1, 2. (a) Ngatta madumu-rumug i uvovug ira ta Deuteronomio 6:4? (b) Ngatta kinagi ni Moises yatun ira nga uvovug?

TA ARU nga siglo, usu-usan na Judio ira i pangurugda bilang parte na seremonial nga pakimallo i annam nga uvovug na Hebreo nga teksto ta Deuteronomio 6:4. Idasalda yatun kada aggaw, umma anna gabi. Yatun nga pakimallo ay nagalan tu Shema​—i ollu nga uvovugna yatun nga bersikulo. Gukabanna yatun nga pakimallo, mepasingan na deboto ira nga Judio i debosiodda ta Dios.

² Yatun ira nga uvovug ay parte na palappa ni Moises ta Israelita ira nga naggarammammung ta tana na Moab turi 1473 B.C.E. nigeda nga massirinna. Mappange ngana nga maddaki i nasion ta bannag na Jordan tapenu tagikuadda ngana i Nepromesa nga Davvun. (Deut. 6:1) Nikiddaw ni Moises​—liderda ta nappasa nga 40 ragun​—nga maggutu ira nu mepa-arubang ira ta duttal ira nga problema. Mawag nga mattalo ira kani Jehova anna ariadda yaya panawan bilang Diosda. Awayyana nga dakal i efektona ta totolay i ultimo nga kinagi ni Moises. Kabalinna nga kinagi i Mafulu nga Dob anna tanakuan paga ira nga regulasion nga niyawa ni Jehova ta nasion, nangiyawa si Moises tu ari makattamman nga palappa nga egga ta Deuteronomio 6:4, 5. (Bibbigan.)

3. Anni i gigiammuattam taw nga artikulo?

³ Naggarammammung kari i Israelita ira kavulu si Moises nga ariadda ammu nga si Jehova nga Diosda ay “tattadday nga Jehova”? Siempre ammuda. Ammu na matalo ira nga Israelita nga i dayarayawadda ay tattadday nga Dios​—i Dios na ginafuadda ira nga da Abraham, Isaac, anni Jacob. Ngatta gafu ta niperaddam nira ni Moises nga si Jehova nga Diosda ay “tattadday nga Jehova”? Egga kari koneksion na “tattadday nga Jehova” ta pangaya sa na tadday nga tolay tu interu futu, interu kararua, anna interu sikan, kagitta na nakagi ta bersikulo 5? Anni i kebalinanna para nittam na Deuteronomio 6:4, 5?

4, 5. (a) Anni i kebalinan na termino nga “tattadday nga Jehova”? (b) Kunnasi nga neruma si Jehova ta tanakuan ira nga sinan-dios na nasa-nasion?

⁴ Nerumu-ruma. Ari laman nga simple nga numero i kebalinan na termino nga “tattadday” ta Hebreo anna ta tanakuan paga ira nga lengguahe. Posible nga tukuyanna yatun i pabbalin tu nerumu-ruma, yaya laman anna awan ngana tu tanakuan. Ari nga i falso nga tuddu na relihion meyannung ta trinidad i kokkontran ni Moises taw. Si Jehova i Namaratu ta langi anna davvun, i Katannangan ta interu uniberso. Yaya laman i kurug nga Dios; awan tu kagittana nga dios. (2 Sam. 7:22) Iperaddam gafu ni Moises ta Israelita ira nga mawag tu si Jehova laman i dayarayawadda. Ariadda nakuan nga tuttulan i totolay ta pallevuda, danuri maddayarayaw ta sinan-dios ira. Imammatadda i karuan tatun nga sinan-dios ira nga mammaguray kanu ta nadduruma nga naparatu. Espesipiko nga sinan-dios gapa i karuan.

⁵ Angngariganna, dayarayawan na Ehipsio ira i dios-bilag nga si Ra, dios-langi nga si Nut, dios-davvun nga si Geb, dios-Nilo nga si Hapi, anna aru paga nga sagrado ira nga ayam. Pinasiranan ni Jehova i aru taw ira nga sinan-dios gari gukaban na Mafulu nga Ziga-riga. Si Baal nga dios na paganà, i prominente nga dios na Canaanita, nga kagiadda gapa nga dios na langi, urang, anna badiu. Ta aru nga lugar, si Baal i lokal nga patron nga sinan-diosda. (Num. 25:3) Mawag tu daddamman na Isrealita ira nga i Diosda, i “kurug nga Dios,” ay “tattadday nga Jehova.”​—Deut. 4:35, 39.

