1, 2. Anni nga imbension i pinakagrabe i efektona ta totolay, anna sinni i makalliwa tatun?

I TELEFONO, bombilia, takay, anna i ref ay karuan laman ta imbension ira nga namakasta ta inaggaw nga pattolay. Ngem namappeligro gapa i karuan nga imbension gitta na palattug, bomba, sigariliu, anna atomic bomb, anna i karuan paga. Ngem egga i gannug nga pinakanappollu tatun ngamin anna yatun i pinakagrabe i efektona ta totolay. Anni yatun? I kinaladdug! Yatun ay i pakkagi tu gannug nga ammum nga ari kurug tapenu ilogo i tanakuan. Sinni i nangimbento ta ollu nga kinaladdug? Tinukoy ni Jesu-Cristo i “Demonio” mismu bilang i “yama na ngamin na siri.” (Bibbigan i Juan 8:44.) Kannina nga kinagi i ollu nga kinaladdug?

² Nesimmu yatun rinivu dagun ngana i nappasa ta hardin na Eden. Magaya-ayayya nga mattolay i ollu nga magatawa nga da Adan anni Eva ta Paraiso nga niyawa na Namaratu para nira. Tapus, simillung ta eksena i Diablo. Ammuna nga nibilin na Dios ta magatawa nga ariadda kuman tu vunga na “kayu na pakannammu tu mapia anna marake.” Nu ariadda mattuppal, matay ira. Ngem kinagi ni Satanas kani Eva gukaban na serpiente: “Siguradu nga ari kamu matay [i ollollu nga palladdug]. Ta ammu na Dios nga ta mismu nga aggaw nga kumakkamu tatun, mavukatan i matanu anna mabbalikkamu tu kagitta na Dios nga makannammu ta mapia anna marake.”​—Gen. 2:15-17; 3:1-5.

3. Ngatta makagi nga makadaral i kinaladdug ni Satanas, anna anni i resulta natun?

 ³ Gakkag na kinaladdug ni Satanas i manaral megafu ta ammuna mabba nga nu kurugan yayya ni Eva anna kuman ta vunga, matay si Eva. Ari sinuttul da Eva anni Adan i bilin ni Jehova anna natay ira gabbalaman. (Gen. 3:6; 5:5) Fuera paga tatun, gafu ta liwa, “nawwara i patay ta ngamin nga totolay.” Kakuruganna, “mammaguray i patay . . . maski paga danuri i ari nga nattagaruli ta kagitta na nipattagaruli ni Adan.” (Roma 5:12, 14) Sangaw, imbes nga maekspiriensada i perfekto anna mannanayun nga inango nga orihinal nga gakkag na Dios ta totolay, makasta ngana nu ‘pitu-fulu nga dagun i maddeda, walu-fulu nu mapia i gawa-gawayyan.’ Maski “nu kunnuri paga ay ziga anna daddam i parattalad-da.” (Sal. 90:10) Kaddaraddam​—resulta yatun ngamin na kinaladdug ni Satanas!

4. (a) Anni ira nga pakkiavu i mawag tam nga tabbagan? (b) Segun ta Salmo 15:1, 2, sinni laman i awayyana nga mabbalin tu kofun ni Jehova?

⁴ Ta pangipakanawag ni Jesus ta kukukuan na Diablo, kunna: “Arian na vuluvuga nga anugutan i kurug ta awan sa i kakurug.” Adde sangawe, awan kani Satanas i kinakurug, megafu ta tulu-tuloy nga yayya ay “minannabag ta tanga-ravvunan” gukaban na kinaladdugna ira. (Nep. 12:9) Kattam kayà nga melogo na Demonio. Ikonsidera tam gafu i tallu nga pakkiavu: “Kunnasi ilologo ni Satanas i totolay? Ngatta malladdug i totolay? Anna tapenu ariattam mawawan i pakikkofuttam kani Jehova, gitta da Adan anni Eva, kunnasi tam mepasingan nga kanayun nga ‘kurug i paguvovug’ tam?​—Bibbigan i Salmo 15:1, 2.

5. Kunnasi ilologo ni Satanas i totolay ta maddaggun?

⁵ Ammu ni apostol Pablo nga awayya tam nga ibita nga “melogo ni Satanas; ta ariat-tam nga pakilavvunan i plano na ira.” (2 Cor. 2:11) Ammu tam nga i interu mundo​—nelagum ngana i falsu nga relihion, maritta nga pulitika, anna minakkakkam nga komersialismo​—ay kontroladu na Demonio. (1 Juan 5:19) Ari ittam ngana gafu makaddag nu si Satanas tuange ta demoniona ira ay influwensiadda danuri egga ta autoridad tapenu “malladda-laddug.” (1 Tim. 4:1, 2) Kuru-kurug yatun ta totolay ta darakal nga negosio nga mangipagaram ta peligroso ira nga produkto anna makelogo ira nga taktika gukaban na laddug nga komersial.

