1-2. (a) Anni ira i kingngua na karuan nga gobiernu kontra ta totolay ni Jehova, ngem anni i reaksion na totolena? (b) Ngatta awayya tam lagapa i magayayya maski nu mapeppersigi ittam? (Komentuan gapa i letratu ta vungun.)

 SANGAWE, nalimitan onu ne-ban i trabahu tam ta maturu tu 30 nga nasion. Nifuku na ofisiales na karuan tatun ira nga nasion i wawwaragi tam. Anni kari i nakaliwatadda? Ta pagimamma ni Jehova, awan mabba. I kingngua da laman ay mabbibbig anna maggigiammu tu Biblia, ikagi ta tanakuan i kuru-kurugadda, anna makistudy kavulu i kapangngurug da ira. Awan gapa tu panigadda ta isyu ira ta pulitika. Maski nu grabe i pameppersigi, pinattalupaddian naw ira nga matalo nga aripan na Dios i integridad b da. Nipasingadda i ari nga manguli nga debosiodda kani Jehova anna magayayya ira nga kuan yatun!

² Siguradu nga nakasingakka ngana tu picture na kunnatun ira nga magutu nga Saksi anna napansimmu nga agga-galo ira. Magayayya ira megafu ta ammu da nga napagayayya da si Jehova ta pinattalupaddiadda i integridad da ta nisa. (1 Cro. 29:17a) Kinagi ni Jesus: “Mapalag danuri i madarum gafu ta pangngua da ta ikaya na Dios . . . Magayaya anna mappalupagia kamu lagu, ta dakal i bala-balo nu.”​—Mat. 5:10-12.

3. Segun ta Kingngua 4:19, 20, anni i reaksion na apostoles turi ta napersigi ira ta ollu nga siglo, anna ngatta kunnatun i reaksiodda?

³ Attattamman gapa sangawe na wawwaragi tam i naekspiriensa na apostoles ta ollu nga siglo. Napersigi ira megafu ta nilayyagayya da i meyannung kani Jesus. Namippiga nga i miembro  na atannang nga korte na Judio ira ay “sinaddanad-da ira ta mapia tu ariad-da ngana vuluvuga nga mallayya-gayya ta ngagan ni Jesus.” (King. 4:18; 5:27, 28, 40) Anni i reaksion na apostol ira? (Bibbigan i Kingngua 4:19, 20.) Ammu da nga mas atannang i autoridad na ‘naddog ta nira nga ilayyagayya da i evanghelio anna pakurugadda ta totolay’ i meyannung ta Cristo. (King. 10:42) Yari tu magutu nga kinagi da Pedro anna Juan nga tuttuladda i Dios imbes tu danatun nga mammaguray anna kinagi da gapa nga ari ira nga magimmang nga ilayyagayya i meyannung kani Jesus. Gitta na pinakkiavutadda danatun nga mammaguray, ‘Abbo nu kari nga mas atannang i autoridad nu anne ta Dios?’

4. Ta Kingngua 5:27-29, anni nga ammarigan i nipasingan na apostol ira, anna kunnasi tam ira nga maparigan?

⁴ Makasta nga ammarigan i apostoles para ta ngamin nga kurug nga Cristiano. Kagitta da, determinadu ittam nga tuttulan onu ‘kurugan i Dios anne ta tolay.’ (Bibbigan i Kingngua 5:27-29.) Nalalatigo i apostoles megafu ta ari da nga niwawwan i integridad da. Tapus ta panaw da ta atannang nga korte na Judio ira, “kuruga magayaya ira ta nekwenta ira tu mekunnay nga magattam ta kepasa-pasiran megafu kani Jesus,” anna nitulu-tuloy da lagapa i mallayyagayya!—King. 5:40-42.

5. Anni ira nga pakkiavu i mawag nga tabbagattam?

⁵ Megafu ta ammarigan nga nipasingan na apostol ira, baka egga ira i pakkiavu tam. Angngarigan na, kunnasi nga matuttul na apostol ira i Dios imbes tu i tolay, anna kagiddan natun ay tuttuladda gapa i dob ta Katurakan nga “makimoray ta mammaguray ira nga egga ta gubiernu”? (Roma 13:1) Kunnasi ittam ‘makimoray ta mammaguray ira tuange ta egga ira ta pakawayya’ gitta na kinagi ni apostol Pablo, anna pattalupaddianattam lagapa i integridad tam ta Dios bilang katannangan nga Mammaguray nittam?​—Tito 3:1.

