Ovanene vandje va tjinda okuza moEstonia mOvita vyOuye Ovitjavari naave i koGermany, ami ku mba kakwaterwa. Tji mba za nokukwatwa, owo va uta okurirongerera okutjindira koCanada. Oruveze orutenga paatu kara meṋe ya Ottawa, moCanada, rwa ri mondjuwo onḓiṱi maamu ṱizirwa ozohunguriva wina. Eṱe twa ri ovasyona tjinene, posi yokutja aatu kara nomai okurya omuhuka omunene.

Eyuva rimwe, Ovahongonone va Jehova va lesera mama Omavandururiro 21:3, 4. Ezeva ndo re mu ṱuna tjinene neye wa uta okurira. Mama na tate va kayenda komurungu okurihonga Ombeibela, nu kombunda yoruveze orusupi owo va yenena okupapitisiwa.

Nandarire kutja ovanene vandje kaave hungire Otjiingirisa nawa, owo va ri nombango onyingi okukarera Jehova. Nandarire kutja tate wa rara ama ungura oukukutu monganda ndji zuzura ohanga pu pe ungurwa ovimariva moSudbury, tja Ontario, eye potuingi Oroviungura arihe ee ndji twaerere motjiungura tjokuzuvarisa ku nomuṱena kwandje omuṱiṱi wena Sylvia. Nu otjivike atjihe, aatu konḓonona okambo kOruhungu otjeṱunḓu. Mama na tate va tjita kutja orusuvero rwandje ku Mukuru ru kure. Ku nao, ami mba tya okutoora omukambo wokuriyandja ku Jehova mombapitisimo mombura ndji 1956 tji mba ri nozombura omurongo. Orusuvero rwawo ku Jehova ru ndji tunduuza okukayenda komurungu okumukarera.

Tji mba za nokumana oskole, hee yandja ombango tjinene kokukarera Jehova. Ee muna kutja tji mba rire omukandjira, himee kara novimariva mbya yenene okuyenenisa oruroto rwandje rwokutuka monḓera nokumuna ouye. Ami mba muna oviungura moradio otjomunyande womizumbi, tji tja ri otjiungura tji mba suverere tjinene. Posi ya, ee ungura ongurova nu popengi hee kara pozombongarero zombongo, nu ee kara pu novandu mbe ha suverere Mukuru. Korusenina, omeritjiviro wandje womomutima nga zikamena kOmbeibela ya tjita kutja mbi tjite omarundurukiro.

Ami mba tjindira koOshawa, tja Ontario. Ingo ami mba kahakaena ku na Ray Norman, nomuṱena kwe Lesli, novakandjira varwe. Owo avehe va raisa onḓero mwami. Ondjoroka ndji va ri na yo, ya tjita kutja mbi ripurire kozondando zandje rukwao. Owo ve ndji tunduuza kutja mbi ute notjiungura tjoukandjira, nu mba tjita nao mu Septemba 1966. Ami mba ri nondjoroka, nu ee yorokere ehupo randje. Nungwari, pa tjitwa oviṋa tjiva mbya eta ondanaukiro mehupo randje mbyee ha undjire ko.

Tji mba ri moskole yokombanda, mba tjita omaningiriro koBetel moToronto, tja Canada. Kombunda  ngunda ambi ri motjiungura tjoukandjira, mba ṋangwa kutja mbi kakarere ozombura ine moBetel. Posi ya ami tjiri ee tjaterwa i Lesli, nu ee tira kutja tji mba yakura omaṋangero ngo himee ke mu muna rukwao. Ami mba kumba tjinene nu mbwa tya okukakarera moBetel, posi ya ya ri ouzeu kwami okuhaṋika ku na Lesli.

Ami poBetel ee ungura morupa ndu koha ozombanda nu kombunda e ka ungura otjomutjangere po. Oruveze ndwo, Lesli wa rira omukandjira wapeke moGatineau, tja Quebec. Ami aruhe ee ripura kutja u ungura ye, nokuripura kutja hapo ami mba toora omukambo mbu ri wo poo indee. Okuzambo pa tjitwa otjiṋa otjiwa tjee ha undjire ko mehupo randje. Ray, omuṱena wa Lesli, wa ṋangwa koBetel, nu twe ku kara metuwo rimwe. Ihi tja tjita kutja mbi hakaene ku na Lesli rukwao. Eṱe twa kupasana meyuva esenina romaandero wozombura ine nḓu mba perwe okuungura poBetel, tji ya ri 27 ku Februari 1971.

