Nonopammu yaw nga eksena: Awan paga tu mafulu minuto ni Karen ta party turi naginnana i familiar nga ngaral.

Nallipay si Karen anna nasinganna i kofunna nga si Jessica nga agga-tammi tu dua nga kavuvuka nga bote. Ammuna tu binarayang yatun. Niyalawa ni Jessica i tadday kani Karen anna kinagina, “Ari ka ngana mabba abbing. Magenjoy ka gapa!”

Manaki nakuan ni Karen, ngem kofunna si Jessica. Arianna gapa kayà ni Karen nga makagianan yaya tu killjoy na kofunna. Tadday paga, masippo gapa si Jessica. Anna nu mini-minum yaya, ari gafu tu marake yatun. ‘Minum laman gapa,’ nanono ni Karen. ‘Ari gapa tu drugs.’

Nu egga ka ta situasion ni Karen, anni i kuammu?

Tapenu makapaddesisiokka tu fustu ta kunnatun nga situasion, mawag tu ammum i kata-katolem. Kayàna kagian, ammum nu anni i personalidadmu anna i kuru-kurugammu. Nu kunnatun, kontroladum i pattolem imbes tu kontroladu naka na tanakuan ira.​—1 Corinto 9:26, 27.

Kunnasim makua yatun? Makoffun i pattabbag ta tumunug ira nga pakkiavu.

Dumakal i komfiansam nu ammum i abilidadmu ira anna makasta nga ugu-ugalim.

EHEMPLO TA BIBLIA: Nitura ni apostol Pablo: “Awayya na tu ari ngà nga malalaki nga maguvovug, ngem ari ngà nga makkurang ta pakannammu.” (2 Corinto 11:6) Monag i pakannammuna ta Katurakan yari tu ari nappa-afekto si Pablo maski nu tagibaddikan yaya na tanakuan ira. Arianna nipamavulun nga makkafi i komfiansana maski negatibo i kaga-kagiadda.​—2 Corinto 10:10; 11:5.

AMMUAMMU I BAGGIM: Ituramu i tadday nga talentom onu abilidadmu.

Iyesplikam i tadday nga makasta nga ugalim. (Angngariganna, minaggiddu ka kari? minangngiyawa? mapammakatalakkan? kanayun nga egga ta oras?)

Nu kunnasi nga makatta i kadena ta pinakamakafi nga partena, kunnatun gapa i pabbalinan na kata-katolem nu mappakontrol ka ta pakkafiammu.

EHEMPLO TA BIBLIA: Ammu ni Pablo i pakkafianna ira. Niturana: “I kononaggan na futù ay umanugu ta dob na Dios, ngem matageno ku tu egga i tanakuan nga dob nga mammaguray ta baggì—tanakuan nga dob nga mangontra ta dob nga anugutan na nono ku anna mamabbalin niakan tu presu na katagarulian.”​—Roma 7:22, 23.

AMMUAMMU I BAGGIM: Anni nga pakkafian i mawag nga kontrolammu?

Mattakay ka kari tu tricycle tapus kagiammu ta driver nga makalelevu laman adde ta mofutan tu gasolina? Gittam i magillakayu​—magastu paga yatun!

I leksion? Nu egga i planom, egga i direksion na pattolem. Egga i eksakto nga funtammu anna ammum nu kunnasi makadde tari.

EHEMPLO TA BIBLIA: Nitura ni Pablo: “Ari tu basta makkarela ngà nga awan tu talakkurug.” (1 Corinto 9:26) Imbes nga mappeyanug laman ta mesissimmu ta pattolena, napplano si Pablo anna nattolay nga mekunnay tatun.​—Filipos 3:12-14.

AMMUAMMU I BAGGIM: Ituramu ta gukag i tallu tu planom ira nga kuan ta unag na tanga-ragun.

Nu ariammu metaddaggan i kuru-kurugammu, ariammu makapaddesision. Kagittam i chameleon nga manguli tu kolor para laman makibagay ta kakavvulumu​—seniales nga ariammu ammammu i baggim.

Ngem nu nebase ta kuru-kurugammu i kukukuammu, metaddaggammu i desisiommu​—maski anni paga i kuan na tanakuan ira.

EHEMPLO TA BIBLIA: Awayyana nga maski tinedyer paga laman i profeta nga si Daniel, ‘determinadu yaya ta futuna’ nga tuppalan i dorob na Dios, maski neyarayyu yaya ta familiana. (Daniel 1:8) Ipasinganna yatun nga nitaddagganna i desisionna ira. Nattolay si Daniel mekunnay ta kuru-kuruganna.

AMMUAMMU I BAGGIM: Anni ira i kuru-kurugammu? Angngariganna: Mangurug ka kari ta Dios? Nu wan, ngatta? Anni i nangumbinsi nikaw nga kurug i Dios?

Mangurug ka kari nga pammakapianammu i moral ira nga estandarte na Dios? Nu wan, ngatta?

Ta ultimona, anni i kayàmu pabbalinan​—nadanna nga don nga mekakagag laman na paddag onu fun nga arianna matomba maski masikan i badiu? Ammuammu tu mapia i baggim tapenu mabbalikka tu gittana yatun nga fun. Makoffun yatun nikaw nga tabbagan i pakkiavu nga, Sinni Ngà?