam. 22:1) Hapo pe ya vi David ma kare mongaro ndjo?

2. Ovikeṋa ovivi Saul mbya tjita? (1 Samuel 23:16, 17)

² Saul wa ri neruru tjinene na David, mena rokutja David wa ri omundu omutjiukwa nu wa ri nondoṋeno movita. Saul wina aa tjiwa kutja Jehova we mu nakaura otjombara ya Israel mena rokuhina onḓuviro kwe. Nu wina aa tjiwa kutja Jehova ongwa toorora David okuyaruka moruveze rwe. (Lesa 1 Samuel 23:16, 17.) Posi yokutja otjombara ya Israel, Saul wa ri norupa rwovita orunene nu wa ri novandu ovengi mbaave mu pe oruvara. Ku nao, David aa sokutaura kutja ma hupise omuinyo we. Hapo mape ya Saul ee ripura kutja ma tjaere Mukuru okuzika David otjombara? (Jes. 55:11) Ombeibela kai hungirire ko, posi yokutja eṱe matu yenene okukara nongamburiro kutja Saul ee ritwa omuini moumba, mena rokutja imba mbe pirukira Mukuru kave toṋa.

3. David wa ri noumune uṋe nandarire kehi yozongaro ozonḓeu ma ri?

³ David wa ri omurumendu omurisusuparise. Eye kena pa toorora omuini okurira ombara ya Israel. Jehova ongwe mu toorora okurira ombara. (1 Sam. 16:1, 12, 13) Saul wa tondere David  tjinene. Posi yokutja, David kena pa yandja ondjo ku Jehova nu kena pa tjema ohunga novikurya oviṱiṱi mbya ri na vyo. Nu wina ka unaunine indu tjaa sokuṱara mozondundu. Posi yokutja, mape ya ngunda ama ṱara mozondundu, eye otja tjanga eimburiro ewa rondangero ndi nomambo wepu ku kwa zikamene orupa rwetu ndwi, ngu maye tja: “Imba mbe paha Muhona kave kaere ouwa ngamwa auhe.”—Eps. 34:10.

4. Omapuriro yeṋe ku matu kahungirira ko, nu ongwaye tji ye ri omananḓengu?

⁴ Ndino ovakarere va Jehova povikando tjiva kave kara novikurya mbya yenene poo oviṋa vyarwe mbi mave hepa kutja ve hupe. * Iho tja tjitwa kovakarere ovengi va Jehova mena romutjise mbwa handjauka mouye auhe. Oviṋa mavi ririre ko ovizeu otja tji matu yendere “ozombamisiro ozonene tjinene.” (Mat. 24:21) Ku nao, ma rire nawa ku eṱe tji twa ziri omapuriro yane nga: Omomuano uṋe David me ha ‘kaerere ouwa ngamwa auhe’? Ongwaye tji matu sokurihonga okukara nohange na imbi mbi tu na vyo? Omena raye tji matu yenene okukara nongamburiro kutja Jehova me tu pe avihe mbi matu hepa? Nu matu yenene vi okurirongera nai ku imbi mbi mavi ya moruyaveze?

5-6. Epsalme 23:1-6 mari tu vatere vi okuzuva nawa kutja David aa hee tjike indu tja tja ovakarere va Mukuru kamaave “kaere ouwa ngamwa auhe”?

⁵ Indu David tja tja ovakarere va Jehova “kave kaere ouwa ngamwa auhe” aa hee tjike? David wa ungurisa omambo tjingewo indu tja tjanga Epsalme 23. Epsalme ndo mari tu vatere okuzuva nawa kutja eye aa hee tjike. (Lesa Epsalme 23:1-6.) David wa uta epsalme ndo nomambo nga: “Muhona Eye omurise wandje; hi na tji me hepa.” Komurungu mepsalme ndo David wa tamuna oviṋa ovinanḓengu tjinene, tjimuna oviṋa oviwa Jehova mbye mu pa mena rokutja eye wa yakura Jehova otja omurise we. Jehova me mu “hongorere mozondjira ozosemba,” nu nouṱakame eye ma vatere David moruveze oruwa na moruveze oruzeu. David aa tjiwa kutja nandarire kutja u ri “momaryo  wondjoura” wa Jehova, ehupo re kari nokukara nokuhina omauzeu. Povikando tjiva eye mape ya aau momuinyo nu ee rimunu tjimuna ma kayenda “motjana tjonḓorera,” nu aa tjiwa kutja ma kara novanavita. Nungwari, mena rokutja Jehova wa ri omurise we, David kena ‘tjaa tira.’

