1-3. (a) Anni i tadday ta mapia nga regalu ni Jehova nittam? Kunnasi nga ari mepangngo i pangusa tam tatun? (b) Kunnasi tam nakuan usan i regalu nga paguvovug?

NARREGALU tu bisikleta i tadday nga yama ta tinedyer nga anana. Magayayya nga niyawana yatun nga espesial nga regalu ta anana. Ngem kunnasi nu ari nagimmugug i anana ta pabbisikleta anna egga nabanggana? Anni tamma i matageno na yama?

² Si Jehova i Nangiyawa ta ‘ngamin nga mapia anna awan tu pakkuranganna nga regalu.’ (Santiago 1:17) Tadday ta mapia nga regaluna nittam ay i abilidad tam nga maguvovug. Megafu tatun nga regalu, mekagi tam i nononopattam anna mataga-tageno tam. Makekagi ittam paga tu gannug ira nga makoffun ta totolay anna mamakasta ta panagenoda. Ngem posible gapa nga makapataki ta tanakuan i kakkagiattam.

³ Dakal i makua na paguvovug, yatutta tudduan ittam ni Jehova nu kunnasi tam usan tu mapia yatun nga regalu. Kagianna nittam: “Ari nakuan mallawan ta simunu i buluk nga uvovug. Maguvovug laman tu mapia ira nga gannug nga makapasikan, segun ta pakawagan, tapenu mabenefisiowan i maggigginna.” (Efeso 4:29, NW ) Gigiammuattam nu kunnasi tam meyusa yatun nga regalu na Dios tapenu mapagayayya tam yayya anna mapagaram i tanakuan.

4, 5. Anni i magigiammu tam ta proverbio ira ta Biblia meyannung ta makua na paguvovug?

⁴ Dakal i makua na paguvovug, yatutta mawag nga magimmugug ittam nu anni i kakkagiattam anna nu kunnasi tam ikagi danatun. Kunna Proverbio 15:4: “I malumamo nga zila ay fun na inango, ngem i laddug nga paguvovug ay makaparaddam.” Nu kunnasi nga makarefresko i tadday nga fun, makarefresko gapa i masippo ira nga uvovug. Ngem makapataki ta tanakuan anna mamakkafi ta nono i makapa-insulto ira nga uvovug.​—Proverbio 18:21.

⁵ Kagian na Proverbio 12:18: “I ari napannonopan nga uvovug ay gittana duddug na espada.” Makabigag ta emosion anna makadaral ta relasion i ari masippo nga paguvovug. Baka egga i meraddammammu nga nakekagi nikaw tu ari makasta anna talaga natakitakka. Ngem kunna paga natun na proverbio: “Makoru i zila na masirib.” Moruan na masippo ira nga uvovug i natakitan nga panageno anna i nadaral ira nga pakkorofun megafu ta ari pakkarantindian. (Bibbigan i Proverbio 16:24.) Nu sigga-nono ittam nga makafekto ta tanakuan i paguvovug tam, magimmugug ittam ta pangusa tatun.

6. Ngatta kuruga mariga nga kontrolan nu anni i kakkagiattam?

⁶ Tadday paga nga rason nu ngatta magimmugug ittam ta paguvovug tam ay megafu ta imperfekto ittam ngamin. “Marake i pakkaraga na futu na tolay,” anna maruddu nga masingan ta kakkagiattam nu anni i egga ta futu tam. (Genesis 8:21; Lucas 6:45) Yatutta kuruga mariga para nittam nga kontrolan nu anni i kakkagiattam. (Bibbigan i Santiago 3:2-4.) Ngem mawag nga mappursigi ittam nga pakastan nu kunnasi ittam makiyuvovug ta tanakuan.

7, 8. Kunnasi afektan na paguvovug tam i relasiottam kani Jehova?

⁷ Mawag gapa nga magimmugug ittam ta paguvovug  tam megafu ta egga i tattabbagattam kani Jehova ta kakkagiattam anna nu kunnasi tam ikagi yatun. Kagian na Santiago 1:26: “I sinni laman nga magabbo tu relihioso yaya ngem arian na nga fugaddan i zila na, ilogo na laman i baggi na anna awan tu kebalinan na relihion na.” I kayà kagian na orihinal nga termino nga netransleyt tu “awan tu kebalinan na” ay “awan tu serbina.” (1 Corinto 15:17) Yatutta nu ariattam magimmugug ta paguvovug tam, madaral anna mawawattam paga lagu i relasiottam kani Jehova.​—Santiago 3:8-10.

