1, 2. (a) Anni i iddanaman na bagu nga magatawa? (b) Anni ira nga pakkiavu i tabbagattam taw nga kapitulo?

NONOPAN i magayayya nga nobio anna nobia ta aggaw na kasalda. Imajinadda i pattoleda ta mappange nga napannuan tu iddanama anna plano ira. Iddanamadda nga mabbayag anna makapagayayya i pagatawada.

² Ngem aru nga pagatawa i magayayya laman ta gafuna. Tapenu mabbayag anna makapagayayya i pagatawa, kawagan na magatawa i pangigiya na Dios. Gigiammuattam i tabbag na Biblia ta pakkiavu ira nga: Anni i karuan nga benefisio na pagatawa? Nu makitawa ka, kunnasi ka makapili tu mapia? Kunnasi ka mabbalin tu mapia nga atawa nga lalaki onu babay? Anni i makoffun tapenu mabbayag i pagatawa?​—Bibbigan i Proverbio 3:5, 6.

3. Mawag kari nga makitawa i tadday tapenu mabbalin tu magayayya? Iyesplika.

³ Mangurug i karuan nga ari magayayya i tadday nu awan tu atawana. Ngem ari tu kurug yatun. Kinagi ni Jesus nga posible nga mabbalin tu regalu i kawan tu atawa. (Mateo 19:11, 12) Kinagi paga ni apostol Pablo nga egga ira bentaha na kawan tu atawa. (1 Corinto 7:32-38) Desisiommu lagapa nu makitawa ka. Ariammu  makitawa megafu laman ta kultura onu megafu ta fuersan naka na kokkofummu anna kafamiliam.

4. Anni i karuan ta bentaha na makasta nga pagatawa?

⁴ Kagian na Biblia nga regalu gapa na Dios i pagatawa anna egga ira bentaha natun. Kinagi ni Jehova meyannung ta ollu nga lalaki nga si Adan: “Ari tu makasta para ta lalaki nga mattalupaddian nga tattadday. Mangngua ngà tu kavuluna, nga manguffun sa.” (Genesis 2:18) Pinaratu ni Jehova si Eva tapenu mabbalin tu atawa ni Adan, anna ira i nabbalin tu ollu nga familia na tolay. Nu egga ána na magatawa, mawag nga maladda i pagatawada tapenu mapadakalda tu mapia i ánada. Ngem ari laman tu kapeggan tu ána i gakkag na pagatawa.​—Salmo 127:3; Efeso 6:1-4.

5, 6. Kunnasi nga mabbalin tu gittana “nakkatallu nga lubig” i pagatawa?

⁵ Nitura ni Patul Solomon: “Mas makasta i dua anne ta tadday megafu ta egga mapia nga bala-baloda ta pinabbannagadda. Ta nu matomba i tadday nira, moffunan na tadday paga i kavuluna nga tumaddag. Ngem anni i mesimmu ta tadday nga matomba nga awan tu mamataddag nisa? . . . I nakkatallu nga lubig ay mariga nga magatta.”​—Eclesiastes 4:9-12.

⁶ I makasta nga pagatawa i pinakamadukko nga pakkofun na dua nga tolay nga makka-uffun, makkabanna-bannay, anna makkinnaprotekta. Paladdan na aya i pagatawa, ngem mas malladda i pagatawa nu parehu ira nga maddayaw kani Jehova. Nu kunnatun, i pagatawada ay mabbalin tu gittana “nakkatallu nga lubig” nga meggo nga napattalapig i tallu nga galuna. I kunnatun nga lubig ay mas maladda anne ta lubig nga dua laman i galuna. Malladda i pagatawa nu melagum si Jehova tatun.

7, 8. Anni i nitabarang ni Pablo meyannung ta pagatawa?

 ⁷ Kabalin na kasal, mapagustuan ngana na magatawa i seksual nga pakawagadda. (Proverbio 5:18) Ngem nu mappakasal i tadday tapenu laman pagustuan i seksual nga pakawaganna, ari yayya masirib nga makapili tu atawana. Yari tu makitawa laman nakuan i tadday nu nappasa ngana i tiempo nga masiki-sikan i pakkaragana ta sex. (1 Corinto 7:36) Mas makasta nu mappakasal yayya nu ari ngana kuruga masikan i kunnatun nga pakkaraga tapenu makapannono anna makapili yayya tu mapia.​—1 Corinto 7:9; Santiago 1:15.

