1, 2. (a) Jesus wa zira vi indu Petrus tje mu raera kutja nga kare notjari na ye omuini? (Tara kotjiperendero pomautiro worupa ndwi.) (b) Ongwaye Jesus tja zira momuano mbo?

OVAHONGEWA va Jesus kaave kambura imbi mbyaave zuu. Jesus, owo ngwaave undjire kokutja ma yarurako Ouhona wa Isreal, nu ongu ma tja tjimanga ma hihamisiwa nokuṱa. Omuapostele Petrus ongwa hungira atja: “Ape ha kara nao, Muhona! Ape ha tjitwa nao kOve!” Jesus wa vinguruka na tja ku ye: “Yaruka kombunda yandje, Satan! Oove otjiputarise ku Ami, orondu ove ko nakuripura na imbi Ndjambi mbi ma vanga, nungwari mo ripura na imbi ovandu mbi mave vanga!”​—Mat. 16:21-23; Oviung. 1:6.

² Nomambo ngo, Jesus wa twapo ombangu pokati komeripura nge za ku Mukuru nomeripura wovandu mouye mbu ri kehi yomananeno wa Satan. (1 Joh. 5:19) Petrus aa vanga kutja Jesus ma kare nongaro yokuripurira ku ye omuini ovandu ovengi mouye mbwi ndji ve raisa. Nungwari Jesus aa tjiwa kutja ouripura wa Ihe wa panguka. Eye aa tjiwa kutja Mukuru ma vanga kutja me rirongerere omihihamo nonḓiro ndje mu kuramene. Momuano mbwa zira Petrus, Jesus wa raisa oukahu kutja aa pirukire omeripura wouye kokutja ma tjate ku Jehova.

3. Ongwaye tje he ri oupupu okupirukira omeripura wouye kutja tu tjate ku Jehova?

 ³ Tjike kweṱe? Tu ripura omeripura wa Mukuru poo owonga wouye? OtjOvakriste, eṱe tu ungura oukukutu kutja mbi matu tjiti vi tjate ku Mukuru. Nu tjike nomuano mbu tu ripura? Hapo oumune nomeripura wetu ye ri tjimuna inga owa Jehova? Okukara nomeripura wa Jehova ku hepa ozongondjero. Munda mbo warwe, ka tu hepa okutjita ozongondjero kutja tu kare nomeripura wouye. Nu omena rokutja ombepo youye i ri ongondoroka na eṱe. (Ef. 2:2) Nu wina, mena rokutja ovandu mouye ve nongaro yokuripurira ku wo oveni, oviṋa mbi mape ya avi utu okutjita kutja eṱe tu kare nongaro ndjo wina. Nu tjiri, kaupupu okuripura tjimuna Jehova, nungwari oupupu uriri okuripura tjimuna ovandu mouye.

4. (a) Ma ku kongorere tjike indu tji twe riyandjere okuhorera omeripura wouye? (b) Orupa ndwi maru tu vatere vi?

⁴ Nungwari, tji twe riyandjere okuhorera komeripura wouye, maye tu hingi kutja tu ripurire kweṱe oveni nu tu kare nonḓero yokurityera oveni pokati kouwa nouvi. (Mar. 7:21, 22) Kunao ounanḓengu kweṱe okukara ‘nouripura wa Mukuru,’ mbu he ri imbwi ‘wovandu.’ Orupa ndwi maru tu vatere okutjita nao. Oro maru ka ṱuna komapu ngu maye raisa kutja ongwaye okukara nouripura wa Jehova tje ri otjiṋa tji matji tu etere ouwa nungwari ka ku tu ṋiṋikiza. Oro wina maru raisa kutja matu yenene vi okupirukira omeripura wouye. Orupa ndu maru kongorere ko maru ka konḓonona kutja omomuano uṋe mu matu yenene okukara nomeripura tjimuna o wa Jehova mozongaro pekepeke, nokutja matu tjiti vi kutja omeripura we ye rire owetu.

