1. Anni i nitabarang ni apostol Pablo ta turana ta kasi-Cristianona ira? (Innan i letratu ta gafu na artikulo.)

NATTURA si apostol Pablo ta Cristiano ira ta Colosas ta ultimo na ollu nga kefukuna ta Roma, onu turi ta ma-60-61 C.E. Kinagina nira i importansia na kapeggan tu ‘nespirituan nga pakalippawa.’ (Col. 1:9) Kunna paga: “Kagiak-ku gafu yaw tapenu arian nu nga itulu tu egga i mangilogo nikamu ta mammi ngem laddug nga uvovug. Magimmugug kamu gafu, tapenu ari kamu nga mabbalin tu aripan na awan tu kebalinan anna makelogo nga tuddu nga nigafu na ollu nga totolay, tuange ta tuddu nga meyannung ta makapangngua ira nga espiritu nga mammaguray toye ta mundo. Danaw nga tuddu ay ari nga naggafu kani Cristo.” (Col. 2:4, 8) Niyesplika paga ni Pablo nu ngatta mali i sikat ira nga ideya anna nu ngatta makapa-interes ta imperfekto nga totolay i neravvunan onu makamundo nga appanono. Angngariganna, megafu tatun matageno na tadday nga tolay nga mas masirib anna mas malalaki yaya anne ta tanakuan. Gakkag na turana nga uffunan i wawwaragi nga lillitan i neravvunan nga appanono anna i marake nga annangngua.​—Col. 2:16, 17, 23.

2. Ngatta ikonsidera tam i angngarigan ira na neravvunan nga appanono?

² Tagibadditan onu ari tuttulan danuri neravvunan i appanonoda i prinsipio ira ni Jehova, anna awayyana nga sesenu nga pakkafian na influwensiada i pangurug tam. Mafektan ittam ngamin na makamundo  nga appanono. Masuportan yatun ta telebision, ta Internet, ta trabahu, onu ta eskuela. Taw nga artikulo, gigiammuattam nu anni i makua tam tapenu mafugaddan yatun nga daralan i makasta nga appana-panono tam. Ikonsidera tam i lima nga neravvunan nga appanono anna paguvovugattam nu kunnasi nga lillitan danaw nga ideya.

3. Anni nga ideya i kakayà na aru nga totolay, anna ngatta?

³ “Puede ngà mabbalin tu masippo nga tolay maski nu ariakku mangurug ta Dios.” Ta aru nga nasion, gagangay ngana laman nga kagian na totolay yatun; ikonsiderada i baggida nga ari-relihioso. Awayyana tu nononopan gapa na nakkagi tu kunnatun nu egga talaga i Dios, ngem kuanna laman i maski anni nga kayàna. (Bibbigan i Salmo 10:4.) Abbo na karuan nga malalaki ira nu kagiadda, “Atannang ira i prinsipiò maski nu ariakku mangurug ta Dios.”

4. Anni i kagiattam ta tadday nga makkagi nga awan tu Namaratu?

⁴ Rasonable kari nga kurugan nga awan tu Namaratu? Nu siensia i pabbasehan na tadday nga tolay tapenu mannammuanna nu egga naggafuan na inango, awayyana tu malaggabban yaya tu napakaru nga informasion. Ngem ta kakuruganna, simple laman i tabbag. Nu egga namataddag ta tadday nga balay, yammanno ngana i sigga-matolay ira nga naparatu! Kakuruganna, mas komplikadu i pinakasimple ira nga sigga-matolay nga selula ta davvun anne ta maski anni nga balay megafu ta mawayyada nga kuan i ari kaya nga kuan na balay​—i mappa-aru. Egga kapasidad naw ira nga selula nga mangipappan anna mangopia tu informasion nga kawagan tapenu mappa-aru tu kagittada. Sitaw i naggafuan na disenio na sigga-matolay ira nga selula? Tubbag i Biblia: “Tolay i namataddag ta kada balay, ngem i Dios i nangngua ta ngamin nga ganna-gannug.”​—Heb. 3:4.

5. Anni i makagi tam meyannung ta ideya nga mammuan na tadday nga tolay nu anni i mapia maski nu arianna mangurug ta Dios?

