“SOBRA ngana mabba dake mu nga yama,” kunna tadday nga pulis. “Pinagurayammu i mavussi nga atawam anna i abbimmu nga babay. Sinni mamakan anna manangngaw nira? Panawammu i kukukuammu anna lubbe ka ngana!” Kukku gapa: “Ari, ariakku pinanawan i familià. Inarestodà! Anni kari liwa ku?” Simibbag i pulis: “Mangngua kamu ngana tu maski anni fuera laman i pabbalin tu Saksi.”

Nesimmu yatun nga diskusion turi 1959 ta affukutan ta siudad na Irkutsk ta Russia. Ipamavulunnu nga iyistorià nu ngatta sigga-paran ngà anna i atawà nga si Maria nga ‘mazziga-riga ta pangngua tu mapia’ anna nu kunnasi kami nabendisionan megafu ta pattalupaddiammi nga matalo.​—1 Ped. 3:13, 14.

Neyana ngà ta Ukraine turi 1933 ta ili na Zolotniki. Turi 1937, binisita kami na Saksi nga tiyà anna na atawana nga naggafu ta France tapus nibattangadda kami tu libru ira nga Government anna Deliverance, nga nipublisa na Watch Tower Society. Turi ta nabibbig na yamà yatun ira nga libru, nasikkag i pangurugna ta Dios. Nattaki yaya tu grabe turi 1939, ngem nigena natay kinagina kani yenà: “Yaw i kinakurug. Ituddum ta ánata.”

Turi Abril 1951, nigafu na autoridad nga itabbo ta Siberia i napakaru nga Saksi ira nga taga-taggappan na USSR. Napapanaw kami ta West Ukraine, kavulu ku si yenà anna i wagì nga lalaki nga si Grigory. Kabalin na 6,000 kilometro nga biahe gukaban na tren, zimittal kami ta siudad na Tulun ta Siberia. Pappasa na dua ligguan, zimittal gapa si manukku nga si Bogdan, ta abbag nga siudad na Angarsk. Nasentensian yaya tu madammo nga trabahu ta 25 dagun.

Mallayyagayya kami da yenà anni Grigory ta babalay ta pallevu na Tulun, ngem dapat madiskarte kami. Angngariganna, iyavumi labbi, “Egga kari taw i mayà nga mallaku tu baka?” Nu egga malegammi nga mallaku, ikagimi tatun nu kunnasi i kasta na nikadisenio na baka ira. Tapus ipakiyuvovugmi ngana gapa i meyannung ta Namaratu. Tatun nga tiempo, nitura na tadday nga diariu nga makkiavu i Saksi ira meyannung ta baka ngem karneru i ala-alegadda! Nakaleg kami tu alle-karneru ira! Talaga makapagayaya nga gigiammuan i Katurakan kavulu i minappakalinno anna minammadulo nga totolay tatun nga teritoria. Ta maddaggun, egga ngana i kongregasion ta Tulun anna maturu tu 100 i publisher-na.

Nagigiammu ni Maria nga atawà i kinakurug ta Ukraine turi ta maddaggun i World War II. Turi ta  18 anios yaya, binastus yaya na tadday nga ofisial na pulis anna finuersana nga makibbiko sa, ngem nammanaki yaya ta planona. Mittan ta pallabbe ni Maria, nadangananna nga agga-idda yatun nga lalaki ta katrina. Nattammang si Maria. Ta poray na ofisial, inananassinna yaya nga mefuku megafu ta Saksi yaya, anna tinalakkurugna yatun, yatutta turi ta 1952, nasentensian si Maria nga mefuku tu 10 dagun. Kagittana si Jose, nga nefuku megafu ta integridadna. (Gen. 39:12, 20) Kinagi na nammaneho tu takay nga nangiyangay kani Maria ta korte: “Kammu maganassing. Aru i mefuku ngem makatoli ira nga buu lagapa i dignidadda.” Napagaram yaya tatun nga uvovug.

Namegafu turi ta 1952 adde ta 1956, nattrabahu si Maria ta kampu nga aranni ta siudad na Gorkiy (Nizhniy Novgorod ngana) ta Russia. Nedog sa nga manomba tu fun ira na kayu, maski nu nepallo i lammin na tiempo. Nattaka-taki yaya, ngem turi ta 1956 napalawan gabbalaman anna minay ta Tulun.

Turi ta kinagi na brother ta Tulun nga egga duttal nga sister, nabbisikleta ngà adde ta terminal na bus tapenu masundu i sister anna iyakka i bagahena. Turi nasingakku si Maria, insigida nga nakayatakku yaya. Talaga nappursigi ngà tapenu makayatannà​—yatutta navviktoria ngà. Nakkasal kami turi 1957. Kabalin na tanga-ragun, neyana si Irina, ngem insigida nagappo i pagayayami. Naaresto ngà turi 1959 megafu ta pagimprentà tu literatura ta Biblia. Gaddua-ragun nga nefuku ngà ta nesissinna nga selda. Tapenu memammo i panageno ku tatun nga tiempo, kanayunnà makimallo, makkansion tu kansion na Pappatulan, anna nononopan nu kunnasi mallayyagayya nu mapalawannà.