⁸ Nu planom ngana i makitawa, makasta nu mabbalikka nga realistiko anna ekspektammu nga egga ira problema na pagatawa. Kinagi ni Pablo nga danuri makitawa ay meparubang ta “neravvunan nga kavuru-vurungan.” (1 Corinto 7:28) Maski i pinakamakasta nga pagatawa ay makkaproblema lagapa. Yatutta nu planom ngana i makitawa, piliammu tu mapia i paki-atawammu.

9, 10. Anni i mesimmu nu nakitawa ittam ta ari nga maddayaw kani Jehova?

⁹ Yaw i importante nga prinsipio nga mawag nga daddamman nu mappili tu atawa: “Ari kamu nga makipattakkilu ta ari mangurug ira ta ari kamu nga parehu.” (2 Corinto 6:14, NW ) Nebase yaw nga ilustrasion ta tadday nga makua ta pakkusetcha. Nu makkaduma ta kadakal onu sikan i dua nga ayam, ari ira nga pattakkiluan na makkusetcha ta pagaradu. Parehu laman gare nga marigatan i dua nga ayam. Kunnatun gapa, marresulta ta aru nga problema nu makitawa i tadday nga  maddayaw kani Jehova ta ari nga kapangngurug. Yari tu masirib i tabarang na Biblia nga makitawa laman ‘ta kapangngurug.’​—1 Corinto 7:39.

¹⁰ Nu mittan, manono na karuan nga Cristiano nga mas makasta nu makitawa ira ta ari nga maddayaw kani Jehova anne ta magitetadday ira. Ngem nu ariattam tuttulan i tabarang na Biblia, marresulta yatun ta taki anna daddam. Bilang maddayaw kani Jehova, i passerbi nisa i pinaka-importante ta pattoletam. Anni i matageno mu nu ariammu kavulu i atawam tapenu kuan yatun nga pinaka-importante ta pattolem? Aru i naddesision nga mattalupaddian nga awan tu atawada anne ta makitawa ta tadday nga ari mangaya onu masserbi kani Jehova.​—Bibbigan i Salmo 32:8.

11. Kunnasim mapili tu mapia i atawam?

¹¹ Ari gapa kebalinan natun nga mabbalin tu makasta nga atawa i maski sinni laman nga masserbi kani Jehova. Nu planom ngana i makitawa, alegammu yuri talaga kakayà mu anna makasundu mu. Maginnag adde ta makaleg ka tu tadday nga kagittam ta kayàna nga kuan onu gakkag ta pattolay anna mangipoppollu ta passerbi ta Dios. Bibbigan anna monag nga pannonopan i makoffun ira nga tabarang meyannung ta pagatawa nga egga ta publikasion ira nga naggafu ta matalo nga doroban.​—Bibbigan i Salmo 119:105.

12. Anni i magigiammu tam ta Biblia meyannung ta netratu ira nga pagatawa?

¹² Ta karuan nga kultura, gagangay laman nga i mappagana i mappili tu atawa na ànada. Nonopadda nga ammu na magana nu anni i kapianan para ta anada. Negagangay gapa yatun nga kostumbre ta tiempo na Biblia. Yatutta nu tuttulan na familiam i kunnatun  nga kostumbre, moffunan na Biblia i mappagana nga mammuan i kualidad ira nga alegadda ta pakitawan na ánada. Angngariganna, turi nappili si Abraham tu atawa para ta anana nga si Isaac, ari nga primeru para nisa i kuartu onu kinaprominente; nu ari, i pangaya na babay kani Jehova.​—Genesis 24:3, 67; innan i Endnote 25.

13-15. (a) Kunnasi nga makaprepara i lalaki tapenu mabbalin tu mapia nga atawa? (b) Kunnasi nga makaprepara i babay tapenu mabbalin tu mapia nga atawa?

¹³ Nu planom ngana i makitawa, siguraduammu nga  nakaprepara ka. Baka pagabbo mu nga nakaprepara ka ngana, ngem gigiammuattam nu anni i kebalinan na pabbalin tu preparadu ta pagatawa. Baka makaddag ka ta tabbag.