6, 7. (a) Ngatta mas nga dakal i liwa danuri lider ira na relihion nga malladdug? (b) Anni ira nga kinaladdug i naginnam nga kinagi na relihioso ira nga lider?

⁶ Mas ngana nga dakal i liwa danuri lider ira na relihion nga malladdug megafu ta pappeligrowadda i tiansa nga mattolay ta mappange danuri mangurug ta kinaladdugda ira. Nu kurugan na tadday i falsu nga tuddu anna kuanna i gannug nga kondenan na Dios, mawawanna i mannanayun nga inango. (Os. 4:9) Ammu ni Jesus nga danuri relihioso nga lider ay nakaliwa ta kunnatun nga pangilogo. Kunna mismu tannira: “Pakallallo kamu gapa, sikamu nga mestru na Dob tuange nikamu nga Fariseo! Minaggappa-appe kamu! Dakitan nu i bebay ira anna umay kamu ta arayyu nga nasion tapenu makala kamu tu tadday nga mevulu ta pangurug nu. Ngem nu nala nu ngana, kuan nu yaya tu mamirua paga ta kepangngo na nga umay ta infiernu [“Gehenna,” NW] anne nikamu!” (Mat. 23:15) Ta orihinal nga ketransleytna, i Gehenna ay mangisimbolo ta mannanayun nga kadaral. Nangusa si Jesus tu mafuersa ira nga uvovug ta pakkondenana tatun ira nga falsu nga relihioso nga lider. Talaga kurug tu naggafu ira ta ‘Demonio nga yama da, nga minammapatay.’​—Juan 8:44.

⁷ Maski paga magalan tu pastor, pari, rabbi, onu maski anni paga nga titulo, nakkewara i lider ira na relihion ta mundo ta maddaggun. Gitta na ollu-siglo ira nga kaparehuda,  ‘fugaddadda i kepakannammu na kurug’ maggafu ta Uvovug na Dios anna “panakitad-da i kurug meyannung ta Dios anna kurugad-da i siri.” (Roma 1:18, 25) Mangituddu ira tu falsu nga tuttuddu nga gitta na “mittan nga napaliag, kanayun ngana nga mapaliag,” imortal nga kararua na tolay, reinkarnasion, infiernu, anna i kolapa nga pannono nga kunsintian na Dios i homoseksual nga pattolay anna i pagatawa na makka-sekso.

8. Anni nga kinaladdug i kagian noka na pulitiko ira, ngem anni nakuan i reaksiottam?

⁸ Usan na pulitiko ira i palladdug tapenu melogo i totolay. I tadday ta pinakadakal nga kinaladdugda ay maginna sonu iproklamada nga naddeda ngana i “imammo anna seguridad!” Ngem “gavva nga duttal nira i kadaral.” Kattam nakuan maengganio nga mangurug ta pamuruebada nga pakarianan i kinarake naw nga sistema na ganna-gannug! Ammu tam nga “duttal i aggaw ni Jehova gittana angay na makkoko nu gabi.”​—1 Tes. 5:1-4, NW.

9, 10. (a) Ngatta malladdug i totolay, anna anni i resultana? (b) Anni nakuan i daddammattam meyannung kani Jehova?

⁹ Nu mabbalin tu popular i bagu nga imbension, pakaruadda i produksion natun. Kunnatun gapa i nesimmu ta kinaladdug. Gagangay ngana laman ta totolay ta maddaggun i pangiwara tu kinaladdug, anna ari laman danuri mainfluwensia nga totolay i mangilogo ta tanakuan. Gitta na mabibbig ta artikulo nga “Why We Lie” (Nu Ngatta Malladdug Ittam) ni Y. Bhattacharjee, “makagi nga i palladdug ay ugali nga aralam i nikegamuna ta totolay.” Maruddu nga malladdug i totolay tapenu protektan onu mepoppoddu i baggida. Malladdug ira tapenu takkabban i liwi-liwada anna marake nga kingnguada onu tapenu magganansia anna mabbentaha. Kunna paga na artikulo nga egga danuri totolay nga “alistu laman nga malladdug, ta darakal anna ta baraddi nga gannug, ta estrangheru ira, katrabahu, kokkofun, anna ta kafamilia ira.”