6, 7. Anni paga i kebalinan na termino nga “tadday,” anna kunnasi nga pinakurug ni Jehova nga “tadday” yaya?

⁶ Ari Manguli Anna Matalo. Pattaradday anna tadday laman nga gakkag anna aktibidad i tukuyan gapa na termino nga “tattadday.” Ari nga magulu si Jehova onu mangulu-uli. Matalo, ari manguli, mapattalakkan, anna fustu yaya. Nipromesana kani Abraham nga rensian na gaka-gakana i Nepromesa nga Davvun, anna nagangngua yaya tu kappabbaw nga ganna-gannug tapenu matuppal yatun nga promesana. Ari nga nawawan i determinasion ni Jehova nga kuan yatun maski nappasa i 430 dagun.​—Gen. 12:1, 2, 7; Ex. 12:40, 41.

⁷ Nappasa i piga siglo, kinagi ni Jehova ta Israelita ira turi ta nabbalin ira tu saksina: “Sakan gabbalaman i Tadday. Nigè ay awan tu Dios, anna kabalikku ay awan ngana vuluvuga.” Tapenu mepatalatto i ari manguli nga gakkagna kinagina paga: “Sakan lagapa kanayun i Tadday.” (Isa. 43:10, 13; 44:6; 48:12) Anni kastana nga pribilehio para ta Israelita ira​—anna para nittam​—nga mabbalin tu aripan ni Jehova, i Dios nga ari manguli anna matalo ta ngamin nga dala-dalanna!​—Mal. 3:6; Sant. 1:17.

8, 9. (a) Anni i ikikkiddaw ni Jehova ta aripanna ira? (b) Kunnasi nga pinakurug ni Jesus i importansia na kinagi ni Moises?

⁸ Niperaddam ni Moises ta totolay nga talaga ari manguli i aya anna i pangikavurung ni Jehova nira. Kayàna gafu kagian nga yaya laman i pangiyawatadda tu debosiodda nga awan tu kondision na pangayada sa tu interu futu, kararua, anna sikan. Kunnatun gapa nakuan nga debosion i ipasingan na abbarabbing megafu ta tuttudduan na magana i ánada ta ngamin nga tiempo.​—Deut. 6:6-9.

⁹ Megafu ta ari vuluvuga nga manguli si Jehova nu meyannung ta uray anna gakkagna, manawag nga ari lagapa nanguli i ikikkiddona ta aripanna ira ta kaggawattam. Tapenu alawatanna i paddayarayaw tam sa, mawag gapa nga iyawa tam sa laman i debosiottam, ayatan yaya tu interu futu, nono, anna sikan. Kakuruganna, yatun mismu i kinagi ni Jesus ta nakkiavu sa. (Bibbigan i Marcos 12:28-31.) Yari tu innattam gafu nu kunnasi tam ipasingan nga nalippawa tam i kebalinan na si “Jehova nga Dios tam ay tattadday nga Jehova” gukaban na kukukuattam.

10, 11. (a) Anni i kebalinan na iyawa tam kani laman Jehova i debosiottam? (b) Kunnasi nga nipasingan na mabbing ira nga Hebreo ta Babilonia i debosiodda kani Jehova?

¹⁰ Mawag tu iyawa tam kani Jehova laman i debosiottam tapenu mabbalin yaya nga tattadday anna awan ngana tu tanakuan nga Dios tam. Ari puede nga maddayaw tam sa tapus maddayaw tam gapa ta tanakuan ira nga dios onu maddayaw nga makivuan tu annangngua ira nga naggafu ta tanakuan nga forma na paddayarayaw. Daddammattam nga ari tu tadday nga dios si Jehova ta napakaru nga dios; onu yaya i katannangan anna makapangngua ta ngamin nira. Si Jehova laman i mawag nga dayarayawattam.​—Bibbigan i Nepakannammu 4:11.

¹¹ Mabibbig tam ta libru nga Daniel i meyannung ta mabbing ira nga Hebreo, da Daniel, Hananias, Misael, anni Azarias. Nipasingadda i debosiodda kani Jehova ari laman ta pammanakida nga kuman ta maritta ira nga makan, ngem gukaban paga na ariadda nga pakkummag ta vulawan nga imahen ni Nabucodonosor. Manawag i prayoridadda; awan vuluvuga ta nonoda nga ikompromiso i paddayarayoda.​—Dan. 1:1–3:30.

