Manoli ta naddianna

Manoli ta table of contents

ISTORIA NA PATTOLAY

Napprogreso Ngà Megafu ta Nepamana na Cristiano nga Magana Ku

Napprogreso Ngà Megafu ta Nepamana na Cristiano nga Magana Ku

TA TANGNGA na gabi, naddaki kami ta masiki-sikan i agina nga Niger River nga maggi 1.6 kilometro i kakabana. Maddaggun i Gerra Sibil ta Nigeria, yayya nga delikadu i paddaki ta Niger. Ngem mawagmi nga arubangan yatun nga peligro, nga ari laman tu mittan. Ngatta neparubakkami ta kunna nga situasion? Toliattam i tiempo nige ku neyana.

Ta 1913, nabawtisowan i yamà nga si John Mills ta New York, ta edad nga 25. Si Brother Russell i nappalappa ta bawtismo. Ari nabbayag, minay si Papa ta Trinidad and Tobago, nu sitaw inatawana si Constance Farmer, matalikarag nga estudiante na Biblia. Inuffunan ni Papa i kofunna nga si William R. Brown tapenu ipagiraw i “Photo-Drama of Creation.” Kingnguada yatun nige neyasayn na familia nga Brown ta West Africa ta 1923. Si Papà anni Mamà, nga parehu nelangitan i iddanamada, ay nabattang ta Trinidad.

MAGANA NGA MANGIDDU NIKAMI

Siam kami mawwaragi, nengagan i pinaka-kakami kani Rutherford nga presidente tagga na Watch Tower Bible and Tract Society. Turi ta neyana ngà ta Disiembre 30, 1922, nengagan ngà gapa kani Clayton J. Woodworth nga editor na The Golden Age (Malukag! ta maddaggun). Pinagiskuela kami na maganami tu adde ta elementaria, ngem mas nga ipagaramda i espiritual ira nga addetan. Malalaki si Mama nga marrason segun ta Katurakan. Kakayà ni Papa i magistoria meyannung ta Biblia, iyaktona paga yatun tapenu matotolay i istoria.

Navvunga i appursigida ira. Nikami nga lima nga lallaki, tallu kami nga nagiskuela ta Gilead School. Tallu ta wagì nga babbay i piga ragun nga nappayunir ta Trinidad and Tobago. Gukaban na tuddu anna makasta nga ehemplo na maganami, nemula kami nga ánada “ta balay na YAFU.” Noffunan kami na pamagaramda tapenu mattalupaddian tari anna mapprogreso “ta Templo na Dios tam.”​—Sal. 92:13.

I balemi i pattaraddayan para ta pallayyagayya. Mattaradday tatun i papayunir anna maruddu nga paggiristoriadda si Brother George Young, Canadian nga misionero nga nabbisita ta Trinidad. Magaya-ayayya nga iyistoria na magana ku i dati nga partnerda, i magatawa nga Brown, nga egga ngana ta West Africa. Ngamin danatun i namaguyu niakan tapenu mallayyagayya namegafu ta mafulu anios ngà.

TRABAHU IRA TAGGA

I magazinas tam tatun nga tiempo ay direkta nga mangilattuag ta falsu nga relihion, kakkam nga komersialismo, anna maritta nga pulitika. Megafu tatun, turi ta 1936, nipegamma na lider na relihion ta gubernador na Trinidad i ngamin nga publikasion na Watch Tower. Nitagumi i literatura ira ngem tulu-tuloy nga inusami danatun adde ta mofu i ngamin nga suplay. Mammartsa kami anna mabbisikleta anna usammi i handbill anna placard ira. Kavulumi i sound-car group nga naggafu ta Tunapuna, layyagayyammi maski danuri ararayyu nga parte na Trinidad. Kakkasta yatun! Megafu tatun nga espiritual nga pallevu, nabawtisowan ngà ta edad nga 16.

Sound-car group ta Tunapuna

Megafu ta rensia na familiami anna gafu taw ira nga ekspiriensà, natolay niakan i pakkaraga nga mabbalin tu misionero. Ari nalsa i pakkaraga ku maski turi ta minay kami ta Aruba ta 1944 anna vinulumi si Brother Edmund W. Cummings. Magayayya kami nga egga i mafulu nga nembitami ta Memorial turi 1945. Ta tumunug nga dagun, nabuu i ollu nga kongregasion ta isla.

