1, 2. (a) Nu egga ammum nga sikat, ngatta ari na kaya kagian nga ammammum talaga yaya? (b) Anni i pagabbo na totolay kani Jesus?

ARU i popular nga tolay ta interu mundo. Madumurumug i karuan ta lugar, onu nasiodda. Sikat gapa i karuan ta interu mundo. Ngem, nu ammum i ngagan na sikat nga tolay, ari na kaya kagian nga ammammum talaga yaya. Ari na kaya kagian nga ammum i naggafuanna anna nu kunnasi talaga i kata-katolena.

² Egga ammu na aru nga totolay ta interu mundo meyannung kani Jesus, maski nu ma-2,000 dagun ngana i nappasa turi ta nattolay ta davvun. Ngem, aru i mariru nu sinni talaga si Jesus. Kagian na karuan nga awan tu nerumanna ta masippo nga tolay. Mangurug gapa i karuan nga tadday laman yaya nga profeta. Kurugan gapa na karuan nga Dios si Jesus nga mawag tu madayarayaw. Kurug kari?

3. Ngatta importante nga ammuammu si Jehova nga Dios anna si Jesu-Cristo?

³ Importante nga ammuammu i kinakurug meyannung kani Jesus. Ngatta? Megafu ta kagian na Biblia: “Ay yaw i inango nga adde ta ngangangay onu mannanayun: i pakannammu da tu sikaw i tattadday nga kurug nga Dios, anna i pakannammu da gapa kani Jesu-Cristo nga zinog mu.” (Juan 17:3) Wan, mattuppal tu mannanayun nga inango ta paraiso nga davvun i pangammu kani Jehova nga Dios anna kani Jesus. (Juan 14:6) Nepasingan paga ni Jesus  i kapianan nga ehemplo nu kunnasi mattolay anna nu kunnasi nga tratuan i tanakuan. (Juan 13:34, 35) Ta ollu nga kapitulo, nagigiammu tam i kinakurug meyannung ta Dios. Gigiammuattam gapa taw nga kapitulo i ituttuddu na Biblia meyannung kani Jesu-Cristo.

4. Anni i kebalinan na titulo nga “Mesias” anna “Cristo”?

⁴ Nige neyana si Jesus, nabayag ngana nga neprofesiya na Biblia nga duttal i tadday nga zinog na Dios bilang Mesias, onu Cristo. I titulo nga “Mesias” (naggafu ta Hebreo nga uvovug) anna “Cristo” (naggafu ta Griego nga uvovug) parehas nga “Tadday nga Napili” i kebalinanna.  Yaw nga Tadday nga nepromesa ay napili, kaya na kagian, sinunno na Dios para ta espesial nga posision. Ta tumunug ira nga kapitulo na libru, makagigiammu tam tu aru paga meyannung ta importante nga papel na Mesias ta ketuppal na promesa ira na Dios. Gigiammuattam paga i bendision ira nga malawa tam ta maddaggun megafu kani Jesus. Ngem, nige nga neyana si Jesus, siguradu nga aru i nangiyavu, ‘Sinni pano i mabbalin tu Mesias?’

5. Ta anni nga kumbinsido i disipulo ira ni Jesus meyannung sa?

⁵ Ta ollu nga siglo C.E., kumbinsido i disipulo ira ni Jesus nga yaya i neprofesiya nga Mesias. (Juan 1:41) Tadday ta disipulo ira, nga mangngagan tu Simon Pedro i nangikagi kani Jesus: “Sikaw i Cristo.” (Mateo 16:16) Ngem kunnasi nasiguradu na disipulo ira anna kunnasi tam gapa makasiguradu nga si Jesus talaga i nepromesa nga Mesias?

6. Anni i kegittan na panguffun ni Jehova ta matalo ira nga mammammuda i Mesias?

⁶ I profeta ira na Dios nga nattolay nige ni Jesus, neprofesiyada i aru nga detalye meyannung ta Mesias. Makoffun ta tanakuan yaw ira nga detalye. Kunnaw i nekegittanna: Zinog daka nga dafunammu i ariammu ammammu nga tolay ta istasion na bus onu airport nga aru tolena. Ari kari tu makoffun nu egga nangiyawa nikaw tu detalye ira meyannung sa? Ta kunnatun gapa, gukaban na profeta ira ta Biblia, nangiyawa si Jehova tu aru nga detalye meyannung ta kuan na Mesias anna nu anni mesimmu sa. Makoffun ta matalo nga totolay i ketuppal na yaw ira nga profesiya tapenu mammammuda yaya.