⁸ Manawag gafu nga egga ira makasta nga rasottam nga magimmugug ta kakkagiattam anna nu kunnasi tam ikagi yatun. Tapenu meyusa tam i regalu nga paguvovug segun ta ikaya ni Jehova nga kuattam, mawag nga ammuattam nu anni ira nga klase na paguvovug i lillitattam.

9, 10. (a) Anni nga klase na paguvovug i gagangay ngana laman ta kaggawattam? (b) Ngatta lillitattam i bastus nga paguvovug?

⁹ Gagangay ngana laman ta kaggawattam i pangikagi  tu bastus onu tapang nga paguvovug. Nonopan na karuan nga mawagda i maggageg anna mangiyusa tu bastus ira nga uvovug tapenu makagida i kayàda kagian. Maruddu gapa nga mangusa i komediante ira tu bastus ira nga lafug tapenu mapagalo i totolay. Ngem kinagi ni apostol Pablo: “Arian nu ngana ta nono nu ngamin danaw: pallullussaw, pappata-patu, anna taki na nono ta ikattolay. Ari kamu nga massini-sinapang onu mangari ta pasiran na ikattolay nu.” (Colosas 3:8) Kinagina paga nga ‘ari nga mepangngo tu vuyatan’ na kurug ira nga Cristiano i “lafa-lafug nga ari mepangngo.”​—Efeso 5:3, 4.

¹⁰ Makaparaddam kani Jehova anna ta totolay nga mangaya nisa i bastus nga paguvovug. Tapang yatun. Ta Biblia, nelagum i “maritta nga annangngua” ta “neravvunan nga kata-katolay.” (Galacia 5:19-21) Nelagum ta “maritta nga annangngua” i aru nga klase na liwi-liwa, anna i tadday nga maritta nga annangngua ay posible nga marresulta ta tanakuan paga nga maritta nga annangngua. Nu neyugali ngana na tadday nga tolay i pakkagi tu tapang anna bastus nga paguvovug anna manakina nga iyemmang yatun, posible nga kegafuan yatun na kalsana ta kongregasion.​—2 Corinto 12:21; Efeso 4:19; innan i Endnote 23.

11, 12. (a) Anni i chismis? (b) Ngatta mawag nga lillitattam i mamara-parake ta tanakuan?

¹¹ Mawag gapa nga lillitattam i chismis. Gagangay laman nittam nga ikavurungan i tanakuan anna iyistoria i meyannung ta kokkofun anna familia tam. Maski ta ollu nga siglo, kayà mammuan na Cristiano ira tagga nu anni i situasion na wawwaragi anna nu anni i makuada tapenu uffunan ira. (Efeso 6:21, 22; Colosas 4:8, 9) Ngem mabi laman nga mabbalin tu chismis i paggiristoria meyannung ta tanakuan nga tolay. Nu ipaka-pakoli tam i istoria, posible  nga makekagi ittam tu gannug ira nga ari kurug onu paggiristorian i konfidensial ira nga gannug. Nu ari ittam magimmugug, mabbalin tu falsu ira nga akusasion onu pamara-parake danaw nga negatibo nga istoria. Pinara-parake na Fariseo ira si Jesus tagga ta inakusadda yayya tu gannug ira nga arianna mabba kingngua. (Mateo 9:32-34; 12:22-24) I pamara-parake ay makadaral ta reputasion na tadday nga tolay, marresulta ta paddarama anna taki na nono, anna manaral ta pakkorofun.​—Proverbio 26:20.

¹² Ikaya ni Jehova nga usattam i paguvovug tam tapenu uffunan anna pasikannan i tanakuan, imbes nga paddaraman i makkorofun. Ikalussaw ni Jehova danuri “mamalattuag tu paddarama ta nallatanan na wawwaragi.” (Proverbio 6:16-19) Si Satanas nga Diablo i ollu nga mamara-parake nga namara-parake ta Dios. (Nepakannammu 12:9, 10) Ta maddaggun, gagangay ngana laman ta totolay nga malladdug meyannung ta tanakuan. Ngem ari nakuan mesimmu yatun ta unag na kongregasion Cristiano. (Galacia 5:19-21) Yatutta mawag nga magimmugug ittam ta kakkagiattam anna kanayun nga nonopan labbi i kagiattam. Nige mu iyistoria i tadday nga gannug meyannung ta tanakuan, iyavu mu ta baggim: ‘Kurug kari i istoriakku? Makasta kari yatun? Makoffun kari yatun? Kunnasi nu maginna natun nga tolay i kakkagiakku meyannung nisa, magayayya kari yayya? Anni tamma i matageno ku nu kunnatun i kagian na tanakuan meyannung niakan?’​—Bibbigan i 1 Tesalonica 4:11.