⁵ Anni i makagi tam meyannung ta ideya nga mammuattam nu anni i mapia maski nu ariattam mangurug ta Dios? Rikunnasian na Biblia nga egga gapa i makasta ira nga prinsipio na ari ira tu Saksi. (Roma 2:14, 15) Angngariganna, awayyana tu irespeto anna ayatadda i maganada ira. Ngem kunnasi kaladda i moral nga estandarte ira na tadday nu manakina nga alawatan i meddu nga Namaratu bilang i Tadday nga mangiyawa ta estandarte nu anni i mapia onu marakay? (Isa. 33:22) Megafu ta marake ira nga mesissimmu ta davvun, aru nga masirib nga tolay ta maddaggun i kumbinsidu nga kawagan na tolay i uffun na Dios. (Bibbigan i Jeremias 10:23.) Yatutta ariattam nakuan nonopan nga egga i talaga makekagi nu anni i mapia maski nu ari yaya mangurug ta Dios anna arianna tuttulan i estandartena ira.​—Sal. 146:3.

6. Anni i pagimamma na aru nga totolay ta relihion?

⁶ “Magayaya ka lagapa maski awan tu relihiommu.” Kakayà na aru nga totolay yatun nga neravvunan nga appanono megafu ta imammatadda i relihion nga awan tu ganas anna serbina. Nadiskursonada paga i totolay megafu ta ituttuddu na aru nga relihion nga mangiyarayyu nira ta Dios, gittana infiernu, pakkolekta tu pakkamafulu onu limus, onu passuporta ta pulitika. Ari ngana gafu kakkadda-kaddag nga umara-aru danuri makkagi nga magayaya ira maski nu awan tu relihiodda! Baka kagiadda, “Interesadu ngà meyannung ta Dios, ngem ariakku kayà mesali ta organisado nga relihion.”

7. Ngatta mamagayaya i kurug nga relihion?

⁷ Talaga kari nga makapagayaya i tadday maski awan tu relihionna? Siguradu nga masaya i tolay nu ari tu falsu i relihionna, ngem ari yaya talaga mabbalin tu kurug nga masaya nu awan tu relasionna kani Jehova, nga  nakagi bilang i “magayaya nga Dios.” (1 Tim. 1:11, NW) Pammakapianattam i ngamin nga kuan na Dios. Magayaya i aripanna ira megafu ta okupadu ira ta panguffun ta tanakuan. (King. 20:35) Angngariganna, ikonsidera nu kunnasi nga marresulta tu pagayaya ta familia i kurug nga paddayaw. Tudduan ittam na kurug nga paddayaw nga ikakua anna irespeto i atawa tam, tratuan nga sagradu i tabba na pagatawa, ibita i pakigannug, mamadakal tu minangngirespeto nga ána, anna mangipasingan tu kurug nga aya. Mamattaradday i kunnatun nga paddayaw tapenu mabbalin tu magayaya ira i kongregasion anna i interu-mundo nga pawwaragi.​—Bibbigan i Isaias 65:13, 14.

8. Kunnasi tam usan i Mateo 5:3 tapenu mepalippawa tam i tabbag ta pakkiavu, Anni i mamagayaya ta tolay?

⁸ Kunnasi gapa i makamundo nga ideya nga puede magayaya i tadday maski ari masserbi ta Dios? Nonopan yaw nga pakkiavu: Anni i mamagayaya ta tolay? Paggafuan na pagayaya na karuan i trabahuda, isports, onu hiligda ira. I tanakuan gapa, nalegadda yatun nga pagayaya ta panangngal ta familiada onu kokkofudda. Mamagayaya ngamin danatun, ngem egga i mas atannang nga gakkag na pattoletam nga mangirattal tu manayun nga pagayaya. Ari tu kagitta na ayam ira, awayya tam makilala i Namaratu nittam anna matalo nga passerbian yaya. Yatun i gakkag na nikeparatu tam anna paggafuan na pagayaya tam. (Bibbigan i Mateo 5:3.) Angngariganna, magayaya i kurug ira nga maddayarayaw anna kuruga mapagaram ta paggarammammung tapenu maddayaw kani Jehova. (Sal. 133:1) Magustuadda gapa i nattaradday nga pawwaragi, marenu nga pattolay, anna makapagayaya nga iddanamada.

9. (a) Anni nga ideya meyannung ta sex i gagangay taw nga mundo? (b) Ngatta igamma na Uvovug na Dios i sex ta ari magatawa?

