1, 2. (a) Anni i ebidensia nga marigatan i totolay nga mala i kapalubbang? (b) Anni i resulta danatun nga komfrontasion?

DAKA-DAKAL nga isyu sangawe nga tiempo i meyannung ta pakka-pantay-pantay, katunungan, anna lallaguray. Kayà na totolay ta nadduruma nga parte na mundo i mapalubbangan ta panattazzi, diskriminasion, anna kinapobre. Ikiddaw na karuan nga mapeggan ira tu lallaguray nga maguvovug, mappili, anna maddesision. Karagatan gapa na magaru nga kuan nu anni i kayàda nga kuan onu mattolay segun ta pagayatadda.

² Ngem mariga nga pagustuan danatun nga pakkaraga. Ta komunidad onu ta pulitika, aru i mapprotesta, mawwelga, marrebelde, anna marrebolusion paga. Ngem marresulta kari tu makasta i kunnatun ira nga komfrontasion? Maruddu nga marresulta danatun tu trahedia anna patay. Ngamin danaw ay mamakurug ta nainspiran nga obserbasion ni Patul Solomon: “Dinominan na tolay i kasittolena ta pakadannalanna.”​—Ecl. 8:9.

3. Anni i kuattam tapenu kurug nga magayayya anna makontentu?

³ Kinagi na Cristiano nga disipulo nga si Santiago nu kunnasi malegan i kurug nga pagayayya anna pakkakontentu. Niturana:  “I mamatalatto ta awan tu pakkurangan na nga dob nga mamalubbang ta totolay, anna arian na nga kattaman i ginnan na ngem kuan na, yatun nga tolay ay bendisionan na Dios ta anni laman nga kuan na.” (Sant. 1:25) Megafu ta si Jehova i nangiyawa ta perfekto nga dob, ammuna nu anni i gannug ira nga kawagan na totolay tapenu talaga magayayya anna makontentu ira. Niddanna i ollu nga magatawa tu ngamin nga mawagda tapenu magayayya ira​—nelagum ngana i kurug nga kapalubbadda.

4. Anni nga klase na kapalubbang i naekspiriensa da Adan anni Eva? (Innan i letratu ta gafu na artikulo.)

⁴ Nu bibbigattam i ollu nga dua nga kapitulo na Genesis, masingattam insigida nga magayayya da Adan anni Eva ta klase na kapalubbang nga imposible ta totolay ta maddaggun​—kapalubbang ta pakkurang, ta assing, anna ta katazza-tazzi. Awan vuluvuga tu ikavurungan na ollu nga magatawa ta makan, trabahu, taka-taki, anna patay. (Gen. 1:27-29; 2:8, 9, 15) Kayà kari kagian naw nga awan tu limitasion na kapalubbang nga naekspiriensa da Adan anni Eva? Innattam.

5. Kontra ta nonopan na magaru, anni i kawagan tapenu magayayya i totolay ta kapalubbang?

⁵ Kagian na aru nga totolay nga i kurug nga kapalubbang ay nu makuada i maski anni anna i ngamin nga kayàda, maski anni paga resulta natun. Kagian na The World Book Encyclopedia nga i kapalubbang ay “abilidad nga mappili anna ipatuppal danatun.” Ngem kunna paga: “Ta legal nga pagimamma, egga kapalubbang na totolay nu ari mangipay i komunidad tu ari patas, ari kawagan, onu ari rasonable nga limitasion nira.” Kayà kagian naw nga ta pattolay, kawagan i limitasion tapenu mabbenefisio i ngamin ta kapalubbang nga neyawa. Yaw gafu i pakkiavu: Sinni i egga kepangngattanna nga mangipay nu anni ira nga limitasion i patas, kawagan, anna rasonable?

6. (a) Ngatta si Jehova laman i awan tu limitasion na kapalubbanna? (b) Anni nga klase na kapalubbang i maekspiriensa na totolay anna ngatta?

