1. Ongwaye eṱe atuhe tji tu hepa ounongo mbu za ku Mukuru? (Omiano 4:7)

 OVE mape ya wa kumba ku Mukuru okuningira ounongo indu tjoo sokutoora omukambo omunanḓengu, nu okutjita nao otjiṋa otjiwa. (Jak. 1:5) Ombara Salomo ya tja: “Ounongo otjo otjiṋa otjinanḓengu.” (Lesa Omiano 4:7.) Otjingaperi kutja Salomo kaa hungirire kounongo ngamwa uriri. Nungwari eye aa hungirire kounongo mbu za ku Jehova Mukuru. (Omiano 2:6) Posi yokutja, hapo ounongo mbu za ku Mukuru mau yenene okutuvatera okutjinda omauzeu pekepeke ngu tu muna ndino? Ii mau yenene, otja tji matu kamuna morupa ndwi.

2. Omomuano uṋe umwe mu matu yenene okurira ozonongo tjiri?

² Omuano umwe mu matu yenene okurira ozonongo tjiri, omokukonḓonona nokuṱakamisa omahongero wovarumendu vevari mba tengerwe i yovandu koṋa akuhe mena rounongo wawo. Rutenga, matu kahungirira ku Salomo. Ombeibela i tja: “Ndjambi wa yandja ounongo ounene nomirya nozondunge ozengi tjinene ku Salomo.” (1 Ozomb. 4:29) Nu okuzambo matu katara ku Jesus, ngwa ri nounongo mbu ha vazewa. (Mat. 12:42) Ombeibela ya hunganeka nai ohunga na Jesus: “Ombepo yaMuhona mai ya kombanda Ye, Ombepo younongo noyozondunge.”—Jes. 11:2.

3. Matu kahungirira ku ye morupa ndwi?

³ Salomo na Jesus va ungurisa ounongo wawo mbu va pewa i Jehova, okutupa ondunge moviṋa ovinanḓengu tjinene ku eṱe atuhe. Morupa ndwi, matu katara koviṋa vitatu mbi: Ounahepero  wokukara noumune ouwa ohunga novimariva, oviungura vyokurihupisa, nokukara noumune ouwa ohunga na eṱe oveni.

4. Ongaro yehupo ya Salomo ya pangukire vi ku indji oya Jesus?

⁴ Salomo wa tumbire tjinene nu aa hupu ehupo ewa tjinene. (1 Ozomb. 10:7, 14, 15) Nungwari, Jesus kaa ri omutumbe nu kaa ri nonganda ye omuini. (Mat. 8:20) Posi yokutja, ovarumendu vevari mbo va ri noumune ouwa ohunga nomauini, mena rokutja ounongo mbu va ri na wo aau zu ku Jehova Mukuru.

5. Oumune ouṋe ouwa Salomo mbwa ri na wo ohunga novimariva?

⁵ Salomo wa yakura kutja ovimariva vi yandja “ondjamo.” (Omuzuv. 7:12) Novimariva eṱe matu yenene okumuna oviṋa mbi tu hepa mehupo, noviṋa oviṱiṱi mbi tu vanga. Posi yokutja, nandarire kutja Salomo wa ri omutumbe tjinene, eye wa muna kutja pe noviṋa ovinanḓengu tjinene povimariva. Otjotjihorera, eye wa tja: “Ena ewa oro enanḓengu poutumbe auhe.” (Omiano 22:1) Salomo wina wa muna kutja ovandu mba suvera ovimariva kave kowa mu imbi mbi ve na vyo. (Omuzuv. 5:10, 12) Neye we tu rakiza kutja atu he riyameke kovimariva, tjinga ovimariva avi yanda tjimanga.—Omiano 23:4, 5.

6. Oumune uṋe ouwa Jesus mbwa ri na wo ohunga nomauini? (Mateus 6:31-33)

⁶ Jesus wa ri noumune ouwa ohunga nomauini. Eye aa tjaterwa okurya nokunwa pu na varwe. (Luk. 19:2, 6, 7) Otjikando tjimwe, eye wa ungura omavinu omawa wonḓengu yapeke. Iho tja ri otjihimise tje otjitenga. (Joh. 2:10, 11) Nu meyuva eye nda ṱa, eye wa zarisiwa ombanda yondiru. (Joh. 19:23, 24) Posi yokutja Jesus ke na pa yandjera kutja omauini, ye rire omananḓengu mehupo re. Eye wa raera ovemukongorere ve na tja: “Kape nomukarere ngu ma sora okuungurira ovahona vevari tjimwe . . . Eṋe kamu nokusora okukarera Ndjambi novimariva tjimwe.” (Mat. 6:24) Jesus wa honga kutja, indu tji twa twa Ouhona wa Mukuru poruveze orutenga, Jehova me tu pe imbi mbi matu hepa.—Lesa Mateus 6:31-33.

