Neyana ngà ta Netherlands turi ta 1948. Ta tumunug nga ragun, nagali i familia mi ta São Paulo, Brazil. Deboto i magana ku ta simbahan anna kanayun nga bibbigan na familia mi i Biblia kabalin na pamugag. Turi ta 1959, nagali kami ta United States anna naddiakkami ta Massachusetts.

Walu kami ta familia mi yari tu nattrabahu tu mapia i yama mi tapenu meyawa na i pakawagammi. Nattrabahu yayya bilang traveling salesman, road construction worker, anna sales representative ta internasional nga airline. Magayayya i interu nga familia mi turi ta nattrabahu yayya ta airline ta kanayukkami nga makapabbiahe.

Ta ka-haiskul ku, kanayukku manono, ‘Anni tamma i kuakku sonu magadulto ngà?’ Nak-college i karuan ta kokkofukku. Nassuddalu gapa i karuan. Ariakku kayà i massuddalu ta manaki ku i makiddama anna makillaban. Yari tu nak-college ngà ‘na laman. Ngem tanakuan talaga i kayà ku. Kayà ku nga uffunan i tanakuan. Abbo ku gare tu yatun i makeyawa tu kurug nga gakkag ta pattolè.

Ta ka-college ku, anthropology i course ku ta kayà ku nga ammuan i naggafuan na inango. Sinudduaddakami  tu ebolusion anna ekspektan na mestru mi ira nga kurugammi i pakanawag da. Ngem para nio, ari yatun nga rasonable ta awan mabba tu ebidensia.

Ta klase nga sinallungakku, ari kami natudduan ta prinsipio na mapia anna marake. Sinudduaddakami lallagu tu kuammi i maski anni tapenu mala mi i kayà mi. Magayayya kami na kokkofukku nga map-party anna mad-drugs ngem ari nabbayag yatun nga pagayayya. Yari tu nanono ku, ‘Yaw kari i kurug nga gakkag na pattolay?’

Nagali ngà ta siudad na Boston anna nagenrol ngà ta tadday nga unibersidad tari. Habang bakasion ta eskuela, nattrabahu ngà labbi tapenu egga pappagà ta tuition ku. Nakatrabahù tatun i tadday nga Saksi ni Jehova. Nipakibbida na nio i meyannung ta profesiya na “pitu nga tiempo” ta Daniel kapitulo 4 anna nipakanawag na nio nga mattolay ittam ngana ta pangurianan nga aggaw. (Dan. 4:13-17) Na-realize ku nga nu itulu-tuloy ku i pakibbidà nisa meyannung ta Biblia anna nu kurugakku yatun, mawag nga uliakku i pattolè. Yari tu kiningnguà i ngamin nga mawayyà tapenu lisian yayya.

Ta unibersidad, nanga ngà tu subject ira nga mangiprepara ta niakan ta pav-volunteer ku ta South America. Abbo ku gare nga mangiyawa tu gakkag ta pattolè i panguffun ta totolay ira nga magawag. Ngem ari ku lagapa naleg i kurug nga gakkag na pattolay. Yari tu nad-drop out ngà kabalin na semester.

Turi ta Mayo 1970, nanoli ngà ta Amsterdam, Netherlands tapenu mattrabahu ta airline nga pinattrabahuan na yamà. Megafu tatun nga trabahu, kanayun ngà makapabbiahe ta nasion ira ta Africa, America, Europe, anna Asia. Na-realize ku nga maski sitaw i angngayakku tu nasion, egga lapa i darakal nga problema da anna awan mabba tu makasolba tatun. Ngem egga i kayà ku nga ituppal ta pattolè, yari tu nanoli ngà ta United States anna nagenrol ngà mana ta unibersidad nga datì nageskuelan ta Boston.

Turi ta nageskuela ngà uli, ari lagapa nga natabbag i pakkiavu ku ira. Ariakku ammu i kuakku, yari tu nakitabarang ngà ta profesor ku ta anthropology. Nakaddag ngà ta kinagi na: “Ngatta gare mageskuela ka pagalaman? Magimmakka ‘na lagu sangawe.” Insigida nga kingnguà yatun. Nanaw ngà ta unibersidad anna ariakku ngana vuluvuga nanoli.