¹⁴ Ipasingan na Biblia nga madduma i papel na atawa nga lalaki anna babay ta unag na familia. Yatutta mawag nga nakaprepara i lalaki anna babay ta annungadda sonu magatawa ngana ira. Nu plano na lalaki i mangatawa, mawag nga iyavuna ta baggina nu preparadu ngana yayya nga mabbalin tu ulu na familia. Ekspektan ni Jehova nga iyawa na lalaki i material anna emosional nga pakawagan na atawana anna na ánana. I pinaka-importante, mawag nga irolluan na lalaki i espiritual ira nga aktibidad na familiana. Segun ta Biblia, i lalaki nga arianna matangngallan i familiana ay “mas marakay anne paga ta ari nga Cristiano.” (1 Timoteo 5:8) Yatutta nu planom i mangatawa, nonopammu nu kunnasim meyaplika yaw nga prinsipio na Biblia: “Planowammu i trabahum ta lawan anna ipreparam i komammu; kabalinna ipataddag mu i balem.” Kayàna kagian nga nige mu mangatawa, siguraduammu nga nakaprepara ka ngana nga kuan i ikikkiddaw ni Jehova para ta atawa nga lalaki.​—Proverbio 24:27.

¹⁵ Nu plano na babay nga maki-atawa mawag nga iyavuna ta baggina nu nakaprepara yayya para ta responsibilidad ira na atawa nga babay anna yena. Kagian na Biblia i karuan nga gannug nu kunnasi matangngallan na mapia nga atawa nga babay i atawana anna i ánana. (Proverbio 31:10-31) Ta maddaggun, nononopan laman na aru nga lalaki anna babay nu anni i makua na atawada para nira. Ngem kayà ni Jehova nga nonopattam nu anni i makua tam para ta atawa tam.

16, 17. Nu planom ngana i makitawa, anni nakuan i pannonopammu tu mapia?

 ¹⁶ Nige mu makitawa, pannonopan tu mapia i kagian ni Jehova meyannung ta atawa nga lalaki anna babay. Ari nga kebalinan na pabbalin tu ulu na familia nga puedem takitan ta pisikal onu emosional i familiam. Parigan na mapia nga ulu na familia si Jesus nga kanayun nga minaggiddu anna masippo ta tattangngallanna. (Efeso 5:23) Mawag gapa nga nonopan na babay nu anni i kebalinan na passuporta ta desision na atawana anna pakikoopera nisa. (Roma 7:2) Mawag tu usitakkanna i baggina nu magayayya yayya nga makimoray ta tadday nga imperfekto nga lalaki. Nu manonona nga arianna makua yatun, mas makasta nu mattalupaddian labbi yayya nga maginganay.

¹⁷ Mas nakuan nga pagolluan na magatawa i pagayayya na atawada anne ta baggida. (Bibbigan i Filipos 2:4.) Nitura ni Pablo: “Mawag tu ayatan na lallaki i gi-attawad-da ta kunna pangaya da ta baggi da laggapa. Mawag gapa tu i babbay ay ikakua da i gi-attawad-da.” (Efeso 5:21-33) Parehu nga mawag na lalaki anna babay nga matageno i aya anna respeto. Ngem tapenu magayayya i pagatawa, mas importante ta lalaki nga matagenona nga irespeto yayya na atawana, anna mas importante gapa ta babay nga matagenona nga ayatan yayya na atawana.

18. Ngatta mawag nga magimmugug i lalaki anna babay ta tiempo na pangayaya?

¹⁸ Magayayya nakuan nga tiempo i pangayaya tapenu mas makilala na lalaki anna babay i kataggi-tadday. Tiempo gapa yatun tapenu mabbalin ira tu realistiko anna makkagi tu kurug tapenu makapaddesision ira nu kayàda i mavvulu ta interu nga pattoleda.  Ta tiempo na pangayaya, magigiammu na lalaki anna babay i pakikomunika ta kataggi-tadday anna mappursigi ira nga ammuan nu anni talaga i egga ta futuda. Durante nga mas maddukko i relasiodda, gagangay laman nga makatageno ira tu pisikal nga atraksion ta kataggi-tadday. Ngem mawag nga kontroladda i pangipasingadda tu aya nige ira makkasal tapenu ariadda makakua tu imoral nga gannug. Uffunan ira na kurug nga aya tapenu mapeggan tu pangifugag ta baggi anna ari ira makakua tu gannug nga manaral ta relasiodda ta kataggi-tadday anna kani Jehova.​—1 Tesalonica 4:6.

