Manoli ta naddianna

Manoli ta table of contents

1918​—Magatu nga Dagun Ngana i Nappasa

1918​—Magatu nga Dagun Ngana i Nappasa

KUNNAW i introduksion na Enero 1, 1918 nga The Watch Tower: “Anni i mesimmu ta dagun 1918?” Maddaggun pagalaman i World War I ta Europe, ngem ipasingan na nesimmu ira ta gafu na dagun nga egga i makasta ira nga mesimmu para ta Estudiante ira na Biblia anna ta interu-mundo.

PAGURUVOVUGAN NA MUNDO I IMAMMO

Turi ta Enero 8, 1918, kinagi ni President Woodrow Wilson ta palappana ta U.S. Congress i 14 nga ideya nga para nisa ay importante para ta “patas anna tulu-tuloy nga imammo.” Nelagum tatun i kapeggan tu diplomasia ta nasa-nasion, pallimita ta armas nga panggerra, anna i pangipataddag tu “pattaradday na nasa-nasion” nga mangiyawa tu benefisio ta “darakal anna baraddi nga nasion.” I “Fourteen Points” (Katorse nga Punto) nga kinagina ay nabbalin tu referensia ta pafforma ta League of Nations anna ta negosasion para ta Treaty of Versailles, nga namagimmang ta World War I.

NAFFU I MANGOKKONTRA TA ESTUDIANTE IRA NA BIBLIA

Maski magulu ta nappasa nga dagun, * umara-aranni ngana i imammo para ta Estudiante ira na Biblia, gitta na ipasingan na nesimmu ira ta zinagun nga business meeting na Watch Tower Bible and Tract Society.

Taw nga miting, nga nesimmu turi ta Enero 5, 1918, pinurueban danuri aru nga prominente nga lallaki nga napalawan ta Bethel nga kontrolan i organisasion. Nivuka na matalo nga traveling overseer nga si Richard H. Barber i miting gukaban na pakimallo. Kabalin na report ta trabahu ta nappasa nga dagun, netunug gapa i zinagun nga eleksion para ta direktor ira. Ninomina ni Brother Barber si Joseph Rutherford anna i annam paga nga brother. Tapus i abugadu nga mangidefensa ta kalaban ira ay nanginomina gapa tu pitu nga lallaki, nelagum danuri napalawan ta Bethel. Naffu ira. Maggi ngamin nga shareholder ay nangiboto kani Brother Rutherford kunne na gapa ta annam nga matalo nga brother bilang direktor.

Aru taw nga brother nga presente ay nakkagi nga yaw nga miting “i pinakanabendisionan ni Jehova nga miting nga nagatendeyadda.” Ngem ari nabbayag i pagayayyada.

REAKSION TA THE FINISHED MYSTERY

Ta aru nga vulan, mangitana-taneg i Estudiante ira na Biblia tu libru nga The Finished Mystery. Danuri nakabibbig tatun nga mapia i giffutuadda ay positibo i reaksiodda ta kinakurug ta Biblia nga egga tatun.

Inistoria na traveling overseer ta Canada nga si E. F. Crist i ekspiriensa na magatawa nga nakabibbig ta The Finished Mystery nga nangalawa ta kinakurug ta lima ligguan laman! Kunna: “Parehu i atawa nga lalaki anna i atawa nga babay nga dedikadu anna mangipasingan tu kappabbaw nga papprogreso.”

Insigida nga inistoria na tadday nga lalaki ta kokkofunna i nabibbigna ta libru. “Nakanna” yayya ta mensahe natun. Kunna: “Sa mattalebag ngà ta Third Avenue [tapus] egga nekanna ta abagà nga abbo ku tu sementu, ngem yatun gabba ay i libru nga ‘The Finished Mystery.’ Nilabbe ku yatun anna binibbig ku ngamin. . . . Nammuakku nga egga i tadday nga gumattuddu ta relihion . . . nga nitabbona yatun nga libru ta benta megafu ta porena . . . Gukaban natun nga tadday nga kingnguana kumbinsidu ngà nga mas aru i kinumbertena mappange ta kurug nga iddanama anne ta maski anni nga kingnguana ta pattolena. . . . Megafu ta poray naw nga gumattuddu maddayaw kami ngana sangawe ta Dios.”