13, 14. (a) Anni i makua na abusadu nga paguvovug ta totolay? (b) Anni i panguyaw? Ngatta lillitan nakuan na Cristiano ira nga uyawan i tanakuan?

¹³ Nu mittan, makekagi ittam tu gannug ira nga pabbabawyattam gabbalaman. Ngem ariattam kayà nga meyugali i makkritika onu makkagi tu ari makasta onu  makapataki ira nga gannug ta tanakuan. Ariattam nakuan vuluvuga mangusa tu abusadu nga paguvovug. Kagian ni Pablo: “Alsannu ta bagginu i ngamin nga grabe nga taki na nono, poray, lussaw, pakkukkulle, anna abusadu nga paguvovug.” (Efeso 4:31, NW ) Nitransleyt na tanakuan nga bersion na Biblia i “abusadu nga paguvovug” bilang “kitaddake ira nga uvovug,” “makapataki nga paguvovug,” anna “makapa-insulto nga paguvovug.” Alsan na abusadu nga paguvovug i dignidad na tolay anna ipatageno natun nga awan tu kuentada. Mabi laman nga matakitan i abbarabbing, yatutta mas magimmugug ittam nakuan tapenu ari makkafi i nonoda ta kakkagiattam.​—Colosas 3:21.

¹⁴ Abisowan ittam na Biblia ta tadday nga klase na abusadu nga paguvovug​—i panguyaw. I panguyaw ay i kanayun nga panginsulto ta tanakuan tapenu takitan ira. Kaddaraddam nu kunnatun i tratu na tadday ta atawana onu ta ánana! Kakuruganna, i tadday nga tolay nga manakina nga iyemmang i panguyawna ta tanakuan ay ari ngana kualipikadu nga mabbalin tu parte na kongregasion. (1 Corinto 5:11-13; 6:9, 10) Gitta na nagigiammu tam, nu makkagi ittam tu gannug ira nga bastus, laddug, onu makapataki, madaral tam i relasiottam kani Jehova anna ta tanakuan.

15. Anni nga klase na paguvovug i mamalladda ta relasion ira?

¹⁵ Kunnasi tam usan i regalu nga paguvovug segun ta ikaya ni Jehova? Maski nu ari espesipiko nga kagian na Biblia nu anni i mawag nga kagiattam onu ariattam kagian, kagianna lagapa nittam nga yuri ‘laman i mapia ira nga gannug nga makapasikan’ i uvovugattam. (Efeso  4:29, NW ) Makapasikan i uvovug ira nga marenu, masippo, anna kurug. Ikaya ni Jehova nga usattam i paguvovug tam tapenu pasikannan anna uffunan i tanakuan. Awayyana nga mariga yatun. Mawag i appursigi tapenu makekagi tu positibo imbes nga makkagi tu makapataki anna ari napannonopan ira nga gannug. (Tito 2:8) Gigiammuattam i karuan nga gannug nu kunnasi tam mapasikan i tanakuan gukaban na kakkagiattam.

16, 17. (a) Ngatta komendattam nakuan i tanakuan? (b) Sinni ira i komendattam?

¹⁶ Kanayun nga mangiyawa tu komendasion si Jehova anna si Jesus. Ikaya tam nga parigan ira. (Mateo 3:17; 25:19-23; Juan 1:47) Tapenu makeyawa tu komendasion nga kuruga mamasikan, mawag tu egga i personal nga interes mu ta tanakuan. Kagian na Proverbio 15:23: “I uvovug nga nekagi ta mepangngo nga tiempo​—anni mabba kastana yatun!” Mapasikan ittam nu egga i makkomenda nittam megafu ta lallappo tam onu egga i mangappresia nittam ta nakua tam.​—Bibbigan i Mateo 7:12; innan i Endnote 27.

