1. Okukara nomuungutima ku heya tjike? (1 Petrus 5:8)

 INDU tji pa tjitwa otjiṋa tji matji tu pindikisa, ouṱakame wetu ku Jehova na kotjira tje mape ya au rorwa. Eṱe matu yenene vi okutuurunga omauzeu otja ingo? Matu hepa okukara nomuungutima nokukara katumba, nu matu sokuzikama mongamburiro. (Lesa 1 Petrus 5:8.) Eṱe tu kara nomuungutima mokuporimana, nokuripura nawa, nokukondja okumuna oviṋa otja Jehova tje vi muna. Indu tji twa tjiti nao, oumune mbu tu na wo momuinyo kamaau ṱunu kouripura wetu.

2. Matu kahungirira ku ye morupa ndwi?

² Morupa ndwa kapita, twa tara komauzeu yetatu nge za pendje yombongo ngu mape ya atu munu. Morupa ndwi, matu tara komauzeu yetatu nge za mombongo nge yenena okurora ouṱakame wetu ku Jehova. Owo omauzeu tjimuna (1) indu tji matu munu kutja twa tjindwa navi i yomukambure omukwetu, (2) indu tji twa munu omavyuriro, nu (3) indu tje ri ouzeu ku eṱe okuyakura omarundurukiro nga tjitwa motjira tja Jehova. Matu yenene vi okuraisa ounongo nokuṱakama mu Jehova notjira tje indu tji twa munu omauzeu otja ingo?

3. Mape ya atu raisa ongaro iṋe indu tji matu munu kutja omukambure omukwetu we tu tjindi navi?

³ Hapo wa rora okutjindwa navi i yomukambure omukweṋu, ngahino ngu nomerizirira mombongo tjimuna omunene wombongo?  Mape ya omukambure omukweṋu ngo kaa vanga okukuhihamisa. (Rom. 3:23; Jak. 3:2) Posi yokutja ovitjitwa vye mape ya vye ku hihamisa. Nu ngahino otjiṋa hi tje ku rarisa katumba. Ove mape ya oo ripura kutja, ‘Hapo omukambure omukwetu tji ma yenene okuritjinda momuano mbwi, ihi otjira tja Jehova tjiri?’ Satan u vanga kutja tu ripure nao. (2 Kor. 2:11) Omeripura omavi otja ingo ye yenena okutupora ku Jehova na kotjira tje. Indu tji matu munu kutja omukambure omukwetu we tu tjindi navi, matu yenene vi okuraisa omuungutima poo ounongo kutja atu he ripura momuano Satan me vanga kutja tu ripure?

4. Josef wa raisa vi ounongo indu tja tjindwa navi, nu matu yenene okurihongera ko tjike kotjihorera tje? (Genesis 50:19-21)

⁴ O ṱiza ongore. Indu Josef tja ri omutanda, omarumbi we ye mu tjinda navi. Owo ve mu tondere, nu tjiva nandarire aave vanga okumuzepa. (Gen. 37:4, 18-22) Kombunda, owo ve mu randisa otjomukarere. Mena ranao, Josef wa kamuna omauzeu omengi nga kambura oure wozombura 13. Josef etje ripura kutja Jehova kee mu suvera. Nu etje ripura kutja Jehova we mwesa moruveze maa hepa ombatero. Posi yokutja Josef ke na pa kara nongore. Nungwari, eye wa raisa omuungutima poo ounongo mokuporimana. Indu tja ri noruveze rwokuyarura ongore momarumbi we, eye ke na pa tjita nao nungwari we ve raisira orusuvero, ne ve isire. (Gen. 45:4, 5) Josef wa yenena okuraisa ongaro ndjo, mena rokutja wa ri nouripura ouwa. Eye ke na pe ripurira komauzeu we omuini, nungwari ee ripurire ku imbi Jehova mbyaa vanga. (Lesa Genesis 50:19-21.) Ihi matji tu hongo tjike? Indu tji wa tjindwa navi, o pindikire Jehova poo okuripura kutja eye we kwesa. Nungwari, ripurira ko oukoto ohunga nomuano Jehova me ku vatera okutjinda ouzeu mbwo. Nu wina, indu varwe tji mave ku tjindi navi, kondja okuvandeka ozondataiziro zawo norusuvero.—1 Petr. 4:8.

