Twende kovidio oini

Twende komurya

ORUPA RWOMAKONḒONONENO 22

Panḓera ‘mOndjira yOuyapuke’

Panḓera ‘mOndjira yOuyapuke’

“Mape kara ondjira ombaranga mbo, . . . Ondjira yOuyapuke.”—JES. 35:8.

EIMBURIRO 31 Kayende puna Mukuru!

OMAPU KU MATU KATARA a

1-2. Omukambo uṋe omunanḓengu Ovajuda mba turire moBabilon mbwaave sokutoora? (Esra 1:2-4)

 OMBARA ya pitisa omatjivisiro. Ovajuda mba ri ovahuurwa moBabilon oure wozombura 70, va pewa ouyara okuyaruka kehi rawo, Israel. (Lesa Esra 1:2-4.) Jehova erike ongwaa yenene okuyenenisa otjiṋa ho. Omena raye tji matu yenene okutja nao? Babilon kaatji isa ovahuurwa vatjo. (Jes. 14:4, 17) Posi yokutja Babilon tja haverwa, nomunane omupe wa yandjera Ovajuda okupita moBabilon. Ku nao, Omujuda auhe, nu tjinene oviuru vyomaṱunḓu aavi sokutoora omukambo wokupita poo wokukara moBabilon. Omukambo mbwo mape ya ka wa ri omupupu okutoora. Omena raye?

2 Ovandu ovengi mape ya va ri notjiwondo otjinene okutoora ouyenda oure mbwo. Nu mena rokutja Ovajuda ovengi va kwaterwa moBabilon, oyo ongari omaturiro ngaave tjiwa. Ku wo, Israel ra ri ehi rooihe mukururume. Nu pe munika tjimuna Ovajuda tjiva va ka rira ovatumbe moBabilon. Ku nao, mape ya owo aave munu ko ouzeu okuisa omaturiro wawo omawa poo ozongetjefa zawo nokukatura mehi ndi ve hi nokutjiwa.

3. Ondaya iṋe Ovajuda ovaṱakame mba yaruka koIsrael ndjaave sokumuna?

3 Ovajuda ovaṱakame aave ripurire kouwa mbu mave kamuna tji va yaruka koIsrael kombanda yomauzeu nozongondjero nḓa tja ve tjita. Otjisuta otjinene tjaave sokumuna aatji kamburire mo omerikotameneno wawo. Motjihuro Babilon mwa ri otuveze twomerikotameneno twoomukuru wovisenginina wokombanda 50, nungwari kamwa ri ondjuwo ondjapuke ya Jehova. Kapa ri otjipunguhiro Ovaisrael paave sokupunguhira ozombunguhiro otja kOmatwako wa Moses nu kapa ri Ovapristeri mbaave sokutjita ozombunguhiro nḓo. Wina pa ri ovandu ovengi motjihuro ho mbaave rikotamene koomukuru wovisenginina okukapita imba mbaave hupu otja komirari vya Jehova. Ovajuda ovengi va ri nonḓero yokuyaruka kehi rawo ku mave yenene okukayarurako omerikotameneno watjiri.

4. Ombatero iṋe Jehova ndja kwizika okuyandja kOvajuda mbu mave yaruka koIsrael?

4 Ouyenda okuza koBabilon okuyenda koIsrael atja u kambura ape omieze vine, nungwari Jehova wa kwizika kutja ma isa po ovipwite avihe mbya tja vi kara mondjira yawo. Jesaja wa tjanga kutja: “Ṱunineye Muhona ondjira mokuti onguza! Sembamisireye Ndjambi wetu ondjira mokuti orunguza! . . . Ozondunda ze rire otutjandja, nehi rovitumbehi ri serurwe!” (Jes. 40:3, 4) Ripura nondjira ombaranga ndji mai pitire mokuti onguza norutjandja ndu ri pokati kozondundu. Ovaryange mave tjaterwa okutoora ondjira ndjo. Maku rire oupupu ku wo okutoora ondjira osemba nombaranga, pendje nokuronda ozondundu novivanda nokupunda movyana. Ouyenda mbwo wina mau rire ousupi.

5. Ena riṋe nda yandjwa kondjira ombaranga ndja sasanekwa, ndja ri pokati ka Babilon na Israel?

5 Ndino, ozondjira ozombaranga ozengi ze tjiukirwa kena poo konomora. Ondjira ombaranga Jesaja ndja tjanga nu ndja sasaneka wina i nena. Eye wa tjanga nai: “Mape kara ondjira ombaranga mbo, ndji isanewa kutja ‘Ondjira yOuyapuke’. Kape nomunauvi ngu ma ryanga mondjira ndji.” (Jes. 35:8) Omakwizikiro nga aaye hee tjike kOvaisrael oruveze ndwo? Nu maye hee tjike kweṱe ndino?