5. Ongwaye tjiva tji ve ha yakura oumune wa varwe?

⁵ Ovandu tjiva kave yakura oumune wa varwe. Owo ve tja, “Ami me yenene okuripura omuini.” Momuano warwe owo ve tja, ve vanga okurityera oveni nu ve nousemba okutjita nao. Owo kave vanga varwe okuveraera kutja ngave tjite vi, poo okuveṋiṋikiza kutja ve tjite oviṋa ovandu varwe mbi mave tjiti. *

6. (a) Ouyara uṋe Jehova mbwe tu pa? (b) Hapo ouyara mbwi u nopoṋa pu waandera?

⁶ Ngatu tjiwe kutja okuripura otja Jehova kape nokuheya kutja eṱe ka tu nokuyenena okuungurisa ouripura wetu poo oumune wetu ohunga noviṋa. Otja tji pa tjangwa 2 Ovakorinte 3:17, “pu pe nOmbepo ya Muhona pe nongutukiro.” Jehova u tu pa ouyara wokurira ovandu mbu tu zera okurira. Matu yenene okuritoororera oveni oviṋa mbi tu vanga poo mbi tu nonḓero mo otjovandu. Otjingaperi kutja Jehova we tu mema kutja tu kare nao. Nungwari, tu sokutjiwa kutja oukutuke wetu u nopaṋa pu waandera. (Lesa 1 Petrus 2:16.) Indu tji pe ya pokutoorora pokati kouwa nouvi, Jehova u vanga kutja omeripura we ye rire ngu maye tu hongorere po, otja tji pe ri mEmbo re. Hapo indjo oṋiṋikizire, poo okutuyetera ouwa?

7, 8. Ongwaye okukara noumune tjimuna o wa Jehova moviṋa, tje he ri oṋiṋikizire? Sasaneka.

⁷ Tara kotjisasanekero hi. Ovanene ve kondja okuhonga ovanatje vawo ozongaro ozombwa. Owo ve ve honga kutja ve kare nouatjiri, okuungura oukukutu, nokuripurira ku varwe. Ihi kave tji tjiti momuano wokuveṋiṋikiza. Nungwari, ovanene mbo ve ve honga kutja ve karire ovandu ovanene mbe rikuramena, nu ve kare nehupo eṋingandu. Indu ovanatje mbo tji ve kuru nave kauta ozonganda zawo oveni, owo ve kara nouyara wokuritoororera ozondando nḓu mave vanga. Indu tji va toorora okuhupa otja komirari mbi va hongwa i yovanene vawo, owo  mave yenena okutjita ozondando nḓe hi nokukevehihamisa kombunda. Kunao, owo kave kamuna omauzeu omengi nge ya ku imba mbe toora ozondando ozombi.

⁸ Tjimuna omunene omuwa, Jehova wina u vanga kutja ovanatje ve ve kare ovaṋingandu mehupo rawo. (Jes. 48:17, 18) Kunao eye u tu pa omirari mbya tjama nongaro ombwa yomeritjindiro nokutjinda ovakwetu nawa. Mozongaro otja inḓo eye u vanga kutja tu horere komuano eye mbwe ripura nokuhaṋasana kuna varwe omirari vye. Nu imbwi kamuano wokutuṋiṋikiza, nungwari u tu vatera kutja tu kare noumune ouwa ohunga noviṋa. (Eps. 92:5; Omiano 2:1-5; Jes. 55:9) Indu tji twa tjiti nao, matu yenene okukara nouyara wokuritoororera oveni oviṋa mbi tu vanga poo mbi tu nonḓero mo, nokutjita ozondando ozosemba, nḓu maze tu yetere ouṋingandu. (Eps. 1:2, 3) Tjiri, okukara noumune wa Jehova ku tu yetera ouwa!

9, 10. Oumune wa Jehova u raisa vi kutja ounanḓengu pu imbwi owovandu vouye?

