1, 2. (a) Anni nga abilidad i mawag tam nga kultiban, anna ngatta? (b) Anni i ikonsidera tam taw nga artikulo?

KWENTA kurug nga Cristiano, mawag tam mapeggan tu abilidad nga verifikan nu kurug i informasion anna makabuu tu fustu nga konklusion. (Prov. 3:21-23; 8:4, 5) Nu kattam kultiban yaw nga abilidad, mas mabi ittam nga mataga ta silu ni Satanas anna na mundona tapenu killuan i appanono tam. (Efe. 5:6; Col. 2:8) Siempre, makapakkonklusion ittam laman tu fustu nu fustu i informasion nga egga nittam. Kunna Proverbio 18:13, ‘nu tubbag i maski sinni ta tadday nga gannug nigena maginna i detalye ira, kolapa anna kappasirang yatun.’

² Taw nga artikulo, ammuattam i problema ira nga meparubang ta pangà tu mapattalakkan nga informasion anna pakadde ta fustu nga konklusion. Ikonsidera tam gapa i praktikal ira nga prinsipio na Biblia anna angngarigan ira nga makoffun nittam tapenu mapeggattam tu abilidad nga iverifika nu fustu i informasion.

3. Ngatta mawag tam iyaplika i prinsipio na Biblia nga mabibbig ta Proverbio 14:15? (Innan i letratu ta gafu na artikulo.)

³ Ta maddaggun, matavvunan tu napakaru nga informasion i totolay. Napappannu tu ideya i website ira ta internet, telebision, anna tanakuan paga nga pangapan tu informasion. Aru gapa  i makalawa tu napakaru nga e-mail, text, anna informasion ira ta kokkofun anna kakilalada nga makasta gapa i intensiodda. Megafu ta normal ngana laman i sadya nga pangiwara tu mali nga informasion anna pakkillu ta kinakurug, egga gafu i rasottam nga magimmugug anna iverifika tu mapia i maginna tam. Anni nga prinsipio na Biblia i makoffun nittam? Kunna Proverbio 14:15: “Kurugan na inosente nga tolay i kada uvovug, ngem pannonopan tu mapia na masirib i kada dakkuana.”

4. Kunnasi makoffun nittam i Filipos 4:8, 9 ta pappili nu anni i material nga bibbigattam, anna ngatta importante nga fustu i informasiottam? (Innan i kahon nga “ Probision ira Tapenu Makala Tam tu Kurug nga Informasion.”)

⁴ Tapenu makapaddesision tu fustu, mawag tam i mapattalakkan nga informasion. Yatutta, mawag nga memmugug anna piliattam tu mapia nu anni nga informasion i bibbigattam. (Bibbigan i Filipos 4:8, 9.) Kattam nakuan kakengan i oras tam ta paggiraw ta kuestionable ira nga news website ta Internet onu ta pabbibbig tu ari kumfirmadu ira nga report nga nepasa ta email onu text message. Mas ngana nga lillitattam i website ira na apostata. Talaga gakkagda nga pakkafian i nono na totolay na Dios anna killuan i kurug. Marresulta tu ari makasta nga paddesision i ari mapattalakkan nga informasion. Ari tagibadditan i masikan nga efekto na makelogo nga informasion ta nono anna futum.​—1 Tim. 6:20, 21.

5. Anni nga falsu nga dumug i naginna na Israelita ira, anna kunnasi ira nafektan?

⁵ Peligroso i pangurug ta falsu ira nga report. Angngariganna, ikonsidera nu anni i nesimmu ta tiempo ni Moises turi ta marake i nipadumug na 10 ta 12 nga espiya nga nadog tapenu ammuan i paddia-paddian ta Nepromesa nga Davvun. (Num. 13:25-33) Talaga nakkafi i nono na ili ni Jehova gafu ta sumosobra anna grabe nga inistoriada. (Num. 14:1-4) Ngatta kunnatun i reaksion na magili? Awayyana nga megafu ta magaru ta espiya i marake i nipadumugda, abboda nga fustu yatun. Nammanaki ira nga magginna ta makasta nga dumug na mapattalakkan nga lalaki nga da Josue anni Caleb. (Num. 14:6-10) Imbes nga ammuan i kurug anna ipasingan i pattalo kani Jehova, kinurugda lallagu i marake nga dumug. Talaga nga kolapa!