⁹ “Anni kari i marake ta sex nige na kasal?” Baka kagian nittam na totolay: “Mawag tu i-enjoy tam i pattolay. Ngatta megamma i sex ta ari magatawa?” Marake i ideya nga akseptan nakuan na tadday nga Cristiano i seksual nga imoralidad. Ngatta? Megafu ta igamma na Uvovug na Dios i seksual nga imoralidad. * (Bibbigan i 1 Tesalonica 4:3-8.) Egga kepangngattan ni Jehova nga mangipatuppal tu dorob nittam megafu ta pinaratuna ittam. Parte na unnug na pagatawa i dob na Dios nga mangipamavulun tu seksual nga relasion turi laman ta nekasal nga lalaki anna babay. Iddan ittam na Dios tu dorob megafu ta iddukanna ittam. Pammakapianattam danatun. Mapeggan tu aya, respeto, anna seguridad danuri familia nga mattuttul tatun. Ari nga ipamavulun na Dios i sadya nga ari pamarulo ta dorobna.​—Heb. 13:4.

10. Kunnasi nga marayyuan na tadday nga Cristiano i seksual nga imoralidad?

¹⁰ Tudduan ittam na Uvovug na Dios nu kunnasi nga arayyuan i seksual nga imoralidad. Tadday nga makasta nga makua tam ay kontrolan nu anni i iinnattam. Kinagi ni Jesus: “I sinni laman nga lalaki nga patallungan na ta nono na i maritta nu innan na i babay, nakaliwa ngana ta panallaw. Yatun tu nu i ziwanan nga matam i kegafuan na pattagarulim, lakkuetam-mu anna itabbo mu!” (Mat. 5:28, 29) Ibita gafu na tadday nga Cristiano i maggiraw tu pornograpia onu magginna tu musika nga imoral ira i lirikona. Nitura ni apostol Pablo ta kapangngurugna ira: “Pallikuran nu [onu patayannu] ngamin i neravvunan ira nga pakkaraga.” (Col. 3:5) Mawag gapa nga kontrolattam i nononopattam anna i kakkagiattam.​—Efe. 5:3-5.

11. Ngatta gittana maka-engganio i paffokus ta sekular nga karera?

¹¹ “I makasta nga trabahu i paggafuan na pagayaya.” Aru nga totolay i mangipagaram nittam nga maffokus tam ta sekular nga karera na mundo. Ipromesa na kunnatun nga karera i kinaprominente, pakapangngua, anna kinariku. Megafu ta aru i mannono nga i makasta nga trabahu i mamagayaya, awayyana tu kunnatun ngana gapa i nonopattam.

12. Kurug kari nga mamagayaya i karera na mundo?

¹² Kurug kari nga i trabahu nga mamabbalin nikaw tu makapangngua onu prominente ay mamagayaya gapa nikaw? Ari. Daddamman nga ginustu gapa ni Satanas i autoridad anna i kinaprominente. Nalàna danatun. Ngem maporay yaya, ari tu magayaya. (Mat. 4:8, 9; Nep. 12:12) Nonopan gapa i ayaya tam nga manguffun ta totolay nga mabenefisiowan ta sirib na Dios tapenu makalawa ira tu mannanayun nga inango. Awan tu sekular nga karera ta mundo nga makeyawa nikaw tu kunnatun nga klase na pagayaya. Tapenu mapeggan tu makasta nga trabahu taw nga mundo, ipagaram na totolay nga mawag tu makikompetensia ka, mabbalikka tu agresibo, onu passilammu i tanakuan. Kagian na Biblia nga danatun nga totolay ay ‘maddaddag ta paddag.’​—Ecl. 4:4.

13. (a) Anni nakuan i pagimamma tam ta sekular nga trabahu? (b) Segun ta tura ni Pablo ta taga-Tesalonica ira, anni i talaga namagayaya sa?

¹³ Siempre, mawag tam i mattrabahu, anna ari tu mali nga pilian i trabahu nga mamagayaya nittam. Ngem ari nakuan tu yatun i pinaka-importante ta pattoletam. Kunni Jesus: “Awan tu tolay nga mapparehu i passerbi na ta dua nga pakiyafuan. Ta awayya na tu ikalussaw na i tadday anna iddukan na i tadday. Onu mas napasikkal i passerbi na ta tadday anna uyu-uyawan na i tadday. Arian na nga awayya tu maggiddan i pangaya ta Dios anna pangaya ta kuartu.” (Mat. 6:24) Nu pagolluattam i passerbi kani Jehova anna pangituddu ta Uvovugna ta tanakuan, ari maguku-gukug i pagayaya tam. Naekspiriensa mismu yatun ni apostol Pablo. Turi ta kabataan paga yaya, nakafokus yaya ta makakkasta nga karerana ta Judaismo. Ngem naleganna i kurug nga pagayaya turi ta nabbalin yaya tu disipulo anna nemammatanna nu kunnasi nga inalawa anna inuli na mensahe na Dios i pattolay danuri nilayyagayyanna. (Bibbigan i 1 Tesalonica 2:13, 19, 20.) Awan ngana tu tanakuan nga karera nga mas namagayaya nisa anne tatun.