⁹ Epu rarwe ovakarere va Jehova mu ve vanga okukara nouripura tjimuna o wa Mukuru, o mena rokutja omeripura we ye ri kombanda ya inga wovandu mouye. Ovandu mouye ve yandja omirari ohunga nomeritjindiro, okukara neṱunḓu eṋingandu, nomuano wokukara noviungura ovisemba, noviṋa vyarwe mehupo. Nungwari ovingi vyomirari mbi ka vi hitasana nomeripura wa Jehova. Otjotjihorera, ovandu mouye ve tunduuza ovandu okuripahera ouwa ku wo oveni. Wina ve tunduuza orukatuko otjotjiṋa uriri. Nu povikando ve yandja ondunge yokutja ovakupasane mave yenene okuhaṋika poo okuteya orukupo nokuhina omapu omasemba, opuuo indu okutjita nao tji maku ve yetere ouṋingandu. Omirari otja imbyo ka vi hitasana nOmatjangwa. Nu hapo, mape ya tjiva vya vyo avi hitasana nozongaro za kandino?

¹⁰ ‘Oviungura ombi raisa kutja imbwi ounongo owo ouatjiri,’ Jesus wa tja nao. (Mat. 11:19) Ouye mbwi wa eta oviungurisiwa vyouye wa kandino mbi vi tu vatera; nungwari, ovyo kavi yenene okuzengurura omauzeu omanene nge tjita kutja ovandu ave ha kara nondjoroka tjimuna ovita, ombangu pokati komihoko, nozondjito zoutwe. Nu wina ouye mbwi u vara otuvakiro otjoviṋa oviyakurwa. Nu ovandu ovengi ve tjiwa kutja imbi ka vi zengurura omauzeu, nungwari vi haṋa omaṱunḓu, nu vi eta omitjise nomauzeu warwe wina. Munda mbo warwe, Ovakriste mbe noumune wa Mukuru ve yorokera oupanga ouwa meṱunḓu, ve riṱizira kokure nomitjise mbi za moruvakiro, nu ve yorokera ohange pu novakambure ovakwao mouparanga wouye auhe. (Jes. 2:4; Oviung. 10:34, 35; 1 Kor. 6:9-11) Hapo imbi nai ka vi nokuraisa kutja oumune wa Jehova ounanḓengu pu imbwi owovandu vouye?

11. Moses aa hongorerwa i ouripura wa uṋe, nu kwa kongorera tjike?

¹¹ Ovakarere va Jehova ovaṱakame voruveze orukuru va raisa ounanḓengu wouripura wa Jehova. Nandarire kutja “Moses wa hongerwe ounongo auhe wOvaengipte,” eye wa tara ku Mukuru kutja ma kare “nomutima omunazondunge.” (Oviung. 7:22; Eps. 90:12) Eye wina wa ningira Jehova a tja: “ndji tjivisa ombango yoye.” (Eks. 33:13) Mokuhongorerwa i ouripura wa Jehova, eye wa kara norupa mokuyenenisa ondando ya Jehova, nu wa tamunwa nondjozikiro mOmatjangwa otjomundu ngwa ri nongamburiro ya peke.​—Hebr. 11:24-27.

12. Ozondando za Paulus aaze zikamene ku ye?

¹² Omuapostele Paulus wari omundu wozondunge, ngwa muna omahongero, nu aa tjiwa omaraka ape yevari. (Oviung. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Posiya tji peya pokutoorora pokati kouwa nouvi, eye aa nakaura ouripura wovandu vouye. Ozondando ze aaze zikamena komirari vyEmbo ra Mukuru. (Lesa Oviungura 17:2; 1 Ovakorinte 2:6, 7, 13.) Kunao, Paulus wa ri  nondjoroka motjiungura tjokuzuvarisa, nu wa kara nomaundjiro kondjambi yaaruhe.​—2 Tim. 4:8.

13. Ouṋe ngu nomerizirira wokutjita kutja omeripura wetu ye kare mombwaneno na inga owa Jehova?

¹³ Otjingaperi, kutja tjiri omeripura wa Mukuru ye ri kombanda yomuano ovandu mouye mu ve ripura. Okutoora ozondando nḓa zikamena komeripura ya Mukuru maku tu etere ouṋingandu watjiri. Posi yokutja Jehova ke tu ṋiṋikiza okuripura otja Ye. “Omukarere omuṱakame nomunazondunge” novanene vombongo kave ṋiṋikiza varwe okuripura omwano owo mbu mave vanga wina. (Mat. 24:45; 2 Kor. 1:24) Nungwari, Omukriste auhe u nomerizirira wokuyeta ouripura we popezu na imbwi o wa Mukuru. Ihi matu tji yenenisa vi?

