1, 2. Anni i ipagaram na Hebreo 13:4 nga kuattam?

KAKAYÀ mu kari nga monag nga irespeto onu ikakua si Jehova? Siguradu yatun! Mepangngo yayya ta pangikakuam anna nipromesana nga ikakua naka gapa. (1 Sam. 2:30; Prov. 3:9; Nep. 4:11) Kayàna gapa nga ikakua tam i totolay, gitta na ofisiales na gobiernu. (Roma 12:10; 13:7) Ngem egga i tadday nga personal nga gannug nga mas kawagammu nga mepasingan i pangikakua. Yatun ay ta pagatawa.

² Nitura ni apostol Pablo: “Mawag tu ikakua na ngamin nga totolay i meyannung ta pagatawa, anna mawag tu agga-marenu i pagatawa.” (Heb. 13:4) Akkan laman tu simple nga obserbasion ni Pablo yatun. Igiya anna ipagaram lallagu natun nga teksto ta Cristiano ira nga monag nga irespeto i pagatawa, nga imammatadda nga nabalor yatun. Kunnatun kari i pagimamma mu ta pagatawa anna ta mismu nga pagatawam?

3. Anni i importante nga tabarang ni Jesus meyannung ta pagatawa? (Innan i letratu ta gafu na artikulo.)

³ Nu nabalor nikaw i pagatawa, tuttuttulammu i makasta nga ehemplo. Nikakua ni Jesus i pagatawa. Turi ta nakkiavu i Fariseo ira kani Jesus meyannung ta diborsio, nipakolina i kinagi na Dios meyannung ta ollu nga pagatawa: “Megafu taw ay panawan na lalaki i yama anna yena na anna metadday ta atawa na tapenu ira nga  dua ay mabbalin tu tattadday.” Kunna paga ni Jesus: ‘Arian na awayya tu paggungayan na tolay i pinattadday na Dios.’​—Bibbigan i Marcos 10:2-12; Gen. 2:24.

4. Anni i estandarte ni Jehova ta pagatawa?

⁴ Umanugu gafu si Jesus nga naggafu ta Dios i pagatawa anna nipasigona nga permanente yatun. Awan tu kinagi na Dios kada Adan anni Eva nga awayyana nga mangultimo i pagatawa gukaban na diborsio. I estandarte ta Edeniko nga pagatawa ay monogamia, napattadday “ira nga dua” tapenu mannanayun nga makkavulu.

5. Anni i efekto na patay ta pagatawa?

⁵ Ngem, ammu tam nga namalattuag tu panguli i liwa ni Adan. Tadday i patay, nga makafekto ta pagatawa. Masingattam yatun turi ta nattura si apostol Pablo ta Cristiano ira tapenu iyesplika nga ari ngana ira nga sakup na Mosaiko nga Dob. Kinagina nga pangultimuan na patay i pagatawa anna awayyana ngana nga maki-atawa uli i sigga-matolay nga atawa.​—Roma 7:1-3.

6. Kunnasi masingan ta Mosaiko nga Dob i pagimamma na Dios ta pagatawa?

⁶ I Dob na Dios ay nangiyawa ta nasion na Israel tu detalye meyannung ta pagatawa. Nipamavulun natun i poligamia, annangngua nga dati ngana nga kukukuan na Israel nige niyawa na Dios i Dob nira. Ngem, egga ira i regulasion ta poligamia tapenu mafugaddan i pangabuso. Angngariganna, nu nangatawa tu aripan i tadday nga Israelita nga lalaki, kabalinna nanga paga tu mekadua nga atawa, arianna puede nga pagurayan i kanan, sinnun, anna seksual nga kepangngattan na ollu nga atawana. Ikiddaw na Dios nga protektan anna tangngallanna lagapa yayya. (Ex. 21:9, 10) Ari ittam sakup natun nga Dob, ngem masingattam lagapa tatun i pagimamma ni Jehova ta pagatawa. Ari kari nga makoffun yatun nikaw tapenu monag nga irespeto i pagatawa?

7, 8. (a) Segun ta Deuteronomio 24:1, anni i probision na Mosaiko nga Dob para ta diborsio? (b) Anni i pagimamma ni Jehova ta diborsio?