¹⁰ Anni i resulta na ngamin danaw nga palladdug? Mawawan i tiwala anna madaral i pavvurulun. Daddamman ngana laman nu kunnasi kataki, angngariganna, nu illokuan na atawa nga babay onu lalaki i matalo nga atawana tapus malladdug tapenu ilimag i imoral nga pakirelasionna. Onu nu egga i tadday nga lalaki, nga limag nga abusuanna i atawana anna i ánana ngem magappa-appe ta tanakuan nga modelo yayya nga yama. Ngem, daddammattam nakuan nga awan tu maski anni nga metagu na kuddanatun nga minangngilogo nga totolay kani Jehova gafu ta “ngamin i gannug ay vuka anna vullag ta arubang na Dios.”​—Heb. 4:13.

11. Anni i ituddu nittam na marake nga ehemplo da Ananias anni Safira? (Innan i letratu ta gafu na artikulo.)

¹¹ Egga tadday nga angngarigan ta Biblia nga makkagi nittam nu kunnasi nga ‘pinatulu ni Satanas’ i tadday nga Cristiano nga magatawa ta ollu-siglo tapenu malladdug ta Dios. Ginakkag da Ananias anni Safira ta futuda nga illokuan i apostoles. Nangilaku ira tu tanga-pisil ta davvudda ngem kadda niyawa ta apostoles i interu nga balor na nallakuadda. Kayà na magatawa nga palawanan ta kongregasion nga egga i makasta nga kingnguada, nga daka-dakal i donasiodda maski ari mabba. Ngem, nasingan ni Jehova i kingnguada, anna kinastiguna ira.​—King. 5:1-10.

12. Sitaw i pappangetan danuri ari mabbabawi, minannaral nga laddug, anna ngatta?

¹² Anni i matageno ni Jehova ta palladdug? Si Satanas tuange ta ngamin nga ari mabbabawi, anna minannaral nga laddug nga mamarig sa ay mattuppal ta “weg na afi.” (Nep. 20:10; 21:8; Sal. 5:6) Ngatta? Megafu ta nigitta ni Jehova i kuddanatun nga laddug ta ngamin nga “magaggangngua tu gannug ira nga kala-kalussaw na Dios.”​—Nep. 22:15, NW, ftn.

13. Anni i ammu tam meyannung kani Jehova, anna anni i efekto natun nga pakannammu?

 ¹³ Ammu tam nga si Jehova ay “ari tu tolay laman nga makkagi tu kinaladdug.” Kakuruganna, ‘ari nga malladda-laddug i Dios.’ (Num. 23:19; Heb. 6:18) “Ikalussaw ni Jehova . . . i minalladdug nga zila.” (Prov. 6:16, 17) Tapenu mala tam gafu i faborna, mawag nga mattolay ittam segun ta estandartena ta pakkagi tu kurug. Yatutta ‘ari ittam nga malladda-laddug ta kataggi-tadday.’​—Col. 3:9.

14. (a) Kunnasi ittam neruma ta miembro ira na falsu nga relihion? (b) Iyesplika i prinsipio ta Lucas 6:45.

¹⁴ Anni i tadday nga neruman na kurug nga Cristiano ta miembro ira na falsu nga relihion? “Makkagi [ittam] tu kurug.” (Bibbigan i Zacarias 8:16, 17.) Niyesplika ni Pablo: “Ipasingak-ku tu doroban nà na Dios, . . . gafu ta pangilammuyag ku ta kurug.” (2 Cor. 6:4, 7) Kinagi ni Jesus ta tadday nga lalaki: “Ta nu anni i egga ta nono, yatun laggapa i mallawan ta simu.” (Luc. 6:45) Kayà kagian naw nga i kurug nga mapattalakkan nga tolay ay kanayun nga makkagi tu kurug. Makkagi yayya tu kurug ta darakal anna ta simple nga gannug​—ta estrangheru ira, katrabahu, kokkofun, anna ta kafamilia ira. Ikonsidera i karuan nga angngarigan nu kunnasi tam mepasingan nga makkagi ittam tu kurug ta ngamin nga gannug.

15. (a) Ngatta ari vuluvuga nga masirib nga purueban i doble-kara nga pattolay? (b) Anni i makoffun ta kabataan ira nga lillitan i ari makasta nga pamipilit na kokkofudda? (Innan i footnote.)

