1-2. Hapo mape ya atu ripura ohunga na iye indu tji pe ya kozongumbiro zetu?

 HAPO wa rora okuripura kutja Jehova u zira ozongumbiro zoye? Indu tji pe ri nao, ove kaove erike. Ovakambure ovakwetu ovengi wina ve ripura ohunga notjiṋa otja iho, nu indu tjinenenene tji ve ri kehi yomauzeu. Indu tji tu ri kehi yomauzeu eṱe wina i rira ouzeu okumuna omuano Jehova mu ma zuvire ozongumbiro zetu.

² Matu katara kutja ongwaye tji matu sokukara nongamburiro kutja Jehova u zuvira ozongumbiro zovakarere ve. (1 Joh. 5:15) Nu wina matu katara komapuriro nga: Ongwaye tji tu muna kutja povikando tjiva Jehova ka zuvire ozongumbiro zetu? Nu omomiano viṋe Jehova me zuvira ozongumbiro zetu ndino?

3. Ongwaye Jehova tje vanga kutja eṱe tu kumbe ku ye?

³ Omatjangwa ye tu kwizikira kutja Jehova we tu suvera tjinene nu oweṱe ovihuze ku ye. (Hag. 2:7; 1 Joh. 4:10) Nu eye ope tu ṋangera kutja tu ningire ombatero okuza ku ye mongumbiro. (1 Petr. 5:6, 7) Eye u vanga okutuvatera kutja tu kare popezu na ye nu tu kare nondoṋeno momauzeu ngu matu munu.

4. Hapo matu tjiwa vi kutja Jehova u zuvira ozongumbiro zovakarere ve? (Wina tara kotjiperendero.)

⁴ MOmbeibela, potuingi tu lesa kutja Jehova wa zuvira ozongumbiro zovakarere ve. Ngatu tare kotjihorera tjimwe tjOmbara David. Eye wa ri nomaumba omengi okuza kovanavita ve oure womuinyo we, nu potuingi aa ningire ombatero okuza ku Jehova mongumbiro. Otjikando tjimwe, eye we riheka  ku Jehova: “Muhona, zuva ongumbiro yandje; arikana, puratena komeriyarikaṋeno wandje. OOve omuṱakame nomusemba, arikana, ndji zira!” (Eps. 143:1) Jehova wa zuvira ongumbiro ya David okumuyama. (1 Sam. 19:10, 18-20; 2 Sam. 5:17-25) David wa ri nongamburiro yokutja: “Muhona u ri popezu na imba avehe mbe Mu isana.” Eṱe wina matu yenene okukara nongamburiro otja indjo.—Eps. 145:18.

5. Hapo Jehova morukapitaveze aa ziri ozongumbiro zovakarere ve momuano mu va ri amave undjire ko? Yandja otjihorera. (Wina tara kotjiperendero.)

⁵ Jehova mape ya a zuvire ozongumbiro zetu momuano mbu tu hi nokuundjira ko. Iho tja tjitwa nao komuapostele Paulus. Eye wa ningira Mukuru okuisapo “okuiya monyama.” Tutatu, Paulus wa kumba ohunga notjiṋa ho. Nu hapo Jehova wa zuvira ozongumbiro ze? Ii otjingaperi, posi ya ka momuano Paulus maa undjire ko. Moruveze rwokuisapo ouzeu mbwo, Jehova we mu pa omasa ngaa hepa kokutja ma kayende komurungu okumukarera nouṱakame.—2 Kor. 12:7-10.

6. Ongwaye povikando tjiva tji pe munika aayo Jehova ka ziri ozongumbiro zetu?

⁶ Povikando tjiva eṱe wina mape ya a tu munu omaziriro ngu tu hi nokuundjira ko. Eṱe matu yenene okukara nongamburiro kutja Jehova u tjiwa omuano omuwa wokutuvatera. Eye nandarire u “sora okutjita ovingi okukapita eṱe pu matu sora okukumba poo okuripura.” (Ef. 3:20) Mena ranao, omaziriro we kozongumbiro zetu mape ya aye ya moruveze poo momuano mbu tu hi nokuundjira ko.

