Nu ikalussom i tadday nga tolay onu grupo na totolay, manaki mu ira tu feffermi onu nepallo i pangontram ta nira. Ari tu basta manganannuan yatun nga marake nga mataga-tageno mu ta nira.

Ikalussaw na totolay i kasittoleda ta madduruma nga rason. Awayya na nga ikalussaw da i tadday nga grupo na totolay maski awan mabba tu marake nga kiningngua natun nga totolay. Ikalussaw da ira ta marake kanu ira, delikadu, onu ari ngana vuluvuga nga manguli. Ikwenta da ira nga alinno, peligro, onu paggafuan na problema. Awayya na nga matageno da i lussaw ta tanakuan megafu ta naka-ekspiriensa ira tu kinavayolente, kawan na hustisia, onu karuan paga.

Posible nga ikalussaw na tadday nga tolay i tanakuan maski arianna paga ira vuluvuga nga nakavulu. Angngarigan na, awayya na nga sisinu nga maparigan na i opinion na totolay nga madukko ta nisa meyannung ta tanakuan. Kunnatun kapaspas nga mawwara i lussaw. Nu ikalussaw na tadday i tanakuan, mainfluwensian na danuri madukko ta nisa.

Nu mantindiattam i paspas nga pawwara na lussaw, masingattam nu ngatta aru i mangikalussaw ta kasittoleda. Ngem tapenu maffu tam yatun, ammuattam labbi nu kunnasi kari nga namegafu i lussaw. Magigiammu tam yatun ta Biblia.

ARI NGA NAMEGAFU TA TOLAY I LUSSAW. Namegafu yatun tagga ta narrebelde ta Dios i tadday nga anghel. Nabbalin yayya tu Satanas nga Diablo. “Ta gafa-gafu [na parrebelde] na ay minammapatay yaya.” Sulsulsulan na gapa i totolay nga mallussaw anna makkorontra megafu ta “massiri-siri yaya” anna “yaya i yama ngamin na siri.” (Juan 8:44; 1 Juan 3:11, 12) Nadeskriba yayya ta Biblia nga vayolente, maporay, anna agresibo.​—Job 2:7; Nepakannammu 12:9, 12, 17.

ALISTU NGA MALLUSSAW I IMPERFEKTO NGA TOTOLAY. Pinarigan na ollu nga tolay nga si Adan i kiningngua ni Satanas. Megafu tatun, namana na ngamin nga totolay i liwa anna kina-imperfekto. (Roma 5:12) Megafu ta lussaw, pinatay ni Cain nga kaka nga ana ni Adan i wagi na nga si Abel. (1 Juan 3:12) Aru lapa nga totolay i minangngaya anna minangngikallo. Ngem megafu ta namana nga liwa, aru gapa i makasarili, passil, anna minappakatannang—ugali ira nga marresulta ta lussaw.​—2 Timoteo 3:1-5.

NAPANNU TU LUSSAW I MUNDO. Napannu tu lussaw i mundo tam megafu ta brutal anna makapataki nga ugali anna kondukta na totolay. Ari nga mawawawan i pangireruma, makapataki nga paguvovug, panantalaw, anna panaral ta pakkukua na tanakuan megafu ta “i mundo ay egga ta pammaguray na Demonio” nga si Satanas nga Diablo.​—1 Juan 5:19.

Kinagi na Biblia nu kunnasi nga namegafu i lussaw. Kinagi na gapa i solusion.