⁶ Meyannung ta kapalubbang, importante nga nonopattam nga si Jehova nga Dios laman i makagi nga awan tu limitasion na kapalubbanna. Ngatta? Megafu ta yayya i Namaratu ta ngamin nga gannug anna i makapangngua nga Soberano ta uniberso. (1 Tim. 1:17; Nep. 4:11) Daddamman i makakkasta nga uvovug ni Patul David ta pangideskriba ta nerumu-ruma anna atannang nga posision nga si Jehova laman i mangokupa. (Bibbigan i 1 Cronicas 29:11, 12.) Kakuruganna, egga i kapalubbang na ngamin nga naparatu ta langi anna ta davvun ngem relatibo laman. Mawag nga rekunnisiadda nga si Jehova nga Dios i katannangan nga autoridad nga mangipay ta ammuna nga patas, kawagan, anna rasonable nga limitasion. Kakuruganna, yatun i kingngua ni Jehova nga Dios ta totolay ta gafu pagalaman.

7. Anni i negagangay ira nga gannug nga makoffun ta pagayayya na tadday?

⁷ Maski paga egga i kapalubbang da Adan anni Eva ta aru nga gannug, egga lagapa i limitasiodda. Negagangay i karuan tatun nga limitasion, ngem mekonsidera lagapa nga limitasion. Angngariganna, ammu na ollu nga magana tam nga tapenu tulu-tuloy nga matolay, mawagda i maginango, kuman, makkatrug, anna karuan paga. Matagenoda kari nga kawan tu kapalubbang nu kuadda danatun? Ari, megafu ta siniguradu ni Jehova nga maski rutina danatun, makapagayayya anna makontentu ira. (Sal. 104:14, 15; Ecl. 3:12, 13) Sinni kari i ari magayayya ta fresko nga ayre, kuman tu masingngo, onu malukag ta memammo nga pakkatrug? Kakayà tam kuan danaw nga kawagan ira nga gannug anna awan tu mangigamma onu mamakadammo  nittam. Siguradu nga kunnatun gapa i natageno da Adan anni Eva.

8. Anni i espesipiko nga nimandu na Dios ta ollu nga magana tam, anna anni i gakkag natun?

⁸ Espesipiko nga minanduan ni Jehova da Adan anni Eva nga pannuan i davvun anna tangngallan yatun. (Gen. 1:28) Napakarianan kari i kapalubbadda megafu taw nga dob? Ari vuluvuga! Neyawa yaw tapenu makoffun i totolay ta gakkag na Namaratu​—tapenu kuan tu paraiso i interu mundo nga paddianan na perfekto nga totolay adde ta ngangangay. (Isa. 45:18) Ta maddaggun, ari mekontra ta uray ni Jehova nu pilian na totolay nga mattalupaddian nga awan tu atawana onu mangatawa ngem awan tu anada. Ngem, aru ta totolay i maffamilia maski aru i kapurueba nga irattal natun. (1 Cor. 7:36-38) Ngatta? Megafu ta normal nga sirkumstansia, magayayya anna kontentu ira nga kuan yatun. (Sal. 127:3) Talaga napeggan nakuan da Adan anni Eva tu magayayya nga pagatawa anna familia adde ta ngangangay.

9. Ngatta patas, kawagan, onu rasonable i dob na Dios ta Genesis 2:17?

⁹ Niddan mangana ni Jehova da Adan anni Eva tu dob, nga nelagum i manawag nga kastigu nu ari matuppal: “Nu meyannung ta kayu na pakannammu tu mapia anna marake, ari ka kuman tatun, megafu ta, ta mismu nga aggaw nga kuman ka tatun siguradu nga matay ka.” (Gen. 2:17) Yaw kari nga dob ay ari patas, ari kawagan, onu ari rasonable? Inalsa kari natun i kapalubbang da Adan anni Eva? Siguradu nga ari. Kakuruganna, aru nga iskolar ta Biblia i nakkomento nga lohikal anna mepangngo yatun nga dob. Angngariganna, kunna tadday nga iskolar: “I kebalinan na dob na Dios ta [Genesis 2:16, 17] ay i Dios laman i makannammu nu anni i mapia . . . para ta totolay anna Dios laman i makannammu nu anni i ari mapia . . . para nira. Tapenu mabenefisiowan ta ‘mapia,’ mawag nga mattalo i totolay ta Dios anna tuttulan yayya. Nu ariadda tuttulan, ira ngana lagapa i maddesision ta baggida nu anni i mapia . . . anna nu anni i ari mapia.” Kuruga madammo yatun nga gannug nga ari makua na totolay ta sarilida mismu.