6. (a) Sinni i “mas atannang ira nga autoridad” nga nakagi ta Roma 13:1, anna anni i obligasiottam ta nira? (b) Anni i makagim ta autoridad na ngamin nga totolay nga mammaguray?

⁶ Bibbigan i Roma 13:1, NW. Taw nga versikulo, i termino nga “mas atannang ira nga  autoridad” ay tumukoy ta mammaguray onu ofisiales na gobiernu nga egga i autoridad da ta tanakuan. Mawag nga tuttulan na Cristiano ira danatun nga sekular nga autoridad. Pattalupaddianadda gare i imammo, siguraduadda nga tuttulan na totolay ira i dob, anna nu mittan, idefensa da paga lagu i totolay ni Jehova. (Nep. 12:16) Yari tu obligasiottam nga pagan ta nira i sedula anna vugi tapus iyawa tam gapa nira i dayaw anna pangikakua nga ikiddaw da. (Roma 13:7) Ngem napeggan laman tu autoridad yatun ira nga sekular nga gobiernu megafu ta nipamavulun ni Jehova yatun. Nipasigo ni Jesus yatun nga prinsipio turi ta pinakkiavutan yayya na Romano nga gobernador nga si Poncio Pilato. Turi ta kinagi ni Pilato nga egga i autoridad na nga ipaliag onu ipapatay si Jesus, kunnaw i nitabbag ni Jesus: “Awan nakuan tu pakawayyam [onu, autoridad mu] niakan nu ari nga niyawa na Dios nikaw.” (Juan 19:11) Kagitta ni Pilato, limitadu laman i autoridad na ngamin nga mammaguray anna pulitiko sangawe.

7. Kanni ittam nga ari nga makimoray ta gobiernu na totolay, anna anni nakuan i daddammadda nu abusowadda i autoridad da?

⁷ Makimoray i Cristiano ira ta dorob na gobiernu na totolay basta ari nga mekontra yatun ta dorob na Dios. Ngem ari tam nga tuttulan i totolay nu ipakua da ta nittam i ipegamma na Dios nga kuattam onu igamma da gapa i ipakua na Dios ta nittam. Angngarigan na, baka ikiddaw da nga massuddalu i kabataan ira nga lalaki anna makiggerra. c Posible gapa nga i-ban da i Biblia tam anna i nebase-Biblia ira nga publikasiottam. Baka igamma da gapa i pallayyagayya anna i pagistudy tam nga makkaravulu. Nu abusowan natun ira nga mammaguray i autoridad da, gitta na nu persigiadda i disipulos ni Cristo, egga i tattabbagadda kani Jehova megafu ta sifi-sifutan na ira!—Ecl. 5:8.

8. Anni i nadduman na “mas atannang” ta “katannangan,” anna ngatta mawag nga ammu tam i nadduman natun?

⁸ Madduma i kayà kagian na “mas atannang” anna “katannangan.” Nu kagiammu tu “mas atannang,” tumukoy yatun ta “mas mapia, mas dakal, anna mas atannang ta ranggo.” I “katannangan” gapa ay tumukoy ta “kapianan, kadakallan, anna pinaka-atannang ta ranggo.” I gobiernu na totolay ay nagalan bilang “mas atannang ira nga autoridad.” Nu kunnuri gafu, egga paga i tanakuan nga autoridad nga pinaka-atannang ta ranggo, yuri i katannangan. Mami-appa nga mabibbig ta Biblia i titulo ni Jehova nga “Katannangan.”​—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

9. Anni i nasingan ni Daniel ta sirmata ira?

⁹ Nakasingan si profeta Daniel tu sirmata nga mamakurug nga si Jehova i katannangan ta ngamin nga egga i autoridad na. Ollu nga nasingan ni Daniel i appa nga darakal nga ayam nga mangirepresenta ta nappasa anna ta maddaggun ira nga world power—i Babilonia, Medo-Persia, Grecia, anna Roma, anna i world power sangawe, i Anglo-America. (Dan. 7:1-3, 17) Tapus nasingan ni Daniel nga agga-itubang i Dios nga Jehova ta trono na ta nelangitan nga korte. (Dan. 7:9, 10) I tumunug nga nasingan natun nga matalo nga profeta ay pamappalan para ta mammaguray ira sangawe.

