Manoli ta naddianna

Manoli ta table of contents

Kinopia tu mapia na Mosorete ira i Katurakan

TOPIKO NA VUNGUN | I BIBLIA​—NGATTA NAKAPATTALUPADDIAN?

Nakapattalupaddian i Biblia Maski Napurueban nga Matalianan i Mensahena

Nakapattalupaddian i Biblia Maski Napurueban nga Matalianan i Mensahena

PELIGRO: Ari nga nadaral i Biblia maski nu nakokkontra anna posible nga mavunno. Ngem pinurueban na karuan nga taga-kopia anna transleytor ira nga talianan i mensahe na Biblia. Egga tiempo nga uliadda i Biblia tapenu mekunnay yatun ta doktrinada, imbes nga uliadda nakuan i doktrinada tapenu mekunnay yatun ta Biblia. Ikonsidera i karuan nga angngarigan:

  • Lugar nga paddayarayawan: Ta nallatanan na meka-appa anna mekadua siglo B.C.E., nisingit na nattura ira ta Samaritan Pentateuch i “ta Aargaareezem. Tapus mappataddag ka tari tu altar” kabalin na Exodo 20:17. Yatutta pinanono na Samaritano ira nga suportan na Biblia i pappataddagda tu templo ta “Aargaareezem,” onu Vukig Gerizim.

  • Doktrina nga trinidad: Awan paga tu 300 dagun i nappasa kabalin nga netura i Biblia, nisali na tadday nga taga-tura nga mangurug ta trinidad ta 1 Juan 5:7 i “ta langi, i Yama, i Uvovug, anna i Espiritu Santo: anna tattadday laman yaw nga tallu.” Awan ta orihinal nga manuskrito yatun. “Namegafu turi meka-annam siglo,” segun ta iskolar na Biblia nga si Bruce Metzger, yatun ira nga uvovug ay “mas maruddu nga masingan ta manuskrito ira na Old Latin anna na [Latin] Vulgate.”

  • Ngagan na Dios: Megafu ta tradision na Judio, naddesision i aru nga nattransleyt tu Biblia nga alsan i ngagan na Dios ta Biblia. Sinalianadda yatun nga ngagan tu titulo nga kagitta na “Dios” onu “Yafu,” termino ira nga neyusa na Biblia nga tumukoy ari laman ta Namaratu ngem kunne na gapa ta totolay, maski anni nga meyusa ta falso nga paddayarayaw, anna maski ta Demonio.—Juan 10:34, 35; 1 Corinto 8:5, 6; 2 Corinto 4:4. a

NU NGATTA NAKAPATTALUPADDIAN I BIBLIA: Ollu, maski nu ari nga nemmugug anna nangilloko paga lagu i karuan nga taga-kopia na Biblia, aru lagapa i malalaki anna metikuloso. Ta nallatanan na meka-annam anna meka-mafulu nga siglo C.E., kinopia na Masorete ira i Hebreo nga Katurakan nga nagalan tu Masoretic text. Kinagida nga biniladda i uvovug anna letra ira tapenu masiguradu nga awan tu nakalusut nga kamali. Nu para nira ay egga mali ta master text nga usu-usadda, iturada yaw ta margin. Manaki na Masorete ira nga talianan i teksto na Biblia. “Nu igakkagda nga talianan yatun,” nitura ni Propesor Moshe Goshen-Gottstein, “para nira, yatun ngana i pinaka-madammo nga krimen nga makuada.”

Mekadua, talaga nakoffun ta iskolar ira na Biblia i aru nga manuskrito ta kaggawattam tapenu masingadda i mali ira. Angngariganna, ta unag na aru nga siglo, nituddu na lider ira na relihion nga egga ta bersiodda ira nga Latin i orihinal nga teksto na Biblia. Yari tu, nisingitda ta 1 Juan 5:7 i mali ira nga uvovug nga nakagi ngana taw nga artikulo. Nakatallung yaw nga kamali ta English nga King James Version nga daka-dakal i influwensiana! Ngem turi ta nadiskubre i tanakuan paga nga manuskrito, anni i pakuruganna? Nitura ni Bruce Metzger: “I nakagi [ta 1 Juan 5:7] ay awan ta ollu ira nga bersion na manuskrito (Syriac, Coptic, Armenian, Ethiopic, Arabic, Slavonic), fuera ta Latin.” Yatutta inalsan na narebisa ira nga edision na King James Version anna na tanakuan nga Biblia i mali nga parte na teksto.

I Chester Beatty P46, papiro nga manuskrito turi ma-200 C.E.

Pakurugan kari na mas dana ira nga manuskrito nga nemmuguran i Biblia? Ta pakkadiskubre ta Dead Sea Scrolls turi 1947, mekumpara ngana gabbalaman na iskolar ira i Hebreo nga Masoretic text ta naluku ira nga libru na Biblia nga maturu tu marivu dagun ngana nga netura. Nakagi na tadday nga miembro na editorial team na Dead Sea Scrolls nga i tadday laman nga naluku nga libru ay “makeyawa tu ari makuestion nga ebidensia nga i pinakkopia na Judio ira nga taga-kopia ta teksto ira na Biblia ta unag na maturu nga marivu dagun ay talaga mapammakatalakkan anna nemmuguran.”

Nakadispley ta Chester Beatty Library ta Dublin, Ireland i koleksion na papiro ira nga mangirepresenta ta maggi kada libru na Cristiano nga Griego nga Katurakan, kasali ngana i manuskrito ira namegafu ta mekadua siglo C.E.​—maggi 100 dagun laman kabalin nga nakumpleto i Biblia. “Maski nu nangiyawa i Papiro ira tu aru nga bagu nga informasion meyannung ta teksto,” segun ta The Anchor Bible Dictionary, “ipasinganna gapa yatun i makapabbaw nga ari panguli na Biblia ta interu nga historia na nekakopiana.”

“Fustu laman nga ikagi tam nga awan ngana tu tanakuan nga netura gari i kuruga eksakto i nekakopiana”

RESULTA: Talaga nakoffun i dadana anna aru nga manuskrito na Biblia tapenu mapakasta yatun, imbes nga taliananna i teksto na Biblia. “Awan ngana tu tanakuan nga libru gari i kunnatun i karu na pamakurug ta tekstona,” nitura ni Sir Frederic Kenyon meyannung ta Cristiano nga Griego nga Katurakan, “anna awan tu patas nga iskolar i makapanniga nga fustu i interu nga teksto nga nakadde nittam.” Nu meyannung gapa ta Hebreo nga Katurakan, kinagi na iskolar nga si William Henry Green: “Fustu laman nga ikagi tam nga awan ngana tu tanakuan nga netura gari i kuruga eksakto i nekakopiana.”

a Para ta mas aru paga nga informasion, innan i Appendix A4 anna A5 ta New World Translation of the Holy Scriptures, nga available ta www.pr418.com.