⁶ Nai twa munu eziriro kepuriro ndi: Omomuano uṋe David me ha ‘kaerere ouwa ngamwa auhe’? Eye wa ri noviṋa avihe mbyaa hepa kutja ma kare noupanga wopopezu ku na Jehova. Ondjoroka ye kaai zu mokukara nomauini omengi. David wa ri nohange na imbi Jehova mbye mu pa. Oviṋa mbya ri ovinanḓengu tjinene ku ye, ya ri ondaya nondjeverero ndjaa munu okuza ku Jehova.

7. Otja ku Lukas 21:20-24, omauzeu yeṋe Ovakriste tjiva mba turire mu Judea ngu va munine?

⁷ Omambo wa David maye tu vatere okumuna ounanḓengu wokukara noumune ouwa ohunga nomauini wetu. Kanavi okukara nondjoroka nomauini ngu tu na wo, posi yokutja owo kaye sere okurira otjiṋa otjinanḓengu tjinene mehupo retu. Imbwi wa ri ouatjiri ounanḓengu Ovakriste tjiva veserewondo etenga mba turire mu Judea mbu va zuva nawa. (Lesa Lukas 21:20-24.) Jesus we ve rakiza kutja oruveze maru ya indu otjihuro hi Jerusalem tji matji “koverwa i ovimbumba vyovita.” Owo aave hepa ‘okutaurira kozondundu’ indu tji pa kara nao. Aave sokutaura okupita motjihuro kutja ve yame omiinyo vyawo. Posi yokutja aave hepa okuisa oviṋa ovingi kongotwe. Okambo kemwe kOruhungu ka tja: “Owo va isa omahi wawo womakunino nozondjuwo zawo nu kave toorere ouini mbwa ri mozondjuwo zawo. Owo va ri nongamburiro kutja Jehova me ve tjevere nokuvevatera, nu va twa omerikotameneno wawo ku Jehova komurungu yoviṋa ngamwa avihe mbyaavi munika otja ovinanḓengu.”

8. Ovikwaye ovinanḓengu mbi matu yenene okurihonga okuza ku imbi mbya tjitwa kOvakriste veserewondo etenga mba turire mu Judea?

⁸ Ovikwaye ovinanḓengu mbi matu rihongere okuza ku imbi mbya tjitwa kOvakriste veserewondo etenga mba turire mu Judea? Okambo kOruhungu ku ka tamunwa ka tja: “Moruyaveze mape ya atu munu omarorero ngu maye raisa kutja omauini ye nounanḓengu mbu ṱa pi ku eṱe. Hapo owo onge ri omananḓengu tjinene poo otjiṋa otjinanḓengu tjinene ku eṱe okuyamwa, mena rokutja oweṱe ovaṱakame ku Mukuru? Otjiperi kutja indu tji matu taura mape ya aku kamburire mo omauzeu nokupandjara oviṋa ovingi. Eṱe matu sokurirongera okutjita atjihe tji tji ri ohepero tjimuna Ovakriste veserewondo etenga mba taura okuza mu Judea.” *

9. Omomuano uṋe erakiza romuapostele Paulus nda yandja kOvaheberi mu mari ku tunduuza?

⁹ Ripurira kouzeu Ovakriste mbo mbu va ri na wo okuisa oviṋa avihe mbi va ri na vyo nokukauta ehupo epe poruveze orupe. Owo aave hepa okuriyameka ku Jehova nokukara nongamburiro kutja eye me ve vatere nu me ve pe imbi mbi mave hepa. Posi yokutja pa ri otjiṋa tjaatji yenene okuvevatera. Ozombura ndano ngunda Ovaroma ave hi ya kovera Jerusalem, omuapostele Paulus wa yandja erakiza enanḓengu kOvaheberi ndi mari tja: “Ongarero yeṋu ngai kare nokuhinoukorokope, nu kareye nohange na imbi mbi mu na vyo. Orondu Ndjambi wa tjere: ‘Ami himee ku esa ko; nu himee ku imbirahi ko!’ Eṱe otji matu sora okutja nai nomutima omupandi: ‘Muhona Eye omuvatere wandje, nu hi nokutira ko. Omundu me ndji tjiti tjike?’” (Hebr. 13:5, 6) Ya ri oupupu ku imba mba ṱakamisa eronga ra Paulus okukara nohange nehupo ndi hi noviṋa ovingi momaturiro wawo omape. Owo va ri nongamburiro kutja Jehova me ve pe imbi mbi mave hepa. Omambo  wa Paulus maye tu pe ongamburiro yokutja Jehova wina me tu pe imbi mbi matu hepa.