14, 15. (a) Kokutja tu ripure otja Jehova, otjikwaye tji matu sokuripurira ko oukoto? (b) Otja kOvaroma 12:2, ongwaye tjitu ha sokuhorera kouripura nomihingo vyouye mbwi? Sasaneka.

¹⁴ mOvaroma 12:2, twa pewa eronga ndi tja: “Amu horere komihingo vyouye mbwi. Ndjambi nge mu yarure koupe mourekoto womitima vyeṋu. Indino otji mamu yenene okukara nondjiviro mombango ya Ndjambi, okutja mu tjiwe kutja ihi tji tji ri otjiwa nEye me nonyuṋe, nu tji tja pwira Ye, otjikeṋa.” Omambo ngo maye tu hongo kutja kainatja kutja twa ri nomeripura nga sana pi ngunda atu hiye rihonga ouatjiri, matu yenene okuyeta ouripura wetu popezu na imbwi o wa Mukuru. Tjiri, momuano umwe poo omukwao, omuano mbu tu ripura u za kokusisiwa noviṋa vyarwe mbya tjitwa kweṱe morukapitaveze. Posi yokutja omuano ovandu mu ve ripura u yenena okurunduruka. Nu popengi, omarundurukiro otja ingo ye rekareka koviṋa mbi tu yandjera kutja vi hite mouripura wetu, nokutja ovikwaye ku tu vanga okuṱaṱera. Tji matu ṱatere poo tji matu ripurire oukoto komuano Jehova mbwe ripura, matu yenene okumuna kutja oumune wa Jehova ousemba. Nu kunao matu kara nonḓero okuza komitima vyetu yokuvanga okuripura tjimuna ye.

¹⁵ Nu zemburuka kutja, tji matu vanga okukara nouripura tjimuna o wa Jehova, matu sokukondja kutja atu ha “horere komihingo vyouye mbwi.” Ihi matji hee kutja ngatu ise okutarera oviṋa, poo okulesa nokupuratena koviṋa ngamwa mbi mavi pirukire Mukuru. Ounanḓengu wokutoora omukambo mbwi matu yenene okuusasaneka novikurya. Omundu ngu ma vanga okurira omuveruke mape ya a utu okurya ovikurya ovitunge vyorutu oviwa. Nungwari hapo mape vatere ye ndovazu omundu ngo aruhe ma ri ovikurya mbi he ri oviveruke? Momuano tjingewo mbo, ozongondjero zetu zokukara nouripura wa Jehova ka maa ze toṋa ndovazu eṱe wina matu horere kouripura nomihingo vyouye mbwi.

16. Eṱe matu sokuritjevera ku ye?

¹⁶ Hapo nu mape ya atu pirukire omihingo avihe vyouye? Kako indee uri, eṱe twa tura mokati kovandu vouye mbwi. Okutja kaupupu kweṱe okupirukira omaumune aehe wouye mbwi. (1 Kor. 5:9, 10) Nu mokuzuvarisa okuni tu ka zuvira po oviṋa vyoposyo. Nungwari, mena rokutja ka tu nokuyenena okuyepa omaumune woposyo ngo, atu tjiti aayo mavi tu tjatere poo matu vanga okuviyakura. Tjimuna Jesus, tu sokuhakahana okuyepa omeripura nge tunduuza ondando ya Satan. Nu wina, eṱe matu yenenene okuritjevera oveni komeripura wouye nga takavara nai.​—Lesa Omiano 4:23.

17. Omomiano viṋe tjiva mu matu yenene okuritjevera komaumune wouye?

¹⁷ Otjotjihorera, eṱe matu sokutjevera nawa indu tji matu toorora omapanga wetu. Ombeibela i tu rakiza kutja tji twa kara pu novandu mbe ha karere Jehova, omeripura wawo mape ya aye tu putarisa. (Omiano 13:20; 1 Kor. 15:12, 32, 33) Tu sokukara nongengezero wina tji matu toorora omanyando wetu. Indu tji matu kara kokure nomahongero nge tunduuza  kutja ovandu va za mozondjima, nomanyando wozondjito zoutwe, poo oviṋa ovihakohoke, matu kara kokure nokuzunḓwa i omeripura nge “pirukira ondjiviro ya Ndjambi.”​—2 Kor. 10:5.