Megafu ta ari ku paga naleg i gakkag na pattolè, nakisali ngà ta grupo na flower-power generation nga mangipagaram kanu gapa ta imammo anna aya. Nakitakay kami na kokkofukku ira ta mattalebag ira nga takay. Nadalanammi i karuan nga lugar ta United States adde ta makadde kami ta Acapulco, Mexico. Tapus nevulu-vulu kami gapa ta hippie ira. Gitta na awan tu problema da onu pakavurungadda. Ngem ta pakipaddiammi nira, nasingakku nga awan balo tu kwenta na pattoleda anna ari ira tu kurug nga magayayya. Magaru ta nira i darogas anna ari mapammakatalakkan.

Tatun nga tiempo, nanono ku mana i tadday nga kayà ku nga kuan ta kabbikku. Kayà ku i mallayag tapus maimajin ku tu sakan i kapitan. Ngem makuà laman yatun nu egga i sarilì tu barangay. Pia ngana laman ta kayà gapa na kofukku nga si Tom i mallayag. Yari tu nanono mi nga levutammi i interu  mundo ta barangay. Kayà ku makaleg tu isla nga gitta na paraiso i itchura na nu sitaw makuà i kayà ku.

Minay kami ni Tom ta Arenys de Mar aranni ta Barcelona, Spain. Tapus ginatammi i barangay nga magalan tu Llygra nga 9.4 metro i kapaddu na. Pinakappiammi yatun nga baddi nga barangay tapenu safe kami nga makapallayag. Ariammi mabba mappabibibi yari tu inalsammi i makina na barangay. Kingngua mi ngana laman yatun tu aggipayyan tu mas aru paga nga danummi. Tapus giminatakkami tu dua nga paluga nga lima metro i kapaddu na tapenu memaniobra mi i barangemi ta baddi ira nga pier. Nallayag kami gabbalaman mappange ta Seychelles ta Indian Ocean. Plano mi nga mallayag labbi ta west coast na Africa tapus mallevu kami ngana saw ta Cape of Good Hope ta South Africa. Nabbase kami ta biti-bitun, mapa, libru, anna simple ira nga instrumento gitta na sextant tapenu ammu mi nu sitaw ngana i angngayammi. Anni ngana mabba i kasta na ta mammuammi nu sitaw i eksakto nga diammi.

Ari nabbayag, nasingammi nga ari ngana kaya na dana nga barangemi i mallayag. Egga gare i batta natun yari tu tullung tatun i maggi 22 nga litro na danum kada oras! Fuera paga tatun, nabbagiu paga. Gitta na inistorià ta gafu, first time ku nga makimallo megafu ta assikku. Nipromesà ta Dios nga nu matolay kami paga saw, ammuakku yayya. Kabalin na bagiu, sinuppal ku ngana i promesà.

Nigafù nga bibbigan i Biblia ta keggà ta bebay. Imajinammu nga egga ka ta tangnga na Mediterranean Sea, tapus egga ira i flying fish anna dolphin ta pallevu mu. Awan gapa tu pagaddetan na masingammu. Ta gabi gapa, masingammu i kekkasta nga Milky Way galaxy. Kunnatun ira i nasingakku yari tu mas nakumbinsi ngà nga egga i Dios nga mangikavurung ta totolay.

Piga ligguakkami paga nallayag adde ta nakadde kami ta pier na Alicante, Spain. Tatukkami nagaleg tu gumatang ta barangemi tapenu makagatakkami tu bagu. Ngem siempre, sinni gapa i maya gumatang tatun nga barangay tu dadana ngana, awan tu makina na, tapus batta paga! Habang magigginnag kami, chansà yatun tapenu bibbigan i Biblià.

Habang mas umaru i bibbibbigakku ta Biblia, napakurug ku nga makoffun balo yatun tapenu magayayya ittam. Nakayatakku i manawag nga kagian na Biblia meyannung ta marenu nga istilo na pattolay. Nanono ku lallagu, ngatta tamma kekkaru nga totolay i kagittà nga mangibilang ta baggi da tu Cristiano ngem ariadda mabba nga tuttulan i kagian na Biblia?