10. Paulus me tu raere otjikwaye eye tje rihonga?

¹⁰ Paulus wa yandja eronga otjingero ku Timoteus noro mari ṱunu ku eṱe wina. Eye wa tja: “Tji tu novikurya nozombanda, ngatu kowe mu vyo.” (1 Tim. 6:8) Hapo ihi matji hee kutja eṱe katu nakuyenena okuyorokera ovikurya oviwa, okukara nonganda ombwa poo okuranda ozombanda ozombe movikando? Kako, Paulus kaa hee nao. Paulus aa hee kutja eṱe twa sokukowa moviṋa imbi mbi tu na vyo. (Fil. 4:12) Iho ootjiṋa Paulus tje rihonga. Otjiṋa otjihuze tjinenenene ku eṱe oupanga mbu tu na wo ku na Mukuru wetu, nungwari katjiṋa kangamwa tji tu na tjo mehupo.—Hab. 3:17, 18.

11. Matu rihongo ye okuza komambo Moses nga hungira kOvaisrael ohunga nokukowa mu imbi mbi tu na vyo?

¹¹ Oumune wa Jehova ohunga na imbi mbi matu hepa mape ya au panguka ku imbwi owetu. Ripurira komambo Moses nga raera kOvaisrael kombunda ya indu tji va kara ozombura 40 mokuti onguza. Eye wa tja: “Orondu Muhona, Ndjambi woye, we ku sera ondaya moviungura avihe vyomake woye. Eye wa tjiwa omakayendero woye mokuti ngwi okunene nonguza; nu Muhona, Ndjambi woye, wa kara puna ove oure wozombura omirongo vine; nu ko natjiṋa tji wa hepere.” (Deut. 2:7) Oure wozombura 40 nḓo, Jehova aa yandja otjimana kOvaisrael okurya. Eye wina wa tjita kutja ozombanda nḓu va zarere tji va pita moEngipte aze ha kurupa. (Deut. 8:3, 4) Nandarire kutja tjiva vawo mape ya aave munu kutja oviṋa  mbyo kavi ya yenena, Moses wa zemburukisa Ovaisrael kutja va ri noviṋa avihe mbyaave hepa. Jehova ma kara nohange indu tji twe rihongo okukowa mu imbi mbi tu na vyo. Eye u vanga kutja tu kare nondangi nangarire koviṋa oviṱiṱi mbye tu pa nu tu tjiwe kutja ovyo oviyandjewa okuza ku Ye.

12. Otjikeṋa tji matji raisa kutja David wa ri nongamburiro mu Jehova nungwari kamu ye omuini?

¹² David aa tjiwa kutja Jehova omuṱakame nu u tjevera imba mbe mu suvera. Nandarire kutja omuinyo we wa ri moumba indu tja tjanga Epsalme 34, David wa ri nongamburiro kutja “omuengeli waMuhona” me mu ‘tjevere.’ (Eps. 34:7) David mape ya aa sasaneke omuengeli wa Jehova ku nomurwe wovita ngu tjevera oruveze kovanavita. David wa ri omurwe ombanḓe nu Jehova wa kwizika kutja ma rire ombara, posi yokutja eye ke riyamekere kondjiviro ndja ri na yo yokuyumba ewe nokakarena poo okuungurisa engaruvyo okuriyama komunavita. (1 Sam. 16:13; 24:12) David we riyamekere ku Mukuru nu wa ri nongamburiro kutja omuengeli wa Jehova ‘u isa mo imba mbe nondira ku Ye moumba.’ Otjiperi kutja eṱe ndino katu undjire ko kutja Jehova me tu yame momuano omuhimise. Posi yokutja eṱe matu tjiwa kutja auhe ngu nongamburiro mu Jehova nandarire kutja wa ṱu, ma kamuna omuinyo waaruhe moruyaveze.

13. Indu Gog na Magog tji vye tu wire, ongwaye tji mape munika aayo katu nakuyenena okuriyama, nu omena raye eṱe tji tu hi nakusokutira? (Tara kotjiperendero tjokombanda yokambo nga.)

¹³ Moruyaveze rwopopezu ongamburiro yetu mu Jehova otja omuyame wetu mai rorwa. Indu Gog na Magog mbi ri oviwaṋa mbye rikuta kumwe, tji vya wire ovakarere va Jehova, mape munika aayo omiinyo vyetu vi ri moumba. Eṱe matu hepa okukara nongamburiro yokutja Jehova me tu yama. Koviwaṋa, eṱe matu munika tjimuna ozonḓu nḓe hi nomundu okuzeyama. (Esek. 38:10-12) Eṱe katu nakukara novirwise nu matu rire ovandu mbe hi ya rongerisiwa okurwa ovita. Oviwaṋa mavi munu kutja ma rire oupupu ku wo okutuhavera. Owo kave tjiwa kutja ovaengeli va Mukuru ve rirongerera okutuyama, mena rokutja owo kave nongamburiro eṱe ndji tu na yo mu Mukuru. Tjiri owo kamaave undjire ko indu ovimbumba vyovita vyeyuru tji mavi tu rwire po.—Omavan. 19:11, 14, 15.

