1. Maski nu pagayaya i namegafuanan na pagatawa, anni nakuan i ekspektan na magatawa? (Innan i letratu ta gafu na artikulo.)

NU UMARUBANG i guapa nga nobia ta guapo nga nobio ta aggaw na kasalda, talaga magaya-ayaya ira. Turi ta mannobio paga laman ira, nalladda i ayada yatutta nakaprepara ngana ira nga makka-tabba nga mabbalin tu matalo ta kataggi-tadday. Siempre kawagan i panguli megafu ta mattadday i dua anna mabuu i bagu nga familia. Ngem mangiyawa tu masirib nga tabarang i Uvovug na Dios ta ngamin nga mayà makitawa, megafu ta kayà na minaggiddu nga Naggafuan na pagatawa nga makasta i pattuppalan na pagatawada anna magayaya ira. (Prov. 18:22) Ngem, manawag nga kinagi na Biblia nga mepa-arubang ta “neravvunan nga kavuru-vurungan” i imperfekto ira nga mangatawa. (1 Cor. 7:28) Anni i makua tapenu ari dumakal i kunnatun nga kavuru-vurungan? Kunnasi nga mattuppal tu makasta i pagatawa na Cristiano?

2. Anni ira nga klase na aya i ipasingan nakuan na magatawa?

² Ipatalatto na Biblia i importansia na aya. Kawagan i  pattagibalor (Griego, phi·liʹa) ta pagatawa. Mamagayaya i romantiko nga aya (eʹros), anna importante gapa i aya ta familia (stor·geʹ) nu egga ngana i ána. Ngem aya nga nebase ta prinsipio (a·gaʹpe) i mamasiguradu nga makasta i pattuppalan na pagatawa. Meyannung taw nga aya, nitura ni apostol Pablo: “Mawag tu ayatan na lallaki i gi-attawad-da ta kunna pangaya da ta baggi da laggapa. Mawag gapa tu i babbay ay ikakua da i gi-attawad-da.”​—Efe. 5:33.

3. Kunnasi nakuan kaladda i aya ta pagatawa?

³ Nitura ni Pablo: “Sikamu nga lallaki, ayatan nu i gi-attawan nu nga kunna nipangaya ni Cristo ta iglesia, ta niyawa na i inango na megafu sa.” (Efe. 5:25) Nu kaya na disipulos ni Jesus nga parigan i ehemplona, mawag nga ayatadda i kataggi-tadday kagitta gapa na pangayana nira. (Bibbigan i Juan 13:34, 35; 15:12, 13.) Kuruga maladda nakuan gafu i pakka-aya-aya na magatawa nga Cristiano, nga sigga-paran paga lagu ira nga matay para ta atawada nu kawagan. Yatun i ultimo nga awayya kuan na tadday nu egga mallattuag nga grabe nga ari pakkarantindian. Ngem i a·gaʹpe nga aya ay ‘magattam ta anni laman; mammakatalo, magiddanama, anna mappasensia nga awan tu panuppalan na.’ Wan, “i aya ay mannanayun.” (1 Cor. 13:7, 8) Daddamman nakuan na magatawa nga matalo ta Dios i tabbada nga ayatan anna mammakatalo ta kataggi-tadday. Makoffun yatun tapenu meyaplikada i prinsipio ira ni Jehova ta passolba ta problema ira.

4, 5. (a) Anni i responsibilidad na lalaki bilang ulu na familia? (b) Anni nakuan i pagimamma na babbay ta unnug na pakka-ulu? (c) Anni ira nga panguli i kiningngua na tadday nga magatawa?

⁴ Meyannung ta responsibilidad na sigga-atawan, nitura ni Pablo: “Sikamu nga babbay, makimoray kamu ta gi-attawan nu, ta kunna pakimoray nu ta Yafu. Ta i lalaki ay yaya i dakal na babay, ta kunna pammaguray ni Cristo ta iglesia.” (Efe. 5:22, 23) Yaw nga unnug, arianna pabbalinan i babay nga mas alinno ta atawana. Makoffun lallagu yaw tapenu metuppalna i responsibilidad nga nanono na Dios turi kinagina: “Ari tu makasta para ta lalaki nga mattalupaddian nga tattadday. Mangngua ngà tu kavuluna, nga manguffun sa.” (Gen. 2:18) Kagitta na pangipasingan tu aya ni Jesus nga ulu na kongregasion, meddu gapa nakuan nga ulu i Cristiano nga atawa nga lalaki. Nu kunnatun i lalaki, memammo i panageno na atawa nga babay anna magayaya yaya nga mangirespeto, sumuporta, anna makimoray.