5. Miqueas wa raisa vi omuungutima poo ounongo indu tjaa munu kutja wa tjindwa navi?

⁵ Tara kotjihorera tjoruveze rwetu tjomunene wombongo wena Miqueas, b ngwa za koSouth America. Eye u zemburuka oruveze ndwaa munu kutja wa tjindwa navi i yovakambure ovakwao tjiva mba ri nomerizirira motjira tja Jehova. Eye wa tja: “Ami tjiri mba ri nombameno ndji mbi hi ya rora okukara na yo. Ami ee rikende. Hee yenene okusika omboṱu, nu ee riri nokuhinokurivatera.” Posi yokutja, Miqueas wa raisa omuungutima poo ounongo nu aa kondjo nomasa okuritjaera kutja a ha kara noumune ouvi. Eye aruhe aa kumbu ku Jehova okuningira ombepo ye ondjapuke nomasa, kutja ma panḓere po. Eye wina wa tjita omakonḓononeno momambo wetu okupaha ondjivisiro ndjaai yenene okumuvatera. Matu rihongere ko tjike? Indu tji mo munu kutja wa tjindwa navi i yomukambure omukweṋu, porimana nu kondja okuritjaera kutja o ha kara noumune ouvi. Ove mape ya o ha tjiwa kutja otjikeṋa tji tja hingi omukambure omukweṋu okuhungira poo okuraisa ongaro ndjo. Ku nao kumba ku Jehova, u mu ningire kutja me ku vatere okuritwa mozongaku zomukambure omukweṋu. Okutjita nao, mape ya aku ku vatere okumuna kutja omukambure omukweṋu ka vangere okukuhihamisa, nu maku tjiti kutja u mu isire. (Omiano 19:11) Tjiwa kutja Jehova ma tjiwa ongaro mu u ri, nu me ku pe omasa ngu mo hepa kutja u panḓere po.—2 Ekuruh. 16:9; Omuzuv. 5:8.

6. Ongwaye tje ri ohepero okuzuva nawa kutja Jehova u tu vyura mena rokutja we tu suvera? (Ovaheberi 12:5, 6, 11)

⁶ Omavyuriro ye yenena okuhihamisa omundu momuinyo. Posi yokutja, indu tji twa yandja ombango komuano mbu twa hihamwa, mape ya atu munu kutja omavyuriro ngo kayee tu pwira,  poo ya yandjwa momuano omuvi. Tji twa kara noumune otja imbwo, mape ya atu ha munu otjiṋa otjinanḓengu tjinene, tjokutja omavyuriro ngo otjiraisiro tjorusuvero rwa Jehova ku eṱe. (Lesa Ovaheberi 12:5, 6, 11.) Indu tji twa yandja ombango komuano omavyuriro mu ye tu hihamisa, matu yandjere Satan okuturora. Eye u vanga kutja tu nakaure omavyuriro, nu tjinene u vanga kutja tu poke ku Jehova na kombongo. Indu tji wa muna omavyuriro, hapo mo yenene vi okukara nomuungutima poo okuraisa ounongo?

7. (a) Otja tji pa raisiwa motjiperendero, Jehova wa ungurisa Petrus momuano uṋe indu tja za nokuyakura omavyuriro? (b) Mo rihongere ko tjike kotjihorera tja Petrus?

⁷ Yakura omavyuriro nu u tjite omarundurukiro ngu maye heperwa po. Jesus wa rora okuvyura Petrus momurungu wovaapostele varwe povikando ovingi. (Mar. 8:33; Luk. 22:31-34) Otjiṋa ho mape ya tja ṱisa Petrus ohoṋi. Posi yokutja Petrus wa ṱakama mu Jesus. Eye wa yakura omavyuriro ngo, ne rihongere kozondataiziro ze. Ku nao, Jehova wa sera Petrus ondaya kouṱakame we, ne mu pe oviungura ovinanḓengu mombongo. (Joh. 21:15-17; Oviung. 10:24-33; 1 Petr. 1:1) Matu rihongere ko ye kotjihorera tja Petrus? Eṱe tu eta ouwa ku eṱe oveni na ku varwe, indu tji tu hi nokuyandja ombango kohoṋi ndja etwa i yomavyuriro ngu twa munu, natu yakura omavyuriro nokutjita omarundurukiro ngu maye heperwa po. Indu tji twa tjiti nao, Jehova ma yenene okutuungurisa, nu matu yenene okurira ombatero kovakambure ovakwetu.

