1. Eronga riṋe omuapostele Paulus nda yandja kovakambure ovakwao? (Tara kotjiperendero pomautiro worupa ndwi.)

OMUAPOSTELE Paulus wa tjanga orutuu kOvakriste moKolose, indu tja ri motjovakamburwa moRoma ape mombura ndji 60-61 O.Z. Eye we ve raera ounanḓengu wokukara ‘nounongo auhe nozondunge, Ombepo yaNdjambi nḓu i yandja.’ (Kol. 1:9) Paulus komurungu wa tja: “Ami otji me mu raere kutja ape ningi omundu ngu me mu pukisa nomapopero wovineya. Ṱakamiseye kutja ape ha ningi omundu ngu me mu pora ku Ye nomapopero woposyo nomapukise otja komihingo vyomahongero wovandu notja komazikamisiro womahonaparero wozombepo zouye, nungwari ku ku he ri komuhingo wa Kristus.” (Kol. 2:4, 8) Paulus wa kayenda komurungu okukahurura kutja ongwaye oumune wovandu ovengi tji wa ri posyo, nokutja ongwaye ombepo youye tji i nana ombango yovandu ovahahomonena. Okutara kotjihorera, oyo mape ya ai tjiti kutja omundu me rimune ozondunge nousemba povakwao. Ondando yorutuu ndwi, ya ri oyokuvatera ovakambure kutja ve nakaure ombepo youye novitjitwa ovivi.—Kol. 2:16, 17, 23.

2. Ongwaye tji matu kahungirira kovihorera mbi raisa ombepo youye?

² Ovandu mbe ripura otja ovandu mouye tji ve ripura, kave yandja ombango komirari vya Jehova. Nu tji tu hina okukengeza, oumune wawo mape ya au utu okutjita kutja atu ha kara nongamburiro mu Mukuru rukwao. Kundino, ombepo youye i ṱuna kweṱe atuhe. Oyo tu i  muna motiivii, morungovi, poviungura na poskole. Morupa ndwi, matu ka konḓonona kutja matu yenene vi okutjaera kutja ombepo otja indjo ai ha zunḓa omeripura wetu. Matu katara kovihorera 5 mbi raisa ombepo youye, natu tara kutja matu yenene vi okuinakaura.

3. Oumune uṋe mbu nana ombango yovengi, nu omena raye?

³ “Ami hi nokuhepa okukambura mu Mukuru kutja mbi rire omundu omusemba.” Momahi omengi katjikumise okuzuva ovandu amave tja kave kambura mu Mukuru. Nu mape ya kave yandja ombango kokutja Mukuru okeri poo indee. Posi yokutja ve tjaterwa okurira ovandu ovakutuke, mbu mave yenene okutjita atjihe tji mave vanga. (Lesa Epsalme 10:4.) Varwe ve muna kutja, ve munika ozondunge indu tji mave tja, “Me yenene okuritjinda mongaro ombwa nandarire kutja hi kambura mu Mukuru.”

4. Matu yenene vi okuvatera omundu ngu kambura kutja kaku nOmuute?

⁴ Nu hapo ku raisa ounongo okukambura kutja kaku nOmuute? Ovandu tjiva ve pambauka tji mave paha eziriro kepuriro ndo mounongo wovimemwa. Posi yokutja eziriro epupu. Tjinangara ondjuwo i hepa omutunge, okutja oviutwa avihe wina mavi sokukara nomuute! Nu oviṋa Mukuru mbya mema ovihimise tjinene pondjuwo ngamwa aihe. Nandarire osela onḓiṱinḓiṱi i yenena okuriherengurura oini, nungwari ondjuwo kai yenene. Ihi matji hee kutja ozosela ze yenena okupwika ondjivisiro, nokuhinda ondjivisiro ndji kozosela zarwe ozombe, kutja ozo wina ze yenene okuriherengurura ozeni. Nu hapo owaṋi ngwa mema ozosela nḓe yenena okutjita ovihimise otja imbi? Ombeibela mai ziri epuriro ndo nomambo nga: “Ondjuwo aihe i tungwa i omundu, nungwari Ndjambi ongu ri Ye ngwa tunga oviṋa avihe.”—Hebr. 3:4.