7. Ongwaye tji mape ya atu hepa okurundurura oviṋa mbi matu kumbire? Yandja otjihorera.

⁷ Otja tji matu ripurire kombango ya Jehova nawa, eṱe mape ya matu hepa okurundurura omuano mbu matu kumbu. Ngatu tare kotjihorera tja Martin Poetzinger. Ousupi kombunda yokukupa, Mbuti Poetzinger wa kapaterwa mokamba yo-Nazi. Rutenga, eye wa ningira Jehova kutja me mu pitise mokamba kutja ma kaṱakamise omukazendu we nokuuta okukazuvarisa rukwao. Posi ya, kombunda yovivike vivari kaa pe munika aayo tjimuna Jehova ma yandjere kutja ma kuturwe. Ku nao eye wa uta okukumba kutja: “Jehova, arikana ndji raisira kutja mo vanga kutja mbi tjite vi.” Eye wa uta okuripura ohunga noviṋa ovakambure ovakwao mokamba mbyaave tuurunga. Ovengi aave rikende ohunga novakazendu vawo novanatje. Mbuti Poetzinger  wa kumba kutja: “Jehova, ndangi kotjiungura tjandje otjipe. Ndji vatera kutja mbi tunduuze nokuyandja omasa kovakambure ovakwetu.” Eye wa kara ozombura muvyu mokamba ama ungura oviungura mbyo.

8. Otjikwaye otjinanḓengu tji matu sokuzemburuka indu tji matu kumbu?

⁸ Eṱe matu sokuzemburuka kutja Jehova u nondando nu me i yenenisa moruveze eye ndwa zikamisa. Ondando ndjo mamu kamburire mo okuyekuisapo omauzeu ayehe nge eta omihihamo ndino. Omauzeu tjimuna omaumba nga omanyinganyingiro wehi, omipupo, omitjise nonḓiro. Jehova ma yenenisa ondando ndjo okupitira mOuhona we. (Dan. 2:44; Omavan. 21:3, 4) Posi ya, nga koruveze ndwo Jehova ma yandjere Satan okuhonaparera po ouye. b (Joh. 12:31; Omavan. 12:9) Indu Jehova tja zengurura omauzeu ayehe wovandu nai, mape ya ape munika aayo Satan u honaparera po ouye mbwi momuano omuwa. Posi ya, nandarire kutja matu sokuundja Jehova okuyenenisa omakwizikiro we, ihi katji nokuheya kutja me twesa nokuhinokutuvatera. Ngatu tare koviṋa tjiva Jehova mbye tjita okutuvatera.

9. Omomuano uṋe Jehova me tu vatera indu tji matu hepa okutjita ozondando? Sasaneka.

⁹ Eye u tu pa ounongo. Jehova wa kwizika kutja me tu pe ounongo mbu matu hepa okutjita ozondando ozombwa. Tu hepa ounongo okuza ku Jehova indu tji matu tjiti ozondando nḓu maze rundurura ehupo retu. Otjotjihorera, indu tji matu toorora okukupa poo okurira ovakombe. (Jak. 1:5) Ngatu tare kotjihorera tjomukazendu omukambure wena Maria. c Eye aa karere otjomukandjira omukarerere, indu tja hakaena ku nomurumendu omukambure. Eye wa tja: “Otja oupanga wetu tja u kurire ko, orusuvero pokati ketu aaru kurire ko wina. Ami ee tjiwa kutja me sokutoora omukambo. Ami mba kumba tjinene ohunga notjiṋa hi. Ami ee hepa omuhunga okuza ku Jehova, posi ya wina ee tjiwa kutja Jehova ke nokundjitjitira po ondando yandje.” Eye u muna kutja Jehova wa zira ozongumbiro ze. Omomuano uṋe? Eye wa tjita omakonḓononeno momambo wetu, nu wa yenena okumuna orupa ndwe mu vatera okuzira omapuriro nga ri na wo. Eye wina wa puratena kondunge ndja pewa i mama we. Ondunge ndjo ya vatera Maria okukonḓonona omuano mee ripura. Korusenina, eye wa yenena okutjita ondando ombwa.

