Mental nga Gawa-gawayyan—Problema na Aru nga Totolay
“Kanayun ngà nga mavuru-vurung, maski nu agga-itubang ngà lang mabba nga awan tu kukukuakku.”
“Mavurung ngà nu sobra i sayà. Ammù gare nga nu sobra i sayà, gavva ngana laman saw nga sobra i lungkut ku.”
“Ikakkagumakku nga nonopan nu anni laman i mesimmu ta tangaggaw, ngem nu mittan, kakkaru i manonono ku.”
Kinagi danatun na totolay nga marigi-rigatan ta egga i mental nga taki da onu yari makagi nga mental disorder. Kunnatun kari gapa i matageno mu onu na sinni laman nga madukko ta niko?
Ari laman tu siko i kunnatun i situasion na. Aru nga totolay sangawe i afektadu na problema ta mental nga gawa-gawayyan. Awayya na nga ira mismu i egga i taki na onu i iddeddukadda ira.
Awan tu duda nga mattotolay ittam ngana ta tiempo na “ziga-riga” nga makagafu ta aru nga problema. (2 Timoteo 3:1) Segun ta World Health Organization (WHO), nammuan ta tadday nga research nga ta interu mundo, tadday ta kada walu nga tolay i egga i mental health disorder na. Ta 2020, megafu ta COVID-19 pandemic, parehu nga nammungan tu 78 million i egga i anxiety na anna major depression na.
Ngem ari tam malippawa tatun nga bilang nu anni kari i mental nga gawa-gawayyan. Malippawa tam yatun ta mataga-tageno tam anna na iddeddukattam ira anna nu anni i mesissimmu ta nittam.
Anni i mental nga gawa-gawayyan?
Makasta i mental nga gawa-gawayyattam nu makasta i mataga-tageno tam anna ammu tam i kukukuattam. Marubattam i gagangay ira nga problema, egga ira i metuttuppal tam, anna masaya ittam ta pattoletam.
Anni i mental disorder?
-
ARI YAW nga resulta na pakkafiattam ira.
-
YAW ay klase na taki nga mamazziga ta nittam anna guluan na i pannono tam, i emosiottam, anna afektan na i ugali tam.
-
Megafu taw, posible nga marigatan i tadday nga makilallang ta tanakuan anna marigatan gapa yayya ta mawag ira nga kuan na ta inaggaw.
-
Awayya na nga maekspiriensa yaw na sinni laman maski anni paga i edad, kultura, lahi, tribu, relihion, edukasion, onu estado na pattolena.
Mawag mu i uffun nu egga i mental nga taki mu
Nu gavva ngana laman nga nanguli i ugali na tadday nga tolay, i kanaddu na pakkatrug na, i karu na kanan na, onu nu kana-kanayun ngana laman yayya nga mavuru-vurung onu malungkut, awayya na nga mawag na i uffun na tadday nga eksperto tapenu mammuan na i makagafu tatun anna nu kunnasi nga moru yatun nga mesissimmu nisa. Ngem sinni i makeyawa tu uffun?
Kinagi na pinakama-uto nga nattolay ta davvun nga si Jesu-Cristo: “Ari nga magawag ta manguru danuri i mapia i gawa-gawayyad-da nu ari danuri makkataki laman.” (Mateo 9:12) Nu mappadoktor gafu i tadday nga mataki, dakal i posibilidad na nga mapakarianan i sintomas ira na taki na anna maduffunan yayya nga mabbalin tu magayayya ta pattolena. Makasta gafu nu mappadoktor insigida nu grabe onu mabbayag i sintomas na taki. a
Ari nga libru ta medisina i Biblia, ngem makoffun ta mental nga gawa-gawayyattam i tuttuddu na ira. Bibbigammu nakuan i tumunug ira nga artikulo nga mangiyesplika nu kunnasi nga makoffun i Biblia tapenu marubattam i mental nga taki.
a Ari mangirekomenda i Passifusifutan tu anni laman nga partikular nga panguru. Mawag nga pannonopan tu mapia na kada tadday i opsion na ira nige na nga maddesision.