Kayà ku nga i ulian i kata-katolè yari tu niyemmakku i mad-drugs. Nanono ku tu magga egga ira i totolay nga tumuttul ta prinsipio ira na Biblia anna kayà ku ira nga makilala. Nakimallo ngà uli ta Dios tapenu maleg ku ira.

Tapenu maleg ku i kurug nga relihion, sinaggi-taddè i relihion ira anna iningakku nu tuttuladda i prinsipio ira na Biblia. Liminakag ngà ta kalye ira na Alicante. Nasingakku tatun i aru nga simbahan. Ngem megafu ta egga ira i imahen tatun nga simbahan, ammù tu ari tu danatun i kurug nga relihion.

Egga mittan nga aggaw na Liggu, agga-itubang ngà ta atannang nga lugar aranni ta bebay, tapus  mezipa ku tatun i pier. Bibbibbigakku tatun i Santiago 2:1-5. Nammuakku tatun nga ari tam nakuan mas ikakua i mariku ira. Turi ta manoli ngà ngana ta barangay, egga i natalebagakku tu building nu sitaw egga i totolay nga gitta na maddayaw anna kunnaw i karatula natun: “Kingdom Hall of Jehovah’s Witnesses.”

Pakasingakku tatun nanono ku, ‘Puruebakku bi yaw ira nga totolay ngay. Innakku nu kunnasi dà nga alawatan.’ Simillung ngà ta Kingdom Hall. Nattakka-takki ngà, barbas-saradu, anna batta-batta paga i pantalokku. Pattallukku, pinagitubannà na attendant ta biko na tadday nga bako nga nangalalay ta nio tapenu maleg ku i teksto ira nga kagian na ispiker. Kabalin na study da, nakaddag ngà ta kitassippo ira ngamin nga nakibbida ta nio. Egga i tadday nga lalaki nga nagimbita nio ta baleda tapenu pabbidammi kanu i Biblia. Ngem megafu ta ari ku paga mabba nabala-balin yatun nga bibbigan, kinagì ta nisa, “Basta kagiakku ‘na laman saw ta niko.” Ngem kanayun ngà lagapa magatende ta study.

Piga ligguan i nappasa, sakan ngana mismu i minay ta balay natun nga lalaki tapus sinabbag na i pakkiavu ku ira ta Biblia. Nappasa uli i tanga-ligguan, niddan nà tu bag nga napappannu tu makasta ira nga sinnun. Kinagi na niakan nga nefuku yari i makakkua tari ira ta sinnung nga niyawa na niakan megafu ta tuttuttulan na i bilin na Biblia nga makka-aya-aya ittam nakuan anna ari ngana nga makiggerra. (Isa. 2:4; Juan 13:34, 35) Tatukku nga nanono nga nalegakku ngana i nabayag ngana nga ala-alegakku—yari ira i totolay nga tuttuttuladda i manawag nga kagian na Biblia meyannung ta marenu nga istilo na pattolay! Dati, kayà ku nga magaleg tu isla nga paraiso ngem sangawe, mas kayà ku ‘na nga gigiammuan tu mapia i Biblia. Yari tu nanoli ngà ta Netherlands.

Appa nga aggaw ngà nakitakay ta mattalebag ira nga takay adde ta nakadde ngà ta siudad na Groningen ta Netherlands. Mawag ku i mattrabahu tapenu egga i kanakku. Yari tu nagaplay ngà ta tadday nga carpenter shop. Mawag tu ipè ta form nu anni i relihiokku. Nitura ku, “Saksi ni Jehova.” Ta pakabibbig na makakkua tatun, nanguli i reaksion na muka na. Tapus kinagi na niakan, “Tawagattaka ‘na la’ saw.” Ngem awan mabba tu nattatawag.