10. Segun ta Daniel 7:13, 14, 27, sinni i pangiyawatan ni Jehova ta autoridad nga mammaguray ta davvun, anna anni i pakurugan natun meyannung ta Nisa?

¹⁰ Bibbigan i Daniel 7:13, 14, 27. Apan na Dios i ngamin nga autoridad ta gobiernu na totolay anna iyawa na yatun ta tanakuan nga  mas mepangngo anna mas makapangngua. Kaninni? Ta “tadday nga kagitta na ana na tolay” nga si Jesu-Cristo, anna ta “masanto ira na Katannangan,” i 144,000 nga mammaguray ta “mannanayun adde noka.” (Dan. 7:18) Talaga si Jehova i “Katannangan” ta yayya laman i egga autoridad na nga magangngua ta kunnatun.

11. Anni paga i nitura ni Daniel nga mangipasingan nga si Jehova i katannangan ta ngamin nga nasion?

¹¹ Mekunnay i nasingan ni Daniel ta sirmata ta dati ngana nga kinagi na. “I Dios na langi,” kagian ni Daniel, i “mangalsa anna mangitunno ta patul ira.” Nitura na gapa nga “i Katannangan i Mammaguray ta pappatulan na totolay anna iyawa na yaw ta kayà na nga pangiyawatan.” (Dan. 2:19-21; 4:17) Egga ngana kari i tiempo nga nangalsa onu nangitunno si Jehova tu mammaguray? Wan!

12. Mangiyawa tu angngarigan nu kunnasi nga inalsa ni Jehova i autoridad na patul ira ta nappasa. (Innan i letratu.)

¹² Manawag nga nipasingan ni Jehova nga yayya i katannangan nga autoridad, mas paga anne ta “mas atannang ira nga autoridad.” Ikonsidera yaw nga tallu nga angngarigan. Inaripan na Faraon na Ehipto i totolay ni Jehova anna mamippiga nga pinanakitan na nga palawanan ira. Ngem pinalubbangan ira ni Jehova anna nilaggabban na si Faraon ta Uzzin nga Bebay. (Ex. 14:26-28; Sal. 136:15) Nappafiesta si Patul Belsazar na Babilonia anna “narrebelde [yayya] ta Yafu na langa-langi” anna ‘zinayona i dios ira nga napadday ta pira anna vulawan’ imbes tu si Jehova. (Dan. 5:22, 23) Ngem niyalalinno na Dios yatun nga mapakatannang nga lalaki. “Tatun mismu nga gabi,” napatay si Belsazar anna neyawa i pappatulan na ta Medo anna Persiano ira. (Dan. 5:28, 30, 31) Nipapatay ni Patul Herodes Agripa I na Palestina i apostol nga si Santiago tapus nipefuku na si apostol Pedro megafu ta kayà na gapa nga patayan yayya. Ngem finugaddan ni Jehova i plano ni Herodes. ‘Pinattulag yayya na anghel na Yafu,’ tapus yatun i nipatena.​—King. 12:1-5, 21-23.

13. Mangiyawa tu angngarigan nu kunnasi nga inaffu ni Jehova i alyansa na mammaguray ira.

¹³ Pinakurug paga ni Jehova nga yayya i katannangan maski paga magalyansa i ngamin nga mammaguray. Nakillaban yayya para ta Israel anna inuffunan na ira tapenu affutadda i alyansa na 31 nga Canaanita ira nga patul,  anna tapenu masakup da i teritorio na nasion ira ta Nepromesa nga Davvun. (Jos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Inuffunan gapa ni Jehova i Israelita ira tapenu affutadda si Patul Ben-hadad anna i 32 nga Siriano nga mammaguray nga nakillaban ta Israel.​—1 Pat. 20:1, 26-29.

14-15. (a) Anni i kinagi da Patul Nabucodonosor anna Dario meyannung ta pammaguray ni Jehova? (b) Anni i kinagi na salmista meyannung kani Jehova anna ta nasion Na?

