1, 2. (a) Kunnasi i pattoletam nu awan tu Biblia? (b) Anni i makoffun nittam tapenu mabenefisiowan ta Uvovug na Dios?

MANONO mu kari nu kunnasi i pattolem nu awan tu Biblia? Awan tu mapattalakkammu nga giya ta inaggaw nga pattolem. Ari tu makalanno i tabbag ta pakkiavu ira meyannung ta Dios, pattolay, anna ta mappange. Ariammu gapa ammu nu kunnasi nakilallang gari si Jehova ta totolay.

² Pia ngana laman ta ari tu kunnatun kamiserable i situasiottam. Niyawa ni Jehova nittam i Uvovugna, i Biblia. Ginarantiyana nga mannanayun i mensahe natun. Nipakoli ni apostol Pablo ta niturana i Isaias 40:8. Maski nu ari tu Biblia i espesipiko nga tukuyan natun nga bersikulo; ngem, meyaplika gapa yatun ta mensahe na Biblia. (Bibbigan i 1 Pedro 1:24, 25.) Siempre, mas mabenefisiowan ittam ta Biblia nu mabibbig tam yatun ta lengguahe nga talaga malippawa tam. Nabayag ngana nga ammu yatun danuri mattagibalor ta Uvovug na Dios. Maski ari nga malogon yatun, nappursigi ira ta nappasa ira nga siglo tapenu itransleyt anna itaneg i Katurakan. Mekunnay i pakkaragada ta uray na Dios nga “mapaliag ngamin i totolay anna kannammuad-da i kurug.”​—1 Tim. 2:3, 4.

3. Anni i ikonsidera tam taw nga artikulo? (Innan i letratu ta gafu na artikulo.)

 ³ Taw nga artikulo, ikonsidera tam nu kunnasi nattalupaddian i Uvovug na Dios maski ta (1) panguloli na lengguahe, (2) panguloli ta paddia-paddian na pulitika nga nakainfluwensia ta lingua franca, onu lengguahe na magaru, anna (3) pangokkontra ta pangitransleyt tu Biblia. Kunnasi tam mabenefisiowan taw nga parrepaso? Mas maappresia tam i Uvovug na Dios. Maponag paga natun i aya tam ta Autor na Biblia, nga nangiyawa tatun para mabenefisiowattam.​—Mik. 4:2; Roma 15:4.

4. (a) Kunnasi nanguli i lengguahe ta pappasa na tiempo? (b) Kunnasi tam nammuan nga ari mangireruma i Dios ta maski anni nga lengguahe anna anni nakuan i matageno tam?

⁴ Ta pappasa na tiempo, manguloli i lengguahe. Manguli i kebalinan na tadday nga termino onu grupo na uvovug. Baka egga i termino nga manono mu nga nanguli i kebalinanna ta lengguahem. Kunnatun gapa ta Hebreo anna Griego, i orihinal ira nga lengguahe na Biblia. Neruma ngana i moderno nga Hebreo anna Griego ta lengguahe gari ta tiempo na Biblia. Yatutta tapenu malippawa na maski sinni i Uvovug na Dios, mawag nga bibbiganna i netransleyt nga Biblia​—maski danuri maguvovug tu Hebreo anna Griego. Abbo na karuan nga kawagadda nga gigiammuan i kadaanan nga Hebreo anna Griego tapenu mabibbigda i Biblia ta orihinal nga lengguahe ira. Ngem ari tu kunnari kabenefisio yatun nga gittana inekspektada. * Pia ngana laman ta natransleyt i buu nga Biblia onu parte ira natun ta maggi 3,000 nga lengguahe. Manawag nga kayà ni Jehova nga mabenefisiowan i ngamin nga tolay ta ‘madduruma nga rasa, tribu, paguvovug, anna nasion’ ta Uvovugna. (Bibbigan i Nepakannammu 14:6.) Ari kari nga mas maddukko ittam nakuan ta minaggiddu anna ari mangireruma nga Dios?​—King. 10:34.

5. Ngatta importante i King James Version?

⁵ I realidad nga manguloli i lengguahe ta pappasa na tiempo ay meyaplika gapa ta lengguahe nga niketransleyt na Biblia. I tadday nga transleysion na Biblia nga malogon nga malippawa ta gafu nga nepublisa yatun ay awayyana nga ari ngana kuruga efektibo ta pappasa na tiempo. Ikonsidera tam i angngarigan meyannung ta transleysion na Biblia ta English. Ollu nga nepublisa i King James Version turi ta 1611. Nabbalin yatun tu pinakapopular nga English nga Biblia, anna dakal i efektona ta lengguahe nga English. * Ngem ari kuruga nga neyusa na King James Version i ngagan na Dios. Niyusana i “Jehova” ta piga laman nga bersikulo, anna “YAFU” ngana nga darakal ira nga letra ta karuan nga bersikulo ta Hebreo nga Katurakan nu sitaw orihinal nga mabibbig i ngagan na Dios. Inusa gapa na neyimprenta ira i “YAFU” ta darakal nga letra ta karuan nga bersikulo ta Cristiano nga Griego nga Katurakan. Makagi nga akseptan na King James Version i mepangngo nga lugar na ngagan na Dios ta kagiadda nga New Testament.