“ONDJIRA YOUYAPUKE,” ORUVEZE NDWO NA NAI

6. Omena raye ondjira ndjo tji ya isanewa kutja ondjapuke?

6 “Ondjira yOuyapuke” tjiri ena ewa nda pwira ondjira ombaranga ndjo. Omena raye tji ya isanewa kutja “Ondjira yOuyapuke”? Mondjira ndjo kaa mu yandjerwa Omujuda ngamwa ‘omunauvi’ ngwaa tjiti ozongaro ozohakohoke, omerikotameneno kovisenginina poo omauvi warwe omanene. Ovajuda mba yaruka aave sokurira “otjiwaṋa tji tja yapurirwa Muhona.” (Deut. 7:6) Ihi kaatji hee kutja imba mba pita mu Babilon kaave hepa okutjita ondanaukiro kutja ve tjate ku Jehova.

7. Omarundurukiro yeṋe Ovajuda tjiva ngaave hepa okutjita? Yandja otjihorera.

7 Otja tji pa hungirwa rukuru, Ovajuda ovengi va kakwaterwa moBabilon, nu ovengi mape ya va iririre ozombazu nozongaro novitjitwa vyOvababilon. Kombunda yozombura ozengi, indu otjimbumba otjitenga tjOvajuda tji tja yaruka koIsrael, Esra wa kamuna kutja Ovajuda tjiva va kupasana novakazendu mbaave rikotamene koomukuru woposyo. (Eks. 34:15, 16; Esra 9:1, 2) Nu kombunda, Omunane ohongora Nehemia wa himinwe indu tja kamuna kutja ovanatje mba kwaterwa moIsrael kave na pu ve rihonga eraka rOvajuda. (Deut. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Hapo ovanatje mbo atja ve rihonga vi okusuvera nokurikotamena ku Jehova indu tji ve ha zuu Otjiheberi, oro nda ri eraka Embo ra Mukuru mu ra tjangerwe? (Esra 10:3, 44) Ku nao Ovajuda aave hepa okutjita omarundurukiro omanene, posi yokutja atja i rira oupupu okutjita omarundurukiro ngo moIsrael, omerikotameneno omakohoke paa ye yende amaye zikamisiwa rukwao.—Neh. 8:8, 9.

Okuza mombura ndji 1919 O.Z., ovarumendu, novakazendu novanatje ovengi va isa Babilon Otjinene nu va uta okuryanga ‘mOndjira yOuyapuke’ (Lesa orupa rwomakonḓononeno 22, oparagrafa 8)

8. Omena raye ovitjitwa mbya tjitwa oruveze orukuru nao tji vi ri ovinanambango kweṱe ndino? (Tara kotjiperendero tjokombanda yokambo nga.)

8 Tjiva mape ya ave ripura kutja, ‘Oviṋa avihe mbi ovinanambango, posi ya oviṋa mbya tjitwa kOvajuda oruveze orukuru nao vi na tjike na eṱe ndino?’ Oviṋa mbyo vi notjiṋa na eṱe ndino, mena rokutja imbi mbi tu tjita mavi yenene okusasanekwa ku nokukayenda ‘mOndjira yOuyapuke.’ Kainatja kutja oweṱe ovatwirisiwa poo ‘ozonḓu zarwe,’ eṱe matu hepa okupanḓera ‘mOndjira yOuyapuke.’ Ihi matji tu vatere okukayenda komurungu okurikotamena ku Jehova nai na moruyaveze, indu Ouhona wa Mukuru tji ma u eta ozongaro ozosemba kombanda yehi. b (Joh. 10:16) Okuza mo-1919 O.Z., ovarumendu, ovakazendu, novanatje ovengi ve pita mu Babilon Otjinene tji tji kuramena po ozongamburiro azehe zoposyo mouye, nu owo va uta okuryanga mondjira ndja sasanekwa otjondjira youyapuke. Ove mape ya oove umwe wawo. Ovandu ovengi va uta okukayenda mondjira ndjo ozombura ape 100 nḓa kapita, posi yokutja varwe va uta okuṱuna ondjira ndjo ozombura ozengi komurungu wanao.

OKUṰUNA ONDJIRA

9. Jesaja 57:14 ri tja vi ohunga nomuano “Ondjira yOuyapuke” mu ya ṱunwa?

9 Kokutja Ovajuda ve pite moBabilon, Jehova wa isa mo oviputarise avihe mondjira yawo. (Lesa Jesaja 57:14. ) “Ondjira yOuyapuke” ya ṱunwa vi moruveze rwetu? Oure wozombura ozengi komurungu wombura ndji 1919, Jehova wa ungurisa ovandu mba ri nondira ku ye okuvatera varwe okupita mu Babilon Otjinene. (Sasaneka Jesaja 40:3.) Owo va ungura otjiungura otjinanḓengu okutjita kutja ovandu vomitima omiwa ve ise ozongamburiro zoposyo nu ve rikotamene ku Jehova pu novakarere ve. “Omaṱunino wondjira” ya kamburira mo ye? Tara koviṋa tjiva mbya tjitwa okusembamisa ondjira ndji.