⁷ Kunnasi gapa i diborsio ta Mosaiko nga Dob? Pinattalupaddian lagapa na Dios i atannang nga estandartena ta pagatawa; ngem bilang konsiderasion, nipamavulunna i diborsio. (Bibbigan i Deuteronomio 24:1.) Puede nga idiborsio na Israelita nga lalaki i atawana nu “nakaleg tu gannug nga ari tu disente nisa.” Ari dineskriba na Dob nu anni i kebalinan na “ari tu disente.” Siguradu nga kappasirang onu serioso yatun, ari nga simple laman nga liwa. (Deut. 23:14) Kaddaraddam, ta kaggawan ni Jesus aru nga Judio i nangidiborsio “ta maski anni laman nga gafu.” (Mat. 19:3) Siguradu nga kattam kayà parigan i kunnatun nga annangngua.

⁸ Nitura ni profeta Malakias i pagimamma na Dios ta diborsio. Kinagina yatun turi ta gagangay ngana laman nga ilogo na lalaki ta diborsio ‘i atawana nga babay ta kasiki-sikannanna,’ awayyana tapenu mangatawa tu mas abbing nga pagano nga babay. Meyannung ta pagimamma na Dios, nitura ni Malakias: “Kala-kalussò i diborsio.” (Mal. 2:14-16) Mekunnay yatun ta kinagi na Uvovug na Dios meyannung ta ollu nga pagatawa: “Metadday [i tadday nga lalaki] ta atawana, anna mabbalin ira nga tattadday nga pattag.” (Gen. 2:24) Sinuportan ni Jesus i pagimamma na Yamana ta pagatawa nga kunna: ‘Arian na awayya tu paggungayan na tolay i pinattadday na Dios.’​—Mat. 19:6.

9. Anni i kayà kagian na kinagi ni Jesus ta Marcos 10:11, 12?

⁹ Puede nga iyavu na tadday, ‘Egga kari i basehan para ta Cristiano ta diborsio anna pangatawa uli?’ Bueno, nikagi ni Jesus i pagimammana ta diborsio: “I sinni laman nga lalaki nga mangigungay [“mangidiborsio,” NW] ta atawa na anna mangatawa tu tanakuan ay makaliwa ta atawa na megafu ta  panallaw na. Kunne na gapa ta babay, nu igungay [idiborsio, NW] na i atawa na tapenu maki-atawa ta tanakuan ay makaliwa ta pakidallaw.” (Mar. 10:11, 12; Luc. 16:18) Manawag nga ikakua ni Jesus i pagatawa anna kayàna nga ikakua gapa yatun na tanakuan. I lalaki nga mangidiborsio ta matalo nga atawana (onu i babay ta matalo nga atawana) gafu ta pinadda-padday nga rason anna mangatawa tu tanakuan ay makaliwa tu panallaw. Kurug yaw megafu ta i basta paddiborsio ta atawa ay ari nga mamangultimo ta pagatawa. Ta mata na Dios, “tattadday” lagapa ira dua. Kunne na paga, kinagi ni Jesus nga nu idiborsio na lalaki i inosente nga atawana, awayyana nga mataga i babay ta pakidallaw. Kunnasi? Tagga, awayyana nga fuersadu nga makitawa uli i diborsiada tapenu makala tu finansial nga suporta. I kunnatun nga paki-atawa uli ay mebilang tu pakidallaw.

10. Anni i basehan na Cristiano ta paddiborsio anna ta pangatawa uli?

¹⁰ Nakkagi si Jesus tu basehan nga awayyana nga mangultimo ta pagatawa: “Kagiak-ku nikamu gafu: i lalaki nga mangigungay [“mangidiborsio,” NW] ta atawa na, fuera laman nu makigannug (“seksual nga imoralidad,” NW) [Griego, por·neiʹa], i babay, yatun nga lalaki ay makaliwa ta panallaw nu mangatawa uli tu tanakuan.” (Mat. 19:9) Kunnatun gapa i pinalawanna nga punto ta Sermon ta Vukig. (Mat. 5:31, 32) Ta parehu nga situasion, naguvovug si Jesus meyannung ta “seksual nga imoralidad.” Alawa i sakupan natun nga ekspresion nga tumukoy ta seksual ira nga tagaruli ta lawan na unnug na pagatawa: panallaw onu pakidallaw, prostitusion, seksual nga relasion na ari magatawa, homoseksualidad, anna bestialidad. Angngariganna, nu makiparte i sigga-atawan nga lalaki ta seksual nga imoralidad, maddesision i atawana nu idiborsiona yayya onu ari. Nu idiborsio yayya na babay, nangultimo ngana i pagatawada ta mata na Dios.

11. Ngatta awayyana nga ari makidiborsio i tadday nga Cristiano maski egga i nebase-Biblia nga basehan tapenu kuan yatun?

