Ngatta Ari Ittam Makiggerra Nu Nakiggerra Mabba i Israelita ira Gari?
“NU EGGA ta nikamu i manaki nga makiggerra kontra ta France onu England, mapatay kamu ngamin!” Yatun i nikukkulle na ofisial nga Nazi ta grupo na Saksi ira ni Jehova turi ta World War II. Maski nu napalevutan i wawwaragi tam tu armadu ira nga suddalu na Nazi, awan ta nira i nakkompromiso. Talaga magutu ira! Yatun nga kingngua da i mangipasingan ta taddag na Saksi ira ni Jehova: Manaki tam nga makiparte ta gerra ira taw ta mundo. Maski paga nu ananassingadda ittam nga patayadda ittam, awan tu panigattam ta parralaban ira taw ta mundo.
Ngem ari tu ngamin nga makkakkagi tu Cristiano ira ay umanugu tatun nga taddag na Saksi ira. Aru gare i mangurug nga mawag tu idefensa na tadday nga Cristiano i nasion na. Awayya na nga irasodda: ‘Totolay na Dios i Israelita ira gari tapus nakiggerra ira. Ngatta gapa bawal yatun ta Cristiano ira sangawe?’ Kunnasim nga tabbagan yatun? Puedem nga ipakanawag tu dakal ngana i nadduman na situasion na Israelita ira gari ta totolay na Dios sangawe. Ikonsidera i lima nga naddumadda.
1. TADDAY LAMAN NGA NASION I TOTOLAY NA DIOS
Ta nappasa, nappili i Dios tu tadday nga nasion nga mabbalin tu totolena. Yatun i nasion na Israel. Inagalan na i Israelita ira bilang i ‘espesial nga pakkukua na maggafu ta ngamin nga nasion.’ (Ex. 19:5) Niddan gapa ira na Dios tu davvun nga paddianadda. Nu doban gafu na Dios i Israelita ira nga makiggerra kontra ta tanakuan ira nga nasion, ari da nga kalabanan onu patayan danuri kaparehu da nga maddayaw kani Jehova. a
Ta maddaggun, i kurug ira nga maddayarayaw ay “madduma-ruma i naggagafuanad-da nga nasion, rasa, tribu, anna madduma-ruma i paguvovug da.” (Nep. 7:9) Nu makiggerra i totolay na Dios, baka makalaban onu mapateda paga lagu i kaparehu da tu maddayaw kani Jehova.
2. ZINOG NI JEHOVA I ISRAELITA IRA NGA MAKIGGERRA
Ta nappasa, si Jehova i naddesision nu kanni anna nu ngatta makiggerra i Israelita ira. Angngarigan na, madumu-rumug i Canaanita ira megafu ta paddayoda ta demonio, kannama-nama nga seksual nga imoralidad, anna i pangitavvudda tu abbing. Megafu tatun, zinog ni Jehova i Israel nga makiggerra kontra tatun ira nga totolay tapenu makastigo ira. Zinog ni Jehova i Israelita ira nga alsan yatun nga marake nga influwensia ta davvun nga nipromesa na ta nira. (Lev. 18:24, 25) Turi ta maddian ngana i Israelita ira ta Nepromesa nga Davvun, egga ira i tiempo nga nipamavulun na Dios nga makiggerra i Israelita ira tapenu idefensa i nasiodda kontra ta kalabadda ira nga mamarriga ta nira. (2 Sam. 5:17-25) Ngem ari vuluvuga nipamavulun ni Jehova nga i Israelita ira i maddesision nu makiggerra ira. Turi ta kingngua da i kunnatun, marake i nattuppaladda.—Num. 14:41-45; 2 Cro. 35:20-24.
Ta maddaggun, ari ngana nga ipamavulun ni Jehova nga makiggerra i totolay. Makiggerra i nasa-nasion ira sangawe ari nga para ta uray na Dios, nu ari, para ta pammakapiadda lagapa. Awayya na nga makiggerra ira tapenu masakup da i bagu nga teritoria, makkasta i ekonomia da, onu medefensa da i kuru-kurugadda ira ta pulitika. Ngem kunnasi gapa yari ira i makkakkagi nga makiggerra ira para ta ngagan na Dios tapenu maprotektan i paddayoda onu mapatay da yari ira i kumokkontra ta Dios? Protektan noka ni Jehova i kurug ira nga maddayaw ta nisa anna daralan na i kalaban na ira ta gerra ta mappange—i gerra na Armagedon. (Nep. 16:14, 16) Tatun nga gerra, i espiritu ira ta langi i makiggerra para ta Dios, ari tu i totolay ira nga maddayaw ta nisa.—Nep. 19:11-15.
3. ARI NGA PINATAY NA ISRAELITA IRA DANURI NANGIPASINGAN TU PANGURUG
Ta nappasa, maruddu nga ikabbi na suddalu ira nga Israelita yari ira i mangipasingan tu pangurug ta Dios. Patayadda laman danuri sinentensian ni Jehova nga mepangngo nga matay. Egga i dua nga angngarigan. Maski nu sinentensian ni Jehova nga Jos. 2:9-16; 6:16, 17) Turi kua gapa, ari nga napatay i ngamin nga maddian ta siudad na Gibeon megafu ta nipasingan na Gibeonita ira nga ikakua da i Dios.—Jos. 9:3-9, 17-19.
madaral i Jerico, ari nga pinatay na Israelita ira si Rahab anna i familia na gafu ta nipasingan na i pangurug na. (Ta maddaggun, nu maggegerra i nasa-nasion, patayadda maski danuri mangipasingan tu pangurug. Nu karuan paga lagu, mesipo maski i inosente nga totolay tatun ira nga gerra.