6. Ngatta kattam nakuan makaddag nu makaginna ittam tu kaddismaya ira nga balita meyannung ta totolay ni Jehova?

⁶ Mas magimmugug tam nakuan nu egga i report nga mala tam meyannung ta totolay ni Jehova. Kattam vuluvuga kattaman nga mamali-paliwa si Satanas ta matalo nga aripan na Dios. (Nep. 12:10) Dati gafu nga nangabiso si Jesus nga ‘para-paraketan’ ittam noka danuri kumokkontra nittam. (Mat. 5:11) Nu seriosowattam yatun nga abiso, kattam ngana makaddag nu makaginna ittam tu kaddismaya ira nga balita meyannung ta totolay ni Jehova.

7. Nige mangipasa tu e-mail onu text, anni i mawag tam nga ikonsidera?

⁷ Kakayà mu kari nga ma-email anna mattext ta kokkofummu anna kakilalam ira? Nu egga i masingammu nga bagu-publisa nga istoria ta news media onu naginnam nga ekspiriensa, baka alle-reporter ka nga kayà mu tu ollollu nga mangibalita ta kappagayayya nga istoria. Ngem, nige mu ipasa i mensahe ta text onu e-mail, iyavu mu ta baggim: ‘Siguradu ngà kari nga kurug i informasion nga ekku ipasa? Fustu kari talaga i informasiokku?’ Nu ari ka nga siguradu, awayyana nga ari sadya nga makewara ka tu falsu nga informasion ta wawwaragi. Nu madduda ka, i-delete mu yatun, ari nga i-send.

8. Anni i kingngua na kumokkontra ta karuan nga nasion, anna kunnasi nga ari sadya nga masuportattam ira?

⁸ Egga paga i peligro ta insigida nga pangipasa tu e-mail onu text. Ta karuan nga nasion, egga restriksion onu interamente nga megamma i trabahu tam. Baka sadya nga mangipalakag  i kumokkontra tu report ira nga mamagganassing onu mamassuspetsa ta kataggi-tadday nittam. Ikonsidera i nesimmu ta dati nga Soviet Union. Nangiwara i sekreto ira nga pulis nga magalan tu KGB tu istoria nga trinaidor ngana na aru nga prominente nga brother i totolay ni Jehova. * Aru i nangurug tatun nga falsu ira nga report, nga narresulta ta pappanoda ta organisasion ni Jehova. Kuruga kaddaraddam! Pia ngana laman ta aru i nanoli nira, ngem i karuan ay ari ngana nga nanoli. Nadaral i pangurugda. (1 Tim. 1:19) Kunnasi tam malisian i kunnatun nga kaddaraddam nga resulta? Lillitan i mangipala-palakag tu negatibo ira nga report. Ariammu mabbalin tu inosente, onu mabi nga mangurug. Siguraduammu nga ammum i fustu nga informasion.

9. Anni paga i problema ta pangà tu fustu nga informasion?

⁹ Tadday paga nga problema ta pakadde ta fustu nga konklusion ay i report ira nga nakivuan laman tu kinakurug onu ari kumpleto nga informasion. I istoria nga dies-porsiento laman nga kurug ay siento-porsiento nga makelogo. Kunnasi tam mebita nga melogo na para-paratu nga istoria nga nakivuan tu kinakurug?​—Efe. 4:14.

10. Kunnasi nga maggi ginerra na Israelita ira i wawwaragida, anna kunnasida nalillitan yatun?

¹⁰ Ikonsidera i nesimmu ta Israelita ira nga maddian ta taggappan na Bannag Jordan ta tiempo ni Josue. (Jos. 22:9-34) Nakalawa ira tu report nga namadday tu daka-dakal anna kakkasta nga altar aranni ta Jordan i Israelita ira nga maddian ta zigattu na Jordan (i tribu na Ruben anna Gad anna i gaddua na tribu na Manases). Kurug yatun nga detalye nga naginnada. Base taw nga ari kumpleto nga informasion, nakkonklusion danuri egga ta taggappan nga narrebelde kani Jehova i wawwaragida, yari tu i Israelita ira nga taga-taggappan ay napplano nga gerran danuri maddian ta zigattu. (Bibbigan i Josue 22:9-12.) Pia ngana laman nga nigeda umatake, naddog labbi ira tu grupo na mapattalakkan nga lallaki tapenu ammuan i ngamin nga detalye. Anni i nammuadda? Namadday i Israelita ira ta tribu na Ruben anna Gad anna i gaddua na tribu na Manases tu altar nga panaddamman, ari tu pangitavvungan. Napataddag yatun tapenu ta  mappange, mammuan na ngamin nga matalo gapa ira nga aripan ni Jehova. Dakal i appabalo na Israelita ira nga ariadda pinatay i wawwaragida base ta ari kumpleto nga informasion, nu ari, siniguraduda labbi nu anni i kurug!