7. Anni i dua nga profesiya nga natuppal kani Jesus?

⁷ Innattam i dua nga angngarigan. Ollu, maturu nga 700 dagun nige na, neprofesiya ni profeta Mikias nga i Tadday nga nepromesa ay meyana ta Betlehem, baddi nga ili na Juda. (Mikias 5:2) Sitaw kari nga neyana si Jesus? Tatun mismu nga ili! (Mateo 2:1, 3-9) Mekadua, aru nga siglo nige na, neprofesiya ta Daniel 9:25 i mismu nga dagun nga mallattuag i  Mesias​—29 C.E. * I ketuppal na yaw anna i karuan paga nga profesiya pakuruganna nga si Jesus i nepromesa nga Mesias.

8, 9. Anni i nesimmu turi ta nabawtisowan si Jesus nga namakurug nga yaya i Mesias?

⁸ Mas nga nannawag i pamakurug nga si Jesus i Mesias turi ta mangultimo ngana i 29 C.E. Yatun i dagun nga minay si Jesus kani Juan nga Tagabawtiso tapenu mappabawtiso ta Bannag na Jordan. Nangipromesa si Jehova kani Juan tu pagisenialan tapenu mammammuna i Mesias. Nasingan ni Juan yatun nga pagisenialan ta nekabawtiso ni Jesus. Kagian na Biblia nga yaw i nesimmu: “Ta paggafu ni Jesus ta danum ta kabalin na nga nabawtisowan, navvuka i langi anna nasingan na i Espiritu na Dios nga minulug nga kagitta na paloma nga nattun sa. Ay egga i ngaral nga naggafu ta langi nga nakkagi, ‘Yaw i ideddukak-ku nga Ana ku nga kuruga makapagayaya niakan!’” (Mateo 3:16, 17) Kabalin nga naginna anna nasingan ni Juan i nesimmu, siguradu nga nangurug yaya nga si Jesus ay zinog na Dios. (Juan 1:32-34) Turi ta nevuvvu sa i aktibo nga fuersa, onu espiritu na Dios tatun mismu nga aggaw, nabbalin si Jesus tu Mesias, onu Cristo, i tadday nga napili nga mabbalin tu Lider anna Patul.​—Isaias 55:4.

⁹ Ipasingan na neketuppal na profesiya anna na testimonia ni Jehova nga si Jesus i nepromesa nga Mesias. Ngem tabbagan na Biblia i dua paga nga importante nga pakkiavu meyannung kani Jesu-Cristo: Sitaw i naggafuanna, anna kunnasi i kata-katolena?

10. Anni i ituttuddu na Biblia meyannung ta kegga ni Jesus nige na nga minay ta davvun?

¹⁰ Ituttuddu na Biblia nga nattolay si Jesus ta langi nige na nga minay ta davvun. Neprofesiya ni Mikias nga meyana  ta Betlehem i Mesias anna kinagina paga nga i naggafuanna ay ta “kadaanan a tiempo.” (Mikias 5:2) Aru nga beses nga kinagi mismu ni Jesus nga nattolay yaya ta langi nige na nga neyana bilang tolay. (Bibbigammu i Juan 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Bilang espiritu nga pinaratu ta langi, espesial i relasion ni Jesus kani Jehova.

11. Kunnasi nga ipasingan na Biblia nga si Jesus i kuruga ideddukan nga Ana ni Jehova?

¹¹ Egga makasta nga rason nu ngatta si Jesus i kuruga ideddukan ni Jehova nga Ana. Nagalan yaya tu “kaka nga Ana,” megafu ta yaya i ollu nga pinaratu na Dios. * (Colosas 1:15) Egga paga rason nga namabbalin taw nga Ana nga espesial. Yaya i “tattadday nga Ana.” (Juan 3:16) Kaya na kagian, si Jesus laman i direkta nga pinaratu na Dios. Si Jesus laman gapa i neyusa na Dios turi ta pinaratuna i ngamin nga karuan nga gannagannug. (Colosas 1:16) Nagalan paga si Jesus tu “i Uvovug.” (Juan 1:14) Kebalinanna yaw nga yaya i pannakasimu na Dios, nga siguradu nga nangipakannammu ta mensahe anna instruksion ta karuan nga ana na Dios, ta langi anna ta davvun.