¹⁵ Kunnasi nu kabataan ka nga kayà mu nga akseptan naka na kokkofummu? Siguraduammu nga kammu parigan danuri mattolay tu doble-kara. Magappappe ira nga marenu ta familiada anna ta kongregasion ngem dumu-duma ira ta social media anna nu kavuluda i ari Saksi nga kabataan. Awayyana nga maggegeg ira, ari disente i passissinnudda, magginna tu buluk ira nga musika, abusuadda i binarayang onu pangusa tu droga, sekreto nga makinobio onu makinobia, anna mas grabe paga. Minaggappappe i pattoleda, mallimag ira ta maganada, ta kapangngurugda, anna ta Dios. (Sal. 26:4, 5) Ammu ni Jehova nu ‘ikakua tam yayya ta simu tam laman ngem ararayyu i giffutuattam sa.’ (Mar. 7:6) Yayya nga mas makasta nga kuan i kinagi naw nga proverbio: “Ari passilan na futum danuri minattagaruli, maganassikka lallagu kani Jehova ta interu aggaw.”​—Prov. 23:17. *

16. Ngatta importante nga makkagi tu kurug nu magaplay para ta espesial ira nga pribilehio na passerbi?

¹⁶ Baka kayà mu nga mabbalin tu regular  payunir onu masserbi ta maski anni nga klase na espesial nga ngamin-tiempo nga serbisio, gitta na passerbi ta Bethel. Ta paffill-up tu aplikasion, importante nga makkagi ka tu kurug anna tabbagammu tu kumpleto i ngamin nga pakkiavu meyannung ta gawa-gawayyammu, dibersion, anna moralidad. (Heb. 13:18) Kunnasi nu nakakua ka tu maritta onu kuestionable nga annangngua nga ariammu paga nepakiyuvovug ta elder ira? Mappoffun nira tapenu makapasserbi ka nga egga marenu nga konsensia.​—Roma 9:1; Gal. 6:1.

17. Anni i kuattam nu pakkiavutan ittam na mameppersigi ira meyannung ta wawwaragi tam?

¹⁷ Angngariganna, anni gafu i kuammu nu iddan na gobiernu ira tu restriksion i aktibidad ta Pappatulan ta lugarnu tapus pakkiavutaddaka meyannung ta wawwaragim? Mawag kari tu ikagim nira i ngamin nga ammum? Anni i kingngua ni Jesus turi ta inimbestiga yayya na gobernador na Romano? Mekunnay ta prinsipio na Katurakan nga egga i “tiempo na ari pattannug, anna tiempo na paguvovug,” nu mittan, awan vuluvuga tu nitabbag ni Jesus! (Ecl. 3:1, 7; Mat. 27:11-14) Tatun ira nga situasion, mas makasta i magimmugug tapenu ariattam pappeligrowan i wawwaragi.​—Prov. 10:19; 11:12.

18. Anni i responsibilidad tam nu makiyuvovug ta elder ira meyannung ta wawwaragi tam?

¹⁸ Kunnasi nu egga i nakakua tu madammo nga liwa ta kongregasion tapus egga i ammum meyannung ta nesimmu? Awayyana nga pakkiavutaddaka na elder ira meyannung tatun nga gannug megafu ta egga responsibilidadda nga pattalupaddianan nga marenu ta moral i kongregasion. Anni i kuammu, netallugaring nu madukko nga kofun onu parientes mu i nakaliwa? “I tadday nga mapattalakkan nga testigu ay makkagi tu kurug.” (Prov. 12:17; 21:28) Yatutta responsibilidad mu nga ikagi ta elder ira i ngamin nga kurug nga ammum, ari tu i karuan laman tatun, anna ariammu nga balittaggan yatun. Egga kepangngattadda nga mammuan i detalye ira tapenu makapaddesision ira nu anni i kapianan nga makua tapenu moffunan i nakaliwa nga brother onu sister nga itoli i relasionna kani Jehova.​—Sant. 5:14, 15.

19. Anni i gigiammuattam ta tumunug nga artikulo?

¹⁹ Nipakimallo na salmista nga si David kani Jehova: “Kapasikkal anna kakurug i awagam-mu niakan.” (Sal. 51:6) Ammu ni David nga i pakkagi tam tu kurug ay negamu ta unag​—ta futu tam. Ta kada aspeto na pattolay, i kurug ira nga Cristiano ay “makkagi tu kurug ta kataggi-tadday.” Tadday paga nga makua tam tapenu mepasingan nga neruma ittam bilang ministro na Dios ay i pattuddu tu kinakurug ta tanakuan ta ministerio tam. I pangngua tatun i fokus na tumunug nga artikulo.