¹⁷ Nu iyugali tam nga maffokus ta makasta nga kualidad na tanakuan, mas mabi para nittam nga makeyawa tu napafutuan nga komendasion. Angngariganna, awayyana nga nasingammu i tadday nga wagi ta kongregasion nga ipreparana tu mapia i palappana ira onu mappursigi nga makkomento ta study. Posible gapa nga itaddaggan na tadday nga kabataan i kinakurug ta eskuela, onu regular nga massuporta i tadday nga manakam ta ministerio. Dakal i makua na komendasiommu nira. Importante gapa nga ikagi na atawa nga lalaki nga ayatanna anna appresianna i atawana. (Proverbio 31:10, 28) Nu kunnasi nga makawag i mula tu bilag  anna danum, mawag gapa na totolay i appresasion, mas ngana ta abbarabbing. Magaleg tu oportunidad tapenu komendan i abbarabbing ta makasta ira nga kualidadda anna ta appursigida. Megafu ta komendasion, massikan i nono anna komfiansada anna mas nga mappursigi ira nga kuan i fustu.

18, 19. Ngatta kuattam i adde na mawayya tam tapenu pasikannan anna banna-bannayan i tanakuan? Kunnasi tam makua yatun?

¹⁸ Nu pasikannattam anna banna-bannayattam i tanakuan, tuttuttulattam i ehemplo ni Jehova. Ikavurunganna i “kakkabbi” anna “danuri natattazzian.” (Isaias 57:15) Ikaya ni Jehova nga ‘makkapasa-pasikan ittam tu nono’ anna ‘pasikannan i nono na makafi i nonoda.’  (1 Tesalonica 5:11, 14) Nu kuattam yatun, masingi-singanna anna appresianna i appursigi tam.

¹⁹ Baka maobserbam i tadday ta kongregasion nga nakkafi i nonona onu nadepres. Anni i puedem nga kagian tapenu moffunammu yayya? Posible nga ariammu masolba i problema, ngem puedem ipatageno ta nisa nga ikavurungammu yayya. Angngariganna, awayyam iyiskediul nga makavulu yayya. Awayyam mabbibbig tu makapatuyag nga teksto ta Biblia anna makimallo kavulu yayya. (Salmo 34:18; Mateo 10:29-31) Ipasiguradum nisa nga ayatan yayya na wawwaragi ta kongregasion. (1 Corinto 12:12-26; Santiago 5:14, 15) Ipatageno mu gapa nisa nga kurug anna napafutuan i kakkagiammu.​—Bibbigan i Proverbio 12:25.

20, 21. Anni i makoffun tapenu mas mabi nga akseptan na tanakuan i tabarang?

 ²⁰ Mapasikattam gapa i tanakuan nu mangikagi ittam tu makasta nga tabarang. Megafu ta imperfekto ittam ngamin, egga ira tiempo nga makawag ittam tu tabarang. Kagian na Proverbio 19:20: “Magginna ka ta tabarang anna alawatammu i disiplina, tapenu mabbalikka noka tu masirib.” Ari laman tu elder ira i puede nga manabarang. Mawag nga igiya na magana i ánada. (Efeso 6:4) Makeyawa gapa tu makasta nga tabarang i sister ta tanakuan nga sister. (Tito 2:3-5) Megafu ta ayatattam i wawwaragi tam, siguraduattam nga ari ira matakitan ta panabarang tam. Kunnasi tam makua yatun?

²¹ Baka meraddammammu turi ta egga nangiyawa nikaw tu makasta nga tabarang anna mabi mu nga inaksepta yatun. Ngatta efektibo yatun? Posible nga natageno mu nga talaga ikavurungan naka natun nga tolay. Puede gapa nga masippo anna meddu i pinattabaranna nikaw. (Colosas 4:6) Posible nga naggafu ta Biblia i tabaranna. (2 Timoteo 3:16) Maski nu binibbig tam mismu ta Biblia onu ari i itabarattam, mawag nga nebase yatun ta Biblia. Ariattam nakuan ipilit i opinion tam ta tanakuan onu killuan i teksto ira tapenu suportan i sarili tam ira nga ideya. Makoffun nittam i pannono nu kunnasi neyawa i tabarang nittam tapenu makeyawa tam gapa tu tabarang ta tanakuan.

22. Kunnasim usan i abilidad mu nga maguvovug?

²² I abilidad nga maguvovug ay regalu na Dios. Paguyuan ittam na aya tam nisa nga usan yatun tu mepangngo. Daddamman nga egga pakawayya na uvovug nga mamakkafi onu mamassikan ta nono. Kuattam gafu i adde na mawayya tam tapenu pasikannan anna pagaramman i tanakuan gukaban na paguvovug tam.