8-9. Rutenga Bernardo wa raisa ongaro iṋe indu tja za nokuvyurwa, nu otjikeṋa tji tje mu vatera okurundurura oumune we?

⁸ Tara ku imbi mbya tjitwa komurumendu omukambure wena Bernardo, moMozambique. Eye wa isakewa okurira omunene wombongo. Nu hapo Bernardo rutenga wa raisa ongaro iṋe? Eye wa tja: “Ami mba raisa onyengo, mena rokutja hi vangere omavyuriro ngu mba pewa.” Eye ee rikende ohunga noumune varwe mombongo mbu mave kara na wo ohunga na ye. Eye wa tja: “Kwa kambura omieze tjiva ku ami okuhara oumune ouwa ohunga nongaro yandje, nokukambura mu Jehova na motjira tje rukwao.” Otjikeṋa tji tja vatera Bernardo okurundurura ongaro ye?

⁹ Bernardo wa rundurura oumune we. Eye wa tja: “Indu tjee karere otjomunene wombongo, ee ungurisa etjangwa rOvaheberi 12:7 okuvatera varwe okukara noumune ouwa ohunga nomavyuriro wa Jehova. Ku nao, mbe ripura omuini kutja, ‘Hapo ouṋe ngu ma sokuṱakamisa etjangwa ndi?’ Ovakarere va Jehova avehe, na ami wina.” Okuzambo Bernardo wa tjita omarundurukiro  warwe kutja ma kare nongamburiro mu Jehova na motjira tje rukwao. Eye wa uta okulesa Ombeibela ye tjinene nokuripurira ko oukoto ku imbi mbyaa lese. Nandarire kutja ee rikende ohunga noumune ovakambure ovakwao mbu va ri na wo ohunga na ye, eye aa ungura pu na wo motjiungura tjokuzuvarisa nu aa kara norupa mozombongarero zombongo. Kombunda Bernardo wa kazikwa otjomunene wombongo rukwao. Tjinangara ove wa muna omavyuriro tjimuna Bernardo, kondja kutja o ha yandja ombango kohoṋi ndja etwa i yomavyuriro ngo. Yakura omavyuriro nu u tjite omarundurukiro ngu maye heperwa po. c (Omiano 8:33; 22:4) Indu tji wa tjiti nao, mo yenene okukara nongamburiro kutja Jehova me ku sere ondaya kouṱakame mbu u raisa ku ye na kotjira tje.

10. Hapo mape ya omarundurukiro yeṋe nga rora ouṱakame wovarumendu tjiva wOvaisrael?

¹⁰ Omarundurukiro nge tjitwa motjira tja Jehova, ye yenena okurora ouṱakame wetu ku Jehova. Indu tji tu hi na okukengeza, mape ya atu yandjere omarundurukiro ngo okutupora ku Jehova. Otjotjihorera, tara komuano omarundurukiro nga tjitwa kehi yOmatwako wa Moses mu ya ṱuna kOvaisrael tjiva. Ngunda Jehova e hi ya yandja Omatwako kOvaisrael, oviuru vyomaṱunḓu ombyaavi ungura oviungura vyoupristeri. Owo aave tungu ovipunguhiro nokutjita ozombunguhiro mena reṱunḓu rawo ku Jehova. (Gen. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Job 1:5) Posi ya indu Omatwako tji ya yandjwa kOvaisrael, oviuru vyomaṱunḓu kaavi yandjerwa okutjita nao rukwao. Jehova wa zika ovapristeri okuza meṱunḓu ra Aron kutja arire mba tjiti ozombunguhiro. Indu otjiuru tjeṱunḓu tji tji ha ri umwe wozondekurona za Aron, tji tja munikwa amatji ungura otjiungura tjoupristeri, aatji yenene okuzepewa. d (Lev. 17:3-6, 8, 9) Hapo omarundurukiro ngo mape ya onga tjita kutja Korak, Datan na Abiram novarumendu ovatjiukwa 250, ve pirukire ouvara wa Moses na Aron? (Num. 16:1-3) Katu nokutjiwa nawa. Posi ya matu tjiwa kutja Korak novarumendu imba ovarwe kave raisire ouṱakame ku Jehova. Hapo mo yenene okutjita vi indu omarundurukiro nga tjitwa motjira tja Jehova tji maye roro ouṱakame woye?

