ARI TU LIBRU TA SIENSIA I BIBLIA, NGEM EGGA IRA REKORDNA NGA MAS NAPPOLLU PAGA NIGE NGA NADISKUBRE. IKONSIDERA TAM I KARUAN NGA ANGNGARIGAN.

Egga kari i gafu na pisikal nga uniberso?

Kumbinsidu gari i prominente ira nga sientista nga awan. Sangawe, aru ngana nira i mangaksepta nga egga i gafu na uniberso. Manawag nga kinagi yatun na Biblia tagga paga.​—Genesis 1:1.

Anni i forma na davvun?

Ta ollu nga tiempo, pagabbo na aru nga totolay nga pina i planeta nga davvun. Ta mekalima siglo B.C.E., kinagi na Griego ira nga sientista nga lipo onu bilog yaw. Ngem nabayag nige natun​—ta mekawalu siglo B.C.E.​—tinukoy na nattura ta Biblia nga si Isaias i “sirkulo na davvun” nga i kebalinanna gapa ay “lipo.”​—Isaias 40:22; footnote.

Maddana kari i pisikal nga langa-langi?

Nituddu ni Aristotle nga Griego nga sientista ta meka-appa siglo B.C.E. nga i paddana ay mesimmu laman ta davvun, ngem i mabitun nga langa-langi ay ari vuluvuga nga manguli onu maddana. Nakurug yatun ta aru nga siglo. Ngem ta meka-19 siglo, binuu na sientista ira i konsepto na entropy. Segun taw, maddana i ngamin nga gannug ta langi anna davvun. Nasifutan na tadday ta sientista ira nga nanguffun taw nga konsepto, si Lord Kelvin, i kinagi na Biblia meyannung ta langi anna davvun: “Ngamin danaw ay maddana tu kunna sinnun.” (Salmo 102:25, 26) Mangurug si Kelvin ta ituttuddu na Biblia nga awayya fugaddan na Dios i kunnatun nga paddana nga manaral ta pinaratuna ira.​—Eclesiastes 1:4.

Sitaw nakabesin i planeta ira gittana davvun tam?

Nituddu ni Aristotle nga ngamin nga gannug ta langi ay egga ta unag na lipo ira nga kristal, nga nakakonekta ta kataggi-tadday, anna i davvun i egga ta pinakatangnga. Ta meka-18 siglo C.E., inaksepta na sientista ira i ideya nga posible nga awan tu nebesingan na biti-bitun anna planeta ira. Ngem mabibbig tam ta libru na Job nga netura ta meka-15 siglo B.C.E. nga “ibebesin [na Namaratu] i davvun ta awan.”​—Job 26:7.

MASKI NU ARI TU LIBRU TA MEDISINA I BIBLIA, EGGA IRA PRINSIPIONA NGA MANGIPASINGAN TU MODERNO NGA PAKANNAMMU TA GAWA-GAWAYYAN.

  Pangisina ta mataki ira.

Nekiddaw ta Mosaiko nga Dob nga mesina ta tanakuan i mallepproso ira. Turi laman ta tiempo na epidemia ira ta meka-14 anna 15 siglo nga nammuan nga iyaplika na doktor ira yaw nga prinsipio, nga talaga efektibo lagapa.​—Levitico, kapitulo 13 anna 14.

Pabbaggaw kabalin manammi tu natay.

Adde ta ultimo na 19 siglo, kabalin asikasuan na doktor ira i natay ira, maruddu nga ariadda mabbaggaw tu lima nigeda asikasuan i pasiente ira. Aru i natay megafu tatun. Ngem kinagi na Mosaiko nga Dob nga i sinni laman nga nanammi tu natay ay madaping. Nikiddona paga nga mawag i danum ta pappakarenu ta kunnatun ira nga situasion. Siguradu nga egga benefisiona ta gawa-gawayyan danatun nga prinsipio.​—Numeros 19:11, 19.

Fustu nga pangitabbo ta daping na tolay.

Kada ragun, maturu gaddua-million nga abbarabbing i matay ta pakkakawe, maruddu nga megafu ta efekto na ari netabbo tu mapia nga attay na tolay. Kinagi na Mosaiko nga Dob nga mawag tu mekokkog i attay na tolay nga arayyu ta babalay.​—Deuteronomio 23:13.

Tiempo na pamanggi.

Ikiddaw na Dob na Dios nga mawag tu mabanggi onu makugi i abbing nga lalaki ta mekawalu nga aggaw na nikeyanana. (Levitico 12:3) Ta keyana na abbing, mappasa labbi i tanga ligguan nige nga mabbalin tu normal i abilidad na daga nga mabbalay nga manguffun ta pammapia na bigag. Ta tiempo na Biblia, nige paga na moderno nga panguru, tadday nga proteksion i paginnag tu maturu tu tanga ligguan nige na pamanggi.

Koneksion na emosional nga gawa-gawayyan ta pisikal nga gawa-gawayyan.

Kagian na sientista anna researcher ira ta medikal nga egga makasta nga efekto ta gawa-gawayyan na positibo ira nga emosion gittana pagayayya, iddanama, pappabalo, anna pamakoma. Kagian na Biblia: “I magayayya nga futu ay makasta nga uru, ngem i nadammakkan nga espiritu ay makofu ta sikan na tadday.”​—Proverbio 17:22.