⁵ Umanugu si Cathy ^[1] nga kawagan i panguli ta pagatawa. Kinagina: “Bilang single, sakan lagapa i maddesision anna manangngal ta baggì. Turi ta nakitawa ngà, mawag nga egga uliakku durante nga gigiammuakku i maddepende ta atawà. Mariga yatun nu mittan, ngem mas naddukko i relasiommi gukaban na pagangnguami ta ganna-gannug segun ta unnug ni Jehova.” Kinagi na atawana nga si Fred: “Mariga para niakan i maddesision. Ta pagatawa, mas ngana nga mariga nu maddesisiokka para ta dua nga tolay. Ngem gukaban na pakimallo kani Jehova anna talaga pagginna ta suhestion na atawà, mas mallogon yatun kada aggaw. Matageno ku nga talaga makka-uffun kami!”

6. Kunnasi nga ‘mamattaradday ta meggo nga pavvurulun’ i aya nu egga problema ta pagatawa?

⁶ Maladda i pagatawa na dua nga tolay nu pappasa-pasadda i kina-imperfekto na kataggi-tadday. ‘Makkapasa-pasensia anna makkapaka-pakoma ira nu egga i taki na nono da ta kataggi-tadday.’ Wan, parehu nga makkamali i magatawa. Ngem nu mesimmu yatun, egga ira i oportunidad tapenu makagigiammu tatun ira nga kamali, mamakoma, anna pamavulunan i aya nga “mamattaradday  nikamu ta meggo nga pavvurulun.” (Col. 3:13, 14) I aya gapa ay ‘pappasensia anna pagallo. . . . ari tu pamappan tu taki na nono.’ (1 Cor. 13:4, 5) Maayus nakuan insigida i ari pakkarantindian. Paray nakuan nga purueban na magatawa nga Cristiano nga solban i problemada nige nga mabalin i aggaw. (Efe. 4:26, 27) Kawagan i kinapakalinno anna sikan na nono tapenu mekagi i “sorry, natakitattaka,” ngem dakal i meyuffunna yatun tapenu masolba i problema ira anna mas maddukko i magatawa.

7, 8. (a) Anni i tabarang na Biblia meyannung ta seksual nga relasion na magatawa? (b) Ngatta kawagan nga mangipasingan ira tu konsiderasion?

⁷ Makoffun ta magatawa i masirib nga tabarang na Biblia tapenu mapeggan ira tu balanse nga pagimamma ta kepangngattan na magatawa. (Bibbigan i 1 Corinto 7:3-5.) Importante i meddu nga pangikonsidera ta panageno anna kawagan na atawa. Nu ari malumamo i katratu na babay, awayyana tu arianna magustuan yaw nga aspeto na pagatawa. Nebilin gapa ta lallaki nga ‘ammuan nga mas makafi i gi-attawadda anne nira.’ (1 Ped. 3:7) Natural nakuan i pakatagenoda ta seksual nga pattadday, ari nga mefuersa onu mekiddaw. Maruddu nga mas alistu nga makatageno i lallaki tu seksual nga pakkaraga anne ta babbay, ngem parehu nakuan nga preparadu i emosiodda.

⁸ Ari nangiyawa i Biblia tu espesipiko nga panuttulan meyannung ta klase anna limitasion na seksual nga pattadday, ngem nakkagi nu kunnasi mangipasingan tu pangiddiddu. (Sol. 1:2; 2:6) Mangipasingan nakuan tu konsiderasion i Cristiano nga magatawa ta kataggi-tadday.