10. Otja 2 Ovakorinte 4:7, ovikwaye Jehova mbye tjita okuvatera ovakarere ve? Yandja otjihorera. (Wina tara kotjiperendero.)

¹⁰ Eye u tu pa omasa okutuurunga. Tjimuna tja vatera omuapostele Paulus, Jehova  me tu pe omasa ngu matu hepa okutuurunga omauzeu wetu. (Lesa 2 Ovakorinte 4:7.) Ngatu tare komuano Jehova ma vatera omurumendu omukambure wena Benjamin okutuurunga omauzeu. Benjamin neṱunḓu re aave kara mokamba yovataure moAfrica. Benjamin wa tja: “Ee kumbu aruhe ku Jehova, okumuningira okundjipa omasa okutjita oviṋa mbi tjata ku ye. Jehova wa zira ozongumbiro zandje mokundjipa ohange momuinyo, ouvanḓe okukayenda komurungu okuzuvarisa nokundjipa omambo kutja mbi kare popezu na ye.” Eye wina wa tja: “Okulesa ovihorera vyovakambure ovakwetu nokurihonga omuano Jehova me ve vatera okutuurunga, kwe kurisa onḓero yandje yokukara omuṱakame ku Jehova.”

11-12. Omomuano uṋe Jehova me ungurisa ovakambure ovakwetu okuzira ozongumbiro zetu? (Wina tara kotjiperendero.)

¹¹ Eye u ungurisa ovakambure ovakwetu. Ongurova komurungu yonḓiro ye, Jesus wa kumba tjinene ku Jehova. Eye we riheka ku Jehova kutja a ha yandjere varwe okumumuna kutja eye omuyamburure. Moruveze rwanao, Jehova wa vatera Jesus mokuhinda omuengeli okumupa omasa. (Luk. 22:42, 43) Jehova u tu vatera okupitira movakambure ovakwetu mbe tu tonena ongoze poo okutuvarura. Auhe wetu ma yenene okupaha oruveze okuyandja “embo rouwa” kovakambure ovakwetu.—Omiano 12:25.

¹² Ngatu tare kotjihorera tjomukazendu omukambure wena Miriam. Ovivike oviṱiṱi omurumendu we tja za nokuṱa, Miriam wa ri erike ponganda ama fula navi nu e nombameno. Eye aa riri tjinene nu aa hepa okuhungira ku nomundu. Eye wa tja: “Ami hi mba ri nomasa okutonena omundu, nungwari mba kumba ku Jehova. Ngunda ame riri nokukumba, mba tonenwa ongoze i yomunene wombongo nu ngwa ri epanga randje.” Miriam wa muna omahuhumiṋino okuza komunene wombongo nomukazendu we. Eye wa ri nongamburiro kutja Jehova wa hingi omurumendu omukambure ngwi okumutonena ongoze.

13. Yandja otjihorera tji matji raisa kutja Jehova u ungurisa vi imba mbe he rikotamene ku ye okuzira ozongumbiro zetu.

¹³ Eye mape ya a ungurisa ovandu mbe  he rikotamene ku ye. (Omiano 21:1) Povikando tjiva, Jehova u zira ozongumbiro zovakarere ve mokuhinga ovandu mbe he mu karere okuvevatera. Otjotjihorera, eye wa hinga Ombara Artakerkes okuyandjera Nehemia okuyaruka ko Jerusalem kutja ma kavatere okukatungurura otjihuro. (Neh. 2:3-6) Ndino, wina, Jehova u yenena okuhinga imba mbe he rikotamene ku ye okutuvatera indu tji matu hepa ombatero.

14. Omomuano uṋe otjihorera tja Soo Hing mu tje ku tunduuza? (Wina tara kotjiperendero.)

¹⁴ Omukazendu omukambure wena Soo Hing aa munu kutja Jehova we mu vatera okupitira monganga ye. Omuatje we omuzandu wa ri nouzeu wourizemburuka okuza kouṱiṱi. Indu omuatje wawo omuzandu tja ri moumba wohauto, eye nomurumendu we va zako koviungura okumutjevera. Otja oruveze tjaa ru kayenda owo va ri nouzeu wotjimariva. Soo Hing wa tja eye wa muna kutja ke nokuyenena okutuurunga ouzeu mbwo. Eye wa kumba ku Jehova, okuningira ombatero. Onganga ya paha omuano okumuvatera nokuvatera eṱunḓu re. Mena ranao owo va muna ombatero okuza kohoromende noruveze pu mave kara. Kombunda yanao, Soo Hing wa tja: “Ami mba muna omuano Jehova mee tu vatera. Eye tjiri ‘u zuvira ozongumbiro.’”—Eps. 65:2.