Ari tu yatun laman nga gumattuddu i kunna i reaksionna. Nigamma na ofisiales na Canada i libru tagga ta Pebrero 12, 1918, megafu ta iyakusada nga rebelyoso anna kontra ta gerra i mabibbig tatun. Ari nabbayag, nangisampa gapa tu kaso i ofisiales na United States. Kinurakkeg na ahente ira na gobiernu i Bethel Home anna i ofisina ira ta New York, Pennsylvania, anna California, tapenu magaleg tu ebidensia kontra ta prominente ira nga miembro na organisasion. Ta Marso 14, 1918, nigamma na U.S. Department of Justice i libru nga The Finished Mystery, nga iyakusada nga i kepublisa anna ketaneg natun ay nangifugag ta passuporta ta gerra, tadday nga panadda ta Espionage Act.

NEFUKU IRA!

Turi ta Mayo 7, 1918, nakala tu warrant of arrest i Department of Justice para kada Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh, anni Clayton Woodworth. Naakusan ira nga “ari mattuttul ta dob, kalaban anna sadya nga mamalattuag tu rebelyon, kawan tu kinamatalo anna pammanaki ta asayment ta militar anna ta naval force na United States.” Namegafu i kasoda turi ta Hunio 5, 1918, ngem dakal i tiansa nga masentensian ira. Ngatta?

Kinagi na attorney general na United States nga i dob nga neyakusa nira nga sinaddada, i Espionage Act, ay tadday nga “efektibo nga armas kontra ta propaganda” kontra ta gobiernu. Ta Mayo 16, 1918, pinammanakitan na Congress i panguli ta aspeto na Espionage Act nga mapprotekta nakuan turi ira ta mangipublisa “nu anni i kurug, egga i makasta nga motibona, anna para ta rasonable ira nga gakkag.” I The Finished Mystery i sentro natun nga debateda. Meyannung tatun, mabibbig ta ofisial nga rekord na U.S. Congress: “Tadday ta pinakadelikadu nga angngarigan na kunnaw nga klase na propaganda ay i libru nga ‘The Finished Mystery’ . . . I gakkag laman naw ay tapenu kuestionan na suddalu ira i gakkag tam anna ipagaram . . . nga kontran i pakisali ta gerra.”

Turi ta Hunio 20, 1918, dinesision na husgadu nga nakaliwa i walu nga brother ta ngamin nga akusasion kontra nira. Ta tumunug nga aggaw, nikazza na ukum i sentensiana nira. Kunna: “Mas peligroso yaw nga relihioso nga propaganda nga matalikarag nga nidefensa anna niwara naw nga lallaki . . . anne ta tadday nga dibision na suddalu ira nga German. . . . Mepangngo ira ta madammo nga pakkastigo.” Kabalin na dua ligguan, nefuku danaw nga brother ta Federal Penitentiary ta Atlanta, Georgia, nga 10-20 dagun i sentensiada.

ARI NAGIMMANG I PALLAYYAGAYYA

Tatun nga tiempo, neparubang i Estudiante ira na Biblia ta grabe nga pangokkontra. Inimbestiga tu mapia na Federal Bureau of Investigation (FBI) i aktibidadda, nga namalawan tu rinivu nga dokumento. Ipasingan danaw nga rekord nga determinadu i wawwaragi tam nga ari magimmang nga mallayyagayya.

Nattura i postmaster ta Orlando, Florida ta FBI nga kunna: “[I Estudiante ira na Biblia] ay mamala-balay ta ili anna maruddu nga kuadda yatun [ta] gabi. . . . Gittana kayàda nga ari magimmang malluag i danum anna pakakuadda yatun.”

