Ariattam makkurang ta tabarang nu meyannung taw nga topiko. Ngem ari tu ngamin ay makoffun. Angngariganna, itabarang na karuan nga ari ka nakuan tumangi onu ariammu ipasingan nga marraddam ka. Ipilit gapa na karuan nga ilawammu lallagu i ngamin nga egga ta unagmu. Ipasingan na Biblia i mas balanse nga pagimamma nga suportan na bagu ira nga research.

Ibilang na karuan nga kultura nga ari mepangngo ta lalaki i tumangi. Ngem kurug kari nga kappasiran i tumangi mas ngana nu ta publiko? Kagian na eksperto ira ta mental-health nga normal laman nga parte na parraddam i pallua. Awayyana nga ta pappasa na tiempo, makoffun i parraddam tapenu makapattulu-tuloy tam maski nu kuruga nafektattam. Mas marake nu gaggaddammu i marraddam. Ari vuluvuga kagian na Biblia nga ari mepangngo nga tumangi i lalaki megafu ta daddam. Siminangi gapa si Jesus. Maski nu egga pakapangnguana nga mamaginnolay, siminangi lagapa yaya turi ta natay i ideddukanna nga kofun nga si Lazaro!​—Juan 11:33-35.

Parte na parraddam i papporay, mas ngana nu gavva i patay na ideddukadda. Nadduruma i rason nu ngatta mapporay i natayan, angngariganna nu makaginna ira tu ari napannonopan onu awan tu nakebaseyanna nga komento nga naggafu ta respetadu paga nga totolay. “Natay i yamà turi ta 14 anios ngà paga laman,” kinagi ni Mike nga taga South Africa. “Ta tarag, kinagi na ministro na Anglican nga mawag na Dios i masippo nga totolay yari tu inàna ira insigida. * Napporay ngà megafu ta kuruga mawagmi paga i yamami. Nappasa ngana i 63 dagun, ngem matakitannà paga laman.”

Kunnasi gapa nu paliwatammu i baggim? Kanayun nga nonopan na natayan nga ‘Ari nakuan nesimmu yaw nu kunnaw onu kunnari laman i kingnguà,’ mas ngana nu gavva yatun nga nipappatena. Onu awayyana nga nakkaporfia kamu nigena nga natay. Mas ngana nga paliwatammu i baggim nu kunnatun.

Nu makokkonsensia ka anna makaporay, ari tu makasta nu fugaddammu i emosiommu. Makiyuvovug ka lallagu ta kofummu nga magginna anna mamasiguradu nikaw nga normal laman nga matageno na marraddam ira i kunnatun nga emosion. Iperaddam na Biblia nittam: “I kurug nga kofun ay mangayà ta ngamin nga tiempo, anna wagi nga meyanà ta tiempo na zigà.”​—Proverbio 17:17.

Si Jehova nga Dios nga Namaratu nittam, i kapianan nga Kofun na tadday nga natayan. Ipakimallomu sa i naddian na futum megafu ta “yaya i manangngal nikamu.” (1 Pedro 5:7) Nipromesana paga nga mapeggan tu “imammo” danuri magangngua tu kunnatun. (Filipos 4:6, 7) Kunnatun gapa, mappoffukka ta Dios gukaban na makapabannay nga Uvovugna, i Biblia. Mangilista tu makapabannay ira nga teksto. (Innan i kahon.) Awayyam paga nga kabesaduan i karuan tatun. Makoffun yatun ira nga teksto tapenu egga nononopammu mas ngana nu gabi nga tattaddeka anna marigatakka nga makkatrug.​—Isaias 57:15.

Natay ta cancer i atawa na 40 anios nga si Jack. Kagianna nga nu mittan, makatageno yaya tu grabe nga parraddam. Ngem nakoffun sa i pakimallo. “Kada makimallo ngà,” kunni Jack, “ariakku matageno nga magitetadday ngà. Kanayunnà malukag nu gabi anna ari ngà ngana makakatrug. Kabalikku nga mabbibbig anna monag nga pannonopan i makapabannay ira nga teksto anna ipakimallo kani Jehova i egga ta futù, mabanna-bannayannà anna makatageno tu imammo yari tu makakatrug ngà gabbalaman.”

Natay ta taki i yena na mabbing nga si Vanessa. Nakoffun gapa sa i pakimallo. “Ta tiempo nga talaga marigatannà,” kunna, “agalakku laman i ngagan ni Jehova anna tumangi ngà. Gininna ni Jehova i pakimallo ku anna kanayun nga iniddannà tu sikan.”

Irekomenda gapa na karuan nga gumattabarang ta natayan ira nga marigatan nga magattam, nga makisali ira ta panguffun ta tanakuan onu mabboluntario ta serbisio ta komunidadda. Makapagayaya nira yatun anna mapalappawna i daddamda. (Kingngua 20:35) Napakurug na magaru nga Cristiano nga natayan nga kuruga makapabannay i panguffun ta tanakuan.​—2 Corinto 1:3, 4.