Ta affukutan, kinullekannà na imbestigador durante nga makkiavu yaya, “Aranni ngana nga ibata-batemi kamu gittana akag!” Kukku gapa, “Kinagi ni Jesus nga melayyagayya NOKA i mapia nga dumug na Pappatulan ta ngamin nga nasion, anna awattu makegamma tatun.” Tapus, inuli na imbestigador i taktikana anna pinuruebannà nga panawakku i pangurug ku, gittana nakagì ta gafu. Turi ta ari nagafekto i pangananassing anna panentana, nasentensiannà tu madammo nga trabahu tu pitu dagun ta kampu aranni ta siudad na Saransk. Ta pappange ku ta kampu, nammuakku nga neyana i mekadua nga ana ku nga babay nga si Olga. Maski arayyu i atawà anna ánaku, magayaya ngà megafu ta nattalupaddiakkami ni Maria nga matalo kani Jehova.

Bisitannà ni Maria mittan kada-ragun ta Saransk, maski 12 aggaw i balikan nga biahe ta Tulun gukaban na tren. Kada dagun iddannà tu tanga-paris tu bagu nga sapatu. Egga ira i nakatagu nga pinakabagu nga kopia na The Watchtower ta takong na sapatu. Talaga espesial i mittan nga pabbisita ni Maria megafu ta nivuluna i dua nga ánami nga babay. Nonopammu i ayaya ku nga masingan anna makavulu ira!

Napalawannà ta kampu turi 1966, anna nagali kami nga appa ta siudad na Armavir, aranni ta Black Sea. Tatun neyana i dua nga anami nga lalaki, da Yaroslav anni Pavel.

Ari nabbayag, ni-raid na pulis ira i balemi, anna  magaleg ira tu literatura ta Biblia. Kinurukuregda i ngamin, maski i kanan na baka ira. Mittan, magugguggang i ofisial ira megafu ta patu, anna napannu tu gavu i uniformeda. Nikabbi ira ni Maria, megafu ta tuttuladda laman i nedob nira. Pinenumna ira tu juice anna niddanna ira tu pagguggu tu sinnun, tanga-palanggana tu danum, anna tuwalya ira. Turi zimittal i ofisialda, kinagi na pulis ira i meyannung ta masippo nga pinattratuda nira. Turi ta nanaw ira, nangngizzi i ofisialda anna nawwewweg nikami. Magayaya kami ta makasta i resultana nu ‘affutan i marakay ta pangngua ta mapia.’​—Roma 12:21.

Maski nu egga ira i raid, mallayyagayya kami lagapa ta Armavir. Inuffunammi paga nga pasikannan i baddi nga grupo na publisher ta ili na Kurganinsk. Makapagayaya ammuan nga annam ngana i kongregasion ta Armavir ta maddaggun anna appa gapa ta Kurganinsk.

Ta pappasa na daga-ragun, egga ira i tiempo nga nakkafi i espiritualidadmi. Ngem mappabalo kami ta pangusa ni Jehova tu matalo ira nga wawwaragi tapenu ikorekta anna pasikannan kami ta espiritual. (Sal. 130:3) Mariga gapa nga kapurueba para nikami i makipattrabahu ta ahente ira na pulis nga nakatallung ta kongregasion ira nga ariammi nataga-tageno. Matalikarag anna aktibo mabba gapa ira ta ministerio. Nakalawa paga lagu i karuan tu pribilehio ta organisasion. Ngem nagafumi gabbalaman nu anni talaga ira.

Turi 1978, navussi mangana si Maria ta edad nga 45. Megafu ta egga i takina ta futu, maganassing i doktor ira para ta inangona yatutta kinumbinsida yaya nga ipalsa yatun. Nammanaki si Maria. Ngem, tuttuttulan yaya tu haranggilya na karuan nga doktor maski sitaw i angngayanna ta hospital tapenu tubbakkadda anna mafuersa nga magana. Tapenu protektan i vussina, nattammang si Maria tatun nga hospital.

Kinagi na pulis nga manaw kami ta siudad. Nagali kami ta ili nga aranni ta siudad na Tallinn ta Estonia, nga parte gari na USSR. Ta Tallinn, kontra ta kinagi na doktor ira ta hospital, nagana si Maria tu lalaki nga makasta i gawa-gawayyanna, si Vitaly.

Turi kua, nanaw kami ta Estonia tapenu maddian ta Nezlobnaya ta zita na Russia. Nagimmugug kami ta pallayyagayya ta kabikona ira nga resort, nu sitaw nga bisitan na totolay ta interu nga nasion. Umay ira tari tapenu makkasta i gawa-gawayyadda, ngem nanaw i karuan nga magiddanama para ta mannanayun nga inango!