Minay ngà labbi gapa ta tadday paga nga carpenter shop, tapus niyavu ku ta makakkua nu puede ngà magaplay. Niyavu na niakan nu egga i diplomà onu maski anni nga mamakurug ta nappasa  ira nga nattrabahuakku. Kinagì ta nisa nga napuruebakku i mappakappia tu kayu nga barangay. Tapus nakaddag ngà ta kinagi na: “Puede ka ngana saw tullung nu fugag ngem yaw la’ i kondisiokku. Manaki ku i problema onu gulu taw nga shop ah. Saksi ni Jehova ngà anna tuttuttulakku i prinsipio ira na Biblia.” Nakaddag ngà ta kinagi na, yari tu kukku nisa, “Maski sakan Saksi ngà!” Ngem gafu ta itchurà nga apaddu i vu ku anna barbas-saradu ngà, magga ari yayya mangurug nio. Yari tu kinagi na, “Istadiattaka ‘na la’ gafu!” Minanugu ngà ta kinagi na. Nu nonopakku yatun nga nesimmu, ammù ngana nu ngatta ari ngà nga tinawagan nari na ollu nga inaplayakku. Yatun ngana balo i tabbag ni Jehova ta pakimallo ku ira. (Sal. 37:4) Tanga-ragun ngà nattrabahu ta shop natun nga brother. Tatun nga tiempo, nab-Bible study kami. Tapus turi ta Enero 1974, nabawtisowan ngà.

Tanga-vulan kabalin na nikabawtisò, nappayunir ngà. Fermi i ayayya ku megafu tatun. Tapus nappasa i tanga-vulan, nagali ngà ta Amsterdam tapenu massuporta ta bagu nga Spanish-language group tari. Magayayya ngà nga mab-Bible study ta lengguahe ira nga Spanish anna Portuguese! Tapus turi ta Mayo 1975, natunno ngà bilang espesial payunir.

Nakistudy nikami i espesial payunir nga si Sister Ineke. Vinulu na i Bible study na nga naggafu ta Bolivia ta Spanish nga study mi. Tapus pinlano mi ni Ineke nga makkatutura. Megafu tatun, nakannammuammi nga parefu kami balo tu goal. Yayya nga turi ta 1976, nappakasal kami anna nitulu-tuloy mi i pagespesial payunir mi. Tapus turi ta 1982 gapa, nembitakkami nga maggigiammu ta meka-73 nga klase na Gilead. Nakaddag kami anna magayayya kami ta neyasayn kami ta East Africa, nu sitaw nasserbi kami tu lima ragun ta Mombasa, Kenya! Ari ngana nga megamma i pallayyagayya ta Tanzania yari tu nare-asayn kami tari ta 1987. Nasserbi kami tari tu 26 nga dagun tapus nanoli kami balaman ta Kenya.

Makagì nga egga ngana i kurug nga gakkag na pattolè megafu ta uuffunakku i mapakalinno ira nga totolay tapenu mammuadda i kinakurug ta Biblia. Manono ku yari i ollu nga Bible studỳ. Nasimmuakku yari nga lalaki ta pallayyagayyà ta Mombasa. Turi ta niddakku yayya tu dua nga magazina, niyavu na ta nio, “Nu mabalikku nga bibbigan yaw, anni ngana gavu i kuakku?” Yatutta ta tumunug nga ligguan, nab-Bible study kami ngana anna niyusà i libru nga You Can Live Forever in Paradise on Earth, nga kare-release laman ta lengguahe nga Swahili. Kabalin na tanga-ragun, nappabawtiso yayya tapus narregular payunir. Maggi 100 ngana nga totolay i noffunadda na atawa na tapenu maddedika anna mappabawtiso.

Turi ta ollù nga nakannammuan i kurug nga gakkag na pattolay, kagittà yari i mabbabbiahe nga negosiante nga nakaleg tu perlas nga kuruga mangina tapus manaki na ngana nga mawawwan yatun. (Mat. 13:45, 46) Kayà ku nga usan i pattolè tapenu uffunan i tanakuan nga malegan gapa i kurug nga gakkag na pattolay. Napakurug mi mismu na atawà nga bebbendisionan ni Jehova i totolena tu kurug nga gakkag ta pattolay.