Twende kovidio oini

Twende komurya

Joseph F. Rutherford novakambure ovakwao mouyenda wawo ko Europe

1920—Ozombura esere rimwe nḓa kapita

1920—Ozombura esere rimwe nḓa kapita

POMAUTIRO wombura ndji 1920, ovakarere va Jehova va ri nonḓero yokuungura oviungura mbyaa vi ve undju. Mombura ndji 1920, owo va toorora etjangwa rombura ndaa ri tja, “MUHONA eye omasa neimburiro randje.” —Eps. 118:14, King James Version.

Jehova wa yandja omasa kovazuvarise ovapyuke mba. Mombura ndjo, otjivarero tjovakandjira tja yeruruka okuza 225 nga 350. Nu potjikando otjitenga, ovazuvarise mba ri kombanda 8 000 va yandja ondjivisiro yoviungura vyawo komberoo ohongora. Tjiri oukahu kutja Jehova we ve sera ondaya, mena rokutja ovandu va raisa ongaro ombwa.

VA RAISA OUPYUKE TJIRI

Tji yari 21 ku Marta 1920, Joseph F. Rutherford, moruveze ndwo ngwaa hongorere po otjimbumba tjOvakonḓonone vOmbeibela, wa hungirira kepu rOtjiingirisa ndi, “Ovengi mbe nomuinyo nai kamaa veṱu.” Ovakonḓonone vOmbeibela va kondja pu mave yenene okuṋanga ovandu kotjitjitwa hi. Owo va yazema rimwe romatuwo omanene motjihuro tja New York nu va yandja oumbapira womaṋangero wotjivarero ape 320 000.

Ondjivisiro mongoramambo ohunga nehungi ndi, “Ovengi mbe nomuinyo nai kamaa veṱu”

Peya ovandu ovengi, Ovakonḓonone vOmbeibela mbe hina aave undjire ko. Mena rokutja etuwo ndo aari kambura ovandu 5 000 uriri, ovandu ape 7 000 varwe kaave yenene okuhita. Okambo nga The Watch Tower (Oruhungu) ka tja, “indjo yari imwe yozombongarero nḓa woronganisiwa i yOvakonḓonone vOmbeibela ndja ri nondoṋeno.”

Ovakonḓonone vOmbeibela va uta okutjiukwa nawa otjovazuvarise wombuze ndjaai tja, “ovengi mbe nomuinyo nai kamaa veṱu.” Oruveze ndwo, owo kaave tjiwa kutja ombuze yOuhona mai sokuzuvarisiwa mouye auhe nokutja kai nokukambura oruveze oruṱiṱi uriri. Posi yokutja, owo tjiri va ri nonḓero yokuzuvarisa. Ida Olmstead ngwa uta okuya kozombongarero zombongo mombura ndji 1902, wa tja: “Eṱe aatu tjiwa kutja Mukuru wa kwizikira ovandu avehe ozondaya ozombwa moruyaveze, nu twa kayenda komurungu okuraera ombuze ombwa ndji ku imba mbaatu hakaene motjiungura tjetu tjokuzuvarisa.”

OMAPRINDIRO WOMAMBO WETU

Kutja ovandu ve yenene okumuna omambo ngu maye tungu oupanga wawo kuna Jehova, ovakambure po Betel va uta okuprinda omambo tjiva oveni. Owo va randa oviungurisiwa nu ave twa mondjuwo ndji va yazema ndja ri momuvanda mbwi 35 Myrtle Avenue, moBrooklyn tja New York, popezu no Betel.

Mombura ndji 1920 ku Januari, Leo Pelle na Walter Kessler va ya ko Betel. Walter wa tja: “Indu tji twa vaza, omutarere wozomahina nḓe prinda wa tara kweṱe na tja, ‘Eṋe mu noiri imwe nohinga okumana oviungura ngunda eriro rometaha ari hiyauta.’ Eye wetu pa oviungura vyokukaeta ovimbakete vyomambo okuza ketuwo rokehi.”

Leo wa zemburuka imbi mbya tjitwa eyuva ependukirwa nu wa tja: “Yari otjiungura tjetu okukoha ozomira pondendeko ondenga yetuwo ndi. Ami hiya rora okuungura oviuungura vyondova tjimuna mbyo. Mena rokutja aatu ungurire Jehova, tja tjita kutja tu vange okuviungura.”

Omahina ndja ungurisiwa okuprinda okambo nga The Watch Tower (Oruhungu)

Moure wovivike oviṱiṱi uriri, ovazuvarise ovapyuke va uta okuprinda okambo nga The Watch Tower. Omambo omayovi hamboumbwe wokambo nga The Watch Tower 1 ku Februari 1920, ka prindwa mondendeko oitjavari. Moruveze rwanao, ovakambure va twamo omahina yarwe ndjaai prinda omambo ketuwo rokehi ndjaai isanewa kutja oBattleship. Okambo nga The Watch Tower 14 ku April 1920 tji ka prindwa, okambo nga oGolden Age wina aa ke prindwa. Oukahu kutja, Jehova wa sera ondaya kovakarere ve mbe ri yandja oveni mbo.