Kavulu si Oris, napprogreso mangana i pattolè

Ari nabbayag, nilayyagayyakku i katrabahù nga si Oris Williams. Mafuersa i argumento ira ni Oris tapenu idefensa i doktrina ira nga netuddu nisa. Ngem gukaban na paggigiammu tu Biblia, nammuanna nu anni talaga i ituddu na Uvovug na Dios anna nabawtisowan yayya turi Enero 5, 1947. Ta pappasa na tiempo, nakkagustu kami anna nakkasal kami. Nappayunir yayya turi Nobiembre 1950. Ta kavulu ku ngana si Oris, napprogreso mangana i pattolè.

KAPPAGAYAYYA NGA SERBISIU TA NIGERIA

Turi 1955, nembitakkami ta Gilead School. Tapenu mapprepara tatun nga pribilehio, narresayn kami ni Oris ta trabahu, nilakumi i balemi anna i karuan nga pakkukuami, anna nanaw kami ta Aruba. Turi Hulio 29, 1956, naggradua kami ta meka-27 nga klase na Gilead anna neyasayn ta Nigeria.

Kavulu i familia na Bethel ta Lagos, Nigeria, turi 1957

Nu innakku i nappasa, kunni Oris: “Moffunan na espiritu ni Jehova i tolay nga makibagay ta masaya anna mariga nga pattolay na misionero. Ari tu gitta na atawà, kakku vuluvuga kayà i mammisionero. Mas kayà ku i maddian ta balay anna mamadakal tu ána. Inulì i pagimamma ku turi ta nalippawa ku nu kunnasi kaapuradu i pallayyagayya tu mapia nga dumug. Kustu naggradua kami ngana ta Gilead, agga-paran ngà ngana nga masserbi bilang misionero. Durante nga nakatakay kami ta barku nga Queen Mary, nikulle yaw nikami ni Worth Thornton nga mattrabahu ta ofisina ni Brother Knorr: ‘Bon voyage!’ Tapus kinagina nikami nga masserbi kami ta Bethel. ‘Anni mabba!’ kukku. Ngem alistu ngà laman nakibagay anna nagustuakku i Bethel, nu sitaw nadduruma i asayment ku. I tadday ta kakayà ku nga trabahu ay i receptionist. Kakayà ku i totolay, anna megafu taw nga trabahu, direktà nga maka-uvovug i wawwaragi ta Nigeria. Aru nira i duttal nga ginavu, nabannag, mapangal, anna mabising. Kakayà ku nga uffunan ira ta kawagadda nga makan anna banna-bannay. Ngamin danatun ay sagradu nga passerbi kani Jehova, anna yatun i namakkontentu anna namagayayya niakan.” Wan, napprogreso kami ta kada asayment.

Ta tadday nga okasion na familia ta Trinidad turi 1961, inistoria ni Brother Brown i karuan ta kappagayayya nga ekspiriensana ta Africa. Tapus nireport ku gapa i papprogreso ta Nigeria. Kinofunnà ni Brother Brown anna kinagina kani Papà: “Johnny, kammu nakadde ta Africa, ngem si Woodworth, nakadde!” Kunna gapa ni Papa nio: “Itulu-tuloy mu Worth! Apertammu!” Danatun nga pamagaram maggafu ta nabaya-bayag ngana ta kinakurug i napponag ta pakkaraga ku nga ituppal adde ta mawayyà i ministeriò.

Si William “Bible” Brown anna i atawana nga si Antonia, nga talaga namagaram nikami

Ta 1962, egga pribilehiò nga mas masanay paga ta meka-37 nga klase na Gilead, ta mafulu-vulan nga kurso. Si Brother Wilfred Gooch nga maddaggun nga branch overseer ta Nigeria, ay nagatende ta meka-38 nga klase anna neyasayn ta England. Yatutta sakan ngana i natunno nga manangngal ta panga ta Nigeria. Pinarigakku i ehemplo ni Brother Brown. Kanayun ngà mabbiahe yatutta nammuakku anna iniddu ku i wawwaragi ta Nigeria. Maski nu pobre ira anna ari tu gitta na egga ta mariku nga nasion, masingan ta ayayya anna kinakontentuda nga i nalanna-lanno nga pattolay ay ari tu nakadepende ta kuartu onu ta material nga pakkukua. Maski kunnatun i situasiodda, kappabbaw ira nga masingan nga marenu, maayus, anna egga i dignidadda ta study ira. Nu maddarattal ira ta kombension, aru i agga-takay ta truck anna ta bolekajas * (lokal ira nga bus nga agga-vuka i siwana). Maruddu nga makapa-interes i slogan danatun nga bus. Tadday tatun: “I baraddi nga turu na danum ay mabbalin tu daka-dakal nga bebay.”