12. Tapenu meyawa tam kani Jehova laman i debosiottam, anni i pagimmugurattam?

¹² Tapenu meyawa tam kani Jehova laman i debosiottam, pagimmugurattam i anni laman nga gannug nga makala onu maski makibillay ta lugar ta pattoletam nga si Jehova laman i keyawatanna. Anni ira yatun nga gannug? Ta Mafulu nga Dob, manawag nga kinagi ni Jehova ta totolena nga awan nakuan tu tanakuan nga diosda fuera sa anna mawag nga lillitadda i maski anni nga forma na idolatriya. (Deut. 5:6-10) Ta kaggawattam, nadduruma ngana i forma na idolatriya, yatutta mariga nga kannammuan i karuan ira tatun. Ngem ari nga nanguli i ikikkiddaw ira ni Jehova​—yaya lagapa i “tattadday nga Jehova.” Ammuattam nu anni i kebalinanna yatun para nittam.

13. Anni i awayyana nga pamegafuanattam ngana nga ayatan fuera paga kani Jehova?

¹³ Mabibbig tam ta Colosas 3:5 (bibbigan) i madammo nga tabarang ta Cristiano ira meyannung ta gannug nga awayyana tu makadaral ta personal nga relasiodda kani Jehova. Daddammammu nga egga koneksion na pabbalin tu kakkam ta idolatriya. Megafu ta awayyana tu i gannug nga karkaragatan na tolay​—kagitta na kinariku onu komportable nga pattolay​—ay mabbalin ngana tu gittana makapangngua nga dios nga kokkontrolanna ngana i pattolena. Ngem nu bibbigattam i interu nga bersikulo, masingattam nga konektadu i ngamin nga marake nga annangngua nga nakagi tatun ta pabbalin tu kakkam, anna maski ta idolatriya. Mabi laman nga agawanna yatun i aya tam ta Dios. Pamavulunattam kari nga kontrolanna ittam yatun, tapenu ari ngana nga “tattadday nga Jehova” si Jehova para nittam? Ari puede.

14. Anni i nitabarang ni apostol Juan?

 ¹⁴ Kunnatun gapa i punto ni apostol Juan turi ta nitabaranna nga sinni laman nga mangaya ta ganna-gannug ta mundo​—“karagatan na baggi, ganna-gannug ira nga makatenta ta mata, anna ngamin nga pappara-parayag na tolay”​—“ay awan tu pangaya na ta Yama.” (1 Juan 2:15, 16) Kayàna kagian nga mawag tu kanayun nga usitakkattam i futu tam tapenu innan nu nainfluwensian ngana yatun na makamundo nga dibersion, pakikavulu, anna istilo na assinnun anna itsura. Kasali paga ta pangaya ta mundo i pappursigi nga malà i “atannang nga ganna-gannug,” kagitta na pangà tu mas atannang nga edukasion. (Jer. 45:4, 5) Aranni tam ngana ta nepromesa nga napabagu nga mundo. Yari tu kuruga importante nga daddammattam i madammo ira nga kinagi ni Moises! Nu talaga manawag i pakalippawa tam anna matuyag i pangurug tam nga si “Jehova ay tattadday nga Jehova,” kuattam i ngamin tapenu iyawa laman sa i debosiottam anna masserbi sa segun ta kayàna.​—Heb. 12:28, 29.

15. Ngatta niperaddam ni Pablo ta Cristiano ira nga i Dios ay “tattadday nga Jehova”?

¹⁵ I kebalinan paga na tattadday nga Jehova ay egga pattaradday anna tadday laman i gakkag, nga mawag tu masingan nittam bilang maddayarayaw kani Jehova durante nga massesserbi tam sa. Judio, Griego, Romano, anna tanakuan paga nga nasionalidad i miembro na ollu-siglo nga kongregasion Cristiano. Naddumu-ruma i naggafuadda nga relihion, kostumbre, anna panageno. Yari tu marigatan i karuan nga alawatan i bagu nga forma na paddayarayaw onu interamente nga panawan i dati ira nga kukukuadda. Mepangngo laman nga iperaddam nira ni apostol Pablo nga egga tattadday nga Dios na Cristiano​—si Jehova.​—Bibbigan i 1 Corinto 8:5, 6.

16, 17. (a) Anni nga profesiya i matuttuppal ta tiempo tam? (b) Anni i awayyana nga makadaral ta pattaraddetam?