“Mena rokutja aatu ungurire Jehova, tja tjita kutja tu vanga okuviungura”

“NGATU KARE MOHANGE”

Ovakarere va Jehova ovaṱakame va uta okuyorokera otjiungura otjipe hi nomaunguriro omawa kuna varwe. Posi yokutja, Ovakonḓonone vOmbeibela tjiva va pita motjira tja Jehova indu tjikwari otuveze otuzeu okuza mombura ndji 1917 nga 1919. Hapo owo aave sokuvaterwa vi?

Okambo nga The Watch Tower 1 ku April 1920, ka ri norupa rOtjiingirisa ndwi, “Ngatu kare mohange.” Orupa ndwo rwa tja: “Matu tjiwa kutja avehe mbe vanga okukara nonḓuviro ku Jehova mave zembi ozondataiziro nḓu va tjita, nu ave kara pamwe mombwaneno nokukayenda komurungu otjorutu rumwe.”

Ovengi va yenena okuungurira komambo omawa ngo. Ovakupasane vemwe va tjanga kutja, “Eṱe twa kamuna kutja yari ondataiziro okutarera varwe amave zuvarisa ngunda atu hi nokuungura otjiṋa oure wozombura ozengi. . . . Eṱe tjiri matu zeri kutja atu ha yaruka ombunda rukwao.” Ovakarere va Jehova mba va ri noviungura ovingi komurungu mbyaavi ve undju.

OMAHANDJAURIRO WOKAMBO NGA “ZG”

Tji yari 21 ku Juni 1920, Ovakonḓonone vOmbeibela va uta okuhandjaura okambo kotjikotji tji tji ha ri otjikukutu kena ndi “ZG,” ku ka ri orupa rwembo ndi The Finished Mystery. * Mombura ndji 1918, indu embo ndi The Finished Mystery tji ra tjaererwe, omambo omengi ngo ya pwikwa.

Ovazuvarise avehe, nandarire imba mbe ha ri ovakandjira, va ṋangwa okukara norupa momahandjauriro wokambo ngo. Okambo kemwe ka tja: “Omundu auhe ngwa papitisiwa ngu ma yenene okukara norupa nga tjite nao nomeriyandjerero. Eṱe atuhe twa sokutja nai: ‘Otjiṋa tjimwe hi ami me tjiti.’” Edmund Hooper wa tja omazuvarisiro omanene nga, wokuzuvarisa ondjuwo nondjuwo yari otjikando otjitenga kovandu ovengi. Eye wina wa tja: “Eṱe tjiri twa uta okumuna kutja otjiungura hi tji kamburira mo oviungura ovingi okukapita imbi mbyaatu undjire ko.”

OKURONGERISA OTJIUNGURA MORUKONDWA RWA EUROPE RUKWAO

Okuhakaena ku nOvakonḓonone vOmbeibela momahi warwe yari ouzeu mena rOvita vyOuye Ovitenga, mena ranao Mbuti Rutherford aa vanga okuyanḓiparisa ovakambure ovakwetu mba nokurongerisa otjiungura tjokuzuvarisa rukwao. Kunao, tji yari 12 ku Auguste 1920, eye novakambure vane va toora ouyenda oure okuyenda koBritain, Orukondwa arihe ra Europe na komahi warwe omengi.

Mbuti Rutherford moEgypt

Indu Rutherford tja karyangera oBritain, Ovakonḓonone vOmbeibela va woronganisa omaworonganeno wotukondwa yetatu nozombongarero zombongo 12 kovandu avehe. Pa ri novandu ape 50 000 povitjitwa mbyo. Ohunga nouyenda mbwi, okambo nga The Watch Tower ka tja: “Ovandu va yanḓiparisiwa tjinene. Owo va uta okuungura kumwe norusuvero, nu va ri nondjoroka tjinene.” MoParis, Mbuti Rutherford rukwao wa hungirira kepu ndi, “Ovengi mbe nomuinyo nai kamaa veṱu.” Omahongero ngo tji ya uta, etuwo re urire tjinene. Nu ovandu omasere yetatu va ningira ondjivisiro yokomurungu ohunga nOmbeibela.