10. Ngatta ariattam nakuan igitta i lallaguray ta kepangngattan nga maddisidi nu anni i mapia anna nu anni i marake?

¹⁰ Nu mabibbig na totolay sangawe nga tiempo i bilin ni Jehova kani Adan, abboda nga neyetukan si Adan tu lallaguray nga kuan i ikayàna. Ta pakkagi tatun, ariadda masingan i nadduman na lallaguray na tadday ta kepangngattan nga maddesision nu anni i mapia ta marake. Egga i lallaguray nga mappili da Adan anni Eva nu tuttuladda i Dios onu ari. Ngem, si Jehova laman i egga kepangngattanna nga maddesision nu anni i interamente nga mapia onu marake, gittana nisimbolo na “kayu na pakannammu tu mapia anna marake” ta hardin na Eden. (Gen. 2:9) Aminattam nga kattam kanayun ammu nu anni i resulta na pappili tam ira; anna ariattam gapa ammu nu mattuppal ta mapia yatun. Yatutta maruddu nga egga danuri totolay nga makasta gapa i intensiodda ta pappili anna paddesision​—ngem nu mittan marresulta yatun tu ziga, problema, onu trahedia. (Prov. 14:12) Daka-dakal i papel na limitasion na totolay. Megafu taw nga dob, meddu nga sinudduan ni Jehova da Adan anni Eva nu kunnasi iyusa i kurug nga kapalubbang. Kunnasi yatun, anna sinuppal kari yatun na ollu nga magatawa?

11, 12. Ngatta narresulta tu trahedia i pinili da Adan anni Eva? Iyilustra.

¹¹ Kagitta na ammu tam, ari nattuppal i ollu nga magatawa. Ari nga nalabanan ni Eva yaw nga makatenta nga promesa ni Satanas​—“mavukatan i matam anna mabbalikka tu kagitta na Dios nga makannammu  tu mapia anna marake.” (Gen. 3:5) Mas kari nga napalubbangan da Adan anni Eva megafu ta pinilida? Kaddaraddam, ari. Ari netuppal na pinilida i kinagi ni Satanas. Kakuruganna, nammuadda nga i pammanaki ta giya ni Jehova anna pagangngua ta ikayàda ay narresulta tu problema. (Gen. 3:16-19) Ngatta? Megafu ta ari niddan ni Jehova i totolay tu lallaguray nga pilian para ta baggida nu anni i mapia anna nu anni i marake.​—Bibbigan i Proverbio 20:24 anna footnote; (Jeremias 10:23. * )

¹² Meyilustra yaw ta tadday nga piloto nga mamakagag tu eroplano. Tapenu makadde ta destinasionna nga awan tu marake nga mesimmu, maruddu nga mawag tu tuttulanna i tadday nga ruta nga dati nga nekagi nisa. Ipamavulun na moderno ira nga gamit nga usan na piloto i instrumento ira para ta nabigasion anna kanayun nga makikomunika ta air traffic controller ira tapenu maddena i destinasionna. Ngem, nu pilian na piloto nga ari tuttulan i direksion anna mappakagag ta maski anni nga kayàna, marresulta yatun ta trahedia. Kagitta natun nga piloto, kayà da Adan anni Eva nga kuan nu anni i kayàda. Nammanaki ira ta giya nga niyawa na Dios nira. Anni i resultana? Kagittada i naaksidente nga eroplano nga narresulta tu liwa anna patay para nira anna ta mappange nga ginakada. (Roma 5:12) Megafu ta kayàda lagapa nga maddesision, nawawadda i kapalubbang nga neyawa nira.

13, 14. Kunnasi tam mala i kurug nga kapalubbang?