Ami na Lesli twa pewa otjiungura tjokukarera mombongo yeraka rOtjifrench moQuebec. Kombunda yozombura ozonḓiṱi, ami mba himinwe indu tji mba ṋangwa okukarera otjomutarere worukondwa nozombura 28. Ami ee munu kutja owami omuṱiṱi tjinene nu hi nondjiviro ndja yenene okurira omutarere worukondwa, posi ya omambo wa Jeremia 1:7, 8 ye ndji tunduuza. Posi yokutja, Lesli wa ri moumba wovihauto povikando pekepeke nu wa ri nouzeu wokurara. Ku nao, eṱe aatu munu kutja ma rire ouzeu kweṱe okuungura otjiungura tjokuvarura ozombongo. Posi yokutja, eye wa tja, “Indu Jehova tje tu ningire okutjita otjiṋa, matu sokukondja okutjitjita.” Eṱe twa yakura otjiungura ho nu twa ri nondjoroka motjiungura tjokuvarura ozombongo oure wozombura 17.

Ami mba ri noviungura ovingi indu tjee varura ozombongo, nu hi mba ri noruveze ndwa yenene okukara pu na Lesli. Pa tjitwa otjiṋa tji tje ndji honga otjiṋa. Muhuka omunene waMandaha, ondiwo yomuvero ya posa. Kapa ri nomundu pomuvero, nungwari pa ri nokambamba mu mwa ri erapi rotjitiha, ovihape, okeese, omboroto, ekende roveina, omaharasa nokambapira ku ke ha ri nena mu mwa tjangerwe kutja, “Toora omukazendu woye mu ke ri nane.” Oro ra ri eyuva ewa, nu tjandje eyuva ra piti nawa. Nungwari ami mba raera Lesli kutja mbi nomahungi ngu mba sokurirongerisa nu hi nokuyenena okuyenda. Eye wa zuva posi yokutja kaṱiṱi wa wire momuinyo. Tji mba haama potjitiha tjandje, omeritjiviro wandje womomutima ya uta okundjipa ondjo. Ami mbe ripura nOvaefese 5:25, 28. Ami mbe ripura kutja ezeva ndo mOmbeibela ra ri omuano Jehova mu me ndji zemburukisa okuripurira kozonḓero zomukazendu wandje. Kombunda yokukumba, ami mba tja nai ku Lesli, “Indjo tu yende,” neye wa tjaterwa tjinene. Eṱe twa ya pokaruveze okawa meṋe yonḓonḓu, a tu yara erapi rotjitiha natu kara neyuva ewa rondjoroka pamwe. Nu mba yenena okurongerisa omahungi wandje.

Oviungura vyetu vyokuvarura ozombongo vya ri okuza koBritish Columbia nga koNewfoundland. Nu ovyo aavi tu pe ondjoroka nu vya ri ovingi. Onḓero yandje yokuryanga tji mba ri omuṱiṱi ya rira ouatjiri, ami mbe ripura okutjita omaningiriro kOskole ya Gilead,  posi ya hee vanga okuyenda kehi rarwe. Aape munika aayo ovahindwa ovandu vapeke, nami hee munu kutja mbi nondjiviro ndja yenene okurira omuhindwa. Ami wina ee tira kutja mape ya e hindwa kehi moAfrica nda ṱunwa i yomitjise novita. Ami mba ri nohange okukara moCanada.

Mombura ndji 1992, Ovahongonone va Jehova va yandjerwa okuzuvarisa rukwao momahi tjiva nga ri orupa rwo-Soviet Union. Ku nao, ovakambure ovakwetu ve tu pura kutja matu yenene okutjindira koEstonia otjovahindwa. Otjo katja ri otjiṋa tjaatu undjire ko, neṱe twa kumbira otjiṋa hi. Eṱe rukwao twe ripura kutja, ‘Indu Jehova tje tu ningire okutjita otjiṋa, ngatu kondje okutjitjita.’ Eṱe twa yakura otjiungura ho, nami mba ri nohange kutja katu nokuyenda koAfrica.

Eṱe tjimanga twa uta okurihonga eraka rOtjiestonia. Kombunda yomieze omiṱiṱi mehi ndo, eṱe twa ningirwa okuuta otjiungura tjokuvarura ozombongo. Eṱe aatu sokuvarura ozombongo 46 novimbumba pekepeke moEstonia, Latvia na Lithuania na wina moKaliningrad, moRussia. Eṱe aatu sokukondja okurihonga Otjilatvia, Otjilithuania, nOtjirussia. Iho tja ri otjiṋa otjizeu. Ovakambure ovakwetu va ri nondjoroka kutja aatu kondjo okurihonga eraka rawo, nowo aave tu vatere. Mombura ndji 1999, orutavi rwomberoo rwa zikamisiwa moEstonia, nami mba zikwa okukarera mokomiti yorutavi rwomberoo pu na Toomas Edur, Lembit Reile, na Tommi Kauko.