11. (a) Kunnasi nabiktima na kawan tu hustisia si Mefiboset? (b) Kunnasi nakuan nalisian ni David yatun nga kawan tu hustisia?

¹¹ Bilang indibidual, awayya tam gapa nga mabiktima na kawan tu hustisia megafu ta informasion nga kurang onu nakivuan laman tu kinakurug nga mepala-palakag meyannung nittam. Ikonsidera i nesimmu kani Patul David anni Mefiboset. Masippo si David kani Mefiboset anna aru i niyawana sa, nga nitolina i ngamin nga davvun na kakena nga si Saul. (2 Sam. 9:6, 7) Ngem ta pappasa na tiempo, nakalawa si David tu negatibo nga istoria meyannung kani Mefiboset. Maski ari paga nga vinerifika ni David i informasion, naddesision lagapa yayya nga apan uli i ngamin nga pakkukua ni Mefiboset. (2 Sam. 16:1-4) Ta nakayuvovug gabbalaman ni David si Mefiboset, nirekunnisina i kamalina anna nitolina kani Mefiboset i billena. (2 Sam. 19:24-29) Ngem nalisian nakuan ni David yaw nga kawan na hustisia nu siniguraduna labbi nu anni i kurug imbes nga gavva-gavva nga maddesision base ta ari kumpleto nga informasion.

12, 13. (a) Kunnasi inarubang ni Jesus i pamara-parakeda sa? (b) Anni i kuattam nu egga i mamara-parake nittam?

¹² Kunnasi gapa nu biktima ka na pamara-parake? Naekspiriensa yatun ni Jesus anni Juan Bautista. (Bibbigan i Mateo 11:18, 19.) Kunnasi inarubang ni Jesus i falsu nga informasion? Arianna inufu i ngamin nga oras anna sikanna ta pangidefensa ta baggina. Pinagaramna lallagu i totolay nga ammuan i kurug​—nu anni i kingnguana anna nu anni i nitudduna. Gitta na kinagi ni Jesus, “mapakurug tu hustu i ka-uto na Dios gafu ta resulta na nga masingan.”​—Mat. 11:19.

¹³ Egga i importante nga leksion nga mala tam. Egga ira i tiempo nga marake onu ari patas i kakkagian na tanakuan nittam. Awayyana nga magaleg ittam tu hustisia anna kayà tam nga egga nakuan i makua tam tapenu pakappian i nadaral nga reputasiottam. Ngem, egga i makua tam. Nu egga i mamara-parake nittam, mapakurug nakuan mismu na tanakuan nga kinaladdug yatun segun ta masingadda ta attoletam. Wan, gitta na ipasingan na ehemplo ni Jesus, i matunung nga Cristiano nga kondukta tam i mangari ta ari kurug anna falsu nga akusasion.

14, 15. Kunnasi mabbalin tu silu i pattiwala tam ta mismu nga pakalippawa tam?

¹⁴ Ari laman tu pangà tu mapattalakkan nga informasion i problema ta pakadde ta fustu nga konklusion. Dakal nga problema gapa i kina-imperfekto tam. Kunnasi nu piga dekada ittam ngana nga matalo nga massesserbi kani Jehova? Awayyana nga napeggan ittam ngana tu mapia nga abilidad nga mannono anna mangalippawa. Baka talaga respetadu ittam megafu ta balanse nga pagimamma tam. Puede kari nga mabbalin tu silu yatun?

¹⁵ Wan, i sobra nga pattalo ta mismu nga pakalippawa tam i awayya nga mabbalin tu silu. Awayyana nga influwensian ngana na emosion anna personal ira nga ideya tam i appana-panono tam. Baka nonopattam nga ammu tam ngana i situasion anna malippawa tam yatun maski kattam paga ammu i ngamin nga detalye. Delikadu yatun! Manawag nga inabisowan ittam na Biblia nga ari mattiwala ta sarili tam laman nga pakalippawa.​—Prov. 3:5, 6; 28:26.