4. MAWAG TU TUTTULAN NA ISRAELITA IRA I REGULASION NA DIOS TA PAKIGGERRA
Ta nappasa, nikiddaw ni Jehova ta suddalu ira nga Israelita nga makiggerra laman ira segun ta regulasion na. Angngarigan na, egga ira i tiempo nga zinog na ira nga mawag labbi tu ammuadda nu kayà na siudad nga kalabanadda i makipakkasundu. (Deut. 20:10) Ekspektan gapa ni Jehova nga kanayun nga marenu ta pisikal anna ta moral i suddalu ira nga Israelita anna i kampu da ira. (Deut. 23:9-14) Nigamma gapa ni Jehova ta Israelita ira i kukukuan na suddalu ira ta tanakuan nga nasion nga i-rape da i babbay ira nga maddian ta nasakup da ira nga lugar. Kakurugan na, saka da laman nga puede nga atawan i tadday nga babay nga inaripadda nu nappasa ngana i tanga-vulan turi ta sinakup da i siudad.—Deut. 21:10-13.
Ta maddaggun, magaru ta nasion ira i egga i pakkara-anugutadda nu anni laman i puede da nga kuan nu maggegerra ira. Kurug gapa nga nakua yatun tapenu maprotektan i totolay ira. Ngem kaddismaya ta maruddu nga ari da mabba tuttulan yatun.
5. NAKIGGERRA I DIOS PARA TA NASION NA
Ta nappasa, nakiggerra si Jehova para ta Israelita ira. Maruddu nga nammilagro yayya tapenu mangaffu ira. Angngarigan na, kunnasi nga inuffunan ni Jehova i Israelita ira tapenu maffu da i siudad na Jerico? Turi ta sinuttul na Israelita ira i dob ni Jehova nga mawag tu ‘makkulle ira tu masikan nga para ta pakiggerra da, nadabba i pader ira’ na Jerico, yatutta mas mabi da laman nga nasakup i siudad. (Jos. 6:20) Kunnasi gapa ira nga nangaffu kontra ta Amorita ira? “Nappa-urang ta nira si Jehova tu dakal nga allalagu maggafu ta langi . . . Kakurugan na, mas aru i natay gafu ta allalagu anne ta pinatay na Israelita ira.”—Jos. 10:6-11.
Ta maddaggun, ari nga makiggerra si Jehova para ta maski anni nga nasion taw ta davvun. ‘Awan gare toye ta utun na davvun’ i Pappatulan na nga si Jesus i Patul. (Juan 18:36) Si Satanas i makkokkontrol ta ngamin nga gobiernu na tolay taw ta mundo. Masingan ta vayolente nga paggegerra na mundo nga kitaddake yayya.—Luc. 4:5, 6; 1 Juan 5:19.
MEMAMMO I KURUG IRA NGA CRISTIANO
Napakurug tam nga dakal i nadduman na situasiottam sangawe ta Israel gari. Ngem ari laman tu yatun ira i rason nu ngatta ari ittam nga makiggerra. Egga paga i tanakuan. Angngarigan na, niprofesiya na Dios nga ta pangurianan ira nga aggaw, danuri sinudduan na ay ‘ari ngana nga maggigiammu tu pakiggerra’ anna ari ngana ira nga makiparte tatun. (Isa. 2:2-4) Fuera tatun, kinagi ni Cristo nga ‘ari nga kukua na mundo’ i disipulos na. Awan tu panigadda ta gerra ira ta mundo.—Juan 15:19.
Egga paga i nipagaram ni Cristo nga mawag tu kuan na disipulos na. Nibilin na ta nira nga ibita da i ugu-ugali nga marresulta ta lussaw, poray, anna gerra. (Mat. 5:21, 22) Fuera tatun, nibilin na gapa nga mawag tu “mangirattal ta imammo” i disipulos na ira anna ayatadda i mangontra ta nira.—Mat. 5:9, 44.
Kunnasi gapa i kada tadday ta nittam? Baka kurug gapa nga manaki tam i makiggerra. Ngem posible kari nga egga i lussaw ta futu tam nga awayya na nga mamanggulu onu mamassirina ta kongregasion? Ikagumattam nakuan nga alsan i kunnatun ira nga panageno.—Sant. 4:1, 11.
Imbes tu makisali ittam ta gerra ira na nasa-nasion, ikagumattam nga mabbalin tu memammo i pavvurulu tam anna makka-aya-aya ittam. (Juan 13:34, 35) Itaddaggattam nakuan i pabbalittam tu neutral habang innaggattam i aggaw sonu mannanayun ngana nga pawanan ni Jehova i ngamin nga gerra.—Sal. 46:9.
a Egga ira i tiempo nga nakka-geggerra lagapa i tribu ira na Israel, ngem manaki na Dios i kunnatun nga parralaban. (1 Pat. 12:24) Ngem ta karuan nga situasion, nipamavulun na Dios i kunnatun nga parralaban megafu ta egga ira i tribu nga ari nga nattuppal ta nisa onu nakaliwa tu madammo.—Uk. 20:3-35; 2 Cro. 13:3-18; 25:14-22; 28:1-8.