5. Matu zuvisa vi ovandu mbe muna kutja mave yenene okuhaṋa ouwa kouvi, nangarire kutja kave nongamburiro mu Mukuru?

⁵ Matu zuvisa vi ovandu mbe muna kutja mave yenene okuhaṋa ouwa kouvi, nangarire kutja kave nongamburiro mu Mukuru? Embo ra Mukuru ri tja, ovandu mbe ha kambura mu Mukuru ve yenena okukara nongaro ombwa yomeritjindiro. (Rom. 2:14, 15) Okutara kotjihorera, owo mape ya ave kara nondengero nave suvere ovanene vawo. Posi yokutja, indu tji ve hina okukongorera omirari vya Jehova, owo mape ya ave toora ozondando ozombi. (Jes. 33:22) Ovandu ozonongo ovengi ndino, ve nongamburiro yokutja, ovandu ve hepa Mukuru okuvevatera okuṱuna omauzeu mouye. (Lesa Jeremia 10:23.) Okutja katu sokuripura kutja, omundu mape ya a yenene okuhaṋa ouwa kouvi, nangarire kutja ka kambura mu Mukuru nokuṱakamisa omirari vye.—Eps. 146:3.

6. Ovandu ovengi ve noumune uṋe ohunga nozokereka?

⁶ “Ove mo yenene okurira omuṋingandu, nandarire kutja kaove okaṋepo kokereka kaaṋi.” Omeripura otja inga ye kara movandu ovengi, mena rokutja ve muna kutja ozokereka kaze tjata nu kaze nongurameno. Ozokereka ozengi wina ze isako ovandu ku Mukuru, mokuhonga ohunga notjovasengwa, okuṋiṋikiza ovandu okuyandja ovimariva, poo okukara norupa movitjitwa vyohoromende. Okutja katjikumise ovandu ovengi tji ve muna kutja mave yenene okurira ovaṋingandu, nandarire kutja kauṋepo wokereka kaaṋi! Ovandu otja imba mape ya ave tja: “Ami mba suvera Mukuru, posi yokutja hi nakuvanga okukara norupa mozokereka.”

7. Ongamburiro youatjiri i eta vi ouṋingandu?

⁷ Mape ya tjiri atu rire ovaṋingandu nandarire kutja katu ri mongamburiro kaaṋi? Ouatjiri kutja omundu ma yenene okurira omuṋingandu tje heri mongamburiro yoposyo. Posi yokutja kape nomundu ngu ma yenene okurira omuṋingandu tjiri, nokuhina okurira epanga ra Jehova ngu tjiukwa otja ‘Mukuru omunauṋingandu.’ (1 Tim. 1:11, EEP) Oviṋa avihe Mukuru mbye tjita vi vatera ovandu varwe. Otjovakerere ve, eṱe tu nondjoroka mena rokutja tu paha omiano vyokuvatera varwe. (Oviung. 20:35) Okutara kotjihorera, ripurira  komuano ongamburiro youatjiri mu i vatera eṱunḓu okurira eṋingandu. Ongamburiro youatjiri i tu honga kutja ovandu mba kupasana ve sokuraisasana ondengero, okurira ovaṱakame morukupo, okukurisa ovanatje vawo momuano omuwa, nokuraisasana orusuvero rwatjiri. Kunao, ongamburiro youatjiri i vatera ovakarere va Jehova mouparanga wouye okuungura kumwe mohange, nokuraisa orusuvero mombongo.—Lesa Jesaja 65:13, 14.