Oure wozombura ozengi komurungu wombura ndji 1919 O.Z., ovandu mba ri nondira ku Mukuru va vatera okukohorora ondjira okupita mu Babilon Otjinene (Oparagrafa 10-11)

10-11. Omomuano uṋe omapirindiro nomatorokero wOmbeibela mu ya tjita kutja ondjiviro yOmbeibela i handjauke? (Wina tara kotjiperendero.)

10 Omapirindiro. Ombeibela aai tjangururwa neke nga mokati keserewondo oritja-15. Oviungura mbyo aavi kambura oruveze orure nu oviherengururwa vyOmbeibela kaavi munika tjimanga nu vya ri ondiru tjinene. Indu omahina yokupirinda tji ya ungurisiwa okuherengurura Ombeibela, ya rira oupupu okuungura Ozombeibela ozengi nokuzeyandja kovandu.

11 Omatorokero. Oure wozombura ozengi, Ombeibela aai munika meraka ndi Otjilatin ndaari zuvakwa i yovandu mba hongwa uriri. Indu omapirindiro tji ya uta okuungurisiwa, ovandu mba ri nondira ku Mukuru va ungura oukukutu okutoroka Ombeibela momaraka omengi ngaaye hungirwa i yovandu. Nambano ovandu mbaave lese Ombeibela aave yenene okusasaneka imbi mbyaave hongwa i yovahonge ku na imbi Ombeibela mbi i honga.

Oure wozombura ozengi komurungu wombura ndji 1919 O.Z., ovandu mba ri nondira ku Mukuru va vatera okukohorora ondjira okupita mu Babilon Otjinene (Oparagrafa 12-14) c

12-13. Yandja otjihorera ohunga nomuano ovakonḓonone vOmbeibela ovaṱakame meserewondo oritja-19 mu va uta okutjiukisa omahongero wozongamburiro zoposyo.

12 Oviṋa mbya vatera omakonḓononeno wOmbeibela. Ovahongwa vOmbeibela ve rihonga oviṋa ovingi okuza mu imbi mbi va lesa mEmbo ra Mukuru. Nu ovahonge ovengi aave pindike indu ovakonḓonone vOmbeibela tjaave raere varwe imbi mbi ve rihongo. Otjotjihorera, meserewondo oritja-19, ovandu ovengi mba ri ovaṱakame va uta okupitisa oumbapira mbwaau tjiukisa omahongero woposyo wozokereka.

13 Mombura ndji ape 1835 omurumendu ngu nondira ku Mukuru wena Henry Grew wa pitisa okambapira kaake hungirire kongaro yovaṱi. Mu ko, eye wa raisa okuza kOmatjangwa kutja omuinyo mbu ha koka otjiyandjewa okuza ku Mukuru nu kangaro ndji tu kwatwa na yo, tjimuna ozokereka ozengi tji ze honga. Mombura ndji 1837 omuzuvarise wena George Storrs wa muna otjiherengururwa tjokambapira ngo ngunda a toora ouyenda momahina. Eye we ke lesa na munu kutja eye wa munu ouatjiri ounanḓengu. Eye wa tya okuraera varwe imbi mbye rihongo. Mombura ndji 1842, eye wa yandja omahongero pekepeke kehi yepu enanambango ndi “An Inquiry—Are the Wicked Immortal?” Omundu umwe ngwa ṱunwa i yomahongero wa George Storrs wa ri omurumendu omutanda wena Charles Taze Russell.

14. Omomiano viṋe Mbuti Russell na imba mbu va ri pamwe mu va muna ouwa, momaṱunino wondjira youyapuke nga tjitwa morukapitaveze? (Wina tara kotjiperendero.)

14 Omomiano viṋe Mbuti Russell na imba mbu va ri pamwe mu va muna ouwa momaṱunino wondjira youyapuke nga tjitwa morukapitaveze? Owo aave yenene okukonḓonona omambo womambo, nOzombeibela nḓa torokwa rukuru ngunda ave hi ya uta otjiungura tjawo. Owo wina aave yenene okumuna ouwa momakonḓononeno wOmbeibela wovarumendu tjimuna Henry Grew, George Storrs, na varwe. Mbuti Russell na imba mbu va ri pamwe va ri norupa momaṱunino wondjira youyapuke mokupitisa omambo noumbapira mbwa zikamena kOmbeibela.