14. Ngatta gittana makasta i ideya nga masolba lagapa na totolay i problemada ira?

¹⁴ “Masolba lagapa na totolay i problemada ira.” Para ta aru, gittana makasta yaw nga ideya. Ngatta? Megafu ta nu fustu yatun, kayàna kagian nga ari mawag na tolay i giya na Dios anna kuadda laman nu anni i kayàda. Baka egga ngana naginnam nga nakkagi nga mapaka-pakarianan ngana i problema ira gittana gerra, krimen, taki, anna i ziga. Kagian na tadday nga report: “I rason nu ngatta makkasta i paddia-paddian na totolay ay megafu ta dinisidida ngana nga kuan tu mas makasta nga paddianan i mundo.” Kurug kari yatun? Talaga kari nga madiddiskubre ngana na totolay nu kunnasi nga solban i problema ira na mundo? Innattam i kagian ira na ebidensia.

15. Anni ira i ebidensia nga naggrabe i problema ira na totolay?

¹⁵ Gerra: Maturu tu 60 million i natay turi ta World War I anna II. Ari ngana nebita na totolay i gerra mamegafu turi ta ultimo na World War II. Ta 2015, ziminakal ngana i bilang danuri na napapanaw ta babaleda megafu ta gerra onu pameppersigi, nga mabbilang tu 65 million. Egga i ma-12.4 million nga napapanaw turi laman ta 2015. Krimen: Ta karuan nga lugar, bimmaddi ngana i karuan nga klase na krimen, ngem umara-aru anna mas maggrabe lagapa i karuan nga klase, gittana krimen ta Internet, kinavayolente ta familia, anna terorismo. Aru paga i mangurug nga mas maggrabe ngana i korapsion ta mundo. Ari nga napawan na totolay i krimen. Taki: Kurug tu moru ngana i karuan nga taki. Ngem ta 2013, egga report nga kada dagun, egga siam nga million nga ari paga magedad tu 60 i natay megafu ta taki ta futu, stroke, cancer, taki ta baga, anna diabetes. Ziga: Segun ta World Bank, minaru i bilang danuri nepallo i zigada ta Africa, nga mabbilang tu 280 million turi 1990 anna nabbalin tu 330 million turi 2012.

16. (a) Ngatta Pappatulan na Dios laman i makasolba ta problema ira na totolay? (b) Anni ira nga bendision na Pappatulan i niprofesiya ni Isaias anna na salmista?

¹⁶ Kontroladu na makasarili ira nga fuersa i maddaggun nga sistema na ekonomia anna pulitika. Ari nga mapawan danaw nga fuersa na totolay i gerra, krimen, taki, anna ziga​—Pappatulan na Dios laman i makasolba tatun ira. Ikonsidera nu anni i kuan ni Jehova para ta totolay. Gerra: Battulan na Pappatulan na Dios i aralam i nikegamuna ira nga rason na gerra gittana pabbalin tu makasarili, korapsion, patriotismo, falso nga relihion, anna si Satanas mismu. (Sal. 46:8, 9) Krimen: Minillion ngana i tuttudduan na Pappatulan na Dios nga ayatan anna pattalakkan i kataggi-tadday. Awan tu tanakuan nga gobierno nga makakua tu kunnatun. (Isa. 11:9) Taki: Bendisionan ni Jehova i totolena tu perfekto nga gawa-gawayyan. (Isa. 35:5, 6) Ziga: Pawanan yatun ni Jehova anna parrikuanna ta pisikal anna espiritual i totolena, i klase na pattolay nga mas nabalor anne ta kinariku.​—Sal. 72:12, 13.

17. Kunnasi tam malillitan i neravvunan nga appanono?

¹⁷ Nu makaginna ka tu makamundo nga ideya nga mekontra ta pangurug mu, marresearch ka nu anni i kagian na Uvovug na Dios meyannung tatun nga topiko tapus ipakiyuvovug mu yatun ta ekspiriensadu nga kapangngurug. Nonopan nu ngatta kakayà na tolay yatun nga ideya, nu ngatta mali i kunnatun nga appanono, anna nu kunnasim lillitan yatun. Maprotektattam i baggi tam kontra ta neravvunan nga appanono nu tuttulattam i tabarang ni Pablo ta kongregasion ta Colosas: “Immuguran nu i agguyu-guyu nu ta totolay nga ari mangurug . . . Ammu nu nakuan i mepangngo nga itabba-tabbag nu ta ngamin nga totolay.”​—Col. 4:5, 6.