Tadday nga colonel na War Department i narreport taw nga departamento meyannung ta aktibidad ni Frederick W. Franz, nga ta nappasa ay nasserbi nga Manangngal nga Baggi. Nitura na colonel: “Si F. W. Franz . . . ay aktibo nga makipartisipa ta pangilaku ta rinivu nga tomo na ‘Finished Mystery’.”

Neparubang gapa ta grabe nga pangokkontra si Charles Fekel, nga turi kua nasserbi bilang Manangngal nga Baggi. Inaresto yayya na autoridad ta pangitaneg tu The Finished Mystery anna ginuardiadda i personal ira nga komunikasionna turi ta egga yayya ta affukutan. Tanga-vulan yayya nga nefuku ta Baltimore, Maryland, anna natukoy yayya nga “Austrian alien enemy.” Durante nga magutu nga layyagayyanna danuri magimbestiga nisa, nanonona i kinagi ni Pablo ta 1 Corinto 9:16, nga makkagi: “Kuruga pakallallo ngà nu ari ngà mallayya-gayya.” *

Fuera paga ta matalikarag nga pallayyagayya na Estudiante ira na Biblia, malallappo ira nga nappetision tapenu mapalawan i wawwaragi nga nefuku ta Atlanta. Istorian ni Anna K. Gardner: “Kanayun nga okupadu kami. Ngem turi ta nefuku i wawwaragi, i kingnguami ay nagunnug tu firma. Namala-balay kami. Nakala kami tu rinivu nga firma! Kinagimi ta totolay nga naka-uvovugmi nga danaw nga lallaki ay kurug nga Cristiano anna awan tu hustisia na nikefukuda.”

KOMBENSION IRA

Taw nga mariga nga tiempo, kanayun nga egga i kombension tapenu pasikannan i espiritualidad na wawwaragi. Kunna The Watch Tower: “Maturu tu 40 nga kombension . . . i nakua tatun nga dagun . . . Aru nga makapagaram nga report i nalawà tatun ira nga kombension. Dati i kombension ay makua kada mappasa i dua onu tallu vulan; ngem taw nga dagun, kada vulan egga i kombension ira.”

Maggigginna paga ta mapia nga dumug danuri mapia i giffutuadda nga totolay. Ta tadday nga kombension ta Cleveland, Ohio, ma-1,200 i nagatende anna 42 i nabawtisowan, kasali i abbing nga lalaki nga “appresianna i Dios anna mepasirananna maski danuri mannakam tatun ta debosionna.”

ANNI I TUMUNUG?

Durante nga umaranni ngana i 1918, ari tu siguradu i pappangetan na Estudiante ira na Biblia. Nelaku i karuan nga pakkukua ta Brooklyn anna neyali i hedkuarter ta Pittsburgh, Pennsylvania. Durante nga agga-fuku lagapa ta affukutan danuri mangirollu, neyiskediul gapa i zinagun nga miting na shareholder ira ta Enero 4, 1919. Anni i mesimmu?

Nallallappo i wawwaragi ta trabahuda. Talaga kumbinsidu ira ta makasta nga efekto natun yayya nga yaw nga teksto i pinilida para ta dagun 1919: “No weapon that is formed against thee shall prosper.” (Isa. 54:17, King James Version) Preparadu ngana ira para ta gavva anna interamente nga panguli na paddia-paddian nga mamatuyag ta pangurugda anna mamasikan nira para ta mappange nga dakal nga trabahu.

^ par. 6 Innan i “100 Taon Na ang Nakalilipas​—1917” ta 2017 Taunang Aklat ng mga Saksi ni Jehova, p. 172-176.

^ par. 22 Innan i istoria na pattolay ni Charles Fekel, “Joys Through Perseverance in Good Work,” ta Marso 1, 1969 nga isyu na The Watchtower.