15. Ovikeṋa ovinanḓengu mbya tjitwa mombura ndji 1919?

15 Mombura ndji 1919, Babilon Otjinene katja ri nouvara kombanda yovakarere va Mukuru rukwao. Mombura ndjo, “omukarere omuṱakame nomunazondunge” otja uta okuungura kokutja ovandu vomitima omiwa ve ute okukayenda ‘mOndjira yOuyapuke.’ (Mat. 24:45-47) Oviungura ovandu varwe mbi va ungura morukapitaveze okurongerisa ondjira ndjo vya vatera ovandu mba uta okukayenda mondjira ombaranga ndjo, okurihonga ovingi ohunga na Jehova nozondando ze. (Omiano 4:18) Owo wina va uta okuhupa otja komirari vya Jehova. Jehova kaa undjire ko kutja ovakarere ve, ve tjite omarundurukiro ayehe ngu maye heperwa po tjimanga. Posi yokutja, eye ee ve vatere okutjita omarundurukiro ngo kouṱiṱiṱiṱi. (Tara kokawongo nga “ Jehova u vatera ovakarere ve okutjita omarundurukiro kouṱiṱiṱiṱi.”) Tjiri matu kara nondjoroka indu atuhe tji matu kondjo okuyorokisa Mukuru wetu mu avihe mbi matu tjiti.—Kol. 1:10.

“ONDJIRA YOUYAPUKE” NGUNDA I RI KAMWAHA

16. Okuza mo-1919 oviungura viṋe mbya ungurwa okuṱuna “Ondjira yOuyapuke”? (Jesaja 48:17; 60:17)

16 Ondjira aihe i hepa okuṱunwa kutja i kare mongaro osemba. Okuza mombura ndji 1919 “Ondjira yOuyapuke” i kayenda komurungu okuṱunwa kokutja ovandu ovengi ve yenene okupita mu Babilon Otjinene. Omukarere omuṱakame nomunazondunge ngwa zikwa oupe wa uta okuungura, nu mo-1921 owo va pitisa embo nda zikamena kOmbeibela okuvatera ovandu ovape okurihonga ouatjiri wOmbeibela. Embo ndi, The Harp of God, korusenina ra pirindwa moviherengururwa ape omangete hamboumwe momaraka 36, novengi ve rihonga ouatjiri okuza mu ro. Eṱe tu na embo ndi Yorokera ehupo nga aruhe, nda pitisiwa oupe ndi tu ungurisa okukonḓonona Ombeibela ku novandu. Momayuva omasenina nga, Jehova u ungurisa otjira tje okutupa omirari okuza mEmbo re okutuvatera atuhe kutja tu kayende ‘mOndjira yOuyapuke.’—Lesa Jesaja 48:17; 60:17.

17-18. “Ondjira yOuyapuke” ma i tu twara pi?

17 Indu omundu tja yakura omakonḓononeno wOmbeibela, eye u kara nouyara wokukayenda ‘mOndjira yOuyapuke.’ Tjiva ve kayenda omukato omusupi uriri, nu okuzambo ave isa ondjira ombaranga ndjo. Varwe ve rimanena okupanḓera mondjira ndjo nga tji va vaza ku mave sokuyenda. Owo mave sokukavaza pi?

18 Ku imba mbe nomaundjiro wokukahupa meyuru, “Ondjira yOuyapuke” i twara ‘kotjikunino tjaNdjambi’ meyuru. (Omavan. 2:7) Ku imba mbe nomaundjiro wokukahupa kombanda yehi, ondjira ombaranga ndjo mai ve twara komaandero wozombura 1 000 zomananeno wa Kristus, indu omundu auhe tji ma karira ohomonena. Indu tji u kayenda mondjira ombaranga ndjo ndino, o ripura ohunga noviṋa mbi we vyesa kombunda, kutja u yenene okukayenda mondjira ndjo. Nu o isa okukayenda mondjira ndjo nga tji wa kavaza mouye oupe. Eṱe matu ku zerire po “ouyenda ouwa.”

EIMBURIRO 24 Indjeye kOndundu yaJehova

a Jehova wa isana ondjira ombaranga okuza koBabilon okuyenda koIsrael kutja “Ondjira yOuyapuke.” Hapo Jehova wina wa kohorora ondjira kovakarere ve ndino? Ii. Okuza kombura ndji 1919 O.Z., ovandu omangete va isa Babilon Otjinene nave utu okukayenda ‘mOndjira yOuyapuke.’ Atuhe matu sokukayenda mu yo ngandu tji twa ka vaza.

c OMAKAHURURIRO WOTJIPERENDERO: Mbuti Russell na imba mbu va ri pamwe aave ungurisa oviṋa mbyaavi ve vatere okukonḓonona Ombeibela mbya rongerisiwa rukuru komurungu woruveze rwawo.