8. Etjanga ra Mateus 5:3, ma ri tu vatere vi okumuna kutja ovikwaye mbi tu pa ouṋingandu?

⁸ Mape ya tjiri omundu arire omuṋingandu nokuhina okukarera Mukuru? Otjikwaye tji tji tjita kutja ovandu ve rire ovaṋingandu? Ovandu tjiva ve kara nondjoroka momuhunga woviungura kaaṋi, momanyando, poo moviṋa mbi va suvera okutjita. Varwe ve muna ondjoroka mokuvatera omaṱunḓu poo omapanga wawo. Tu tjaterwa okutjita oviṋa avihe mbi, posi yokutja pe notjiṋa tjarwe otjiṋanḓengu mehupo retu tji tji eta ondjoroka yaaruhe. Eṱe twa panguka kovipuka, kunao tu yenena okutjiwa ohunga nOmuute wetu nokumukarera nouṱakame. Eṱe twa ungurwa momuano mu matu yenene okumuna ondjoroka mokutjita nao. (Lesa Mateus 5:3.) Okutara kotjihorera, ovakambure vatjiri ve muna ondjoroka nomayanḓiparisiro, indu tji ve ri pu novakambure ovakwao pozombongarero zombongo. (Eps. 133:1) Owo wina ve nondjoroka okurira orupa rweṱunḓu rwovakambure avehe mouye, nokuhupa mongaro ombwa, nokukara nomaundjiro omawa woruyaveze.

9. (a) Ovandu mouye ndino ve noumune uṋe ohunga nomahakaeneno womonyama? (b) Ongwaye Embo ra Mukuru tji ri tjaera omahakaeneno womonyama pendje yorukupo?

⁹ “Hapo okutjita orukatuko pendje yorukupo ku nouvi waye?” Ovandu mape ya ave tu raere kutja, “Ongwaye tji mu noveta ongukutu nao? Mamu sokukara nondjoroka mehupo. Okutjita orukatuko pendje yorukupo ku nouvi waye?” Oumune wokutja Omukriste ma sokuyakura oruvakiro, ouposyo. Omena raye? Mena rokutja Embo ra Mukuru ri nakaura oruvakiro. * (Lesa 1 Ovatesalonika 4:3-8.) Jehova u nousemba wokutupa omatwako mena rokutja twa memwa iye. Omatwako we ye yandjera kutja omurumendu nomukazendu, ve kare nomahakaeneno womonyama indu tji va kupasana uriri. Mukuru u tupa omatwako mena rokutja we tu suvera. Eye u tjiwa nawa kutja tji twe ye ṱakamisa, ehupo retu ma ri rire ewa. Omaṱunḓu nge ṱakamisa omatwako wa Mukuru, ye kara norusuvero, nokutengasana nu ye kara mondjeverero. Posi yokutja, Mukuru ma vere imba mbe tjiwa omatwako we nave ye teere owina.—Hebr. 13:4.

10. Ovakriste mave yenene vi okukara kokure noruvakiro?

¹⁰ Embo ra Mukuru ri tu honga kutja matu yenene vi okukara kokure noruvakiro. Omuano omunanḓengu mbu mau tu vatere okutjita nao, omokukara nongengezero moviṋa mbi matu tarere. Jesus wa tja: “Auhe ngu ma tara komukazendu noruhuro eye wa tura ondjo yokukatuka orukupo na ye momutima we. Eho roye rokunene tji mari ku turisa ondjo, homona nu u ri imbirehi!” (Mat. 5:28, 29) Komuhingo mbwi Ovakriste kave sokutara oviperendero vyakamuzu poo okupuratena komizumbi mbi tunduuza orukatuko. Paulus wa tjanga kovakambure ovakwao na tja: “Mamu sokukoza ozonḓuma zouye nḓe ri mu eṋe; okutja ombakirasaneno.” (Kol. 3:5) Kunao, wina matu sokutjevera ouripura wetu poo oviṋa mbi matu hungire.—Ef. 5:3-5.

11. Ongwaye tji mape ya atu zeri oviungura mbi varwa nonḓengu yokombanda?

¹¹ “Okurambera oviungura mbi varwa nonḓengu yokombanda maku ku pe ouṋingandu.”  Ovandu ovengi ve tu tunduuza kutja tu ungurise oruveze rwetu okupaha oviungura otja imbyo. Ovyo mape ya avi tu tjiti kutja tu rire ovatjiukwandu poo ovatumbe. Mena rokutja ovandu ovengi ve rambera oviungura mbi varwa nonḓengu yokombanda mehupo rawo, mape ya Omukriste a utu okuhara omeripura otja ingo wina.