15. Ovikwaye mbya vatera omukazendu omukambure okumuna kutja Jehova aa ziri ozongumbiro ze?

¹⁵ Ozongumbiro zetu popengi kaze zirwa momuano omuhimise. Posi ya omaziriro ngu tu muna ongu tu hepa okurira ovaṱakame ku Tate wetu womeyuru. Tu sokutara komuano Jehova me zira ozongumbiro zetu. Omukazendu omukambure wena Yoko aa munu kutja Jehova kaziri ozongumbiro ze, posi ya eye wa uta okutjanga oviṋa mbya ningire ku Jehova. Kombunda tji pa kapita oruveze, eye wa tara moviṋa mbya tjanga nu wa muna kutja Jehova wa zira ozongumbiro ze, nandarire tjiva eye nḓa zemba. Otja oruveze tji maru kayenda, tu hepa okuripura ohunga nomuano Jehova me zira ozongumbiro zetu.—Eps. 66:19, 20.

16. Omomuano uṋe mu matu yenene okuraisa ongamburiro indu tji pe ya kongumbiro? (Ovaheberi 11:6)

¹⁶ Eṱe katu raisa ongamburiro mokukumba ku Jehova uriri, wina tu yakura eziriro re kozongumbiro zetu nḓe ya momuano kangamwa.  (Lesa Ovaheberi 11:6.) Ngatu tare kotjihorera tja Mike nomukazendu we, Chrissy. Owo va ri nondando yokukakarera ko Betel. Mike wa tja: “Eṱe twa tjita omaningiriro otjovakupasane oure wozombura ozengi, nu twa kumba ku Jehova povikando ovingi ohunga nondando ndji. Posi ya eṱe katu ṋangerwe.” Mike na Chrissy va ri nongamburiro kutja Jehova ma tjiwa omuano omusemba wokuveungurisa motjiungura tje. Owo va kayenda komurungu okuungura pu mave yenene, okukarera otjovakandjira ovakarerere, okuyenda koṋa ku ku nouhepe wovazuvarise nokukara norupa momatungiro wotjira tja Jehova. Ndino owo ve karera otjovatarere mbe varura ozombongo. Mike wa tja: “Jehova aruhe kaa ziri ozongumbiro zetu momuano mbu matu undjire ko, posi ya eye aa ziri momuano omuwa nandarire mbu twe hi na twe ripurira ko.”

17-18. Otja kEpsalme 86:6, 7, matu sokukara nongamburiro mu ye?

¹⁷ Lesa Epsalme 86:6, 7. Omutjange wEpsalme David aa tjiwa kutja Jehova ma zuu nokuzira ozongumbiro ze. Ove mo yenene okukara nongamburiro otja indjo. Ovihorera mbya tamunwa morupa ndwi, mavi tu vatere okutjiwa kutja Jehova ma yenene okutupa ounongo nomasa ngu matu hepa okutuurunga. Eye mape ya a ungurisa ovakambure ovakwetu poo nandarire imba mbe he mu karere okutuvatera momuano umwe poo omukwao.

¹⁸ Nandarire kutja kaaruhe Jehova tji ma ziri ozongumbiro zetu momuano mu tu hi nokuundjira ko, eṱe matu tjiwa kutja eye ma ziri ozongumbiro zetu. Eye me tu pe imbi mbi matu hepa indu tji matu vi hepa. Ku nao, kayende komurungu okukumba nokukara nongamburiro kutja Jehova me ku tjevere nai nu eye ma “kutisa atjihe tji tji nomuinyo” mouye oupe mbu mau ya.—Eps. 145:16.