Ipasingan na komplikadu nga disenio na matolay ira nga gannug nga egga i naddisenio nira. Egga i babaraddi nga parte na ngamin nga matolay nga gannug. Magalan danatun nga selula. I kada selula ay kagitta na baraddi nga factory nga aru i komplikadu nga trabahu na tapenu mattolay anna umaru i matolay nga gannug. Kunnatun maski ta pinakasimple ira nga matolay nga gannug. Tadday tatun i yeast nga pampaalsa tu tinapay. Tadday-selula yatun nga organismo. Simple i selula na yeast nu ikumpara ta selula na tolay. Ngem komplikadu lapa yatun. Egga i DNA ta tangnga na organisadu nga selula na yeast. Egga i baraddi nga gitta na makina na nga mangi-sort, mangi-transport, anna mangi-convert ta molecule ira. Importante danatun tapenu matolay yaw nga organismo. Nu awan tu makan na selula na yeast, sisinu yatun nga magimmang ta kukukuan na adde ta gitta na makakatrug ngana. Megafu tatun, awayya tam nga ipappan tu mabayag i yeast tapus gitta na lukagattam yatun sonu usattam ngana ta pagangngua tu tinapay.

Aru ngana nga dagun nga giggigiammuan na scientist ira i selula na yeast tapenu mas mantindiadda i selula na tolay. Ngem aru paga i mawag nga magigiammu da. “Kurang i biologist ira nga magangngua ta ngamin nga experiment tapenu matindiammi maski i simple laman nga organismo  kagitta na yeast,” kunni Ross King, professor ta Chalmers University of Technology ta Sweden.

Nu nonopammu nu kunnasi kakomplikadu maski i simple laman nga matolay nga gannug kagitta na yeast, manono mu kari nga egga i namaratu tatun? Posible kari nga gavva laman nga limittuag yatun?

Maggafu laman i matolay nga gannug ta matolay nga gannug. Aru nga molecule nga magalan tu nucleotide i mabbuu ta DNA. Egga i 3.2 billion nga nucleotide na kada selula na tolay. Naorganisa danatun ta eksakto nga pattern tapenu makangngua i selula tu enzyme anna protein ira.

Kagian na scientist ira nga balabaddi i chansa nga gavva laman nga makabuu i nucleotide ira tu fustu nga pattern. Imposible paga lagu yatun.

I kurug, ari paga vuluvuga nga nakangngua i scientist ira tu matolay nga gannug maggafu ta ari matolay nga gannug.

Nerumu-ruma i tolay. Egga ira i abilidad tam nga totolay nga awan ta tanakuan ira nga matolay nga gannug. Mas malalaki ittam ta art, ta pakilallang ta tanakuan, anna ta pangisikka ta mataga-tageno tam. Appresiattam i nadduruma nga lasa, agug, guni, kulor, anna i masingi-singattam. Iplano tam i mappange tam anna ala-alegattam i gakkag na pattolay.

Anni i makagim? Gavva laman kari nga limittuag danatun nga abilidad tam megafu ta kawagattam danatun tapenu mattolay anna umaru ittam? Onu ipasingan natun nga regalu na minaggiddu nga Namaratu i inango tam?