12. Mape ya oviungura mbi varwa nonḓengu yokombanda avi ku pe ondjoroka yatjiri?

¹² Hapo oviungura mbi tjita kutja u hare ouvara nu u rire omutjiukwandu, vi yandja ondjoroka yatjiri? Kako. Tjiwa kutja onḓero yokuvanga okuhongorera varwe nokuvanga okurira omundu omunanḓengu ooviṋa mbya hinga Satan okupirukira Jehova. Posi yokutja eye nai u nomazenge, ke nondjoroka. (Mat. 4:8, 9; Omavan. 12:12) Nungwari, ripura uriri nondjoroka ndji za mokuvatera ovandu varwe okurihonga ohunga na Mukuru, noviṋa oviwa mbya kwizika moruyaveze. Kapena oviungura mouye mbwi mbi mape ya avi tu pe ondjoroka yaaruhe. Nu wina ovandu mbe noviungura mbi varwa nonḓengu yokombanda, potuingi ve kara nombatasaneno, nomapindi, poo okuṱasana eruru. Posi yokutja owo korusenina kave munu ondjoroka ndji mave vanga. Ombeibela opu i zokutja, okwo “kwa sana nokurora okurambera ombepo uriri.”—Omuzuv. 4:4.

13. (a) Matu sokukara noumune uṋe ohunga noviungura vyetu? (b) Otjikwaye tji tja eta ondjoroka yatjiri ku Paulus?

¹³ Otjiperi kutja tu hepa okuhupa, nu katjiṋa otjivi okupaha oviungura mbi mavi tu pe ondjoroka. Posi yokutja oviungura vyetu kavi sokurira ovinanḓengu tjinene mehupo retu. Jesus wa tja: “Kape nomukarere ngu ma sora okuungurira ovahona vevari tjimwe; eye ma tondo umwe na suvere ingwi omukwao; nu me riyameke ku umwe na tengurura omukwao. Eṋe kamu nokusora okukarera Ndjambi novimariva tjimwe.” (Mat. 6:24) Indu tji matu ripurire kokukarera Jehova nokuhonga varwe Embo re, matu kara nondjoroka onene. Omuapostele Paulus wa muna ondjoroka ndji. Indu tja ri omutanda, eye wa yandjere ombango kokukara noviungura mbi varwa nonḓengu yokombanda. Posi yokutja kombunda wa kamuna ondjoroka yatjiri indu tjaa munu omuano ombuze ya Mukuru maa i rundurura ehupo rovandu mbaa zuvarisa ko. (Lesa 1 Ovatesalonika 2:13, 19, 20.) Kape notjiungura mouye mbwi tji matji yenene okutupa ondjoroka yatjiri, pendje nokukarera Jehova nokuhonga varwe.

14. Ongwaye oumune wokutja ovandu mave isapo omauzeu wawo oveni, tje ri otjiṋa tji tji posa nawa kovandu ovengi ndino?

¹⁴ “Ovandu mave isapo omauzeu wawo oveni.” Omambo nga, ye posa nawa kovandu ovengi  ndino. Omena raye? Andakuzu owo ouatjiri, owo atja ye heya kutja ovandu kave hepa omirari vya Mukuru, nokutja wina mave yenene okutjita atjihe tji mave vanga. Mape ya wa rora okuzuva ovandu ndino amave tja, oviṋa tjimuna ovita, ozondjito zotjitandi, omitjise, nondjara vi yenda amavi henduruka. Omutjivise umwe wombuze wa tja: “Ehupo rovandu ri yenda ama ririre ko ewa mena rokutja ovandu va tya kutja mave tjiti kutja ouye mbwi u rire oruveze orusemba.” Hapo imbwi ouatjiri? Hapo tjiri ovandu nai mave yenene okuisapo omauzeu wovandu aehe mouye? Kutja tu mune eziriro, indjo tu katare komauzeu tjiva nga.