19, 20. Anni i pagimamma na Cristiano ira ta pagatawa?

¹⁹ Aru nga libru anna pelikula i mangultimu ta magayayya anna magarbo nga kasal. Ta kurug nga pattolay, i kasal ay pamegafuanan laman. Dinisenio ni Jehova i pagatawa tapenu mabbalin tu permanente nga relasion.​—Genesis 2:24.

²⁰ Ta maddaggun, ibilang na magaru nga temporario laman i pagatawa. Mabi laman para nira i makitawa anna mabi laman i makisina onu makiddiborsio. Nonopan na karuan nga nu egga luttuag nga problema, tiempo ngana yatun tapenu isina i atawada. Ngem nonopan i ilustrasion na Biblia meyannung ta maladda nga lubig nga meggo nga napattalapig i tallu nga galuna. Yatun nga lubig ay ari insigida makatta maski ta mariga ira nga situasion. Nu mappoffun ittam kani Jehova, mabbayag i pagatawa tam. Kinagi ni Jesus: “Arian na gafu nga awayya tu paggungayan na tolay i pinattadday na Dios.”​—Mateo 19:6.

21. Anni i makoffun ta magatawa nga ayatan i kataggi-tadday?

²¹ Egga ira kalalakian anna pakkafiattam ngamin. Mabi para nittam nga maffokus ta pakkafian na tanakuan, netallugaring ngana na atawa tam. Ngem nu kunnatun i kuattam, ariattam mabbalin tu magayayya. Ngem nu maffokus ittam ta makasta ira nga kualidad na atawa tam, mabbalin tu magayayya i pagatawa tam. Makua tam kari yatun ta imperfekto nga atawa tam? Wan! Ammu ni Jehova nga imperfekto ittam ngem maffokus lagapa yayya ta makasta ira nga kualidad tam. Fugurammu ngana laman nu ari nga kunnatun si Jehova!  Kinagi na salmista: “Nu i katagaruliam-mi, AFU, ay nilistam, sinni i makelilli ta panentensiam?” (Salmo 130:3) Parigan na magatawa si Jehova nu maffokus ira ta makasta ira nga kualidad na atawada anna nu sigga-paran ira nga mamakoma.​—Bibbigan i Colosas 3:13.

22, 23. Kunnasi nga nakepasingan si Abraham anni Sara tu makasta nga ehemplo ta sigga-atawan ira?

²² Ta pappasa na daga-ragun, posible nga mas  malladda i pagatawa. Nabbayag anna magayayya i pagatawa ni Abraham anni Sara. Turi kinagi ni Jehova kani Abraham nga panawadda i baleda ta siudad na Ur, posible nga maturu tu 60 ngana i dagun ni Sara. Nonopan nu kunnasi kariga para nisa nga panawan i komfortable nga balena anna maddian ta tolda ira. Ngem si Sara ay tadday nga mapia nga kofun anna kavulu ni Abraham, anna kuruga irespetona yayya. Yatutta sinuportanna i desision ira ni Abraham anna nakikoopera yayya tapenu metuppal yatun.​—Genesis 18:12; 1 Pedro 3:6.

²³ Siempre, ari kebalinan na makasta nga pagatawa nga kanayun nga makkasundu i magatawa ta ngamin nga gannug. Mittan, turi ta ari minanugu si Abraham kani Sara, kinagi ni Jehova sa: “Ginnammu yayya.” Kunnatun i kingngua ni Abraham anna makasta i narresultanna. (Genesis 21:9-13) Nu egga ira tiempo nga ariammu makasundu i atawam, ari nakuan makkafi i nono mu. I importante, ayatan anna irespetonu i kataggi-tadday maski nu egga ira i ari pakkarantindian.

24. Kunnasi nga makedayaw kani Jehova i pagatawa tam?

²⁴ Ta unag na kongregasion Cristiano, rinivu i magayayya nga magatawa. Nu kayà mu ngana i makitawa, nonopammu nga i pappili tu atawa i tadday ta pinaka-importante nga desision nga kuammu. Afektan natun i interu nga pattolem, yatutta mappegiya ka kani Jehova. Nu kuammu yatun, mapilim tu mapia i atawam, makapapprepara ka tu mapia para ta pagatawa, anna makabuu ka tu maladda anna meddu nga relasion nga makedayaw kani Jehova.