12. Kunnasi tam nammuan nga ari kaparehas na Dios i kaka nga Ana?

¹² Kaparehas kari na Dios i kaka nga Ana, kagitta na kurugan na karuan? Ari nga yatun i ituttuddu na Biblia. Kagitta na nannammuattam ta nappasa nga parafo, naparatu i Ana. Manawag nga egga namegafanan ni Jesus ngem awan tu namegafanan onu ultimo na Dios. (Salmo 90:2) Ari pulus ninono na tattadday nga Ana nga meparehas yaya ta Yamana. Manawag nga ituttuddu na Biblia nga mas atannang i paddian na Yama anne ta Ana. (Bibbigammu i Juan 14:28; 1 Corinto 11:3) Si Jehova laman i “Dios nga  Makapangngua-ta-ngamin.” (Genesis 17:1) Nu kunnatun, awan tu kaparehasna. *

13. Anni kebalinan na kagian na Biblia nga i Ana i “paningannan ta ari masingan nga Dios”?

¹³ Magayayya nga nakkavulu si Jehova anna i kaka nga Ana ta binillion nga dagun​—nabayag nga tiempo nige nga naparatu i langi anna i davvun. Fermi i pagidduda ta kataggitadday! (Juan 3:35; 14:31) Yaw nga meddu nga Ana ay kagiggitta lagapa na Yamana. Yari tu kinagi na Biblia nga i Ana i “paningannan ta ari masingan nga Dios.” (Colosas 1:15) Wan, nu kunnasi nga kagiggitta lagapa na abbing i yamana ta aru nga gannug, masingan gapa taw nga nelangitan nga Ana i kualidad anna personalidad na Yamana.

14. Kunnasi nga neyana bilang tolay i tattadday nga Ana ni Jehova?

¹⁴ Sigga-anugu nga pinanawan na tattadday nga Ana i langi anna minulug ta davvun bilang tolay. Ngem baka manonomu, ‘Posible kari mga meyana bilang tolay i espiritu?’ Nagangngua si Jehova tu milagro tapenu metuppal yaw. Neyalina i inango na Anâna ta san na Judio nga birhen nga mangngagan tu Maria. Nabussi si Maria maski nu awan tu atawana. Yari tu nangiyana si Maria tu perfekto nga ana nga ninagananna tu Jesus.​—Lucas 1:30-35.

15. Ngatta makagi nga mammammu tam tu mapia si Jehova gukaban ni Jesus?

¹⁵ Makoffun nittam i kinagi anna kingngua ni Jesus turi ta keggana ta davvun tapenu mammammu tam yaya tu mapia. Mas paga tatun, mammammu tam tu mapia si Jehova gukaban ni Jesus. Kunnasi? Tandaanammu nga i Ana i perfekto nga paningannan ta Yamana. Yari tu nakagi  ni Jesus ta tadday nga disipulona: “I nakasingan niakan ay nasingan na ngana gapa i Yama.” (Juan 14:9) Aru i ikagina nittam meyannung ta pattolay, kingngua, anna mismu nga kualidad ira ni Jesu-Cristo na appa nga Ebanghelio na Biblia​—Mateo, Marcos, Lucas, anna Juan.

16. Anni i nakesentrowan na mensahe ni Jesus, anna naggafuan ira na tudduna?

¹⁶ Madumurumug gapa nga “Mestru” si Jesus. (Juan 1:38; 13:13) Anni i netudduna? Nesentro i mensahena ta ‘mapia nga dumug nga meyannung ta Pammaguray na Dios’​—yatun i Pappatulan na Dios, i gobierno ta langi nga mammaguray ta interu davvun anna mangiyawa tu mannanayun nga bendision ta matulu nga totolay. (Mateo 4:23) Makam-mensahe taw? Kinagi mismu ni Jesus: “Ari tu naggafu niakan i ituddù, nu ari naggafu ta Dios nga naddog niakan,” si Jehova. (Juan 7:16) Ammu ni Jesus nga kaya na Yamana nga maginna na totolay i meyannung ta mapia nga dumug na Pappatulan. Magigiammu tam ta Kapitulo 8 i meyannung ta Pappatulan na Dios anna nu anni i ituppalna.