15. Ongwaye tji matu tja omauzeu mouye tjiri ye ri pondondo yokombanda?

¹⁵ Ovita: Ovita vyOuye Ovitenga nOvitjavari, vya zepa ovandu ape omangete 60 poo kombanda yanao. Nu okuza komaandero wOvita vyOuye Ovitjavari, ovandu ngamba ve kayenda komurungu okurwa ovita. Mombura ndji 2015, otjivaro tjovandu mba ṋiṋikizwa okupita mozoyawo, mena rovita poo ondatumisire tja yeruruka okurira omangete 65. Mombura ndji 2015 aiyerike, ovandu ape omangete 12.4 va ṋiṋikizwa okutjinda mozoyawo. Ozondjito zotjitandi: Nandarire kutja ovitjitwa vyotjitandi tjiva vya yaruka ombunda momahi tjiva, ovitjitwa vyarwe tjimuna omakatukiro woveta womotungovi, ondatumisire meṱunḓu, ozondjito zoutwe novizeze novineya mbi tjitwa i ovanane, vi tjitwa pondondo yokombanda. Kunao ovandu kamaave yenene okuisapo ozondjito zotjitandi. Omitjise: Omitjise tjiva vya yenena okuverukisiwa. Posi yokutja mombura ndji 2013 pa pita ombuze ndja tja,mombura aihe ovandu mbe ri kehi yotjiwondo tjozombura 60, ve ṱa i omutjise womutima, okuwa orumbembera (stroke), omutjise wonyota poo okangera, omutjise mbu yandja ouzeu komapunga, nomutjise wouitji. Ousyona: Otja kOmbaanga yOuye, otjivaro tjovandu ovasyona tjinene moAfrika tja yeruruka okuza komangete 280 mombura ndji 1990, nga komangete 330 mombura ndji 2012.

16. (a) Ongwaye tje ri Ouhona wa Mukuru uriri mbu mau yenene okuisapo omauzeu wovandu? (b) Omuprofete Jesaja nomutjange wepsalme, va hunganeka ozondaya zeṋe?

¹⁶ Oviṋa otja imbi kavi kumise kweṱe. Ndino, otjimariva tjehi nozohoromende ze nanwa i ovandu mbe ripurira ku wo oveni. Nu ouatjiri owo mbwi wokutja ovanane otja imbo kamaave yenene okuisapo ovita, ozondjito zotjitandi, omitjise, nousyona. Ouhona wa Mukuru uriri ombu mau yenene okuisapo oviṋa mbi. Ripura uriri ohunga noviṋa Jehova mbi ma katjitira ovandu. Ovita: Ouhona wa Mukuru mau isapo oviṋa avihe mbi eta ovita, tjimuna ovandu mbe ripurira ku wo oveni, ovizeze novineya vyovanane, ovandu mba suvera ehi rawo tjinene, ozongamburiro zoposyo, na Satan omuini wina. (Eps. 46:8, 9) Ozondjito zotjitandi: Ouhona wa Mukuru nai u honga ovandu ovengi okusuverasana, nokutja ve kare nongamburiro movakwao, nu tjiri kape nohoromende ndji mai yenene okutjita nao. (Jes. 11:9) Omitjise: Jehova ma sere ovakarere ve ondaya, nowo mave rire ovaveruke. (Jes. 35:5, 6) Ousyona: Jehova ma isapo ousyona, nu ma tjiti kutja ovakarere ve ve kare nondjoroka mehupo rawo, nokutja ve kare noupanga ouwa kuna ye. Indi tjiri ehupo esemba kombanda youtumbe.—Eps. 72:12, 13.

17. Mo yenene vi okupirukira omeripura ovandu mouye ngu ve na wo?

¹⁷ Indu tji wa zuu oumune wouye mbu mau pirukire ongamburiro yoye, konḓonona kutja Embo ra Mukuru ma ri tja vi ohunga nepu ndo, nu u hungire kuna omukambure omukweṋu ngu nondjiviro ombwa. Ripura kutja ongwaye ovandu tji va suvera oumune mbo, nu ongwaye tji u heri ousemba, nokutja ove mo yenene vi okuupirukira. Atuhe matu yenene okupirukira oumune wouye, indu tji matu ṱakamisa omambo wa Paulus kombongo yOvakolose ngu maye tja: “Nongapareye ku imba mbe he ri ovombongo . . . Nu mu tjiwe okuyandja eziriro esemba komundu auhe.”—Kol. 4:5, 6.