Anni i Efekto na Gadyet ta Ána Mu?
Awayya na tu marigatan i mannakam ira ta pangusa tu gadyet. Ngem antigu na abbarabbing ira megafu ta kanayudda yaw nga usan.
Ngem naobserba na karuan nga nu kana-kanayun nga naka-online i abbing ira, posible nga . . .
-
maadik ira ta gadyet da.
-
ma-bully onu matantalaw ira.
-
makasingan ira tu pornograpia maski manaki da.
I MAWAG NGA MAMMUAMMU
PAKKA-ADIK
Nadisenio i games ira anna i karuan nga aktibidad ta Internet nga maka-adik. Kagian na libru nga Reclaiming Conversation: “Nadisenio i apps ira ta cellphone tam tapenu kanayuttam yaw nga usan.” Kada usattam i apps ira nga egga commercial na, kumita gapa i advertiser ira.
NONOPAMMU: Kanayun kari nga agga-gadyet i ána mu? Kunnasim ira maduffunan tapenu mosa da ta kapianan i oras da?—EFESO 5:15, 16, NW.
CYBERBULLYING
Bastus i karuan ira nga totolay nu naka-online ira yayya nga posible nga i-bully onu tantalawadda i tanakuan.
Ari nga mepappangngo onu bastus i kukukuan na karuan ira ta social media megafu ta ikaya da i aru nga atension anna desperadu ira nga massikat. Awayya na gapa nga matakitan i tadday onu matageno na nga mefe-fuera yayya nu masingan na nga ari yayya naimbitan ta tadday nga party.
NONOPAMMU: Mabbalin kari tu bastus ta tanakuan i ána mu nu naka-online ira? (Efeso 4:31) Mattaki kari i nono da nu mefe-fuera ira?
PORNOGRAPIA
Mabi laman makasingan tu imoral ira nga gannug ta Internet. Egga ira i software nga usu-usan na magana ira tapenu makontrol i masingan na ána da, ngem nu mittan, ari yaw nga gumana.
Awayya na nga ilegal i sexting—i pangi-send onu pas-save tu imoral ira nga mensahe onu letratu. Puede nga makasuan tu child pornography danuri mas-sexting, depende ta dob ta lugar da anna ta edad da.
NONOPAMMU: Kunnasim moffunan i ána mu tapenu ari ira matenta nga maningan onu mangi-send tu imoral ira nga letratu ta Internet?—EFESO 5:3, 4.
I MAKUAM
TUDDUAMMU I ÁNA MU
Maski paga antigu na abbing ira i mangusa tu gadyet, mawag lagapa nga megiya ira. Kagian na libru nga Indistractable nga nu iddammu i abbing ira tu gadyet maski ari da paga ammu i mepangngo nga pangusa tatun, “gitta na pinagurayammu ira nga mallittu ta danum maski ariadda paga ammu i mattanniaw.”
PRINSIPIO NA BIBLIA: “Sanayammu i abbing ta dalan nga mawag tu angngayan na; maski nu mallakay yayya ay arianna yatun panawan.”—PROVERBIO 22:6.
Piliammu i suhestion ira nga kayà mu purueban, onu itura mu i kayà mu nga kuan.
-
Ituddù ta ana ku nga mawag tu masippo yayya maski ta online
-
Duffunakku yayya nu matageno na nga mefe-fuera yayya
-
Kuakku i ngamin tapenu maprotektakku yayya ta marake ira nga masingan na ta Internet
-
Regular nga i-check ku i pangusa na ta cellphone na
-
I-set ku i kabayag na pas-cellphone na ta kadaggaw
-
Ari na maggadyet nu magitetadday yayya, mas ngana nu oras na pakkatrug
-
Awan tu maggadyet ta oras na pakkakan
Baka Kaya Mu Gapa i
PAGATAWA ANNA FAMILIA
Puede Kari Ngana nga Makka-cellphone i Ana Ku?
Iyavu mu ta baggim yaw ira nga pakkiavu tapenu mammuammu nu parefu nga ready kamu ngana na ana mu ta responsibilidad nu makka-cellphone yayya.
PAGATAWA ANNA FAMILIA
Tudduan i Ána Mu nga Magimmugug ta Pangusa tu Smartphone
Maski aru i ammu na abbing ira ta teknolohia, kawagadda lagapa i pangi-guide na magana da nira tapenu matudduan ira nga magimmugug ta pangusa tu smartphone.