17. Sitaw i nattudduan ni Jesus, anna ngatta nekagumanna nga sinudduan i tanakuan?

¹⁷ Sitaw i nattudduan ni Jesus? Maski sitaw nga egga totolay​—ta babario, ili-ili, siudad, plasa, anna ta babalay. Ari nga ininnaggan ni Jesus nga umay sa i totolay. Yaya i minay nira. (Marcos 6:56; Lucas 19:5, 6) Ngatta nekaguman ni Jesus nga kingngua yatun anna ngatta neyusana i aru nga tiempona nga nallayyagayya anna nattuddu? Megafu ta yatun i uray na Yamana para sa. Kanayun nga kingngua ni Jesus i uray na Yamana. (Juan 8:28, 29) Ngem egga paga tanakuan nga rason nu ngatta nallayyagayya yaya. Ziminatu i allôna ta magaru nga totolay nga nallalawan tapenu masingadda yaya. (Bibbigammu i Mateo 9:35, 36.) Pinagurayan ira na relihioso nga liderda, nga mattuddu nakuan nira tu kinakurug meyannung ta Dios anna ta gakkagna.  Ammu ni Jesus nga kuruga mawag na totolay nga maginna i mensahe na Pappatulan.

18. Anni i kakayamu nga kualidad ni Jesus?

¹⁸ Minaggiddu, anna minangngikavurung si Jesus. Masippo anna mabi yaya marannian. Kakaya yaya maski na abbing ira. (Marcos 10:13-16) Ari tu mangireruma si Jesus. Nekalussona i kinamarake anna kawan na hustisia. (Mateo 21:12, 13) Turi ta tiempo nga ari kuruga merespeto i babbay anna balabaddi laman i meyawa nga pribilehio nira, trinatu ira ni Jesus nga egga dignidad na. (Juan 4:9, 27) Fermi nga minappakalinno si Jesus. Mittan, binaggawanna i takki na apostoles na, nga negagangay nga trabahu laman na aripan.

19. Anni nga angngarigan i mamakurug nga minangngikavurung si Jesus ta kawagan na tanakuan?

¹⁹ Kanayun nga ikavurungan ni Jesus i kawagan na tanakuan. Mas nga napakurug yaw turi ta nagangngua yaya tu milagro nga manguru, gukaban na pakapangngua na espiritu na Dios. (Mateo 14:14) Angngariganna, minay kani  Jesus i mallepproso nga lalaki anna kunna sa: “Awayya mà nga pammapian nu yatun i urem.” Natageno mismu ni Jesus i taki anna zigariga na lalaki. Megafu ta allôna, sinammina i lalaki anna kunna: “Yatun i urè; mammapia ka ngana.” Insigida nammapia i mataki nga lalaki! (Marcos 1:40-42) Matagenomu kari nu anni natagenona?

20, 21. Kunnasi nga nangipasingan si Jesus tu matalo nga pamarulo ta Dios?

²⁰ Nepasingan ni Jesus i kapianan nga ehemplo na pattuppal ta Dios. Kanayun nga nammakatalo yaya ta Yamana maski nepaarubang ta ngamin nga klase na pangokkontra anna zigariga. Determinado nga nalabananna i panenta ni Satanas. (Mateo 4:1-11) Egga gapa tiempo nga ari nangurug sa i mismu nga paparientesna, anna nepalapalakagda paga nga “mammaguyung onu mololupa ngana yaya.” (Marcos 3:21) Ngem ari nga nappa-influwensia si Jesus nira; kingnguana lagapa i nepatrabahu na Dios. Maski nu  nainsulto anna naabuso, ari nga zinannal ni Jesus i nangontra sa.​—1 Pedro 2:21-23.

²¹ Nammakatalo si Jesus adde ta patay na​—brutal anna fermi taki na nga patay ta lima na kontrana ira. (Bibbigammu i Filipos 2:8.) Innammu nu anni inattammanna ta ultimo nga aggaw na inangona. Inarestoda yaya, inakusan na laddug nga saksi, sinentensian na ari matunung nga ukum, negala-galo na marake nga totolay, anna minaltratu na suddalu ira. Nige nga nari i inangona ta nakepatokanna nga estaka, nekullena: “Netuppal ngana!” (Juan 19:30) Ngem nappasa i tallu nga aggaw, pinaginnolay yaya na Yamana bilang espiritu kagitta na dati nga paddianna. (1 Pedro 3:18) Ta pappasa na piga nga ligguan, nanoli yaya ta langi. Tari, “nagitubang ngana yaya ta ziwanan na Dios” anna naginnag adde ta nabbalin tu patul. Hebreo 10:12, 13.

22. Anni i netuppal ni Jesus megafu ta matalo yaya adde ta patay na?

²² Anni i netuppal ni Jesus megafu ta matalo yaya adde ta patay na? Kakuruganna, i patay ni Jesus i nangivuka nittam tu oportunidad nga mattolay tu mannanayun ta paraiso nga davvun, mekunnay ta orihinal nga gakkag na Dios. Magigiammu ta tumunug nga kapitulo nu kunnasi nga posible yatun gukaban na patay ni Jesus.