ARU nga dagun nga mangiyayawa tu kuartu i Israelita ira tapenu suportan i kurug nga paddayaw. Ngem ta kaggawan ni Jesus, mawag nga mappaga i Judio ira tu aru nga klase na vugi. Yatun i namakadammo ta pattoleda.

Tapenu masuportan i paddayaw ta tabernakulo anna turi kua ta templo, mawag nga mappaga i ngamin nga adulto ira nga Judio tu gaddua nga siklo (onu dua nga drakma) kada ragun. Ta kaggawan ni Jesus, meyusa i mepaga ira nga vugi tapenu paggatang tu mesakrifisio anna mosa ta pammentena ta templo nga nipataddag ni Herodes. Niyavu na karuan nga Judio kani Pedro nu pagan ni Jesus yatun nga vugi. Kinagi ni Jesus nga awan tu dake na pappaga tu vugi. Kakuruganna, kinagina kani Pedro nu sitaw yayya makaleg tu sinsiliu nga pappaga tatun nga vugi.​—Mat. 17:24-27.

Mappappaga gapa tu vugi i totolay na Dios gari nga magalan tu pakkamafulu. Kayàna kagian naw nga mawag tu iyawada i pakkamafulu na apitda onu na malegadda. (Lev. 27:30-32; Num. 18:26-28) Kinagi na lider ira na relihion nga mawag tu matuttul yaw nga pappaga ta vugi ta ngamin nga gulay, ‘maski ngana mabba ta kappattan nga parrekadu.’ Ari kinagi ni Jesus nga marake i mappaga tu pakkamafulu, ngem kinagina nga mali i pangiyaplika na eskriba anna Fariseo ira tatun nga dob anna minaggappappe ira.​—Mat. 23:23.

Ngem tatun nga tiempo, Romano i mammaguray anna pappagadda tu aru nga klase na vugi i Judio ira. Angngariganna, mawag nga mappaga tu vugi nga kuartu onu produkto danuri makakkua ta davvun. Ipagada i 20 adde ta 25 nga porsiento na naapitda tatun nga davvun. Egga gapa i sedula nga mawag nga pagan na kada Judio. Yatun nga klase na vugi i kinuestion na Fariseo ira kani Jesus. Nipasingan ni Jesus i mawag nga pagimamma tam ta pappaga tu vugi turi ta kinagina: “Iyawa nu gafu ta Emperador i kukua ira na Emperador anna iyawa nu ta Dios i kukua ira na Dios.”​—Mat. 22:15-22.

Egga gapa i mapagan nga taripa na produkto nga metallung onu melawan ta tadday nga lugar. Makolekta yatun nga vugi ta pier, tetay, paddarafungan nga dalan, onu pattallungan ta ili onu plasa.

Talaga mamakadammo ta totolay nga pammagurayan na Romano i ngamin nga vugi nga mawag tu pagadda. Segun ta Romano nga historiador nga si Tacitus, durante ta pammaguray ni Emperador Tiberio turi ta kegga ni Jesus ta davvun, nakimemallo i taga-Siria anna taga-Judæa nga pakarianadda i mapagan nga vugi megafu ta mamakadammo yaw nira.

Mas paga nga namakadammo ta totolay i pakkolekta tatun ira nga vugi. Meyawa i trabahu nga pakkolekta ta tolay nga mangiyofer tu pinaka-aru nga kuartu tapus manaddan i dakal na gumattuki na vugi tu totolay nga makkolekta tatun anna parehu nga pakkuartuadda yatun nga trabahu. Si Zakeo ay tadday nga dakal na gumattuki ira tu vugi. (Luc. 19:1, 2) Manaki na totolay yatun nga kukukuadda yatutta ikalussoda danuri mattuki ta nira tu vugi.