14. Ovikwaye mbi matu yenene okutjita nai okurirongerera oruyaveze?

¹⁴ Ovikwaye mbi matu yenene okutjita nai okurirongerera oruyaveze? Rutenga, eṱe matu sokutjiwa kutja omauini kaviṋa ovinanḓengu tjinene, mena rokutja mape ya oruveze ndu matu hepa okuvyesa kombunda. Eṱe wina matu hepa okukowa mu imbi mbi tu na vyo nokutjiwa kutja ondjoroka yetu i za moupanga wetu ku na Jehova. Otja pu matu yende amatu tjiwa Mukuru wetu nawa opu matu kara nongamburiro kutja ma yenene okutuyama indu Gog na Magog tji ve tu wire.

15. Ovikwaye mbya tjitwa ku David tja ri omutanda, mbye mu pa ongamburiro yokutja Jehova aruhe me mu vatere?

¹⁵ Ripurira kotjiṋa tjarwe tji tja vatera David nu wina tji matji yenene okutuvatera okurirongerera omarorero. David wa tja: “Roreye nu mu rimunine ouwa waMuhona; omuṋingandu omundu ngu paha ondjamo ku Ye.” (Eps. 34:8) Omambo ngo maye raisa kutja omena raye David tjaa tjiwa kutja ma yenene okuriyameka ku Jehova. David potuingi ee riyameke ku Jehova nu Mukuru we aruhe ee mu vatere. Indu tja ri omutanda David aa sokurwisa omurwe wovita wOvafilisti wena Goliat ngwe kurire tjinene. Nu we mu raera kutja, “ndinondi Muhona  me ku twa meke randje.” (1 Sam. 17:46) Kombunda, indu David tjaa ungurire Ombara Saul, oyo ya kondja okumuzepa povikando ovingi. Posi yokutja Muhona wa ri “puna David.” (1 Sam. 18:12) Mena rokutja David wa yenena okumuna ombatero ya Jehova morukapitaveze, eye wa ri nongamburiro kutja Jehova ma yenene okumuvatera nomauzeu warwe ngu ma munu.

16. Omomiano viṋe mu matu yenene ‘okurora’ nokurimunina ouwa wa Jehova?

¹⁶ Indu tji twe riyameke ku Jehova aruhe okutupa omuhunga nai, eṱe matu kara nongamburiro kutja eye ma yenene okutuvatera moruyaveze. Tu hepa ongamburiro nu tu hepa okuriyameka ku Jehova indu tji matu sokuningira omuhona pu tu ungura okutukutura, kutja tu yenene okukara pomaworonganeno wotukondwa poo worukondwa. Nu wina tu hepa ongamburiro indu tji matu sokuningira kutja ozoiri zetu nḓu tu ungura ze rundururwe kutja tu yenene okukara pozombongarero zetu azehe zombongo, nokukara noruveze ndwa yenene motjiungura tjokuzuvarisa. Omuhona pu tu ungura mape ya a ha yakura omaningiriro wetu, nu mena ranao eṱe atu pandjara oviungura vyetu. Hapo matu kara nongamburiro kutja Jehova kemee twesa ko nokutja aruhe me tu pe imbi mbi matu hepa? (Hebr. 13:5) Ovengi mbe ungurira Jehova oruveze aruhe mave yenene okuserekarera omuano Jehova me ve vatera indu tjaave mu hepa tjinene. Tjiri Jehova omuṱakame.

17. Etjangwa riṋe nda toororwa kombura ndji 2022, nu ongwaye tji ra toororwa?

¹⁷ Tji tu na Jehova, katu nakuhepa okurikenda ohunga na imbi mbi mavi katjitwa moruyaveze. Mukuru wetu kemee twesa ko indu tji matu twa ombango ye poruveze orutenga mehupo retu. Orutu Orunane rwa toorora Epsalme 34:10 otja etjangwa rombura ndji 2022, ndi mari tja: “Imba mbe paha Muhona kave kaere ouwa ngamwa auhe.” Owo va toorora etjangwa ndo okutuzemburukisa ounahepero wokurirongera nai komayuva omazeu ngu maye ya, nokutuvatera okukara nongamburiro kutja Jehova kemee twesa ko.