9. Ngatta ari mepamavulun i seksual nga paginteres ta ari nga atawa?

⁹ Ari ipamavulun na maladda nga aya ta Dios anna ta kasittolay nga egga i maski sinni onu maski anni nga makadaral ta pavvulu na magatawa. Nakka-tension onu nadaral paga lagu i karuan nga pagatawa megafu ta na-adikto ta pornograpia i tadday nira. Determinadu nakuan nga pammanakitan i maski anni nga tendensia nga magustuan yatun onu i seksual nga interes ta ari nga atawa. Ari nga meddu i maski i gittana paf-flirt onu pagalembong ta ari nga atawa. Malillitan nakuan yatun. Mas makkaraga tam nga mapagayaya i Dios anna mattalupaddian nga marenu nu daddammattam nga ammuna i ngamin nga ginnonopan anna kukukuattam.​—Bibbigan i Mateo 5:27, 28; Hebreo 4:13.

10, 11. (a) Kunnasi i karu na maddiborsio? (b) Anni i kagian na Biblia meyannung ta paggungay? (c) Anni i makoffun ta magatawa tapenu ariadda insigida nga maggungay?

¹⁰ Megafu ta serioso nga problema nga ari masolusionan, awayyana nga manono na magatawa i maggungay onu maddiborsio. Ta karuan nga lugar, nattuppal ta diborsio i maturu tu gaddua na ngamin nga pagatawa. Ari gapa tu kunnaw ta aru nga Cristiano nga kongregasion, ngem kavvuru-vurung i umara-aru nga problema na magatawa ira ta totolay na Dios.

¹¹ Nibilin nittam na Biblia: “Mawag tu ari nga igungay na babay i atawa na. Ngem nu igungay na, mawag tu ari ngana nga maki-atawa, onu ari, makkatoli gabbalaman ira. Mawag gapa tu ari nga igungay na lalaki i atawa na.” (1 Cor. 7:10, 11) Ari nakuan nga tagilappawan na tadday i pangigungay ta atawana. Maski gittana solusion gapa i pangigungay nu serioso ngana i problema, maruddu nga mas maggrabe i problema. Kabalin na pakkagi uli ni Jesus ta kinagi na Dios nga panawan na lalaki i yama anna i yenana tapus metadday ngana ta  atawana, kinagina: “Arian na gafu nga awayya tu paggungayan na tolay i pinattadday na Dios.” (Mat. 19:3-6; Gen. 2:24) Kebalinanna gapa nga ari awayya na atawa nga lalaki onu babay nga ‘paggungayan i pinattadday na Dios.’ Pattadday adde ta patay i pagimamma na Dios ta pagatawa. (1 Cor. 7:39) Nu daddammattam nga egga tattabbagattam ngamin ta Dios, mapaguyu nakuan i magatawa ira nga mappursigi nga solban insigida i problema nige nga maggrabe yatun.

12. Anni i mamabbalin ta magatawa nga ikonsidera i paggungay?

¹² Paggafuan na problema na magatawa i atannang nga ekspektasion. Nu ari nga makapagayaya i nattuppalan na pagatawa, awayyana nga madismaya i tadday, matagenona nga nelloko anna mabbabawi. Awayyana nga pamegafuan na problema ira i nadduruma nga emosion anna nikepadakal, onu ari pakkarantindian megafu ta kuartu, paparientes na atawa, anna pamadakal ta ána. Ngem makomendan gapa i aru nga Cristiano nga magatawa ta pagala-alegda tu parehu nga makasta nga solusion ta ngamin nga problema megafu ta mappegiya ira ta Dios.

13. Anni ira i rasonable nga rason ta pakigungay?

¹³ Egga i tiempo nga gittana rasonable i paggungay. Sadya nga ari passuporta, grabe nga pisikal nga pangabuso, anna pameligro ta espiritualidad na tadday i posible nga rason ta pakigungay. Makitabarang nakuan ta elder ira i magatawa nu egga serioso nga problemada. Makoffun yaw nga manakam nga wawwaragi tapenu iyaplika na sigga-atawan i tabarang na Uvovug na Dios. Tapenu masolba i problema na magatawa, ipakimallo tam gapa i masanto nga espiritu ni Jehova anna uffunna ta pangiyaplika ta prinsipio ira na Biblia anna pangipasingan ta aspeto na vunga na masanto nga espiritu.​—Gal. 5:22, 23. ^[2]