18, 19. (a) Ongwaye tji matu sokuritjevera komihingo mbi tunduuzwa momiano mbi tu ha undjira ko? (b) Omapuriro yeṋe ngu matu yenene okuripura oveni, nu omena raye?

¹⁸ Ma rire nawa wina tji twa pirukire omeripuriro wouye nge raisiwa momiano mbi tu ha u undjira ko nu mbi munikisiwa aayo omiyakurwa. Otjotjihorera, ombuze tji mai pitisiwa mape ya ai hungire a mai hendamene kotjira tjimwe tjopolitika noumune wa tjo. Rumwe tji papitisiwa ehungi romundu ri ṋuṋisa nokutunduuza omaumune wovandu vouye nozondando za wo. Ozomuvi nomambo tjiva ye tunduuza ovandu okukara nongaro yokutja “owami rutenga” nokutja “eṱunḓu randje rutenga”, nu ve zuvakwa aayo mave hungire ounongo poo ombe ri nawa, nu ihi tji nana ombango yovandu. Omaumune otja ingo ye nyeṋuṋa oumune wOmatjangwa mbu raisa kutja orusuvero rwetu komaṱunḓu wetu na kweṱe oveni maru kurire ko, indu rutenga tji twa suvere Jehova kombanda ya ngamwa otjiṋa. (Mat. 22:36-39) Nu nandarire, omahungi tjiva wovanatje, nge yakurwa pondondo yokombanda, ye yenena okutunduuza ozongaro ozohakohoke.

¹⁹ Ihi katji na ku heya kutja onavi okuyorokera omanyando. Nandarire kutja pe ri nao, eṱe matu sokuripura oveni omapuriro nga: ‘Hapo nai tu yenena okuhakahana okumuna kutja oṋa mbwi oumune wouye nandarire kutja mau tjitwa mohamunika? Tu tjevera ovanatje vetu nandarire koviṋa mbi pitisiwa mozo-tv na koviṋa mbi tu lesa mbi he ri oviwa? Hapo eṱe nai tu vatera ovanatje vetu okukara noumune wa Jehova ohunga noviṋa kokutja ave ha pukisiwa i omaumune ngu ve zuva movandu mouye mbwi?’ Indu tji twa munu ombangu ndji ri pokati koumune wa Jehova nomuano ovandu mbu ve ripura mouye, ma rire oupupu okuritjevera oveni kutja atu ha ‘horere komihingo vyouye mbwi.’

20. Ovikwaye mbi mavi raisa kutja tu horera ku Jehova poo kouye?

²⁰ Matu sokuzemburuka kutja pe noviuṋe vivari mbi pitisa ozombuze, o Jehova nouye mbu honaparerwa i Satan. Hapo nu tu horera komihingo vyauṋe? Eziriro ma ri rekareka kokutja ove u puratena ku uṋe. Indu tji twa puratene komihingo vyouye, ihi matji ṱunu komeripura wetu, mokutuhinga kutja tu ute okuripura tjimuna ovandu mouye nokuhorera kongaro yawo. Kunao ounanḓengu kweṱe okukara nongengezero kutja ovikwaye mbi matu yandjere kutja vi ṱune komeripura wetu nokuripurira ko.

21. Orupa ndu maru kongorereko maru ka ṱuna kotjikwaye otjinanḓengu?

²¹ Otja tji pa hungirwa rutenga, kutja tu kare noumune wa Jehova ohunga noviṋa, eṱe matu sokutjita ovingi pendje nokukara kokure noviṋa mbi mavi rundurura omeripura wetu. Matu sokuhorera koumune wa Jehova nondando yokutja tu kare noumune tjimuna o we. Orupa ndu maru kongorereko maru ka kahurura komurungu kutja eṱe matu yenene vi okutjita nao.