11. Matu rihongere ko ye kotjihorera tjOvalevi tjiva vonganda ya Kehat?

¹¹ Yandja oruvara komarundurukiro ngamwa ayehe nga tjitwa motjira tja Jehova. Indu Ovaisrael tjaave ryanga mokuti onguza, imba oveṱunḓu ra Kehat aave ungura oviungura ovinanḓengu tjinene. Otjikando atjihe Ovaisrael tjaave tjindisa ozondanda zawo, tjiva veṱunḓu ra Kehat ombaave tjindi otjipwikiro tjomerikutiropamwe komurungu wotjiwaṋa atjihe. (Num. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4) Indjo tjiri ya ri ondjingonekero onene. Posi yokutja indu tji va katura mEhi Ekwizikwa, oviṋa vya runduruka. Otjipwikiro tjomerikutiropamwe kaatji hepa okutjindisiwa oruveze aruhe. Ku nao, oruveze Salomo tja rira ombara, tjiva veṱunḓu ra Kehat va pewa otjiungura tjokuimbura, tjiva va pewa otjiungura tjokutjevera pomivero, nu tjiva va pewa otjiungura tjokuṱakamisa ozondjuwo zomapwikiro. (1 Ekuruh. 6:31-33; 26:1, 24) Kape nomatjangwa nge raisa kutja ovandu veṱunḓu ra Kehat va unauna poo aave vanga oviungura ovinanḓengu, mena rokutja rukuru va perwe oviungura vyapeke. Ihi matji tu hongo tjike? Yandja oruvara nomutima woye auhe komarundurukiro nge tjitwa motjira tja Jehova, nandarire kutja omarundurukiro ngo maye ṱunu kotjiungura  tjoye motjira tja Jehova. Kara nondjoroka motjiungura ngamwa atjihe tji wa pewa. Tjiwa kutja otjiungura tji u ungura motjira tja Jehova katji tji tjita kutja u rire omunanḓengu ku Jehova. Jehova u vara onḓuviro yoye kombanda yotjiungura ngamwa atjihe tji u mu ungurira.—1 Sam. 15:22.

12. Zaina aa munu ko vi indu tja raerwa okupita moBetel okukaungura otjiungura tjarwe?

¹² Tara kotjihorera tja Zaina, omukazendu omukambure ngwa muna omarundurukiro na pandjara otjiungura tje tja suverere tjinene. Eye wa raerwa okupita moBetel kutja ma kaungure oviungura vyarwe, kombunda yokuungura moBetel oure wozombura zokombanda 23. Eye wa tja: “Ihi tjiri katjiṋa tjee undjire ko. Ami ee rimunu okuhinonḓengu nu ee ripura omuini kutja, ‘Hapo mba zunḓa tjike?’” Otjihihamise, ovakambure tjiva mombongo va wezira ko omuhihamo we mokumuraera kutja, “Andakuzu wa ri omundu omuwa, otjira tja Jehova katja tji ku pitisa moBetel.” Oure woruveze kaaṋi, Zaina wa wire momuinyo tjinene nga tjaa riri ongurova aihe. Posi ya wa tja: “Ami hi na pu mbe riyandjera okukara nomakeyakeyero motjira poo morusuvero rwa Jehova.” Hapo Zaina wa yenena vi okukara nomuungutima poo okuraisa ounongo?