16. Ta angngarigan, anni i nesimmu ta restawran, anna anni ira i insigida nga konklusion ni Tom?

¹⁶ Ikonsidera yaw nga angngarigan. Tadday-gabi egga ta restawran si Tom, tadday nga ekspiriensadu nga elder, nakaddag yayya  nga masingan i kasi-elderna nga si John nga naka-itubang ta abbag nga lamesa kavulu i tadday nga babay nga akkan tu atawana. Naobserbana nga makasta i gala-galoda dua, magaya-ayayya, anna makkagaggakko paga. Mas nga navvuru-vurung si Tom. Mattuppal kari yaw ta diborsio? Anni i mesimmu ta atawa ni John? Kunnasi gapa i ánana? Nemammatan ngana dati ni Tom i kunnatun nga kaddaraddam nga nesimmu. Anni i reaksiommu nu sikaw i nakasingan taw nga eksena?

17. Ta angngarigan, anni i nammuan ni Tom, anna anni nga leksion i mala tam?

¹⁷ Ngem, manganannuan. Maski insigida nga nakkonklusion si Tom nga ari matalo si John ta atawana, fustu kari i informasionna? Kinagabianna, nattawag si Tom kani John. Ma-imajimmu nu kunnasi nakenango tu mapia si Tom turi ta nammuanna nga i babay nga kavulu ni John ay wagina, nga nabbisita ta lugarda. Nabayag ngana nga kadda dua nga nakkasingan. Megafu ta naddagà laman tu piga oras i wagi ni John, ta restawran laman ira puede nga makkasimmu tapenu kuman. Ari nakangay i atawa ni John. Pia ngana laman ta ari paga inistoria ni Tom ta tanakuan i mali nga konklusionna. Anni i leksion nittam? Maski paga aru i ekspiriensa tam ta Cristiano nga pattolay, ari matalianan na ekspiriensa laman i fustu nga informasion.

18. Kunnasi mafektan na ari pakkarantindian i pagimamma tam?

¹⁸ Tadday paga nga problema nga meparubang ta pangusito tam nu fustu i gannug ira ay nu egga i ari pakkarantindian ta kapangngurug tam megafu ta nadduma nga personalidad. Nu agga-nono tam i ariattam pakkarantindian, awayyana nga igafu tam ngana nga passuspetsan i motibo na kapangngurug tam. Yatutta, sonu egga i negatibo nga maginna tam sa, baka insigida tam nga kurugan. Anni i leksion? Nu egga i taki na nono tam ta kapangngurug tam, baka egga i tendensia tam nga ukuman ira maski kattam ammu i kurug. (1 Tim. 6:4, 5) Malillitattam nga mafektan i pagimamma tam nu panakitattam nga megamu ta futu tam i passil. Imbes nga mappa-afekto ta kunnatun nga marake nga panageno, rekunnisiattam nakuan i obligasiottam nga ayatan i wawwaragi tam anna napafutuan ira nga pakoman.​—Bibbigan i Colosas 3:12-14.

19, 20. (a) Anni ira nga prinsipio na Biblia i makoffun nittam tapenu maverifika nu fustu i informasion? (b) Anni i gigiammuattam ta tumunug nga artikulo?

¹⁹ Mariga sangawe i makala tu kurug ira nga informasion anna maverifika nu fustu yatun megafu ta napakaru i informasion nga ari mapattalakkan, report ira nga nakivuan laman tu kurug, anna kina-imperfekto tam. Anni i makoffun nittam taw nga mariga nga problema tam? Mawag nga ammuattam anna iyaplika i prinsipio ira na Biblia. Tadday tatun nga prinsipio ay kolapa anna kappasirang i tubbag ta tadday nga gannug nige paga nga maginna i detalye ira. (Prov. 18:13) Iperaddam paga nittam na prinsipio na Biblia nga ari insigida kurugan i kada uvovug. (Prov. 14:15) Tadday paga, maski nu aru ngana i ekspiriensa tam ta Cristiano nga pattolay, mawag nga magimmugug ittam kontra ta pattiwala ta mismu nga pakalippawa tam. (Prov. 3:5, 6) Immuguran ittam na prinsipio ira na Biblia nu mangusa ittam tu fustu ira nga informasion nga nala ta mapattalakkan nga naggafuan tapenu makadde ta fustu nga konklusion anna tapenu makapaddesision tu masirib.

²⁰ Ngem egga paga i problema. Yatun i tendensia nga ukuman i ganna-gannug base ta masingan. Ta tumunug nga artikulo, gigiammuattam i negagangay ira nga silu taw nga gannug anna innan nu anni i makoffun nittam tapenu ibita danatun.