 ¹⁶ Kunnasi gapa ta kongregasion Cristiano ta tiempo tam? Kinagi ni profeta Isaias nga “ta ultimo nga parte na aggaggaw,” maggarammammung ta neyatannang nga lugar na paddayarayaw kani Jehova i totolay ta ngamin nga nasa-nasion. Tapus kagiadda: ‘Tudduan ittam ni Jehova meyannung ta dala-dalanna anna lumakag ittam ta pallakaranna.’ (Isa. 2:2, 3) Kuruga magayaya ittam nga masingi-singan mismu nga matuttuppal yaw nga profesiya! Yari tu nadduruma i lahi, kultura, anna lengguahe na mabbuu ta aru ira nga kongregasion nga mangidayaw kani Jehova. Ngem mawag tu serioso nga ikonsidera tam yaw nga paddumuruma.

¹⁷ Angngariganna, kunnasim imammatan i kapangngurugmu nga kuruga neruma i kulturana nikaw? Awayyana nga neruma ta nasanayammu i lengguahe, istilo na assinnun, kondukta, anna kanadda. Arayyuammu kari ira anna makikavulu ka ngana laman ta kapangngrugmu nga kaparehum i naggafuanna? Onu kunnasi nu i elder ta kongregasionnu​—onu ta sirkito onu ta panga nga ofisina​—ay mas abbing onu tanakuan i kultura onu lahina nikaw? Ipamavulummu kari nga daralanna yatun i pattaradday anna i kapeggattam tu tadday laman nga gakkag bilang totolay ni Jehova?

18, 19. (a) Anni nga tabarang i mabibbig ta Efeso 4:​1-3? (b) Anni i makua tam tapenu makoffuttam ta pattaradday ta kongregasion?

¹⁸ Anni i makoffun nittam tapenu malisiattam yatun ira nga silu? Nangiyawa tu praktikal nga tabarang si Pablo ta Cristiano ira ta siudad na Efeso, nga mariku anna nakkirivu i totolay. (Bibbigan i Efeso 4:1-3.) Mabibbig tam nga kinagi labbi ni Pablo i kualidad ira nga kinapakalinno, kina-alumamo, pappasa-pasensia, anna aya. Neyarig yatun ira nga kualidad ta arigi ira na balay nga mamatuyag tatun. Fuera paga ta matuyag nga arigi, mawag gapa na balay i regular nga pammentena; ta nu ari, sesenu nga madaral yatun. Nikiddaw ni Pablo ta Cristiano ira ta Efeso nga mappursigi nakuan ira nga “mamannanayun ta pia na pattaradday.”

¹⁹ Egga i personal nga responsibilidad tam nga pattalupaddianan i pattaradday ta kongregasion. Anni i awayya tam nga kuan? Ollu, mappursigi tam nga mapeggan tu kualidad ira nga kinagi ni Pablo​—kinapakalinno, kina-alumamo, pappasa-pasensia, anna aya​—anna ipasingan yatun. Tapus kuattam i ngamin tapenu mepoppollu i “imammo nga mamakatadday” nittam. Mawag tu pakappiattam maski i gittana bassi paga laman nga pakkafian nga masingattam. Nu kuattam yatun, makoffuttam ta pammentena ta nabalor nga imammo anna pattaraddetam.

20. Kunnasi tam mepasingan nga nalippawa tam nga “si Jehova nga Dios tam ay tattadday nga Jehova”?

²⁰ “Si Jehova nga Dios tam ay tattadday nga Jehova.” Kuruga mafuersa nga uvovug! Yatun i namatuyag ta Israelita ira nga arubangan i problema ira durante ta pattallung anna pattagikukuada ta Nepromesa nga Davvun. Mapatuyag tam nga arubangan i mappange nga dakal nga ziga anna makoffuttam ta Paraiso nu ipafutu tam yatun ira nga uvovug. Itulu-tuloy tam nga iyawa laman kani Jehova i debosiottam gukaban na pangaya anna passerbi sa tu interu kararua anna kuan i ngamin tapenu mapattalupaddian i pattaradday na pawwaragi tam nga Cristiano. Nu kanayun nga kuattam yatun, egga komfiansa tam nga masingan i ketuppal na kinagi ni Jesus meyannung ta masentensian ira bilang karneru: “Sikamu i totolay nga binendisionan na Yamà! Tullung kamu ta pammagurayan na nga neparan nga paddianan nu namegafu gari paga ta nikaparo na mundo.”​—Mat. 25:34.