Eṱe twa uta okutjiwa Ovahongonone ovengi mba twarerwe koSiberia rukuru. Owo kana va ri nongore nomapindi, nangarire kehi yokutjindwa navi monḓorongo nokuhaṋewa ku nomaṱunḓu wawo. Owo va kayenda komurungu okuraisa ondjoroka nonḓero kotjiungura tjokuzuvarisa. Otjihorera tjawo tje tu honga kutja matu yenene okutuurunga nokukara nondjoroka kehi yozongaro ozonḓeu.

Eṱe twa ungura oukukutu oure wozombura ozengi nu kaatu kara noruveze rokusuva, ku nao Lesli wa uta okurimuna okuurwa tjinene. Eṱe katu hakahanene po okumuna kutja wa ri nomutjise mbu tjita kutja omundu ma urwe mbu isanewa kutja o-fibromyalgia. Eṱe twa uta okuripura okuyaruka koCanada. Indu tji twa ṋangwa koskole yorutavi rwomberoo moPatterson, New York, moU.S.A., ami hee munu kutja matu yenene okukara po. Posi yokutja, kombunda yozongumbiro ozonamasa, eṱe twa yakura omaningiriro nga. Jehova wa sera ondaya komukambo mbwi. Ngunda atu ri poskole ndji, Lesli otja kamuna omapangero ngaa hepa. Kombunda, eṱe twa uta okuungura oviungura vyetu rukwao.

Ongurova imwe mombura ndji 2008, moEstonia, ami mba muna ongoze okuza komberoo ohongora youye ndje tu pura kutja matu yenene okuyakura otjiungura moCongo poo indee. Ami mba ri amba himwa, nu tjinenenene mena rokutja ee hepa okuyarura eziriro meyuva ependukirwa. Ami hi raerere otjiṋa hi ku Lesli mena rokutja ee tjiwa kutja eye kamaa rara ouṱuku mbwo. Nungwari, ya ri ami ngu mbi ha rarere mena rokutja ee kumbu ku Jehova ohunga nomerikendero wandje wokuyenda koAfrica.

Meyuva ependukirwa indu tji mba raera Lesli, eṱe twe ripura kutja: “Jehova me tu ṋanga okuyenda koAfrica.  Matu tjiwa vi kutja katu nokuyenena okutjita nao nokukara nondjoroka ndoovazu katu rorere?” Eṱe twa ya koKinshasa, moCongo kombunda ozombura 16 nḓu twa kara moEstonia. Orutavi rwomberoo pa ri opoṋa pu pa mwina nu pu pa ri otjikunino otjiwa. Otjiṋa otjitenga Lesli tja twa metuwo retu tja ri okakarata ka ṱiza okuza indu tji twa tjinda moCanada. Okakarata kwa tjangerwe omambo ngu maye tja “Kara nohange na imba pu u ri.” Kombunda yokuhakaena ku novakambure ovakwetu, nokuhonga Ombeibela kovandu, nokumuna ouwa mbu za mokurira ovahindwa, ondjoroka yetu motjiungura tja Jehova ye kurira ko. Otja oruveze tjaaru kayenda, twa muna ondjingonekero yokukavarura omahi warwe wa Africa 13. Eṱe twa yenena okuhakaena ku novandu ovawa novengi pekepeke. Ongendo ndji mba ri na yo ohunga na Africa ya za po nu twa tja ndangi ku Jehova okutuhinda koAfrica.

MoCongo, eṱe aatu pewa ovikurya pekepeke, tjimuna oupuka, nami ee munu kutja kamaatu yenene okurya ovikurya mbyo. Posi yokutja, eṱe tji twa muna ovakambure ovakwetu amave tjaterwa okurya ovikurya mbi, eṱe twa rora nu ovyo aavi tjata.

Eṱe twa ya koutjiro wehi okukatunduuza ovakambure ovakwetu nokuvetwarera imbi mbyaave hepa. Ovimbumba vyozotororisa aavi wire otukondwa twi nokuhihamisa ovakazendu novanatje. Ovakambure ovakwetu ovengi kavari nomauini omengi, posi yokutja ongamburiro yawo onamasa mombendukiro, orusuvero rwawo ku Jehova nouṱakame wawo kotjira tje, vye tu yanḓiparisa tjinene. Otjihorera tjawo tja tjita kutja tu ripure oveni kutja ongwaye tji tu karera Jehova nokukurisa ongamburiro yetu mu ye. Ovakambure ovakwetu tjiva va pandjarisa ozonganda zawo novikunwa vyawo. Ihi tje ndji zemburukisa kutja matu yenene okupandjarisa omauini wetu tjimanga, nokutja oupanga wetu ku na Jehova ombu ri ounanḓengu tjinene. Ovakambure ovakwetu kaave unauna tjinene, nangarire kehi yomauzeu. Ongaro yawo ye tu vatera kutja tu rire ozombanḓe okutjinda omauzeu wouveruke nomauzeu warwe.