¹³ Abbo na aru nga totolay nga mas mammakapia ira nu mas aru i lallagureda, ngem ta kakuruganna alle-espada nga makka-abbagan i taramna i awan tu limitasionna nga lallaguray. Kurug nga napakaru i bentaha na lallaguray; ngem, manassingan ittam nga nonopan nu anni i mesimmu ta mundo nu awan vuluvuga tu limitasion. Megafu taw nga rason, kinagi na The World Book Encyclopedia: “I dob na kada organisado nga komunidad ay makaforma tu komplikadu nga unnug ta balanse nga lallaguray anna restriksion ira.” Mepangngo nga termino i “komplikadu.” Nonopan ngana laman i napakaru nga dorob  nga nitura na totolay, fuera paga ta napakaru nga abugadu anna ukum ira nga kawagan tapenu ipakanawag anna iyaplika yatun.

¹⁴ Kinagi lallagu ni Jesus i simple nga gannug nu kunnasi maekspiriensa i kurug nga kapalubbang. Kunna: “Nu parulattan nu i tuttuddù, kurug tu disipulo takamu; ay kannammuan nu i kurug anna yaw i mamalubbang nikamu.” (Juan 8:31, 32) Dua nga gannug i nelagum ta direksion ni Jesus tapenu mala i kurug nga kapalubbang: Ollu, akseptan i kinakurug nga itudduna, anna mekadua, mabbalin tu disipulona. Marresulta i pangngua tatun ta kurug nga kapalubbang. Ngem kapalubbang ta anni? Niyesplika paga ni Jesus: “Ngamin i mattagaruli ay aripan na katagarulian. . . . Nu i Ana ay mamalubbang nikamu, kakurugan na tu napalubbangak-kamu ngana.”​—Juan 8:34, 36.

15. Ngatta i promesa ni Jesus nga kapalubbang ay kurug nga mamalubbang nittam?

¹⁵ Manawag, i kapalubbang nga nipromesa ni Jesus ta disipulosna ay mas makasta anne ta kapalubbang ta komunidad onu pulitikal nga karagatan na totolay ta maddaggun. Turi ta kinagi ni Jesus: “Nu i Ana ay mamalubbang nikamu, kakurugan na tu napalubbangak-kamu ngana,” kakkagianna i kapalubbang ta grabe nga nike-aripan anna pazziga-riga nga nesimmu ta ngamin nga totolay—i pabbalin tu “aripan na katagarulian.” Ari laman nga itubba ittam na liwa nga kuan nu anni i marake, nu ari, fugaddanna paga ittam ta pangngua ta ammu tam nga mapia onu mattolay segun ta ammu tam nga mawayya tam. Kebalinan natun nga aripan ittam na katagarulian, anna marresulta yaw tu paddaddam, taki, pazziga-riga, anna maski paga i patay. (Roma 6:23) Natageno ni apostol Pablo yaw nga taki anna nepallo nga daddam. (Bibbigan i Roma 7:21-25.) Sonu mari laman i nikekawag tam ta liwa nga mapeggattam tu kurug nga kapalubbang nga dati nga naekspiriensa na ollu nga magana tam.

16. Sonu anni nga kurug nga mapalubbangattam?

¹⁶ Ipasingan na kinagi ni Jesus nga “nu parulattan nu i tuttuddù” nga egga ira i mekiddaw onu pagaddetan na pamalubbanna. Ta pabbalin nga dedikadu nga Cristiano, mawag nga pallikurattam i baggi tam anna pilian nga mattolay segun ta tuttuddu ni Cristo ta disipulosna. (Mat. 16:24) Kagitta na nipromesa ni Jesus, kurug nga mapalubbangattam laman sonu kumpleto ngana nga malawà tam i benefisio ira na tavvu ta mappange.

17. (a) Kunnasi nga mapeggan tu kurug nga gakkag anna makontentu ta pattoletam? (b) Anni i ikonsidera tam ta tumunug nga artikulo?

¹⁷ I pakimoray ta tuttuddu ni Jesus kunna kingngua na disipulosna i mangiyawa ta pattoletam tu kurug nga gakkag anna pakkakontentu. Yaw i mangiyawa ta kapeggan ta kumpleto nga kapalubbang ta nike-aripan ta liwa anna patay. (Bibbigan i Roma 8:1, 2, 20, 21.) Ikonsidera na tumunug nga artikulo nu kunnasi i masirib nga pangiyusa ta kapalubbang nga egga nittam ta maddaggun, tapenu medayaw tam tu mannanayun si Jehova, i Dios na kurug nga kapalubbang.