Otjiplakata tji matji handjaura ehungi nda yandjwa petuwo ndi Royal Albert moLondon

Movivike mbya kongorera ko, ovakambure ovakwetu tjiva va karyangera ovihuro mbi Athens, Cairo na Jerusalem. Mbuti Rutherford wa paha oruveze pu mape ṱizirwa omambo nga zikamena kOmbeibela mokahuro nga Ramallah, meṋe ya Jerusalem, kovandu mba raisa onḓero motuveze two. Okuzambo wa yaruka ko Europe na kazikamisa Orutavi rwOmberoo mOndivitivi yorukondwa rwa Europe nu maa mu sokuprindirwa omambo.

OMATJIUKISIRO WOUHASEMBA

Mombura ndji 1920 mu Septemba, Ovakonḓonone vOmbeibela va pitisa okambo nga The Golden Age oketja 27, ku ka ri okambo kapeke mena rokutja aa ke tjiukisa ouhasemba mbwa tjitwa kOvakonḓonone vOmbeibela mombura ndji 1918. Omahina yokuprinda ndji oBattleship, ndja tamunwa rukuru, aai ungura ouṱuku nomutenya okuprinda oumbo wokombanda yomangete yane wokambo ngo.

Otjiperendero tja Emma Martin tja perendwa i yovapolise

Ovandu mba lesa okambo ngo va zuva ohunga notjiposa tja Emma Martin. Omukazendu omukambure ngo wa ri omukandjira moSan Bernardino, tja California. Tji yari 17 ku Marta 1918, eye novakambure ovakwao vetatu mba E. Hamm, E. J. Sonnenburg na E. A. Stevens, mba ri Ovakonḓonone vOmbeibela va ri pombongarero yombongo pu pa ri novandu ovaṱiṱi uriri.

Omurumendu umwe ngwe ya kombongarero ndjo wa ri nondando yarwe nungwari ka yari yokurihonga Ombeibela. Omurumendu ngo kombunda wa ka tja: “Ami mba ya kombongarero ndjo . . . mena rokutja mba hindwa i yorupa rwohoromende ndu pangura ovandu. Ami ee paha ondjivisiro kaaṋi ndji mape ya ave ungurisa.” Eye wa muna embo ndi The Finished Mystery. Kombunda yomayuva omaṱiṱi, Sisi Martin novarumendu ovakambure vetatu mbo va kamburwa. Owo va munikwa ondjo mena rokutja aave handjaura embo nda tjaerwa kotjiveta.

Emma novakambure ovakwao vetatu va munikwa ondjo nu va pewa omberero yozombura ndatu motjovakamburwa. Owo va ningira otjombanguriro povikando pekepeke okurundurura omberero yawo, posiya kave toṋene. Nu tji yari 17 ku Mei 1920, owo va hindwa kotjovakamburwa. Posi yokutja katjisupi oviṋa vya runduruka.

Tji yari 20 ku Juni 1920, Mbuti Rutherford wa hungira ohunga notjiṋa hi pomaworonganeno wotukondwa nga ri motjihuro hi San Francisco. Ovapuratene mba ri pomoworonganeno ngo va himisirwe i yongaro ndja tjitwa kOvakriste mba, nu va tjanga orutuu komunane wehi ra United States. Owo va tja: “Eṱe matu munu kutja ombanguriro ndja tjitwa . . . kOserekaze Martin . . . kehi yoveta yokutja wa teya omazeva, eye kapangurirwe osemba . . . Omuano ovaungure wohoromende mu va ungurisa omasa wawo . . . okutjita kutja . . . Oserekaze Martin . . . ma kamburwe . . . tjiri iho katjiṋa otjiwa tji tja tjitwa.”

Eyuva ependukirwa, Omunane wehi Woodrow Wilson wa hakahana okuimbirahi otjiposa tja Sisi Martin na Mbuti Hamm, Sonnenburg na Stevens. Owo tjiri va kuturwa kouhasemba mbo.

Komaandero wombura ndji 1920, Ovakonḓonone vOmbeibela vari noviṋa ovingi okuyorokera. Oviungura pomberoo ohongora vya kayenda komurungu okuririra ko ovingi, nu ovakonḓonone vOmbeibela aave ungura nomasa okuzuvarisa ohunga nOuhona wa Mukuru mbu mau ye kuisapo omauzeu wovandu aehe. (Mat. 24:14) Ombura ndja kongorera ko 1921, ya ri ombura onanḓengu yokutjivisa ouatjiri ohunga nOuhona wa Mukuru.

^ par. 18 Embo ndi The Finished Mystery rari embo oritjahambombari romambo nga Studies in the Scriptures. Okambo nga “ZG” kapitisiwa otjokambo nga The Watch Tower 1 ku Marta 1918. Oletera ndji “Z” i kuramena po o Zion’s Watch Tower, nu o “G,” ndji ri oletera oitjahambombari mo alfabet, i kuramena po embo oritjahambombari romambo nga Studies in the Scriptures.