14. Anni i kagian na Biblia ta Cristiano ira nga ari masserbi kani Jehova i atawada?

¹⁴ Egga ira i situasion nga ari paga nga masserbi kani Jehova i atawa na tadday nga Saksi. Tatun ira nga sirkumstansia, nangiyawa tu makasta nga rason i Biblia nu ngatta ariadda nakuan maggungay. (Bibbigan i 1 Corinto 7:12-14.) “Alawatan na Dios” i ari Saksi nga atawa megafu ta nipangatawana ta masserbi ta Dios. Makagi gapa nga “alawatan na Dios” i ánada yatutta egga nira i proteksion na Dios. Kinagi ni Pablo: “Sikaw nga babay nga mangurug, ammum kari nu sikaw i kegafuan na kapaliag na atawam? Sikaw gapa nga lalaki nga mangurug, ammum kari nu sikaw i kegafuan na kapaliag na atawam?” (1 Cor. 7:16) Maggi kada kongregasion na Saksi ira ni Jehova, egga i sigga-atawan nga nabbalin tu instrumento ta “kapaliag” na gi-attawadda.

15, 16. (a) Anni i nitabarang na Biblia ta Cristiano nga babbay nga ari masserbi kani Jehova i gi-attawadda? (b) Anni i kuan na Cristiano “nu i atawa nga ari nga mangurug ay ikaya na i megungay”?

¹⁵ Sinabarangngan ni apostol Pablo i Cristiano ira nga babbay tu makimoray ira ta gi-attawadda, “ta nu egga nira i ari nga mangurug ta uvovug na Dios, mala gabbalaman i nono da gafu ta mapia nga pangnga-pangngua nu. Maski paga nu awan tu kagian nu, masingad-da tu menunung anna minangngikakua kamu.” Imbes nga kanayun ngana laman nga kagian na atawa nga babay i kuruganna ira, mas moffunanna i atawana nga alawatan i kinakurug nu ‘masippo anna memammo i appana-panonona,’ i “kasta nga kuruga mangina ta pagimamma na Dios.”​—1 Ped. 3:1-4.

¹⁶ Kunnasi nu pinili na ari Saksi i makigungay? Kagian na Biblia: “Nu i atawa nga ari nga mangurug ay ikaya na i megungay, pagustuam-mu tu megungay. Ta kunnuri, i lalaki onu babay nga mangurug ay napalubbangan ngana. Ta inagalan ittam na Dios nga mattolay  tu memammo.” (1 Cor. 7:15) Arianna kayà kagian nga segun ta Biblia, awayya mangana na Cristiano i maki-atawa. Kebalinanna nga ari mapilit i ari kapangngurug nga atawa nga mattalupaddian. Awayyana nga marresulta tu imammo i paggungay. Magiddanama ngana laman i Cristiano nga manoli gapa nakuan i atawana nga sigga-paran nga manguffun tapenu metoli i makasta nga pagatawada anna mabbalin gabbalaman tu kapangngurug.

17. Anni nakuan i prayoridad na sigga-atawan ira nga Cristiano?

¹⁷ Megafu ta mattolay ittam ta “pangurianan ira na aggaw,” maekspiriensa tam ngana “i ziga-riga.” (2 Tim. 3:1-5) Ngem makoffun i pattalupaddian nga maladda ta espiritual tapenu malillitan i negatibo ira nga influwensia na mundo. “Kuruga ababba ngana i nabattang nga tiempo,” nitura ni Pablo. “Yatun tu mamegafu sangoye, i sigga-atawan ira nga lallaki ay mawag tu mattolay ira nga kagitta na awan tu atawa da; . . . danuri i mammakapia ta neravvunan nga ganna-gannug, ari tu danaw laman i agga-nono da.” (1 Cor. 7:29-31) Arianna kayà kagian nga pagurayan na magatawa i responsibilidadda. Ngem megafu ta ababba ngana laman i tiempo, kawagan nga prayoridadda i espiritual nga ganna-gannug.​—Mat. 6:33.

18. Ngatta posible nga magayaya anna makasta i pattuppalan na pagatawa na Cristiano ira?

¹⁸ Maski nu egga tam ta kritikal nga tiempo anna ari nga makasta i pagatawa na aru ta pallevu tam, posible lagapa nga magayaya anna makasta i pattuppalan na pagatawa na Cristiano ira. Awayyada nga mapattalupaddian “i pinattadday na Dios” nu makikavvulu ira ta totolay ni Jehova, iyaplika i tabarang ira na Biblia, anna mappegiya ta masanto nga espiritu.”​—Mar. 10:9.