6. Ngatta mappabalo ittam ta New World Translation?

⁶ Maski kunnatun, ta nappasa ira nga dagun, nabbalin tu kadaanan i aru ta uvovug na King James Version. Kunnatun  gapa ta ollu nga transleysion ira na Biblia ta tanakuan nga lengguahe. Ariattam kari nga mappabalo megafu ta egga i moderno nga lengguahe nga New World Translation of the Holy Scriptures? Netransleyt yaw tu buu onu i partena ira ta maturu 150 nga lengguahe, nga mala na magaru nga totolay ta maddaggun. Ipamavulun na klaro nga uvovugna nga madde na mensahe na Uvovug na Dios i futu tam. (Sal. 119:97) Pinaka-importante, nitoli na New World Translation i ngagan na Dios ta mepangngo nga lugarna ta Katurakan.

7, 8. (a) Ngatta aru ta Judio ira turi ta mekatallu-siglo B.C.E. i ari makantindi ta Hebreo nga Katurakan? (b) Anni i Griego nga Septuagint?

⁷ Nu mittan, influwensian na panguloli ta pulitika i lingua franca, onu lengguahe na magaru. Kunnasi nga siniguradu na Dios nga ari makafekto yatun nga panguloli ta pangalippawa na totolay ta Uvovugna? Makoffun i nesimmu gari tapenu matabbag yatun. Nitura na Israelita onu Judio ira i ollu nga 39 nga libru na Biblia. Ta nira nga ollu nga “nikargo na Dios i uvovug na.” (Roma 3:1, 2) Ngem, turi ta mekatallu-siglo B.C.E., aru ta Judio ira i ari ngana nga makantindi tu Hebreo. Ngatta? Megafu ta pinalawa ni Alejandro nga Dakal i Imperio na Grecia gukaban na passakupna ira. (Dan. 8:5-7, 20, 21) Durante nga umala-alawa yatun nga imperio, Griego i nabbalin tu lengguahe na sakupna ira, nelavu ngana i Judio ira nga nakkewara ta alawa nga teritorio natun. Megafu ta Griego ngana i paguvovug na Judio, mas narriga para ta aru nga alippawatan i Hebreo nga Katurakan. Anni i solusion?

⁸ Ta tangnga na mekatallu-siglo B.C.E., netransleyt i ollu nga lima nga libru na Biblia nga Hebreo ta Griego. Nakumpleto i transleysion na Hebreo nga Katurakan turi ta mekadua-siglo B.C.E. Yaw nga transleysion ay nakilala bilang i Griego nga Septuagint. Yatun i ollu nga netura nga transleysion na interu nga Hebreo nga Katurakan.

9. (a) Kunnasi nakafekto i Septuagint anna i tanakuan nga transleysion ta mabbibbig ira ta Uvovug na Dios? (b) Anni i paboritom ira nga teksto ta Hebreo nga Katurakan?

⁹ Dakal i neyuffun na Septuagint tapenu mabibbig na Judio nga maguvovug tu Griego anna na tanakuan paga i Hebreo nga Katurakan. Nonopan ngana laman i ayayada nga ginnan onu bibbigan i Uvovug na Dios ta mismu nga lengguaheda! Ta pappasa na tiempo, netransleyt i parte ira na Biblia ta lengguahe na magaru gitta na Syriac, Gothic, anna Latin. Durante nga gigiammuan na mabbibbig ira i Masanto nga Katurakan ta lengguahe nga malippawada, napeggan ira tu paboritoda nga teksto, kagitta tam gapa. (Bibbigan i Salmo 119:162-165.) Yatutta tulu-tuloy nga nattalupaddian i Uvovug na Dios maski nu nanguloli i lengguahe na magaru.