7. Omurumendu omukambure wa muna vi ouwa mokukara noumune ouwa ohunga novimariva?

 ⁷ Ovakambure ovakwetu ovengi va muna ouwa mokuṱakamisa ounongo wEmbo ra Mukuru ohunga novimariva. Tara kotjihorera tjomurumendu omukambure omukombe wena Daniel. Eye wa tja: “Mozombura zoumutanda wandje, ami mba tya okuvara oviungura mbi me ungurire Jehova otjoviṋa ovinanḓengu tjinene mehupo randje.” Mena rokutja Daniel wa kayenda komurungu okuhupa ehupo ndi hi na oviṋa ovingi, eye wa ungurisa oruveze rwe nounongo we moviungura vya Jehova. Eye komurungu wa tja: “Tjiri ami me yenene okutja hi nomuhihamwatima nomukambo mbu mba toora. Otjingaperi kutja ami etje yenena okukara novimariva ovingi andakuzu mba tjita kutja ovimariva vi rire ovinanḓengu tjinene mehupo randje. Posi yokutja, andakuzu mba tjita nao he tje muna omapanga omawa ngu mbi na wo nai. Nu hapo atja vi ṱuna vi kondjoroka ndji mbi na yo mena rokutwa Ouhona wa Mukuru poruveze orutenga? Kape nonḓengu yotjimariva ndji mai yenene okusasanekwa ku nozondaya Jehova nḓe ndji pa.” Oukahu kutja eṱe tu muna ouwa indu tji tu hi nokuyandja ombango kotjimariva, nungwari tji matu yandja ombango koviṋa mbi mavi tungu oupanga wetu ku na Jehova.

8. Matu tjiwa vi kutja Salomo wa ri noumune ouwa ohunga noviungura? (Omuzuvarise 5:18, 19)

⁸ Salomo wa hungira ohunga nondjoroka ndji za mokuungura oukukutu otja “otjiyandjewa tjaNdjambi.” (Lesa Omuzuvarise 5:18, 19.) Eye wa tja: “Ungura, nu mo munu omahupiro.” (Omiano 14:23) Salomo aa tjiwa ohunga noviṋa mbyaa hungire. Eye wa suverere oviungura. Eye aa tungu ozondjuwo, aa kunu omivite nokuungura ovikunino, nu aa sesura ozombu zomeva. Eye wina aa tungu ovihuro. (1 Ozomb. 9:19; Omuzuv. 2:4-6) Imbyo vya ri oviungura ovingi nu aavi mu pe ondjoroka. Nungwari Salomo aa tjiwa kutja tji ma vanga okukara nondjoroka yatjiri, eye aa sokuungura oviungura vyarwe. Eye wina aa ungura oukukutu moviungura vya Jehova. Otjotjihorera, eye aa hongorere po oviungura vyokutunga Ondjuwo ondjapuke ya Jehova yomerikotameneno, ndja tungwa oure wozombura hambombari. (1 Ozomb. 6:38; 9:1) Kombunda yokuungura oviungura avihe mbi, Salomo wa muna kutja oviungura vyokuungurira Jehova ovinanḓengu okukapita imbi vyokurihupisa omuini. Eye wa tja: “Otjiṋa otjinanḓengu pu avihe mbya zuvaka, otjo hi: Kara nondira ku Ndjambi, nu u ṱakamise omatwako we.”—Omuzuv. 12:13.