Pe ya otjiṋa tjarwe tjaatu ha undjire ko. Eṱe twa ningirwa okutjindira korutavi rwomberoo rwaHong Kong. Eṱe katwa ri nouripura wokukatura moAsia. Eṱe twa yakura omaṋangero ngo mena rokutja twa muna eke ra Jehova moviungura avihe mbi twa ri na vyo.  Mombura ndji 2013, nomahoze momeho, eṱe twa isa omapanga wetu omawa nouwa wa Africa, atu hi nokutjiwa kutja ku na i ye komurungu.

Ya ri omarundurukiro omanene okukatura moHong Kong, mena rokutja otjo tja ri otjihuro tji tja ri novandu ovengi okuza mouparanga wouye auhe. Eraka rOtjichinese ra ri ezeu okurihonga. Ovakambure ovakwetu ve tu yakura nawa, neṱe aatu yorokere ovikurya mbi riwa ngo. Oviungura porutavi rwomberoo aavi ririre ko ovingi. Nu moruveze otjingero ozopereisa zozondjuwo aaze yeruruka tjimanga. Ku nao, Orutu Orunane rwa tya okurandisa otupa tjiva tworutavi rwomberoo. Katjisupi kombunda yanao mombura ndji 2015, eṱe twa hindwa koSouth Korea, mu tu karera nai. Eṱe aatu sokurihonga eraka rarwe ezeu, nu nandarire kutja ngunda katu hungire eraka ndo nawa, ovakambure ovakwetu ve tu tunduuza nu ve tja ve muna omakayendero wokomurungu mongondjero yetu yokuhungira Otjikorea.

Kaaruhe tje rira oupupu okukara nomapanga omape, posi ya twa muna kutja tji twa ṋanga varwe okuyekuturyangera, matu yenene okutjiwa ovandu tjimanga. Eṱe twa muna kutja ovakambure ovakwetu kave ya panguka tjinene kweṱe, nokutja Jehova we tu uta kutja tu yenene okupaturura omitima vyetu nokuraisa orusuvero komapanga omengi.—2 Kor. 6:11.

Eṱe twa muna ounahepero wokuyakura ovandu otja Jehova tje ve yakura, nokumuna oviraisiro vyokutja Jehova we tu suvera nu u tu pa omuhunga mehupo retu. Indu tji twa u momuinyo poo tji matu keyakeya kutja varwe mave tu vanga poo indee, eṱe tu lesa oukarata poo otutuu rukwao otuyanḓiparise okuza komapanga. Jehova wa zuvira ozongumbiro zetu nu we tu raisira orusuvero rwe ne tu pe omasa okukayenda komurungu.

Otja ozombura tjaaze kayenda, ami na Lesli twe rihonga ounanḓengu wokutwapo oruveze okukara pamwe, nandarire kutja tu noviungura mbi ṱa pi. Eṱe wina twa muna ounanḓengu wokuriyora oveni indu tji twa tjiti ozondataiziro, tjinene indu tji matu kondjo okurihonga eraka epe. Nu ongurova aihe, tu kondja okupaha otjiṋa tji tje tu pe ondjoroka ku matu yenene okutjera ndangi ku Jehova.

Ouatjiri owombwi wokutja, ami ee munu kutja himee rire omuhindwa poo okukatura momahi warwe. Posi yokutja, ami mba muna ondjoroka mokurihonga kutja oviṋa avihe mavi yenene okutjitwa nombatero ya Jehova. Me zemburuka omambo womuprofete Jeremia nga tja: “Muhona, Ove we ndji popa.” (Jer. 20:7) Tjiri, eye we tu pa oviṋa ovingi oviwa mbyaatu he ripurire ko nozondaya ozengi, nu nandarire wa yenenisa onḓero yandje yokutuka monḓera. Ami mba ryangera otuveze otuingi tu tu ha ri moturoto twandje otjomuatje, nu mba karyangera otutavi twomberoo momahi yetano omanene. Ami wina mbi nondangi tjinene kutja Lesli wa ri kamwaha okundjipa oruvara moviungura avihe mbi.

Eṱe aruhe tu kondja okuzemburuka kutja oviṋa avihe mbi tu vi tjitira mena rorusuvero rwetu ku Jehova. Oviṋa oviwa mbi tu yorokera ndino vi tu raisira ehupo ewa ndi matu kayorokera nga aruhe indu Jehova tji ma “paturura eke re okukutisa atjihe tji tji nomuinyo.”—Eps. 145:16.