10. Ngatta marigatan makala tu Biblia i aru ta tiempo ni John Wycliffe?

¹⁰ Egga i tiempo nga finugaddan na makapangngua ira nga lider nga bibbigan na totolay i Biblia. Ngem nilabanan danuri maganassing ta Dios yatun. Angngariganna, ikonsidera tam i meka-14 siglo nga teologo nga si John Wycliffe. Masikan i pangurugna nga mawag tu mabibbig na ngamin i Uvovug na Dios. Ngem ta tiempona, marigatan nga makala i ordinario nga totolay na England tu  Biblia. Ngatta? Tadday nga rason, aru i ari makagatang tu sarilida nga Biblia, megafu ta manu-mano nga nakopia anna mangina nga iyimprenta. Aru gapa i ari makatura anna ari makabibbig. Magigginna danuri makimisa nga mebibbig tu masikan i Biblia ta lengguahe nga Latin, ngem dadana ngana yatun nga lengguahe nga ari ngana malippawa na ordinario nga totolay. Kunnasi siniguradu ni Jehova nga mapeggan i totolay tu Biblia ta mismu nga lengguaheda?​—Prov. 2:1-5.

11. Anni i efekto na Wycliffe Bible?

¹¹ Turi ta 1382, nepublisa i English transleysion nga natukoy bilang i Wycliffe Bible. Nabbalin tu popular yatun ta grupo nga magalan tu Lollard ira. Kakayà danatun i Biblia. Lumaka-lakag ira nga umay ta babario ta interu nga England. Bibbigan na Lollard ira i Biblia ta totolay anna battangadda ira tu manu-mano nga nakopia nga parte natun. Talaga dakal i neyuffun na pappursigida, nga nanikkag ta interes na totolay ta Uvovug na Dios.

12. Anni i reaksion na pari ira kani Wycliffe anna ta kingnguana?

¹² Anni i reaksion na pari ira? Nikalussoda si Wycliffe, i Bibliana, anna i taga-tuttulna ira. Zinigi-riga na relihioso ira nga lider i Lollard ira tapus inaleg anna zinaralda i kopia ira na Wycliffe Bible nga malegadda. Maski natay ngana si Wycliffe, tinukoy lagapa yaya nga kalaban na Iglesia. Siempre, ari tu posible nga kastigowan i natay ngana. Ngem, nipakokkog na pari ira i tulu-tulang ni Wycliffe tapus sinuggi anna nitabboda i avuna ta bannag na Swift. Ngem ari nafugaddan na Iglesia i fuersa na Uvovug na Dios ta totolay nga karagatadda nga bibbigan anna alippawatan yatun. Ta tumunug ira nga siglo, aru ta Europe anna ta tanakuan nga parte na mundo i namegafu nga mangitransleyt anna mangitaneg tu Biblia para ta pammakapianan na ordinario nga totolay.

13. Anni i manawag nittam, anna kunnasi nga pasikannan natun i pangurug tam?

¹³ Ari nakuan nonopan na Cristiano ira ta maddaggun nga ininspiran na Dios i pinangitransleyt ta Septuagint, ta Wycliffe Bible, ta King James Version, onu maski anni paga nga transleysion. Ngem nu repasuattam i historia danatun anna  aru paga nga transleysion nga nepublisa, manawag yaw: Kagitta na nipromesa ni Jehova, mattalupaddian tu mannanayun i Uvovugna. Ari kari nga pasikannan natun i pangurug mu nga tuppalan ni Jehova i karuan paga nga nipromesana?​—Jos. 23:14.

14. Kunnasi maponag na Uvovug na Dios i pangaya tam sa?

¹⁴ Fuera paga ta pamasikan ta pangurug tam, mas maponag paga i pangaya tam kani Jehova nu gigiammuattam nu kunnasi nattalupaddian i Biblia ta pappasa ira na tiempo. * Ngatta paga laman nga niyawana i Uvovugna? Anna ngatta siniguraduna nga mattalupaddian yatun? Megafu ta iddukanna ittam, anna kayàna ittam nga tudduan nu kunnasi mabenefisiowan. (Bibbigan i Isaias 48:17, 18.) Mepangngo laman nga mapaguyu ittam na aya ni Jehova nga ayatan yaya anna tuttulan i dorobna.—1 Juan 4:19; 5:3.

15. Anni i ikonsidera tam ta tumunug nga artikulo?

¹⁵ Rasonable gafu nga ikagi nga megafu ta appresiattam i Uvovug na Dios, kayà tam nga mala i ngamin nga pammakapianattam tatun. Kunnasi tam mas mabenefisiowan ta personal nga pabbibbig tu Biblia? Kunnasi tam moffunan danuri masimmuattam ta ministerio nga appresian i Biblia? Kunnasi masiguradu danuri manuddu ta kongregasion nga nebase ta Uvovug na Dios i ngamin nga ituttudduda? Ikonsidera tam i tabbag ira tatun nga pakkiavu ta tumunug nga artikulo.