9. Jesus wa tjita vi kutja oviungura vye vyokurihupisa avi he mu tjaere okukarera Jehova?

⁹ Jesus aa ungura oukukutu. Indu tja ri omutanda, eye wa ri omuungure womiti. (Mar. 6:3) Ovanene ve mape ya va ri nondangi kombatero ye, otja tjaave kondjo oukukutu okutumba eṱunḓu rawo enene. Otjomuungure womiti ngwa ri ohomonena, ovandu mape ya aave zeri okuungurirwa i ye. Jesus mape ya wa ri nondjoroka moviungura vye. Nungwari nandarire kutja eye aa ungura oukukutu moviungura vyokurihupisa, Jesus aa twa po oruveze okuungurira Jehova. (Joh. 7:15) Kombunda, otjomuzuvarise woruveze aruhe, Jesus wa raera ovapuratene ve na tja: “Amu ungurire ovikurya mbi yanda, nungwari ungurireye ovikurya mbi ha yanda nu mbi nomuinyo waaruhe.” (Joh. 6:27) Nu mOmazuvarisiro wOkondundu, Jesus wa tja: “Rinyanyangizireye outumbe meyuru.”—Mat. 6:20.

10. Ouzeu uṋe mbu mape ya tjiva ave munu moviungura vyawo vyokurihupisa?

¹⁰ Ounongo mbu za ku Mukuru mau tu vatere okukara noumune ouwa ohunga noviungura vyokurihupisa. OtjOvakriste, eṱe tu hongwa  kutja ngatu “kondje okuungura ouua” nomake wetu. (Ef. 4:28, EEP) Ovahona vetu pu tu ungura potuingi ve muna kutja oweṱe ovandu mbu tu nouatjiri, nu mbu tu hi notjirweyo. Nowo mape ya ave tu raere kutja ve tjaterwa i yomuano wetu wokuungura. Mena ranao, eṱe mape ya atu utu okuungura ozoiri ozonde mena rokuvanga okuraisira ovahona vetu kutja Ovahongonone va Jehova ovaungure ovawa. Posi yokutja, tjimanga mape ya atu utu okumuna kutja katu noruveze rukwao okukara pu neṱunḓu retu nokuungura motjiungura tja Jehova. Tji pa kara nao, matu hepa okutjita omarundurukiro kutja tu kare noruveze koviṋa imbi ovisembasemba.

11. Omurumendu omukambure umwe we rihonga tjike ohunga nokutwa po oviungura vyokurihupisa poruveze rwavyo?

¹¹ Omurumendu omukambure omutanda wena William, wa muna ouwa wokutwa po oviungura vyokurihupisa poruveze rwavyo. William wa tja nai ohunga nomunene wombongo pa ungurire rukuru: “[Omurumendu omukambure ngwi] otjihorera otjiwa tjomundu ngwaa twa po oviungura poruveze pu vya sokukara. Eye u ungura oukukutu nu wa tunga ena ewa ku na imba mbe randa ku ye mena roviungura vye oviwa. Kombunda yeyuva tja mana oviungura vye, eye ke ripurire koviungura rukwao, nu u kayandja ombango keṱunḓu re na komerikotameneno we. Eye tjiri eemundu wondjoroka ngu me tjiwa.” *

12. Salomo wa raisa vi kutja wa ri noumune ouwa ohunga na ye omuini, noumune mbwo wa karunduruka vi?

¹² Salomo tjaa karere Jehova nouṱakame, eye wa ri noumune ouwa ohunga na ye omuini. Eye tja ri omutanda, aa tjiwa oungundipare we nu wa ningira ombatero ku Jehova. (1 Ozomb. 3:7-9) Indu Salomo tja za nokurira ombara, eye aa tjiwa ohunga noumba mbu za mokurira omuritongamise. Eye wa tjanga kutja, “ourangaranga u twara konyonokero; omeritongamisiro ye twara komawiro.” (Omiano 16:18) Ouhumandu kombunda Salomo ke na pa  ṱakamisa eronga re omuini. Oruveze orusupi indu tja za nokurira ombara, eye wa uta okuraisa omeritongamisiro na ha raisa onḓuviro komirari vya Mukuru. Otjotjihorera, etwako rimwe ra tja ombara kai “nokusokukara novakazendu ovengi, omutima wayo kutja au ha poka ku Muhona.” (Deut. 17:17) Salomo ka raisire onḓuviro ketwako ndo nu wa kakupa ovakazendu 1 000. Ovengi vawo aave karere oomukuru vovisenginina. (1 Ozomb. 11:1-3) Salomo mape ya aa munu kutja okutjita nao kamaaku mu etere oumba. Posi yokutja kombunda Salomo wa kamuna omauzeu mena rokuhinokukara nonḓuviro ku Jehova.—1 Ozomb. 11:9-13.