Kuru-kurug yatun nga islogan! Kada appursigi na indibidual ay egga meyuffunna; niyammummi gapa i appursigimi. Turi ta 1974, i Nigeria i ollu nga nasion fuera ta United States nga nakadde ta 100,000 i bilang na publisher. Talaga napprogreso i trabahu!

Taw nga tiempo na papprogreso, nabbatta i Gerra Sibil ta Nigeria turi 1967 adde ta 1970. Piga vulan nga awan tu kontak ta panga nga ofisina na wawwaragi ta Biafran ta abbag na Niger River. Mawag tu itulugammi ira tu espiritual nga makan. Gitta na nakagi ta gafu, gukaban na pakimallo anna pattalo kani Jehova, namippigami zinaki yatun nga bannag.

Mananawag ta memorià danatun nga peligroso nga paddaki ta Niger, nga puedemi matay ta massassalba nga suddalu, taki, anna tanakuan paga nga peligro. Mariga i pallusut ta suspetchoso nga suddalu na gobiernu, ngem mas ngana i pallusut ta nabarikadan nga parte na Biafran. Mittan nga gabi, nabbarangay ngà ta Niger River naggafu ta Asaba mappange ta Onitsha tapenu pagaramman i elder ira ta Enugu. Ta tadday nga pabbiahe, napagaram i elder ira ta ili na Aba nu sitaw fuersadu nga mepaddo i tuluda nu gabi. Ta Port Harcourt, insigida nga niyemmammi i study gukaban na pakimallo turi ta nakatallung i suddalu ira na gobiernu ta aranni laman nga barikada na Biafran.

Importante danatun nga study tapenu ipatageno ta wawwaragi i meddu nga pangikavurung ni Jehova anna tapenu mangiyawa tu kawagan nga tabarang ta neutralidad anna pattaradday. Nalampasan na wawwaragi ta Nigeria yatun nga grabe nga gerra. Nipasingadda nga affutan na aya i pangikalussaw megafu ta tribu, anna napattalupaddiadda i Cristiano nga pattaradday. Anni mabba nga pribilehio nga kavulu ku ira tatun nga tiempo na kapurueba!

Ta 1969, si Brother Milton G. Henschel i tserman na “Peace on Earth” nga International Assembly ta Yankee Stadium, New York, anna aru i nagigiammù bilang kaduffunna. Eksakto laman yatun megafu ta turi 1970 nesimmu i “Men of Goodwill” nga International Assembly ta Lagos, Nigeria. Maski kababalin pagalaman na gerra sibil, megafu ta bendision ni Jehova navviktoria yaw nga okasion. Nebilang yatun ta historia megafu ta nakua yatun ta 17 nga lengguahe anna 121,128 i nagatende. Nemammatan da Brother Knorr anni Brother Henschel tuange ta bisita ira nga nattakay ta arkiladu nga eroplano nga naggafu ta United States anna ta England i tadday ta pinaka-aru nga nabawtisowan nga Cristiano kabalin na Pentecostes​—3,775 nga bagu nga disipulos! I panguffun ta pangasikasu tatun nga okasion i tadday ta pinaka-okupadu nga tiempo na pattolè. I bilang na publisher ay ari laman tu minaru, nu ari, nallobu!

I International Assembly nga “Men of Goodwill” nga inatendeyan na 121,128 nga totolay nga naggafu ta 17 nga lengguahe, nelagum ngana i Ibo

Ta maturu nga 30 dagun ta Nigeria, magayayya ngà nga masserbi nu karuan bilang traveling overseer anna zone overseer ta West Africa. Kuruga naappresia na misionero ira i nalawàda nga personal nga atension anna pamagaram! Pribilehiò gapa nga ipasiguradu nira nga ari ira napagurayan! Nituddu niakan naw nga trabahu nga importante i pangipasingan tu personal nga interes ta totolay tapenu moffunan ira nga mapprogreso anna kanayun nga masikan anna metadday ta organisasion ni Jehova.

