TOPIKO NA VUNGUN | I BIBLIA—NGATTA NAKAPATTALUPADDIAN?
Ari Nadaral i Biblia
PELIGRO: Papiro anna parchment i maruddu nga patturakan na nattura anna taga-kopia ira na Biblia. a (2 Timoteo 4:13) Ngem megafu tatun ira nga materiales, posible nga ari nakadde nittam i Biblia. Kunnasi?
Alistu nga mapisil, kumupas, anna mallaray i papiro. “Sonu kua, mavunno yatun adde ta mabbalin tu avu,” kinagi na Egyptologist nga da Richard Parkinson anna Stephen Quirke. “Nu nakapappan i naluku nga libru, awayyana tu mallumù onu mavunno anna awayyana tu kanan na balakag onu akag anna insekto, neerulay ngana ta anay, nu nekogkog yatun.” Kabalin nga nadiskubre i karuan nga papiro, alistu nga nadaral yatun megafu ta sobra nga nawag anna basá.
Mas nga maladda i parchment anne ta papiro, ngem madaral lagapa yatun nu ari nga nemmuguran onu nakepay ta lugar nga grabe i temperatura, basá, onu nawagna. b Kanan gapa na insekto ira i parchment. Yatutta segun ta libru nga Everyday Writing in the Graeco-Roman East, pilippiga i nattalupaddian ta rekord ira gari. Nu nadaral gafu i Biblia, siguradu nga natay ngana gapa i mensahena.
NU NGATTA NAKAPATTALUPADDIAN I BIBLIA: Segun ta dob na Judio ira, obligadu i kada patul nga “mattura yaya tu libru para sa nga kopiana yaw nga Dob,” i ollu nga lima nga libru na Biblia. (Deuteronomio 17:18) Napakaru gapa nga manuskrito i nakua na propesional ira nga taga-kopia yatutta turi ollu siglo C.E., malegan i Katurakan ira ta sinagoga ta interu Israel anna maski adde ta karayyuan nga parte na Macedonia! (Lucas 4:16, 17; Kingngua 17:11) Kunnasi nga nakapattalupaddian adde ta kaggawattam i karuan nga dadana ngana nga manuskrito?
Nakapattalupaddian i manuskrito nga Dead Sea Scrolls ta aru nga siglo ta banga nga netagu ta kueba ira ta namaga nga klima
“Ipay na Judio ira i naluku ira nga libru na Katurakan ta banga onu aggipayyan tu danum tapenu memmuguran yatun ira,” kinagi na iskolar na New Testament nga si Philip W. Comfort. Nitulu-tuloy na Cristiano ira yatun nga tradision. Yari tu, egga ira nadiskubre nga manuskrito na Biblia gari ta banga ira, ta maribbo ira nga kuarto anna kueba, anna ta kuruga namaga-maga ira nga lugar.
RESULTA: Rinivu nga parte na manuskrito na Biblia—i karuan ay maturu tu 2,000 dagun ngana—i nakapattalupaddian adde ta kaggawattam. Awan ngana tu tanakuan nga netura nga material ira gari i kunnaw i karu anna kadana na manuskritona ira.
a I papiro ay patturakan nga nakua ta mula nga papiro nga matolay ta danum. I parchment ay naggafu ta tabbi na ayam.
b Angngariganna, netura ta parchment i ofisial anna nafirman nga kopia na U.S. Declaration of Independence. Ngem awan paga tu 250 dagun i nappasa, nakkupas ngana yatun anna maggi ari ngana mabibbig.