¹¹ Ngem importante nga daddamman nga ari kinagi ni Jesus nga mawag nga marresulta ta diborsio nu nakangngua tu imoralidad (por·neiʹa) i tadday nga atawa. Angngariganna, puede lagapa nga ari makidiborsio i babay maski paga nakaliwa tu imoral i atawana. Awayyana nga iddu paga na babay i atawana; onu sigga-paranna nga pakoman anna pakappian i relasiodda bilang magatawa. Kakuruganna, nu nakidiborsio i babay ngem kanna  nakitawa uli, magga meparubang yayya ta problema ira. Kunnasi i material anna seksual nga pakawaganna? Kunnasi i pagitetaddena? Egga kari ira i ána nga mekonsidera? Marigatan kari nga padakallan i ána ta kinakurug megafu ta diborsio? (1 Cor. 7:14) Manawag nga meparubang ta serioso ira nga problema i inosente nga atawa nga nediborsio.

12, 13. (a) Anni i nesimmu ta pagatawa ni Oseas? (b) Ngatta ina uli ni Oseas si Gomer, anna anni i magigiammu tam tatun meyannung ta pagatawa ta maddaggun?

¹² Egga i magigiammu tam ta ekspiriensa ni profeta Oseas. Kinagi na Dios nga manga si Oseas tu atawa (si Gomer), nga mabbalin tu ‘tadday nga babay nga mangngua tu prostitusion anna mapeggan tu ána ta prostitusion.’ Si Gomer ay ‘nabussi tapus nangiyana kani Oseas tu lalaki.’ (Os. 1:2, 3) Ari nabbayag, napeggan yayya tu ana nga babay anna lalaki, nga resulta na pakidallawna. Maski nu namippiga nga nakidallaw si Gomer, ari lagapa pinangultimo ni Oseas i pagatawada. Maski nu kunna, pinanawan ni Gomer si Oseas anna nabbalin tu aripan. Ngem, ina lagapa uli yayya ni Oseas. (Os. 3:1, 2) Usu-usan ni Jehova si Oseas tapenu iyilustra nu kunnasina nga namippiga nga pinakoma i Israel ta minakkidallaw nga annangnguada. Anni i puede tam magigiammu taw?

¹³ Nu nakaliwa tu imoralidad i Cristiano nga atawa, i inosente nga Cristiano i maddesision. Kinagi ni Jesus nga egga i basehan na inosente nga atawa nga makidiborsio anna maki-atawa uli. Ngem, awayya gapa nga mamakoma i inosente nga atawa. Ari nga mali yatun. Ina uli ni Oseas si Gomer. Turi ta nanoli ngana si Gomer kani Oseas, arianna ngana puede nga makirelasion ta tanakuan nga lalaki. Ta ababba nga tiempo, ‘ari nga nakibbiko’ si Oseas kani Gomer. (Os. 3:3, ftn.) Ngem ta pappasa na tiempo, awayyana nga biniko uli ni Oseas i atawana, nga mangipasingan nga sigga-paran i Dios nga akseptan i panoli na ilina anna itoli i pakilallanna nira. (Os. 1:11; 3:3-5) Anni i efekto natun ta pagatawa ta maddaggun? Nu dinesision na tadday nga inosente nga atawa nga pattalupaddianan i pagatawada, i seksual uli nga pattaddeda ay seniales na pamakoma. (1 Cor. 7:3, 5) Yatun nga pabbikoda i makkansela ta basehan nakuan na diborsio. Kabalinna, makka-uffun nakuan ngana ira nga magatawa nga monag nga irespeto i pagimamma na Dios ta pagatawa.

14. Segun ta 1 Corinto 7:10, 11, anni i puede nga mesimmu ta pagatawa?

¹⁴ Ngamin nga Cristiano ay mappursigi nakuan nga ikakua i pagatawa, nga kunna pinangikakua ni Jesus anna ni Jehova. Ngem, ari matuppal na karuan yatun, megafu ta imperfekto i totolay. (Roma 7:18-23) Ariattam gafu makaddagan nga egga ira i Cristiano ta ollu-siglo nga problemadu i pagatawada. Nitura ni Pablo nga “mawag tu ari nga igungay na babay i atawa na”; ngem, egga ira nesimmu tu kunnatun.​—Bibbigan i 1 Corinto 7:10, 11.

15, 16. (a) Maski paga problemadu i pagatawa, anni nakuan i gakkag, anna ngatta? (b) Kunnasi yaw meyaplika nu ari kapangngurug i atawa?