Narubammi i problema ira gitta na gerra sibil anna taka-taki megafu laman ta uffun ni Jehova. Mananawag kanayun i bendision ni Jehova. Kunni Oris:

“Parehu kami nga namippiga nga nammalaria. Egga mittan nga nekurag si Worth ta hospital nga awan tu palatagenona. Nekagi niakan nga baka ipatena yatun, ngem pia ngana laman ta ari! Turi ta nalukag yayya, nilayyagayyanna i bantayna nga nurse meyannung ta Pappatulan na Dios. Turi kua, binisitami ni Worth yatun nga nurse, si Mr. Nwambiwe, tapenu kultiban i interesna ta Biblia. Inalawana i kinakurug anna nabbalin tu elder ta Aba. Aru gapa i noffunakku, maski deboto ira nga Muslim, tapenu mabbalin tu matalikarag nga aripan ni Jehova. Talaga na-enjoymi i pangammu anna pangaya ta totolay ta Nigeria, ta kulturada, ta kostumbreda, anna ta lengguaheda.”

Yaw mangana i tadday nga leksion: Tapenu mapprogreso ta asayment ta tanakuan nga nasion, mawag tu gigiammuattam nga ayatan i wawwaragi maski neruma i kulturada nittam.

BAGU IRA NGA ASAYMENT

Kabalimmi nasserbi ta Bethel ta Nigeria turi 1987, nakalawa kami tu bagu nga asayment bilang field missionary ta makakkasta nga isla na St. Lucia ta Caribbean. Kappagayayya yatun nga asayment, ngem neparubang kami ta bagu ira nga ziga. Ari tu kagitta na Africa, nu sitaw aru i atawa na lallaki, taw ta St. Lucia, i problema ay mavvulu i lalaki anna babay nga ari legal nga nakkasal. I makapangngua nga Uvovug na Dios i namaguyu ta aru nga estudiante ta Biblia tapenu kuan i mawag nga panguli.

Kuruga iddeddu ku si Oris ta 68 dagun nga pagatawami

Durante nga makkakafi kami ngana megafu ta edad, meddu nga niyali kami na Manangngal nga Baggi ta hedkuarter ta Brooklyn, New York, U.S.A., ta 2005. Kadaggaw, mappabalo ngà kani Jehova megafu kani Oris. Natay yayya turi 2015, anna kakku meyesplika nu kunnasi kataki yatun. Talaga yayya i kapianan nga kavulu anna minangngiddu nga atawa. Kuruga iddeddu ku yayya ta 68 dagun nga pagatawami. Nasingammi nga i sekreto na pagayayya, ta pagatawa anna ta kongregasion ay parrespeto ta pakka-ulu, sigga-paran nga pamakoma, kanayun nga pappakalinno, anna pangipasingan tu vunga na masanto nga espiritu.

Nu madismaya onu makkafi i nonomi, mappoffukkami kani Jehova tapenu ari kakenga i nisakrifisiomi ira. Durante nga tulu-tuloy nga metunung kami, masingammi nga makkasta la’ nga makkasta i ganna-gannug​—anna i kapianan ay duttal pagalaman ta mappange!​—Isa. 60:17; 2 Cor. 13:11.

Ta Trinidad and Tobago, binendisionan ni Jehova i trabahu na magana ku anna na tanakuan, yari tu segun ta pinakabagu nga report, 9,892 ngana i Saksi tatun. Ta Aruba, aru i nattrabahu tapenu pasikannan i dati nga kongregasiokku. Egga ngana sangawe i 14 nga progresibo nga kongregasion tatun nga isla. Ta Nigeria gapa, minaru i bilang na publisher tu 381,398. Ta isla na St. Lucia, 783 ngana i massuporta ta Pappatulan ni Jehova.

Maturu tu 90 anios ngà ngana. Kunnaw i kagian na Salmo 92:14 turi ira ta nemula ta balay ni Jehova: “Maski laka-lakay ngana danaw ay mavvunga pagalaman, agga-malavva ira anna agga-masikan.” Kuruga dakal i appabalo ku ta pattolay nga inusà ta passerbi kani Jehova. Pinagaramnà na nepamana na Cristiano nga magana ku tapenu passerbian si Jehova adde ta mawayyà. Megafu ta matalo nga aya ni Jehova, nipamavulunna nga ‘ta Templo na Dios ku ay malavva nga mattalovu ngà.’​—Sal. 92:13.

^ par. 18 Innan i Marso 8, 1972 nga Awake!, p. 24-26.