13. Zaina wa tjita vi kutja a ha kara noumune ouvi?

¹³ Zaina wa yenena okutuurunga oumune ouvi mbwa ri na wo. Otjikeṋa tji tje mu vatera? Eye wa lesa otupa momambo wetu twaatu hungire ohunga nouzeu mbwa ri na wo. Orupa ndwi “Mo yenene okutjinda omerihahiziro!” ndu ri mokambo kOruhungu 1 ku Februari, 2001, rwe mu vatera tjinene. Orupa ndwi maru hungire ohunga nomuano omutjange wOmbeibela wena Markus, maa kondjo noumune tjingewo indu tja pewa otjiungura tjarwe. Zaina wa tja: “Otjihorera tja Markus tja ri otjiṋa tjee hepa kutja e he rihahiza.” Zaina wina aa kara popezu nomapanga we. Eye aa kara motjiungura tjokuzuvarisa pu novakambure ovakwao nu kee riṱire ondjenda. Eye wa muna kutja ombepo ya Jehova ondji hongorera po ozondyero motjira tje, nokutja imba mbe hongorera po otjira tja Jehova aave rikendere ku ye tjinene. Posi yokutja eye wina aa tjiwa kutja otjira tja Jehova matji sokutjita imbi mbi ri ovisemba kutja oviungura vya Jehova vi kayende komurungu.

14. Vlado wa ri nouzeu wokuyakura omarundurukiro yeṋe, nu ovikwaye mbye mu vatera?

¹⁴ Ya ri ouzeu komunene wombongo wozombura 73, wena Vlado ngwa za koSlovenia, okuyakura omarundurukiro nge ya po, indu ombongo maa karere tji ya wanekwa nombongo yarwe, na wina  Etuwo rawo rOmerikotameneno tji ra patwa. Eye wa tja: “Ami hee zuu nawa kutja ongwaye Etuwo rOmerikotameneno ewa ndo tji ri sokupatwa. Ami mba hihamwa mena rokutja etuwo ndo twa za nokuṱuna oupe. Owami omuungure wovipirangi, nu mba za nokutwa mo ovirae tjiva ovipe. Wina pa kara omarundurukiro omengi nge hi na ya ri omapupu ku eṱe mba ovanene motjiwondo.” Otjikeṋa tji tja vatera Vlado okuyandja oruvara komuhunga mbwo? Eye wa tja: “Okuyakura omarundurukiro nga tjitwa i yotjira tja Jehova aruhe ku eta ozondaya. Owo ye tu rongerisa komarundurukiro omanene ngu maye ke ya moruyaveze.” Hapo u kondja nouzeu wokuyakura omarundurukiro nga etwa i yomawanekero wozombongo, poo omarundurukiro nge ya motjiungura tjoye motjira tja Jehova? Tjiwa kutja Jehova ma tjiwa kutja, otjiṋa hi matji ku ṱunu vi. Indu tji wa yandja oruvara komarundurukiro otja ingo, noṱakama mu Jehova notjira tje ungurisa, ove mo serwa ondaya.—Eps. 18:25.

15. Matu yenene vi okukara nomuungutima poo okuraisa ounongo indu tji twa munu ouzeu mombongo?

¹⁵ Otja tji matu ya komaandero wouye mbwi, matu sokuundjira ko kutja omauzeu tjiva maye zire mombongo. Omauzeu ngo maye yenene okurora ouṱakame wetu ku Jehova. Okutja tu sokukara nomuungutima poo okuraisa ounongo. Indu tji wa tjindwa navi i yOmukriste omukweṋu, o yandjere otjiṋa hi okukupindikisa ngandu tji wa hara ongore. Indu tji wa munu omavyuriro, o yandja ombango kohoṋi ndja etwa i yomavyuriro ngo. Yakura omavyuriro nu u tjite omarundurukiro ngu maye heperwa po. Indu otjira tja Jehova tji tja tjiti omarundurukiro ngu maye ṱunu kove, yakura omarundurukiro nomutima woye auhe nu kongorera omuhunga mbwo.

16. Matu yenene vi okuṱakama mu Jehova notjira tje?

¹⁶ Mo yenene okuṱakama mu Jehova notjira tje indu ouṱakame woye tji mau rorwa. Posi ya kutja u yenene okutjita nao, mo hepa okukara nomuungutima poo okuraisa ounongo. Ihi matji hee okuporimana, okuripura nawa, nokuhara oumune wa Jehova ohunga noviṋa. Rihonga ohunga novandu mOmbeibela mba tjinda omauzeu tjimuna owoye nu ripurira kovihorera vyawo. Kumba ku Jehova kutja me ku vatere. Nu o riṱizire kokure nombongo. Okuzambo kainatja kutja pa tjitwa tjike, Satan kamaa yenene okutupora ku Jehova poo kotjira tje.—Jak. 4:7.