¹⁴ Namikkaru nga pinakurug ni Jehova nga yayya i Katannangan! Turi ta niparayag ni Patul Nabucodonosor i ‘sikan na anna i pakapangngua na anna i gloria na,’ imbes tu mapakalinno nga rekunnisian na nga si Jehova i mepangngo ta dayaw, pinammaguyung yayya na Dios. Turi ta nallimpiu ngana i nono ni Nabucodonosor, ‘zinayona i Katannangan’ anna nirekunnisi na nga ‘mannanayun i pammaguray ni Jehova.’ Niyammunna paga: ‘Awan tu makefugag nisa.’ (Dan. 4:30, 33-35) Napurueban gapa i integridad ni Daniel ngem nipaliag yayya ni Jehova ta avvu na leon. Yatutta nidog ni Patul Dario: “Mawag nga ikassing na ngamin nga totolay i Dios ni Daniel. Ta yayya i matolay nga Dios anna mattalupaddian yayya tu mannanayun. Ari vuluvuga nga madaral i pappatulan na, anna awan tu pagaddetan na pammagurena.”​—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27.

¹⁵ Kinagi na salmista: “Tubangan na YAFU i gakkag na nasion ira; arian na ipamavulun tu metuppal i plano da.” Niyammunna: “Mapalag i nasion nga i Dios i YAFU na; mapalag danuri i pinili na tu totolay na!” (Sal. 33:10, 12) Talaga makakkasta yatun ira nga rason tapenu pattalupaddianattam i integridad tam kani Jehova!

16. Ta anni ittam nga makasiguradu sonu “dakal nga ziga,” anna ngatta? (Innan i letratu.)

¹⁶ Nabibbig tam i kingngua ira ni Jehova ta nappasa. Anni gafu i ekspektattam nga mesimmu ta aranni ngana nga mappange? Makasiguradu ittam nga ipaliag ni Jehova i matalo ira nga aripan na sonu “dakal nga ziga.” (Mat. 24:21, NW; Dan. 12:1) Kuan na yatun sonu atakeyan na alyansa na nasion ira nga magalan tu Gog na Magog danuri matalo nga aripan na.  Vayolente anna interu-mundo noka yatun nga pangatake. Ngem maski paga nu i ngamin nga 193 nga miembro na United Nations i maggara-alyansa, awan lagapa tu laban da ta Katannangan anna ta nelangitan nga armada na! Nipromesa ni Jehova: “Siguradu nga iyatannakku i baggì anna dayawakku i baggì anna ipakannammù i baggì ta mata ira na nasa-nasion; anna mawag tu kannammuadda nga sakan si Jehova.”​—Eze. 38:14-16, 23; Sal. 46:10.

17. Anni i kinagi na Biblia nga mesimmu noka ta patul ira na davvun anna tari ira ta pattalupaddianadda i integridad da kani Jehova?

¹⁷ I pangatake na Gog i mangigafu ta gerra na Armagedon sonu daralan ni Jehova i “ngamin nga patul ira ta tanga-ravvunan.” (Nep. 16:14, 16; 19:19-21) Ngem “danuri laman matunung i maddian ta davvun, anna danuri pattalupaddianadda i integridad da i mattalupaddian tatun.”​—Prov. 2:21, ftn.

18. Anni i pinappeligro na kurug ira nga Cristiano, anna ngatta? (Daniel 3:28)

¹⁸ Ta nappasa ira nga siglo, pinappeligro na aru nga Cristiano i lallagureda, maski paga lagu i inango da megafu ta pangaya da kani Jehova bilang Katannangan nga Mammaguray da. Determinadu ira nga pattalupaddianan i integridad da kani Jehova. Kagitta da i tallu nga Hebreo nga nipaliag na Katannangan ta umafa-afi nga ornu megafu ta matalo ira.​—Bibbigan i Daniel 3:28.

19. Sitaw nga ibase ni Jehova i panentensia na ta totolena, anna anni i mawag nga kuattam sangawe?

¹⁹ Nitura na salmista nga si David i importansia na pattalupaddian nga matalo ta Dios: “Ta ngamin nga sinolay, sikaw i manentensia, AFU. Kari tu sentensiam-mà segun ta katunungak-ku, ta ammum gammabba tu awan tu nakaliwatak-ku [onu, pinattalupaddiakku i integridad ku].” (Sal. 7:8) Tapus nitura uli ni David: “I pià [onu, integridad ku] anna katunung ku paray i manangngal niakan.” (Sal. 25:21) I kapianan nga pattolay ay nu mattalupaddian ittam nga matalo kani Jehova maski nu anni i mesimmu! Nu kunnatun i kuattam, matageno tam yaw nga nitura na salmista: “Magayayya danuri pattalupaddianadda i integridad da . . . nga lumalakag ta dob ni Jehova.”​—Sal. 119:1, NW, ftn.