¹⁵ Ari niyesplika ni Pablo i rason natun nga paggungay onu passina. I problema ay ari nga kagitta na nakangngua tu imoral i atawa nga lalaki, nga basehan nakuan na atawana tapenu makidiborsio anna maki-atawa uli. Nitura ni Pablo nga i atawa nga babay nga nakigungay ta atawana ay “mawag tu ari ngana nga maki-atawa, onu ari, makkatoli gabbalaman ira.” Yari tu magatawa lagapa ira dua ta mata na Dios. Nitabarang ni Pablo nga maski anni paga i problema, fuera ta seksual nga imoralidad, igakkagda nakuan nga makkatoli. Awayyada dua nga makkiddaw tu nebase-Biblia nga uffun ta elder ira ta kongregasion. Ibita nakuan na elder ira nga faboran i maski sinni nira dua, nu ari, mangiyawa lallagu ira tu nebase-Biblia nga tabarang.

¹⁶ Mas komplikadu nu tadday laman nira i Saksi nga mangikaguman nga mattolay segun  ta estandarte na Dios. Nu makkaproblema, rasonable kari nga solusion i paggungay? Gitta na kagian na Katurakan, seksual nga imoralidad laman i posible nga basehan para ta diborsio, ngem arianna ngana nga dinetalye i aru nga rason ta paggungay. Nitura ni Pablo: “Nu ari nga wagi ta angngurug i atawa na babay nga mangurug, ngem umanugu i lalaki tu massige i pagatawa da, ari nga mepangngo gapa tu igungay yaya na babay.” (1 Cor. 7:12, 13) Meyaplika gapa yatun ta kaggawattam.

17, 18. Ngatta ari nakigungay i karuan nga Cristiano maski ta problemadu nga pagatawa?

¹⁷ Kakuruganna, egga ira i situasion nga i lalaki ay “ari nga wagi ta angngurug” anna ari ‘umanugu tu massige i pagatawa da.’ Awayyana nga sobra i ka-abusadu na lalaki ta pisikal, nu sitaw matageno na babay nga mappeligro i gawa-gawayyan onu i inangona. Onu manakina nga suportan i atawana anna i familiana onu pappeligrowanna i espiritualidad na atawana. Ta kunnatun ira nga situasion, personal nga dinesision na karuan nga Cristiano nga maski nu anni paga i kagian na lalaki, ari ‘umanugu i babay nga massige i pagatawa da’ anna mepangngo i pakigungay. Ngem i karuan gapa nga Cristiano nga egga ta kunnatun nga mariga nga situasion ay ari nakigungay, nu ari, nagattam ira anna kingnguada i adde na mawayyada tapenu pakappian i ganna-gannug. Ngatta?

¹⁸ Ta kunnatun nga paggungay, magatawa lagapa ira nga dua. Nu massina ira, meparubang i kataggi-tadday ta problema, gitta na nakagi ta gafu. Nangiyawa si apostol Pablo tu tadday paga nga rason nu ngatta ari maggungay. Niturana: “I lalaki nga ari mangurug ay alawatan na Dios gafu ta nipangatawa na ta mangurug nga babay. I babay gapa nga ari mangurug ay alawatan na Dios gafu ta nikeyatawa na ta mangurug nga lalaki. Nu ari tu kunnaw, mebilang i ána da tu ána na ari nga mangurug. Ngem megafu ta kunnaw, alawatan na Dios i ána da.” (1 Cor. 7:14) Aru nga matalo nga Cristiano i nattalupaddian lagapa ta ari kapangngurug nga atawada maski ta mariga ira nga situasion. Mapakurugda nga sulit yatun netallugaring sonu mabbalin tu kapangngurug i atawada.​—Bibbigan i 1 Corinto 7:16; 1 Ped. 3:1, 2.

19. Ngatta aru i magayayya nga pagatawa ta unag na Cristiano nga kongregasion?

¹⁹ Nangiyawa tu tabarang si Jesus meyannung ta diborsio, anna nanabarang gapa si apostol Pablo meyannung ta paggungay. Kayàda parehu nga ikakua na aripan ira na Dios i pagatawa. Ta interu mundo ta maddaggun, aru i magayayya nga pagatawa ta Cristiano nga kongregasion. Siguradu nga aru i malegammu nga magayayya nga magatawa ta kongregasiommu. Matalo ira nga brother nga iddeddukadda i atawada anna matalo ira nga sister nga meddu ta attawada, nga ipasa-pasingadda nga posible nga mekakua i pagatawa. Makapagayayya ittam nga minillion i matolay nga pamakurug tam ta uvovug na Dios: “Megafu taw ay panawan na lalaki i yama anna yena na tapenu metadday ta atawa na tapenu ira nga dua ay mabbalin tu tattadday.”​—Efe. 5:31, 33.