13. Matu rihongere ko ye mokuripurira ko oukoto komerisusuparisiro wa Jesus?

¹³ Jesus wa ri noumune ouwa ohunga na ye omuini nu wa ri omurisusuparise. Ngunda Jesus e hi ye ya kombanda yehi, eye wa ungura oviṋa oviwa ovingi otja tjaa karere Jehova. Okupitira mu Jesus, Jehova wa “uta oviṋa avihe, mbi ri meyuru na mbi ri kombanda yehi.” (Kol. 1:16) Pombapitisimo ye, Jesus wa zemburuka oviṋa mbyaa ungura indu tja ri pu na Ihe meyuru. (Mat. 3:16; Joh. 17:5) Posi yokutja Jesus ke na pe ritongamisa indu tja zemburuka oviṋa mbyo. Eye wina ke na pe ritjinda momuano mbwaau raisa kutja omunanḓengu pu varwe. Eye wa raera ovahongewa ve kutja, “eye ke ere okukarerwa, nungwari we era okukarera nokuyandja omuinyo we u rire onguturiro yovengi.” (Mat. 20:28) Eye wina wa tja eye kaa yenene okuritjitira oviṋa otja kombango ye omuini. (Joh. 5:19) Jesus tjiri wa ri omurisusuparise, nu wa raisa otjihorera otjiwa tji matu sokuhorera.

14. Matu rihongere ko ye ku Jesus ohunga nokukara noumune ouwa ohunga na eṱe oveni?

¹⁴ Jesus wa honga ovahongewa ve okukara noumune ouwa ohunga na wo oveni. Otjikando tjimwe Jesus wa tja nai ku wo: “Inḓa ozondjise zoviuru vyeṋu azehe za varwa.” (Mat. 10:30) Indu tji tu rimuna kutja kaweṱe ovananḓengu, omambo nga maye tu tunduuza tjinene. Ihi matji hee kutja Tate wetu womeyuru u nakonatja na eṱe, nu oweṱe ovananḓengu tjinene ku ye. Indu Jehova tje tu yandjera kutja tu mu karere, nu tje muna kutja oweṱe ovananḓengu  okukahupa mouye oupe nga aruhe, eṱe katu sokumuna kutja eye u ri posyo.

15. (a) Okambo kOruhungu ke tu raera kutja matu sokukara noumune uṋe ohunga na eṱe oveni? (b) Otja kotjiperendero tji tji ri pomukuma 24, indu tji tu ripurira ku eṱe oveni tjinene, ozondaya zeṋe nḓu mape ya atu kaere?

¹⁵ Ozombura 15 nḓa kapita, okambo kOruhungu ka tja nai ohunga nokukara noumune ouwa ohunga na eṱe oveni: “Eṱe katu sokuripura tjinene ohunga na eṱe oveni nga tji twa utu okuritongamisa. Posi ya wina katu sokurivara nonḓengu yokehi tjinene nga tji twa kara nombameno momuinyo. Nungwari eṱe tu sokukondja kutja tu kare noumune ouwa ohunga na eṱe oveni. Pu mape hee kutja, matu sokutjiwa omasa noungundipare wetu. Omukazendu umwe Omukriste wa tja: ‘Ami hi munu kutja owami omundu omuvi tjinene. Tjimuna ovandu avehe, ami mbi novikaṋena oviwa novivi.’” * Nai twa munu kutja ongwaye tje ri ohepero okukara noumune ouwa ohunga na eṱe oveni.

16. Omena ratjike Jehova tje tu pa omirari omisemba?

¹⁶ Okupitira mEmbo re, Jehova u tu pa omirari omisemba. Eye we tu suvera, nu u vanga kutja tu rire ovaṋingandu. (Jes. 48:17, 18) Omukambo omusemba mbu matu yenene okutoora nu mbu mau tu etere ondjoroka yatjiri mehupo, omokutjita oviṋa mbi tjata ku Jehova aruhe. Indu tji twa tjiti nao, matu yepe omauzeu omengi nge ya ku imba mbe ripurira tjinene ku wo oveni, kovimariva, na koviungura vyawo vyokurihupisa. Ku nao, atuhe ngatu kondje pu matu yenene okurira ozonongo nokuyorokisa omutima wa Jehova.—Omiano 23:15.