Pinuruebammi nga ipatalatto ta ánami i aya kani Jehova anna i pakkaraga nga passerbian yaya. Kanayummi nga imbitan ta balemi i wawwaragi nga makasta i influwensiada ta ánami. Tadday ta kanayun nga mabbisita i wagì nga si Grigory, nga nasserbi bilang traveling overseer turi 1970 adde ta 1995. Magayaya i interu familia nu mabbisita yaya megafu ta masaya-saya yaya nga tolay anna minappagalo. Nu egga i bisitami ira, maruddu nga maggayakkami tu Bible games, anna ziminakal i ánami nga kakayàda i istoria ira na Biblia.

Turi 1987, nagali i anami nga si Yaroslav ta siudad na Riga ta Latvia, nu sitaw mas egga i lallagurena nga mallayyagayya. Ngem turi ta  nammanaki yaya nga massuddalu, nasentensian yaya nga mefuku tu tanga-ragun-gaddua anna neyala-ali yaya ta siam nga affukutan. Nakoffun sa nga magattam i inistorià ira meyannung ta kefuku ku. Turi kua, nasserbi yaya nga regular payunir. Turi 1990, kayà na 19 anios nga anami nga si Pavel i mappayunir ta Sakhalin, isla ta sigiran na Japan. Ta gafu, ariammi kayà nga manaw yaya. Mabbente laman i publisher ta interu isla, tapus ma-9,000 kilometro i karayyumi tatun. Ngem, minanugu kami gabbalaman, anna makasta nga desision yatun. Maggigginna i totolay tari ta mensahe na Pappatulan. Piga laman nga dagun i nappasa, egga ngana i walu nga kongregasion. Nasserbi si Pavel ta Sakhalin adde ta 1995. Tatun nga dagun, si Vitaly ngana laman nga urian nga anami i nabattang ta balay. Kakayàna i mabbibbig tu Biblia namegafu ta kabbinna. Ta edad nga 14, nappayunir ngana yaya, anna kavulu ku nga nappayunir tu dua ragun. Kakkasta nga tiempo yatun. Turi ta 19 ngana yaya, nanaw gapa si Vitaly tapenu masserbi tu espesial payunir.

Turi ta 1952, kinagi na pulis kani Maria: “Panawammu i pangurug mu onu mefuku ka tu mafulu ragun. Sonu mallawakka, bako ka ngana anna magitetadday.” Ngem ari tu kunnatun i nesimmu. Natagenomi i aya na matalo nga Dios tam nga si Jehova, i aya na ánami, anna danuri noffunammi nga mammuan i kinakurug. Egga i pribilehiomi ni Maria nga bisitan i lugar ira nga passerbian na ánami. Natagenomi i pappabalo danuri noffunan na ánami nga masserbi kani Jehova.

Turi ta 1991, legal nga nerehistro i aktibidad na Saksi ira ni Jehova. Mas nattalikarag kami paga ta pallayyagayya megafu tatun. Giminatang paga lagu i kongregasiommi tu tadday nga bus tapenu makangay kami ta aranni ira nga barrio anna ili kada weekend.

Magayaya ngà megafu ta si Yaroslav anna i atawana nga si Alyona anna si Pavel anna i atawana nga si Raya ay masserbi ta Bethel. Si Vitaly gapa anna i atawana nga si Svetlana ay masserbi ta sirkito. Maddian ta Germany i kaka nga anami nga babay nga si Irina kavulu i familiana. Masserbi bilang elder i atawana nga si Vladimir, kunne na gapa i tallu nga ánada nga lallaki. Ta Estonia gapa maddian i anami nga si Olga anna kanayun yaya nga mattawag niakan. Ngem natay ngana i atawà nga si Maria turi 2014. Kakanappakku nga masingan uli yaya sonu maginnolay! Maddian ngà ngana ta siudad na Belgorod, anna dakal nga uffun i wawwaragi taw.

Sinudduannà na aru nga dagun nga passerbì kani Jehova nga egga kanayun i mesakrifisio tapenu makapammakatalo ngem daka-dakal i balor na imammo nga iyawa ni Jehova. Mas napakaru nga bendision i nalawami ni Maria anne ta inekspektami megafu ta pattalupaddian nga matalo. Nige nassirinna i USSR turi 1991, maturu tu 40,000 laman i publisher. Ta maddaggun, maturu ngana tu 400,000 i publisher ta nasion ira nga dati nga parte na Soviet Union! Ma-83 anios ngà ngana anna masserbi ngà lagapa tu elder. I suporta ni Jehova i kanayun nga namasikan niakan nga magattam. Wan, talaga napakaru nga bendision i niyawa niakan ni Jehova.​—Sal. 13:5, 6.